Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm giúp trẻ học tốt môn làm quen chữ cái

Chia sẻ: Hòa Phát | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của sáng kiến kinh nghiệm này nhằm phát triển ngôn ngữ nói mạch lạc cho trẻ học tốt môn Tiếng Việt trong trường phổ thông. Giúp trẻ hoạt động trí tuệ được phát triển, hình thành những cơ sở ban đầu của kỹ năng nghe đoc, nói Tiếng Việt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm giúp trẻ học tốt môn làm quen chữ cái

PHÒNG GIÁO GDĐT KRÔNG ANA TRƯỜNG MẦM NON HOA CUC ́ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MÔT SÔ KINH NGHI ̣ ́ ỆM GIÚP TRẺ HỌC TỐT MÔN LÀM QUEN CHỮ CÁI Họ và tên: Nguyễn Thị Lệ Nga Đơn vị công tác: Trương M ̀ ầm non Hoa Cuć Trình độ đào tạo: Đại học sư pham mâm non ̣ ̀ Môn đào tạo: Sư pham mâm non ̣ ̀ 1
MUC LUC ̣ ̣ I. PHẦN MỞ ĐẦU : 1. Lý do chọn đề tài:................................................................................................... 3 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài :........................................................................... 4 3. Đối tượng nghiên cưu : ́ ......................................................................................... 4 4. Giới hạn pham vi nghiên c ̣ ưu ́ ................................................................................4 5.Phương phap nghiên c ́ ưu : ́ .......................................................................................5 II. NỘI DUNG :......................................................................................................... 5 1. Cơ sở li lu ́ ận :........................................................................................................ 5 2.Thực trang: ̣ .............................................................................................................. 6 ̉ ̣ 3.Giai phap, biên phap : ́ ́ ............................................................................................11 4.Kết quả thu được qua khảo nghiệm :..................................................................21 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ :................................................................................ 22 ́ ̣ .................................................................................................................. 22 1.Kêt luân ̣ ...............................................................................................................23 2.Kiên nghi: ́ * Nhận xét của hội đồng sáng kiến.........................................................................24 *Tài liệu tham khảo ................................................................................................25 2
3
I. PHẦN MỞ ĐẦU: 1. Lý do chọn đề tài: Sự nghiệp giáo dục nói chung và giáo dục mầm non ở Việt nam cho đến nay đã từng bước hòa nhập vào nền giáo dục quốc tế. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm sự nghiệp giáo dục, đã có nhiều văn bản nghị quyết, chỉ thị chăm lo cho sự nghiệp giáo dục, khẳng định: “ Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”. Hiện nay giáo dục mầm non đang dần được toàn xã hội quan tâm, có thể nói giáo dục mầm non là tiền đề trong sự nghiệp phát triển giáo dục của đất nước, bởi giáo dục mầm non đóng vai trò hết sức quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân ở nước ta, tạo tiền đề cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người mới. Trẻ Mầm non là một thực thể đang từng bước hình thành, phát triển và hoàn thiện. Cho nên giáo dục trẻ Mầm non là mắc xích đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, tạo nền móng vững chắc giúp trẻ tự tin bước vào cuộc sống. Như chúng ta đã biết, làm quen chữ cái là một hoạt động rất quan trọng và thiết thực với trẻ mầm non. Làm quen chữ cái giúp trẻ mẫu giáo phát triển các thao tác trí nhớ, tư duy, phân tích, tổng hợp...làm quen chữ cái góp phần hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết về thế giới xung quanh, làm cho ngôn ngữ của trẻ ngày càng phát triển mở rộng. Nếu ở mẫu giáo trẻ không nắm vững các chữ cái và học đọc, tập tô đúng chữ cái thì vào lớp 1 trẻ sẽ không tự tin dẫn đến lúng túng, trong khi học trẻ không đạt được kết quả tốt, cho nên phải tập cho trẻ nắm vững các chữ cái và học đọc, học tập tô để tạo tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1. Do thế phải yêu cầu trẻ nhận biết và phát âm đúng các chữ cái Tiếng việt, trẻ nhận biết chữ cái thông qua tri giác bằng âm thanh, nhận biết các chữ in hoa, in thường, viết hoa, viết thường, trẻ biết cách liên hệ các chữ cái với các từ đã học và 4
