Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 29

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới.Chương 29: Hệ thống đồng cỏ nhiệt đới nuôi bò thịt ở Queensland.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 29

HÖ thèng ®ång cá nhiÖt ®íi nu«i bß thÞt ë Queensland C.H Middleton, K.J. Murphy §é mµu mì cña ®Êt ®ai thay ®æi theo vïng. §Êt Giíi thiÖu cËn duyªn h¶i vµ ®Êt duyªn h¶i sö dông ®Ó nu«i Ngµnh bß thÞt bß nh×n chung cã ®é mµu mì thÊp vµ h¬i chua. Vïng ®Êt sÐt néi ®Þa lµ nh÷ng vïng cã cá Queensland, víi 10,4 triÖu bß thÞt, lµ bang nu«i Brigalow, cá hßa th¶o, cá Mitchell, nh×n chung bß thÞt chÝnh ë Australia. HÇu hÕt bß ®−îc nh©n vïng nµy ®Êt ®ai mµu mì. gièng vµ ch¨n th¶ trong c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i qu¶ng canh ë ®ã c¶ cá b¶n ®Þa vµ cá nhËp néi Nu«i d−ìng ®µn bß thÞt ®Òu ®−îc sö dông. Mét sè hÖ thèng ch¨n th¶ kh¸c nhau ®ang ®−îc Quy m« ®µn thay ®æi tõ 300 tíi hµng chôc ngh×n sö dông ®Ó nu«i bß, ®ång cá ch¨n th¶ cã thÓ lµ con vµ diÖn tÝch trang tr¹i tõ 500 ha ®Õn 100.000 ®ång cá ®¬n hoÆc kÕt hîp. Th¶m cá gåm cá tù ha. nhiªn lµ chÝnh, c©y hä ®Ëu nhËp néi trång trªn Trong khi cã 40 gièng bß ë Queensland, bß ë ®ång cá tù nhiªn, cá nhËp néi hoÆc cá tù miÒn Trung vµ miÒn Nam cña bang phÇn lín cã nhiªn/c©y hä ®Ëu trång tõ h¹t ë vïng cã m−a nguån gèc Bos indicus (chÞu nãng vµ kh¸ng ve). nhiÒu hoÆc ®Êt tèt h¬n, ®ång cá keo dËu/hoµ PhÇn lín gièng Bos taurus xuÊt hiÖn ë vïng khÝ th¶o, ®ång cá ®Æc biÖt (®ång cá cã t−íi n−íc vµ hËu l¹nh ë mÒn Nam Queensland. bãn ph©n nit¬) vµ cá thu c¾t. Ngoµi ra mét lo¹t c¸c thøc ¨n bæ sung (kh«ng giíi thiÖu trong bµi HÇu hÕt thÞt bß ®−îc xuÊt khÈu (kim ng¹ch 1,5 tû nµy) còng ®−îc sö dông vµo nh÷ng môc ®Ých cô §«la óc), 85% thÞt chÕ biÕn vµ phÇn cßn l¹i lµ bß thÓ nh− nu«i d−ìng bß trong mïa h¹n h¸n, nu«i sèng. ThÞ tr−êng chÝnh lµ NhËt B¶n, Hµn Quèc bß sinh s¶n vµ nu«i bß vç bÐo. N¨ng suÊt cña gia vµ §«ng Nam ¸ (thÞt bß) vµ §«ng Nam ¸ (bß sóc nu«i trªn mét sè lo¹i ®ång cá th«ng dông sèng). ®−îc tr×nh bµy ë B¶ng 1. M«i tr−êng TÊt c¶ c¸c lo¹i cá ®Òu ®−îc cho ch¨n th¶ t¹i chç, kh«ng c¾t vµ ®−a vÒ cho bß nh− ë ViÖt Nam. Queensland n»m ë 50 ®Õn 100 vÜ ®é nam vµ 1370 ®Õn 1530 ®é kinh ®«ng. §ång cá tù nhiªn KhÝ hËu ë ®©y lµ nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. M−a Ngµnh ch¨n