tìm ra chữ cái có trong các từ đó, thông qua trẻ biết các kỹ năng ban đầu và tiếp tục đọc, tập tô, cách ngồi tô chữ, cách cầm bút, mở sách, đọc…Luyện khả năng ghi nhớ có chủ định, biết tập trung, lắng nghe, yêu cầu những kỹ năng; nghe, nói, mở rộng vốn hiểu biết để hình thành 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, tô cho trẻ. Để thực hiện được những điều trên thì trẻ 56 cần phải nắm bắt được 29 chữ cái, nhưng để nắm bắt được 29 chữ cái không phải là điều dễ dàng bởi chữ cái đối với lứa tuổi này là một vấn đề hết sức trừu tượng. Vậy làm thế nào để trẻ có thể nắm bắt đươc 29 chữ cái một cách dễ dàng và đạt hiệu quả cao nhất? Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp Lá tôi luôn suy nghĩ và trăn trở làm thế nào để giúp trẻ nắm bắt được 29 chữ cái một cách dẽ dàng và đạt hiệu qua cao nhất. Từ những trăn trở trên tôi đã tìm tòi, học hỏi đúc rút kinh nghiệm từ bản thân và các bạn bè đồng nghiệp, tôi quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 56 học tốt môn Làm quen chữ cái” để thực hiện bản sáng kiến kinh nghiệm của mình. Đó là lý do tôi chọn đề tài trên. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài: Giáo dục Mầm Non là nuôi dạy chăm sóc và giáo dục trẻ phát triển toàn diện theo 5 lĩnh vực. Trong đó hoạt động làm quen chữ cái là một trong những hoạt động đóng vai trò hết sức quan trọng. Do đó, mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài đưa ra một số biện pháp nhằm giúp giáo viên nâng cao chất lượng giáo dục trẻ. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài là giúp trẻ lớp Lá 2 nắm bắt tốt 29 chữ cái và phát âm đúng những chữ cái đó. Kết quả đạt được trong quá trình thực hiện là trẻ lớp lá 2 nhận biết và phát âm đúng 100 % những chữ cái đã học. Khi áp dụng đề tài này vào quá trình giảng dạy học sinh sẽ dễ dàng nắm bắt, khắc sâu hơn các chữ cái đã học. Nhiệm vụ cụ thể của đề tài là: đã giải quyết được vấn đề của Giáo viên lớp Lá phải làm sao để trẻ tiếp cận việc 5
làm quen với cách đọc, cách viết một cách hợp lý mà mang lại hiệu quả tích cực nhất? ̉ Nhăm phat triên ngôn ng ̀ ́ ữ noi mach lac cho tre hoc tôt môn Tiêng Viêt ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ ́ ̣ trong trương phô thông. Giup tre hoat đông tri tuê đ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ược phat triên, hinh thanh ́ ̉ ̀ ̀ nhưng c ̃ ơ sở ban đâu cua ky năng nghe đoc, noi Tiêng Viêt. ̀ ̉ ̃ ́ ́ ̣ 3. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp sư phạm nhằm giúp trẻ học tốt môn Làm quen chữ cái. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Khuôn khổ nghiên cứu: Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi học tốt môn Làm quen chữ cái Đối tượng khảo sát học sinh lớp lá 2 Trường Mầm non Hoa Cúc Thời gian khảo sát năm học 20152016 5. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp tri giác, luyện đọc, cách phát âm, cách cầm bút tô, viết chữ cái, phương pháp trò chuyện, phương pháp dùng lời kết hợp với phương pháp trò chơi, phương pháp trực quan, phương pháp hoạt động thực tiễn… giúp học sinh hiểu rõ nội dung của các đề tài hoạt động Làm quen chữ cái qua từng chủ đề, chủ đề nhánh. Phương pháp thống kê, khảo sát: Vào đầu năm học, tôi đã chủ động kiểm tra, khảo sát, thống kê về hoạt động lam quen ch ̀ ữ cai đ ́ ể nắm bắt khả năng nhận thức của từng cá nhân trẻ. Cụ thể : Tông số ̉ Kêt́ NÔI DUNG ̣ trẻ quả Trẻ nhận biết và phát âm đúng chữ cái 16/34 47,1% Trẻ nhận biết từ và tiếng 14/34 41,2% Trẻ biết cách ngồi, cách cầm bút 15/34 44,2% Trẻ tô, viết đúng chữ cái 13/34 38,2% Trẻ hứng thú tham gia hoạt động làm quen chữ viết 17/34 50% ̉ ̣ ́ ́ ̣ Tre nhân biêt cac măt ch ữ (in hoa,in thương,viêt hoa,viêt ̀ ́ ́ 13/34 38,2% 6
thương) ̀ Phương pháp thực hành, luyện tập. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận: Như chúng ta đã biết việc cho trẻ làm quen với 29 chữ cái còn mang tính chất hoạt động biệt lập, chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non trong tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc và việc viết nhằm chuẩn bị cho trẻ vào học lớp một vững vàng, để hỗ trợ cho các môn học khác. Làm quen chữ cái theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu từ những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Để dạy trẻ làm quen với chữ viết, cần có sự thay đổi cách tổ chức các hoạt động trong môi trường chữ viết và ngôn ngữ nói một cách phong phú. Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở tiểu học và các cấp học sau này. Hình thành và phát triển các kỹ năng nhận biết, nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ cái, chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. Trẻ em 56 tuổi là lứa tuổi tiền học đường để vào lớp một. Các cháu lớp Lá cần được giáo dục phát triển toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động và rèn luyện năng lực tiếp thu của các môn học mà trẻ sẽ được học ở lớp một, nhất là môn đọc và viết. Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trong của bộ môn làm quen chữ cái bản thân lại được học tập tiếp thu chuyên đề và được nhà trường phân công trực tiếp phụ trách lớp 5 tuổi. Tôi càng cố gắng tìm mọi biện pháp đưa chuyên đề làm quen chữ cái đến với trẻ một cách nhẹ nhàng có hiệu quả. 2. Thực trạng: 2.1. Thuận lợi, khó khăn: * Thuận lợi: 7
Cơ sở vật chất thiết bị dạy học phục vụ cho các hoạt động của trường được tăng cường. Trường được sự chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ của Phòng Giáo dục và Đào tạo, chính quyền địa phương, Ban đại diện cha mẹ học sinh. Phụ huynh học sinh quan tâm đến việc học tập của con em mình. Được sự quan tâm của phòng GDĐT Huyện Krông Ana, Ban giám hiệu Trường MN Hoa Cúc đã thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, dự giờ, thao giảng, chuyên đề, tham gia các lớp tập huấn do các cấp tổ chức. Bản thân tôi luôn có tinh thần học hỏi, tham gia để đúc rút kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của mình. * Khó khăn: Trường đóng trên địa bàn là nơi tổng hợp các dân cư ở tất cả các vùng miền trên cả nước, nên việc phát âm của trẻ không giống nhau. Chính vì vậy việc dạy phát âm chữ cái, nhận biết các âm từ trong tranh là công việc không dễ đối với giáo viên. Các cháu tuy cùng độ tuổi nhưng trình độ nhận thức không đồng đều. Có cháu phát âm chuẩn, nhanh nhớ mặt chữ, biết cầm bút, có kỹ năng tô chức cái, có tư thế ngồi tô đúng. Có nhiều cháu phát âm còn ngọng, không chuẩn, nói câu chưa tròn. Một số trẻ không được học qua lớp Mầm, Chồi nên trẻ còn ngỡ ngàng khi cầm bút tô chữ cái…Nhiều phụ huynh rất nóng lòng trong việc cho con mình học đọc, học viết sớm. Bên cạnh đó một số phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc học của con em mình. 2.2. Thành công, hạn chế: * Thành công: Trong quá trình tham gia thực hiện đề tài tôi đã thực hành những giờ lên lớp có hiệu quả đem lại sau những lần áp dụng các biện pháp, trẻ rất hứng thú và tích cực khi được học môn làm quen với chữ cái. Qua quá trình áp dụng đề tài vào giảng dạy 100% học sinh lớp Lá 2 đều nhận biết được mặt chữ cái đã học và phát âm đúng những chữ cái đó. 8