nu«i bß thÞt ë Queensland dùa chñ tËp trung vµo mïa hÌ víi l−îng m−a hµng n¨m tõ yÕu vµo 150 triÖu ha ®ång cá tù nhiªn. PhÇn lín 400 mm tíi 2000mm ë nh÷ng vïng nu«i bß thÞt, ®ång cá tù nhiªn ®−îc sö dông cho bß thÞt n»m ë 60 - 70% l−îng m−a tËp trung ë c¸c th¸ng cã vïng duyªn h¶i vµ vïng cËn duyªn h¶i lµ cá nhiÖt ®é cao tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 3. L−îng m−a black speagrass vµ trong vïng ®Êt néi ®Þa lµ lín nhÊt (800-2000mm) ë vïng bê biÓn phÝa aritida/bothriochloa (xem h×nh 1). C¶ hai lo¹i cá ®«ng cña d·y nói Great Dividing. L−îng m−a nµy ®−îc kÕt hîp víi b¹ch ®µn lÊy gç, nh×n gi¶m xuèng nhanh chãng ë trong néi ®Þa phÝa t©y chung lµ ë vïng ®Êt nghÌo dinh d−ìng. Trong cña d·y Great Dividing. ë phÝa B¾c cña Bang vïng néi ®Þa cã ®Êt ®ai mµu mì h¬n ng−êi ta ®· mïa kh« kÐo dµi tõ 7-9 th¸ng vµ r¬i vµo nh÷ng sö dông trång hoa mµu hoÆc trång cá nhËp néi th¸ng l¹nh h¬n. Mïa kh« ë phÝa Nam ng¾n h¬n, cao s¶n. Vïng phÝa ®«ng cña ®ång cá Mitchel ®«i khi trong mïa ®«ng cã m−a. Vµo mïa ®«ng (l−îng m−a 400- 500mm) ch¨n nu«i chñ yÕu lµ s−¬ng mï xuÊt hiÖn ë miÒn Nam Queensland vµ bß vµ cõu trªn ®ång cá tù nhiªn cã chÊt l−îng ë nh÷ng vïng nói cao thuéc miÒn Trung vµ miÒn cao. B¾c Queensland. Mïa hÌ nhiÖt ®é trung b×nh ThÞ tr−êng ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu gia sóc non v−ît qu¸ 350C cã nghÜa lµ chóng ta cÇn møc dinh d−ìng cao h¬n cho tÊt c¶ c¸c lo¹i bß (tõ bß gièng tíi bß ®ùc 192
thiÕn) nh»m môc tiªu ®¹t ®−îc khèi l−îng mét §ång cá hßa th¶o/hä ®Ëu c¸ch cã hiÖu qu¶. §ång cá tù nhiªn víi speargrass vµ aritida/bothriochloa cã nh÷ng h¹n Cá hoµ th¶o hoÆc hoµ th¶o/hä ®Ëu ®−îc trång ë chÕ cña ®ång cá sè l−îng vµ chÊt l−îng thÊp, vïng duyªn h¶i, n¬i cã l−îng m−a cao h¬n vµ chÊt kh« cña ®ång cá biÕn ®éng theo mïa. Cá ph©n bãn ®−îc sö dông hoÆc ë c¸c vïng ®Êt néi thµnh thôc sím, n¾ng h¹n vµ s−¬ng mï lµm cho ®Þa vµ vïng ®åi nói ph× nhiªu. HÇu hÕt lo¹i cá x¬ t¨ng cao, lµm gi¶m thÊp pr«tªin, n¨ng l−îng trªn vïng ®Êt sÐt Brigalow lµ cá s¶ (Panicum vµ kho¸ng, ®iÒu nµy th−êng x¶y ra trong suèt Maximum), cá Rhodes (Cloris gayana) vµ cá mïa trõ mét giai ®o¹n ng¾n sau khi chuyÓn mïa. Buffel (Cenchrus ciliarus). Cã vµi triÖu ha ®ång ChÝnh sù thiÕu hôt ®ã lµm cho bß ¨n vµo kh«ng cá trªn ®Êt nµy. V× ®Êt kh«ng cã c©y (lín) che ®ñ vËt chÊt kh« tiªu