* Hạn chế: Khi thực hiện đề tài này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và phụ huynh nhưng một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em mình, chưa phối hợp được với giáo viên để giáo dục trẻ. 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu: * Mặt mạnh: Trẻ tham gia tích cực vui vẻ thoải mái mạnh dạn trình bày ý kiến. Trẻ có cơ hội để được trò chuyện, được thể hiện mình, được làm người lớn, được giúp đỡ bạn bè. Qua các hoạt động trẻ thực hiện cô nắm được đặc điểm tâm sinh lý cũng như tính cách, nhận thức của trẻ để có biện pháp giáo dục trẻ tốt hơn. Giáo viên đã gây được hứng thú trẻ bằng nhiều hình thức, có nhiều đồ dùng trực quan phù hợp đẹp mắt, sử dụng nhiều lần trong một tiết học và sử dụng nhiều trò chơi sáng tạo, đảm bảo tính thẩm mỹ và tính giáo dục cao. Thường xuyên học hỏi, trau dồi, tìm tòi, vận dụng nhiều thủ thuật, nghệ thuật khi lên lớp. Giaó viên đã tạo được môi trường hoạt động mở cho trẻ. Bản thân tôi đã lập kế hoạch cụ thể hàng tuần, tháng, năm để rèn trẻ yếu, cá biệt, những trẻ học giỏi... Tuyên truyền dưới nhiều hình thức, bảng tuyên truyền đẹp, thay đổi nội dung hình ảnh phù hợp với chủ đề. Nhằm giúp trẻ phát triển tốt các mặt khác khi tiến hành các biện pháp. Trẻ hứng thú hơn trong giờ học, tổ chức tốt các hoạt động mọi mọi lúc mọi nơi như nhận biết, phát âm và cách tập tô, viết chữ. Biết kết hợp cùng với gia đình để dạy trẻ học tốt môn làm quen chữ cái. * Mặt yếu: Đồ dùng, đồ chơi, vật thật trong lớp chưa đầy đủ và chưa hấp dẫn trẻ. Trong lớp có một số trẻ cá biệt , cháu không chú ý, mặt nhận thức của cháu hạn chế hơn nhiều so với trẻ khác. Dẫn đến thời gian hoạt động dành cho những cháu yếu hơi nhiều. 9
Một số trò chơi chữ cái được thiết kế trên máy, một số cháu chưa được tiếp cận máy tính nên tỏ ra lúng túng và bỡ ngỡ khi tham gia. 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động + Nguyên nhân của sự thành công: Được sự chỉ đạo của của Phòng GD&ĐT, của ban giám hiệu trường Mầm Non Hoa Cúc đã tổ chức chuyên đề về chương trình đổi mới về ngành học mầm non nói chung và môn học làm quen chữ cái nói riêng. Giáo viên nhiệt tình, chịu khó học hỏi kinh nghiệm để không ngừng nâng cao nghệ thuật lên lớp và sáng tạo về đồ dùng, trò chơi được thay đổi để gây hứng thú cho trẻ tham gia vào hoạt động thì kết quả tiết học sẽ đạt hiệu quả cao hơn. Khi áp dụng đề tài là đa số các cháu là học sinh Thị trấn, được đi học từ các lớp mầm, chồi nên khi áp dụng đề tài này vào các cháu tỏ ra khá linh động, tích cực hoạt động, đặc biệt một số trò chơi thiết kế trên máy làm các cháu rất hứng thú. + Nguyên nhân của sự hạn chế, yếu kém. Do điều kiện cơ sở vật chất trường lớp còn hạn chế, phòng học chưa đúng quy cách, đồ dùng dạy học, trang thiết bị còn còn thiếu, một số học sinh còn phát âm chưa chính xác, chưa tích cực vào hoạt động. Trong các tiết học và các hoạt động chơi đôi lúc cô giáo chưa tạo cho trẻ có tâm lý thoải mái để trẻ hứng thú vào các hoạt động. Do một số cháu chưa được học qua các lớp mầm, chồi, ngoài ra có một số trò chơi chữ cái được thiết kế trên máy, một số cháu chưa được tiếp cận máy tính nên tỏ ra lúng túng và bỡ ngỡ khi tham gia. 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra. Bản thân tôi đã xác định được kiến thức cần cung cấp cho trẻ để chọn phương pháp thích hợp, lấy trẻ làm trung tâm: Thực hiện trên tiết học là hoạt động chủ đạo của trẻ, giáo viên là người hướng dẫn, gợi ý, kích thích trẻ họat động, sáng tạo tích cực. 10
Phát huy tính tích cực cho trẻ: Giáo viên cần tạo điều kiện cho trẻ suy nghĩ và tự hành động, thậm chí còn để trẻ tự suy nghĩ cả bài mới là biện pháp kích thích gợi mở hương dẫn để trẻ hoạt động tích cực. Dạy học vừa sức: Để đảm bảo tình vừa sức cho trẻ những kiến mới truyền đạt cho trẻ cần được phức tạp dần được cũng cố dần qua các bài tập luyện phong phú và được ứng dụng vào các dạng hoạt động khác nhau của trẻ như vậy sự mở rộng dần, phức tạp dần nội dung dạy học sẻ giúp trẻ dễ dàng lĩnh hội kiến thức và kỹ năng tạo cho trẻ hứng thú khi học. Trong quá trình dạy trẻ cần phải đảm bảo tính chính xác, thiết thực cả mọi mặt như nhận thức, ngôn ngữ, kí hiệu hình vẽ... thông qua hoạt động đó mà tư duy và ý thức và ngôn ngữ phát triển tốt hơn. Tăng cường làm đồ dùng và chú trọng sử dụng đồ dùng trực quan hợp lý, phù hợp với nội dung bài dạy, đồ dùng đa dạng màu sắc kích thước phong phú. Đồ dùng trực quan là biện pháp hữu hiệu giúp tiết học đạt kết quả, gây sự hứng thú chính là đồ dùng trực quan nhằm giúp trẻ lĩnh hội, nội dung học tập, mặt khác việc sử dụng đồ dùng trực quan đẹp cộng với sự khéo léo của giáo viên sẻ giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách chính xác. Hệ thống câu hỏi giúp trẻ phát huy được tính tích cực sáng tạo, giúp trẻ nắm được kiến thức một cách lôgic, câu hỏi đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Trao đổi với phụ huynh thống nhất phương pháp dạy. Lập kế hoạch kèm cháu yếu. Kết quả chất lượng giáo dục trẻ phát triển trên mọi lĩnh vực và đặc biệt lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và trong đó môn làm quen chữ cái đặc biệt quan trọng, lôi cuốn trẻ vào học môn làm quen với chữ cái giáo viên phải có năng khiếu, phát âm chính xác rõ ràng, tính kiên trì, biết tích hợp giữa các môn học và kết hợp cùng gia đình một cách linh hoạt và luôn luôn sáng tạo tìm tòi ra những cái hay, cái mới thì mới mang lại hiệu quả cao trong giảng dạy. 11
Đối với các chữ cái trong các từ phải rõ ràng chính xác đúng theo quy định, nhất là tranh ảnh đẹp, các từ ngữ với các kiểu chữ có màu sắc khác nhau, các trò chơi mới lạ, các câu hỏi đặt ra giúp trẻ tri giác, tư duy, trải nghiệm...Để đáp ứng với mục tiêu chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non, chúng ta cần chú ý đổi mới phương pháp giảng dạy, phát huy tối đa tính tích cực, chủ động sáng tạo của trẻ ở tất cả các hoạt động, từ đó giúp cho việc tổ chức hoạt động của giáo viên có những thuận lợi hơn. Xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị, tôi cần tìm ra các biện pháp tháo gỡ để giáo viên hiểu, thực hiện chương trình đổi mới đạt kết quả tốt và phát triển đúng mục tiêu theo kế hoạch đã đề ra: Nắm vững tâm sinh lý của trẻ 56 tuổi; hình thành nhân cách của trẻ thông qua các hoạt động trong các giờ hoạt động chung, hoạt động góc, đi dạo đi chơi, giờ ngoại khóa để trao đổi, đàm thoại cùng trẻ...Tất cả các câu hỏi đặt ra nhằm khích thích trẻ nhận biết ghi nhớ, phát âm, tư duy, suy nghĩ, trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Các câu hỏi phù hợp với khả năng của từng trẻ nhưng không áp đặt để làm mất đi sự hứng thú của trẻ, tạo cho trẻ có sự tranh luận, thảo luận sôi nổi, khơi gợi tính tò mò, sáng tạo, khám phá để thúc đẩy trẻ học tập tích cực hơn. Bên cạnh đó vẫn còn một số phụ huynh chưa nhận ra được tầm quan trọng của việc học chương trình Mầm non nên còn chưa chú trọng đến việc học tập của các cháu, chưa cho các cháu đi học từ lừa tuổi mầm, chồi nên có nhiều cháu phát âm còn ngọng, không chuẩn, nói câu chưa tròn, còn ngỡ ngàng khi cầm bút tô chữ cái…Ngoài ra do chưa nhận thức được việc các cháu 5 tuổi cần được trang bị tốt về mọi mặt để lên lớp 1 các cháu học tốt hơn nên nhiều phụ huynh thích thì mang con đi học, không thích thì cho con ở nhà đi chơi, điều đó dẫn đến là kết quả học tập của các cháu nói chung và kết quả học môn làm quen chữ cái nói riêng chưa cao. Đây cũng là cái khó khăn mà tôi vấp phải khi thực hiện đề tài. 3. Giải pháp, biện pháp: 12
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: Hình thành cho trẻ các kỹ năng, thói quen nhận biết, ghi nhớ lắng nghe, nói, đọc, đàm thoại qua môn làm quen chữ cái giúp trẻ nhận bết rỏ mặt chữ cái, con vật con người qua tranh ảnh hình tượng trong cuộc sống, mang các chữ cái trong khi hoạt động. Nhăm giúp cho tr ̀ ẻ khả năng ghi nhớ, khả năng hiểu biết của trẻ và ̉ ̀ ̣ phat triên vê măt ngôn ng ́ ữ noi, phat âm cua tre. ́ ́ ̉ ̉ Để thu hút, lôi cuốn trẻ vào giờ học. ́ ẻ nắm bắt được nội dung tiết học một cách chủ động. Giup tr Giúp trẻ tiếp thu, củng cố những tri thức và kỹ năng một cách nhẹ nhàng. Giúp cho trẻ rất nhiều trong quá trình chơi trẻ sẽ nắm vững mặt chữ, đọc tô và giúp tô được các chữ trẻ sẽ ghi nhớ sâu hơn. Giúp trẻ phát triển trí nhớ, tập trẻ quan sát có chủ định để ghi nhớ, tập trẻ trả lời có lôgíc luyện đặt câu. Bằng nhiều hình thức tổ chức các hoạt động phong phú, hấp dẫn khác nhau càng gây hứng thú thu hút trẻ, trẻ càng dễ tiếp thu dễ nhớ lâu quên, nhẹ nhàng lĩnh hội kiến thức hơn. Trẻ có thể phát huy hết được tính tích cực, chủ động, sáng tạo khi hoạt động. Đồng thời trau dồi thêm kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp: Thực hiện môn làm quen chữ cái theo chương trình mầm non mới là nâng cao chất lượng giáo dục nhằm giúp trẻ luôn sáng tạo trong cách nghĩ, cách thể hiện qua minh hoạ theo từng đề tài của từng chủ đề, chủ đề nhánh khác nhau. Khơi gợi ở trẻ tính tò mò, sáng tạo và khả năng tư duy, ghi nhớ trong khi thể hiện. 13