hãa ®Ó ph¸t huy hÕt tiÒm phñ nªn ®é mµu ®· gi¶m do vËy mét sè cá hä n¨ng cña chóng. ®Ëu nh− keo dËu (Keo dËu leucocephlata), c©y ®Ëu hßa lan (Clittoria ternatea), Demanthus Cá tù nhiªn ®−îc dïng nhiÒu cho bß sinh s¶n vµ (Desmanthus virgatus) Caatinga stylo bß non vç bÐo cho thÞ tr−êng trong n−íc vµ cho (Stylosanthes seabrana) ®· ®−îc trång cïng cá thÞ tr−êng xuÊt khÈu bß sèng. hoµ th¶o khi nit¬ trong ®Êt gi¶m xuèng. §ång cá tù nhiªn trång xen cá hä ®Ëu ë nh÷ng vïng nói l¹nh h¬n, cá kikuyu (Pennisetum clandestinum) ®−îc trång trªn vïng §Ó c¶i tiÕn chÊt l−îng cña ®ång cá tù nhiªn c¸ch ®Êt mµu mì (Eungella, Atherton Tableland) hoÆc ®¬n gi¶n vµ rÎ nhÊt lµ trång thªm c©y hä ®Ëu ®· mét m×nh hoÆc kÕt hîp víi ®Ëu glicine (Glycine thÝch nghi. Kho¶ng 1 triÖu ha cá stylo (hÇu hÕt lµ wightii). ë vïng duyªn h¶i cã l−îng m−a cao c¸c Seca vµ Verano) ®· ®−îc trång trªn ®ång cá tù lo¹i cá ®¸ng chó ý nh− cá signal (Brachiaria nhiªn trong vßng 20 n¨m qua, hÇu hÕt cá nµy ®−îc gieo b»ng m¸y bay. decumbens), cá s¶ (Panicum maximum), cá Koronivia (Brachiaria humidicola), cá pangola §Æc ®iÓm lµm cho viÖc trång cá stylo thµnh c«ng (Digitaria decumbens) ®−îc sö dông, ®«i khi lµ dïng ph−¬ng ph¸p thiÕt lËp ®ång cá ®¬n gi¶n, cïng víi cá centro (Centrosema pubescens). gi¸ thµnh thÊp (gieo h¹t gièng vµo ®ång cá ®· ®èt víi gi¸ 30-35 §« la óc/ha) vµ chê chóng §ång cá keo dËu/hßa th¶o ph¸t triÓn, thÝch nghi ë vïng ®Êt nhÑ cã ®é mµu mì tõ trung b×nh ®Õn rÊt thÊp. Víi ®ång cá nµy Keo dËu cho ®Õn nay lµ c©y hä ®Ëu nhiÖt ®íi cã cÇn ch¨n th¶ cã chän lùa vµo thêi ®iÓm trong hµm l−îng dinh d−ìng cao nhÊt víi chÊt l−îng n¨m khi nhu cÇu lµ lín nhÊt, cuèi mïa hÌ tíi hÕt thøc ¨n ngang b»ng cá linh l¨ng. Keo dËu cã mïa ®«ng hµm l−îng pr«tªin rÊt cao (> 25% ë l¸ non) vµ kho¸ng còng cao (ngo¹i trõ Natri vµ I«t) l¹i rÊt Lîi Ých tõ viÖc ®−a cá stylo vµo ®ång cá tù nhiªn ngon miÖng, dÔ tiªu hãa. Keo dËu chøa cho ch¨n nu«i bª cai s÷a hoÆc bß 1 n¨m tuæi lµ mimosine lµ mét chÊt cã thÓ ¶nh h−ëng tíi n¨ng cung cÊp dinh d−ìng cao h¬n cho bß sinh s¶n, suÊt cña gia sóc. §iÒu nµy dÔ dµng ®−îc xö lý n©ng cao tû lÖ thô thai, tû lÖ ®Î, gi¶m chi phÝ b»ng c¸ch cho mét phÇn cña ®µn gia sóc, chØ mét thøc ¨n bæ sung vµ t¨ng n¨ng suÊt cho bª cai s÷a lÇn, uèng dÞch d¹ cá tõ gia sóc chøa vi khuÈn vµ bª 1 n¨m tuæi. §èi víi bß sinh