Để dạy môn làm quen chữ cái có hiệu quả cần phải sử dụng những phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Phương pháp đặc trưng của môn học là phương pháp trực quan, thực hành giao tiếp: Nghe, nói, đọc, viết… trong các tình huống giao tiếp cụ thể, giáo viên cần phối hợp với các phương pháp nêu vấn đề, phương pháp đóng vai, phương pháp đàm thoại…giúp cho học sinh cảm thấy giờ học làm quen chữ cái vừa vui vẻ, vừa nhẹ nhàng, vừa thiết thực và mỗi bé đều có thể chiếm lĩnh tri thức của môn làm quen chữ cái, phát âm một cách rõ ràng mạch lạc, chính xác, khi tập tô giúp cho trẻ có nét chữ đẹp. Phấn đấu nâng cao chất lượng toàn diện cho trẻ theo độ tuổi của nội dung và giáo dục đổi mới trên cơ sở xây dựng tiết học bằng các hình thức đa dạng, phong phú nhưng mang tính vừa sức dựa trên các yếu tố tâm lý trẻ. * Học hỏi đúc rút kinh nghiệm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của bản thân: Tôi luôn có tinh thần học hỏi để trau dồi thêm kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân. Rèn luyện mình: Rèn cách phát âm chuẩn, chữ viết phải đúng và đủ nét, rèn tính kiên nhẫn trong việc viết … để từ đó có cơ sở uốn nắn trẻ, rèn cho trẻ cách cầm bút, cách phát âm chuẩn để làm tiền đề chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Tham gia đầy đủ các buổi họp và bồi dưỡng chuyên môn do trường tổ chức; Dự giờ chéo trong khối, nghiên cứu và học tập các chương trình mới do Phòng giáo dục tổ chức. Tham khảo thêm sách báo, tư liệu qua mạng; Đầu tư và làm nhiều đồ dùng đồ chơi, tạo các góc học chữ cái trong lớp để trẻ được tiếp cận và học hỏi mọi nơi mọi lúc. * Tạo môi trường chữ cái để trẻ hoạt động tích cực. Mỗi giáo viên là một cộng tác viên tham gia với BGH, các bậc cha mẹ học sinh để mua sắm và tận dụng các nguyên vật liệu đã qua sử dụng để sáng 14
tạo ra những đồ dùng để phục vụ cho môn học như: Đồ vật, con vật có gắn chữ cái mà trẻ được học, tranh để trẻ ghép từ còn thiếu chữ cái theo yêu cầu của tiết học…đặc biệt là tranh cô và trẻ cùng sáng tác để tạo ra những tập truyện tranh chữ to, các nét để trẻ ghép thành chữ cái… Trang trí trong và ngoài lớp bằng các hình ảnh sinh động có chứa chữ cái, ngoài ra giáo viên cần treo các bài thơ, câu chuyện, câu đó, hò vè, ca dao, đồng dao…những nơi thuận tiện nhất để lúc nào trẻ cũng được tiếp xúc với chữ cái. Để cũng cố chữ cái đã học ở góc chữ cái tôi gắn các hình và kèm chữ cái. Ví dụ: Hình cái ca, có chữ “cái ca” kèm theo, hoặc mỗi bài thơ trong chủ đề, cho trẻ tô màu vào các chữ cái đã học. Để nâng cao yêu cầu chữ cái, tôi gắn hình con cá trong chủ đề động vật, bên cạnh là khoảng trống, trẻ có thể “viết” từ “con cá” vào.… Mỗi chủ đề tôi lại thay vào nhiều hình ảnh khác nhau để tránh sự nhàm chán và kích thích sự khám phá ham muốn học hỏi nơi trẻ. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm hàng ngày cho trẻ làm quen với việc đọc tô, đọc câu thơ, câu chuyện, tập tô tên các đồ vật, tên câu chuyện, câu thơ… Tổ chức môi trường chữ viết phong phú giúp trẻ dần dần nhận thức về chữ viết, về sự liên quan giữa những gì được tô và những chữ gì trẻ đọc được, luôn thay đổi nội dung hình thức cho trẻ xem và đọc cho trẻ nghe các loại sách khác nhau như thơ, tranh có viết chữ to… Các đồ dùng chơi qua các góc chơi phải viết bằng chữ to. Cho trẻ làm quen với các từ, tiếng , câu có ý nghĩa đặt biệt đối với cá nhân trẻ. Trẻ ngồi viết đúng tư thế, cầm bút bằng tay phải qua các góc chơi. 15
Thông qua các trò chơi “Đồng hồ kì diệu ”, “Tìm đúng nhà”, “Thi xem ai nhanh”,“Xếp đúng thứ tự”, “Tìm bạn”, “Tìm chữ cái qua tranh”, “Tai ai tinh”, “ai tinh mắt”, “Tìm đúng chỗ” chọn chữ cái cho tranh, xếp chữ bằng hột hạt, tô chữ cái còn thiếu trong từ, vẽ nét … Qua những trò chơi đó giúp cho trẻ rất nhiều trong quá trình chơi trẻ sẽ nắm vững mặt chữ, đọc tô và giúp tô được các chữ trẻ sẽ ghi nhớ sâu hơn. Đối với trẻ mầm non bằng hình thức thông qua “Học mà chơi, chơi mà học” mà ta có thể giúp trẻ tìm hiểu, làm quen 29 chữ cái thông qua tranh ảnh, vật thật, con vật qua các từ có chữ các chữ cái mà trẻ được làm quen, qua câu đố, ca dao, đồng dao, bài thơ …Ngôn ngữ và chữ cái luôn là móc xích dẫn trẻ tới thế giới giao tiếp và giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách trọn vẹn qua tư duy của trẻ. Đồng thời dần dần hình thành cho trẻ một khả năng nhận biết, phát âm rõ ràng, mạch lạc, đúng Tiếng Việt, phát huy tính sáng tạo, tò mò ham học hỏi của trẻ. * Tạo điều kiện giúp trẻ mạnh dạn tự tin để trẻ nắm vững các chữ cái và học đọc, học tập tô: Qua thực tế của lớp, tôi đã nắm được tâm lý và đặc điểm của từng trẻ luôn gần gũi quan tâm hơn đối với những trẻ cá biệt, trò chuyện với trẻ mọi lúc mọi nơi thông qua các đồ dùng đồ chơi …Để hỏi trẻ và cho trẻ đọc theo cô và cho trẻ đọc lại cô hỏi trẻ con vừa đọc xong từ hoặc tiếng đó có chữ cái gì mà con đã học rồi và cho trẻ phát âm lại chữ cái đó, để tạo tự tin cho trẻ khi có cô cùng tham gia với mình. Bố trí treo tranh chữ to, tranh cô và trẻ cùng sáng tác. Bố trí giá đồ chơi có gắn chữ cái vào các đồ dùng đồ chơi có nội dung theo từng chủ đề. 16
Tổ chức các trò chơi mang tính chất ôn chữ cái đã học bằng các hình thức đa dạng, phong phú như : Trò chơi “ Về đúng nhà bé”, “ Tạo lá cho cây”, "Nhận diện chữ cái, xếp chữ cái còn thiếu trong từ "…. Tổ chức các hoạt động như: Bé tập tô, tô màu. Khai thác phần mềm trên máy vi tính của chương trình Kidsmast, cho trẻ gây cho trẻ sự hứng thú trong học tập. Trong khi trẻ hoạt động cô phải tạo cho trẻ tâm thế tự tin thoải mái để trẻ hứng thú tham gia và hoạt động tích cực. Ví dụ : Với chủ đề “Trường mầm non” Nhóm chữ cái o,ô,ơ ta gây hứng thú bằng bài hát : “ Vịt con học chữ” Cô hỏi trẻ trong bài hát vịt con không nhớ chữ gì? ( Chữ o) Có một câu truyện cũng kể về bạn vịt đấy, bây giờ cô sẽ kể cho các con nghe câu chuyện “Vịt con trong ngày khai trường” sau đó hỏi trẻ, ngày đầu tiên đến lớp Vịt con chuẩn bị trong cặp được những gì? Trẻ nói bảng con, vở, hộp màu ... tôi cho trẻ làm quen chữ o qua từ “bảng con” ( Cô cho trẻ phát âm, nói cấu tạo chữ o) khi Vịt con viết trên bảng đã thành thạo cô giáo Ngan bảo Vịt con lấy gì? (Hộp màu) và cô cho trẻ làm quen chữ Ô trong từ “hộp màu”( Cô cho trẻ phát âm chữ ô ,và câu tạo của chữ ô), cô giáo Ngan ra bài tập về nhà vào đâu “Quyển vở”.cô cho trẻ làm quen chữ cái ơ tương tự như chữ o,ô . Tiếp theo cô cho trẻ chơi trò chơi tạo dáng thành chữ cái. Bạn nào có thể tạo dáng chữ o trên cơ thể nào? Cô cho nhiều trẻ được tạo như cong hai ngón tay lại, cháu thì há miệng, cháu thì dùng hai cách tay....Trên cơ thể bộ phận nào giống chữ o. Trẻ nói mắt, đầu ..Hai bạn có thể tạo thành chữ o không? (Trẻ cầm tay nhau giang rộng) Ai có thể tạo thành chữ ô? Cô muốn cả lớp mình cùng tạo một chữ ô thật lớn nào? trẻ cầm tay nhau đứng thành vòng trong rộng và cho 6 trẻ làm dấu ô. 17
Với chữ cái ơ cô cũng cho thực hiện như thế. Hoặc với trò chơi “tìm đồ dùng học tập” trên các đồ dùng học tập có chứa các chữ cái con vừa học bây giờ cô sẽ phát cho mỗi bạn một chữ cái khi có hiệu lệnh các con phải lấy ngay đồ dùng có chứa chữ cái đó. Ví dụ: Trẻ có chữ ô thì phải lấy o tô, cô cho trẻ vừa đi vừa hát bài “vịt con học chữ” sau đó cô kiểm tra số trẻ lấy đúng đồ dùng và cho trẻ nói tác dụng của từng đồ dùng đó. Trong khi dạy muốn trẻ ghi nhớ các chữ cái được lâu hơn cô cần phải liên hệ thực tế hỏi trẻ chữ cái đó giống cái gì hay con gì hay đồ vật gì? Để phát huy tính tích cự và tư duy của trẻ. Ví dụ: Chữ o giống quả trứng, quả cam. Chữ y giống cái nạng. Song song với việc làm quen với mặt chữ tôi còn phải hướng trẻ cách cầm bút đúng , cách mở sách, cách tô sao cho đúng , tô trùng khít chữ như khi tô các con phải ngồi ngay ngắn lưng thẳng,nđầu hơi cúi,ncầm