tr−ëng, sö gi¶i ®éc mimosine. dông c©y hä dËu dÉn ®Õn khèi l−îng cao h¬n vµ gi¶m khèi l−îng bÞ mÊt trong mïa kh«. Víi ®Êt Keo dËu th−êng ®−îc trång thµnh hµng c¸ch cã hµm l−îng ph«tpho thÊp bß sÏ cã ®¸p øng tèt nhau 5 - 8m gi÷a c¸c luèng cá hoµ th¶o. Chi phÝ víi thøc ¨n bæ sung photpho trong mïa m−a. thiÕt lËp cã thÓ cao so víi c¸c lo¹i cá kh¸c chñ yÕu lµ do ph¶i cã ch−¬ng tr×nh chèng cá d¹i kÐo §èi víi bß vç bÐo trång xen cá hä ®Ëu ®· lµm dµi. t¨ng träng tõ 30-50 kg/con trong mét n¨m tuú thuéc vµo ®Êt, mïa vô...so víi ®ång cá tù nhiªn. Keo dËu cã thÓ ®−îc sö dông cho nhiÒu lo¹i bß. Mét trang tr¹i lín ë trung Queensland ®· nu«i bß ë miÒn trung Queensland n¬i ¸p dông mËt ®é gièng vµ vç bÐo bß chØ dïng ®ång cá keo ch¨n th¶ truyÒn thèng khi cÇn còng bæ sung vi dËu/buffel. Bß ®ùc thiÕn ®−îc giÕt thÞt lóc 2-4 kho¸ng cã thÓ nu«i ®−îc bß ®¹t khèi l−îng 600 r¨ng víi khèi l−îng thÞt xÎ kho¶ng 330 kg. NÕu kg lóc 3,5 tuæi trªn ®ång cá kÕt hîp Stylo/®ång cã nhiÒu keo dËu cho bß trong suèt mét thêi gian cá tù nhiªn. 193
dµi bß cã thÓ ®¹t t¨ng träng 0,8kg/con/ngµy lo¹i c©y nh− cao l−¬ng hay c©y ®Ëu lablab trong mïa hÌ, 0,5 –0,6 trong mïa ®«ng, hoÆc (Lablab purpureus) th−êng ®−îc sö dông. 250-280 kg/bß ®ùc thiÕn/n¨m. H¹n chÕ cña c¸c c©y trång nµy lµ thêi gian sèng §ång cá keo dËu/hßa th¶o tèt cho phÐp ng−êi ng¾n vµ ph¶i trång míi hµng n¨m. s¶n xuÊt h−íng tíi bÊt cø thÞ tr−êng nµo hä chän. HiÖn nay cã kho¶ng 50.000 ha keo dËu trång ¸p dông hÖ thèng c©y thøc ¨n gia sóc nh−ng chØ cã mét sè l−îng Ýt c¸c trang tr¹i cã diÖn tÝch lín (>400 ha). Keo dËu cßn cã tiÒm cña Australia vµo ViÖt Nam n¨ng lín cho viÖc trång më réng, ®Æc biÖt lµ nhê Ch¨n nu«i bß thÞt ë Australia kh«ng cã nh÷ng c«ng nghÖ thiÕt lËp ®¸ng tin cËy hiÖn nay. vÊn ®Ò khã kh¨n liªn quan ®Õn ®Êt chËt, ng−êi §ång cá trång keo dËu th−êng ®−îc ch¨n th¶ ®«ng vµ thiÕu vèn. C¸c hÖ thèng s¶n xuÊt dùa lu©n phiªn. ThØnh tho¶ng ®−îc c¾t ®Ó phôc tr¸ng. vµo trang tr¹i lín, ®µn lín vµ mét hÖ thèng ch¨n Ngoµi gi¸ trÞ thøc ¨n keo dËu cßn cã lîi trong th¶ tù do liªn tôc trªn ®ång cá. ë ViÖt Nam phÇn viÖc phôc håi nit¬ cã trong ®ång cá hoµ th¶o vµ lín bß ®−îc nu«i nhèt bëi c¸c tiÓu n«ng vµ cá ng¨n ch¨n nhiÔm mÆn ë vïng ®Êt nhê n©ng cao ®−îc c¾t cho gia sóc ¨n. Bß cã thÓ ch¨n th¶ trªn møc n−íc trong ®Êt. mét sè ®Êt c«ng. ë mét sè vïng cao n¬i