bút bằng tay phải bằng ba ngón tay,mở sách từ từ nhẹ nhàng không làm rách, quăn mép sách. Ví dụ tô chữ o các con đặt bút chì từ đỉnh giữa chữ o tô ừ trái qua phải theo vệt chấm mờ thành một vòng tròn khép kín . Với trẻ nói ngọng, nói lắp trẻ còn rụt rè tôi đến bên trẻ cùng phát âm với trẻ để trẻ phát âm lại cùng cô chữ cái đó để trẻ ghi nhớ hơn. Với những trẻ cầm bút chưa được tôi đến bên trẻ cầm tay trẻ cho trẻ tô theo cô từng nét chữ để trẻ dễ dàng tự tin trong khi tô chữ. * Dạy trẻ làm quen với chữ cái bằng các trò chơi Muốn trẻ hiểu bài nhanh nhớ lâu, thì trẻ phải được trực tiếp tham gia vào các hoạt động. Tôi đã sưu tầm, sáng tác được một số trò chơi khi cho trẻ làm quen với chữ cái để trẻ tăng hứng thú, cũng cố kỹ năng cụ thể như sau: + Trò chơi : Gạch chân chữ cái đã học : Chuẩn bị : Các hình ảnh và bài thơ, từ dưới tranh. 18
Cách chơi : Trong thời gian một bài hát đội nào gạch đúng chữ cái cô yêu cầu và gạch được nhiều chữ cái thì đội đó thắng cuộc. + Trò chơi “chọn chữ theo yêu cầu” Cô phát âm, nói cấu tạo chữ hay cho chữ cái nào biến mất thì trẻ chọn chữ cái đó và phát âm. Với trò này có tác dụng luyện cho trẻ sự tinh nhanh, khả năng ghi nhớ và tư duy về cấu tạo chữ để nhặt chữ đúng và phát âm chuẩn. + Trò chơi “ Côn trùng hái lá” * Luật chơi: Trẻ hái đúng trong vòng 3 phút ,đội nào hái được nhiều chiếc lá có chữ cái là đội thắng cuộc. Cách chơi trẻ đóng vai một số côn trùng chạy đến cây hái những chiếc lá có chữ cái theo yêu cầu của cô mang về đổ vào rổ của đội mình, đội nào hái được nhiều hơn thì đội đó thắng cuộc. +Trò chơi : Vòng quay kỳ diệu,cô gắn thẻ chữ vào vòng quay như hình minh hoạ, cho trẻ lên quay khi kim chỉ vào chữ nào trẻ phát âm nói cấu tạo chữ đó. Việc tổ chức trò chơi làm quen với chữ cái phải theo một “chương trình” xuyên suốt, cô giáo là người dẫn chương trình kết hợp khéo léo các trò chơi, có khoảng thời gian cho trẻ thư giãn bằng các trò chơi linh động xen kẽ, để trẻ cảm thấy thoải mái, và tích cực tham gia. Bằng các trò chơi mới trẻ sẽ hứng thú khám phá những điểm mới của bài học, tạo được sức hút mạnh mẽ của trẻ vào bài học và giúp trẻ khắc sâu trí nhớ về cấu tạo chữ được làm quen. Cho nên với mỗi tiết dạy tôi luôn tìm tòi, sáng tạo những trò chơi mới, cách chơi mới ứng dụng với các hình thức khác nhau, thường xuyên thay đổi trò chơi để tạo sự mới lạ hứng thú với trẻ. * Khuyến khích trẻ học đọc, tập tô hàng ngày cho trẻ: 19
Tôi luôn tập cho trẻ học nói, tập trả lời câu hỏi, tập cầm bút tô chữ khuyến khích trẻ sử dụng tái tạo lại những chữ cái đã làm quen, đọc chữ hàng ngày của trẻ, hỏi trẻ những câu hỏi gợi mở. Ví dụ: Trong từ con gà trống được bắt đầu bằng chữ nào? Những trẻ phát triển ngôn ngữ học đọc, học tập tôi luôn dẫn dắt trẻ đọc hết từ, đọc cả câu, tô đúng chữ. Một số trẻ phát triển chưa tốt trong khi đọc, tập tô tôi luôn động viên khuyến khích trẻ để trẻ thực hiện tự tin mạch lạc hơn. Không nên thúc dục gò ép trẻ đọc viết chữ. Thông qua các ngày lễ, kích thích trẻ làm thiệp và trang trí thiệp bằng những chữ cái có nhiều màu sắc và gửi đến bạn bè, thầy cô, cha mẹ … Những buổi trò chuyện theo các chủ đề phải nhằm mục đích giúp trẻ phát triển trí nhớ, tập trẻ quan sát có chủ định để ghi nhớ, tập trẻ trả lời có lôgíc luyện đặt câu. Kích thích trẻ tự tin, mạnh dạn trong khi đọc và tập tô chữ để tạo tiền đề cho trẻ bước vào lớp 1 một cách tốt hơn. * Day trẻ làm quen chữ cái ở mọi lúc mọi nơi Như chúng ta đã biết, ở lứa tuổi mẫu giáo “Trẻ học bằng chơi, chơi mà học ” ghi nhớ của trẻ không chủ định, trẻ chóng nhưng mau quên. Do đó muốn nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ cái không dừng lại trên tiết học mà phải thường xuyên, tranh thủ ở mọi lúc mọi nơi, các hoạt động trong ngày để cho trẻ làm quen với chữ cái một cách hợp lý như: Giờ đón trẻ ; Hoạt động góc; Hoạt động ngoài trời; giờ ăn; giờ ngủ; giờ hoạt động chiều. + Giờ đón trẻ: Khi trẻ đến lớp có thể cho trẻ tìm ảnh của mình gắn đúng vào tên của mình có trong bảng “Bé đến lớp, bé ở nhà ” Hoặc cho trẻ gắn ký hiệu vào bảng thời tiết : 20