h¹n chÕ vÒ n−íc t−íi cho c¸c lo¹i c©y trång cã thÓ ph¸t §ång cá ®Æc dông triÓn ®ång cá ch¨n th¶ qu¶ng canh. §èi víi ch¨n N¬i nµo cã n−íc, cã thÓ ph¸t triÓn mét vïng nhá nu«i n«ng hé th©m canh h¬n, ViÖt Nam cã thÓ ®ång cá trång ®−îc t−íi n−íc. ë vïng nhiÖt ®íi xem xÐt ®Õn mét sè c©y cá (®Æc biÖt lµ c©y hä lo¹i cá chñ lùc ®−îc sö dông lµ cá mËt hoÆc cá ®Ëu) cã thÓ h÷u Ých trong viÖc cung cÊp mét pangola. nguån dinh d−ìng cã sè l−îng vµ chÊt l−îng cao vµ b¶o vÖ ®Êt kh«ng bÞ xãi mßn. T¹i nh÷ng vïng «n hoµ h¬n cña miÒn Nam Queensland, c¸c lo¹i cá hßa th¶o vµ c©y cá hä ®Ëu «n ®íi cã thÓ cïng trång trªn ®ång cá cã t−íi Tµi liÖu ®äc thªm n−íc nh− lµ mét kiÓu ®ång cá “vÜnh cöu” hay Sown pastures for the seasonally dry tropics. Ed nh− lµ ®ång cá ®«ng-xu©n (c©y hä ®Ëu «n ®íi) Ian Partridge and Joe Miller. DPI Conference and bæ sung cho ®ång cá. Workshop Series QC91002, DPI Brisbane 1991. ë vïng duyªn h¶i cã l−îng m−a hµng n¨m cao Stylos for better beef. Ian Partridge, Col Middleton (>1200mm), ph©n ®¹m cã thÓ ®−îc sö dông (khi and Kev Shaw. DPI Information Series QI96010, gi¸ bß thÞt cao) ®Ó bãn cho c¸c lo¹i cá nh− DPI Brisbane 1996. pangola vµ cá signal ®Ó vç bÐo bß ë mËt ®é ch¨n Sown pasture Notes - Central Queensland. Ed th¶ t−¬ng ®èi cao. George Lambert and Gavin Graham. DPI C©y thøc ¨n hµng n¨m Rockhampton 1996. C©y thøc ¨n trång hµng n¨m th−êng ®−îc sö Developing forage technologies with smallholder dông nu«i vç bÐo vµ lµ cá cã chÊt l−îng vµ n¨ng farmers - Peter M Horne and Werner W Stur. suÊt cao. C¸c lo¹i c©y thøc ¨n nµy ®−îc trång ACIAR Monograph No 62. ACIAR Canberra. trªn ®Êt tèt. C¸c c©y trång phæ biÕn lµ yÕn m¹ch vµ ®¹i m¹ch trong vô ®«ng-xu©n ë c¸c vïng phÝa nam cã m−a trong mïa ®«ng. Vµo mïa hÌ c¸c B¶ng 1. N¨ng suÊt trung b×nh cña bß ®ùc thiÕn ®−îc nu«i trªn mét sè lo¹i ®ång cá Lo¹i ®ång cá MËt ®é ch¨n th¶ T¨ng träng/n¨m Tuæi (th¸ng) lóc ha/con Trªn con Trªn ha ®¹t 600 kg §ång cá tù nhiªn – Trung Queensland 4 100-140 25-35 > 50 §ång cá tù nhiªn – B¾c Queensland 10 60-100 6-10 > 50 §ång cá tù nhiªn/stylo 4 140-170 35-45 42 §ång cá buffel míi 2 170-190 85-95 40 §ång cá buffel xuèng cÊp 3 140-150 45-50 45 §. cá trång hoµ th¶o/hä ®Ëu (l−îng m−a cao) 1,5 170-190 110-130 40 §ång cá keo dËu - cá buffel 1,5 250-280 165-185 30 194
H×nh 1: §ång cá tù nhiªn ë Queensland 195