(Dự thảo) Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học môi trường: Nghiên cứu phân vùng chất lượng nước vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và đề xuất giải pháp quản lý và sử dụng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> _______________________<br /> <br /> Nguyễn Thị Thế Nguyên<br /> <br /> NGHIÊN CỨU PHÂN VÙNG CHẤT LƯỢNG NƯỚC<br /> VỊNH HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH<br /> VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG<br /> <br /> Chuyên ngành: Môi trường Đất và nước<br /> Mã số: 62440303<br /> <br /> (DỰ THẢO) TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> Hà Nội - 2014<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Khoa học Tự<br /> nhiên – Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi<br /> PGS.TS. Đồng Kim Loan<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> …………………………….<br /> …………………………….<br /> <br /> Phản biện 2:<br /> <br /> …………………………….<br /> …………………………….<br /> <br /> Phản biện 3:<br /> <br /> …………………………….<br /> …………………………….<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia<br /> chấm luận án tiến sĩ họp tại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> vào hồi<br /> <br /> giờ<br /> <br /> ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 20...<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do lựa chọn đề tài<br /> Vịnh Hạ Long đặc biệt nổi tiếng về cảnh đẹp thiên nhiên và các<br /> giá trị di sản quý giá cần được bảo tồn. UNESCO (2013) đã ghi nhận<br /> rằng, các giá trị thẩm mỹ của vịnh đang rủi ro bởi các nguồn thải<br /> dinh dưỡng và chất thải rắn, các nguồn thải hữu cơ… Theo ADB<br /> (2000), vịnh Hạ Long là ví dụ điển hình về hậu quả của quy hoạch<br /> theo ngành. Trong khi đó, quản lý biển theo không gian là một<br /> “phương thức” quản lý" mới đang dần được áp dụng tại các tỉnh ven<br /> biển của Việt Nam, trong đó có Quảng Ninh. Phân vùng quản lý chất<br /> lượng nước là một trong những hợp phần quan trọng của quá trình<br /> quy hoạch và quản lý sử dụng không gian biển. Tuy nhiên đến nay<br /> chưa có một nghiên cứu chuyên sâu về phân vùng chất lượng nước<br /> vịnh Ha Long. Bên cạnh đó còn thiếu các nghiên cứu về công cụ<br /> phân vùng chất lượng môi trường vịnh và quy hoạch sử dụng không gian<br /> vịnh.<br /> Chính vì thế, việc tiến hành đề tài luận án: “Nghiên cứu phân<br /> vùng chất lượng nước vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và đề xuất<br /> giải pháp quản lý và sử dụng” sẽ góp phần giải quyết các vấn đề còn bỏ<br /> ngỏ nói trên.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> - Phân vùng được hiện trạng chất lượng nước vịnh Hạ Long theo<br /> chỉ số chất lượng nước;<br /> - Đề xuất được giải pháp quản lý sử dụng nước cho các phân<br /> vùng chất lượng nước khác nhau trong vịnh Hạ Long.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 3. Nội dung nghiên cứu<br /> - Nội dung 1: Phân tích, đánh giá các áp lực đến môi trường<br /> nước, hiện trạng diễn biến chất lượng nước vịnh.<br /> - Nội dung 2: Nghiên cứu sự lan truyền chất trong nước vịnh Hạ Long.<br /> - Nội dung 3: Nghiên cứu phát triển chỉ số chất lượng nước (WQI)<br /> phù hợp với đặc điểm môi trường nước biển ven bờ và hiện trạng<br /> chất lượng nước vịnh Hạ Long.<br /> - Nội dung 4: Ứng dụng WQI đã xây dựng được và công cụ GIS<br /> để phân vùng chất lượng nước vịnh Hạ Long.<br /> - Nội dung 5: Đề xuất giải pháp quản lý và sử dụng hợp lý vịnh<br /> Hạ Long.<br /> 4. Phạm vi địa lý và vấn đề nghiên cứu của luận án<br /> * Phạm vi địa lý: Phạm vi nghiên cứu là vùng Di sản Thiên<br /> nhiên Thế giới vịnh Hạ Long<br /> * Phạm vi vấn đề nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu sự lan<br /> truyền chất trong vịnh chỉ giới hạn ở việc nghiên cứu sự dịch chuyển,<br /> khuếch tán, phân tán vật chất theo dòng chảy tổng hợp.<br /> 5. Điểm mới của luận án<br /> - Lần đầu tiên xác định được mức độ ảnh hưởng của các khu vực<br /> nguồn thải bên trong và bên ngoài vịnh đến chất lượng nước vịnh Hạ<br /> Long thông qua mô hình toán.<br /> - Lần đầu tiên phát triển công thức WQI phục vụ việc đánh giá,<br /> phân vùng chất lượng nước và quản lý vịnh Hạ Long. Luận án đã: (i)<br /> Lựa chọn được các thông số chất lượng nước theo đặc điểm của<br /> nước biển ven bờ và đặc trưng cho hiện trạng chất lượng nước vịnh;<br /> (ii) Xây dựng các chỉ số phụ và giản đồ chỉ số phụ của các thông số<br /> này dựa trên các tiêu chuẩn chất lượng nước nước biển ven bờ của<br /> <br /> 2<br /> <br /> Việt Nam, của một số nước trên thế giới và các tài liệu về sinh thái<br /> biển ven bờ; (3) Cải tiến công thức tích có trọng số của Mỹ khi tính<br /> WQI, tạo điều kiện thuận lợi trong tính toán khi thiếu số liệu.<br /> - Lần đầu tiên phân vùng hiện trạng chất lượng nước vịnh Hạ<br /> Long theo chỉ số chất lượng nước.<br /> 6. Giá trị khoa học và thực tiễn của luận án<br /> * Giá trị khoa học: Luận án đã đóng góp và làm sáng tỏ phương<br /> pháp luận xây dựng và áp dụng chỉ số chất lượng nước biển để đánh<br /> giá và phân vùng chất lượng nước biển ven bờ ở Việt Nam, trước hết<br /> cho trường hợp nghiên cứu vịnh Hạ Long.<br /> * Giá trị thực tiễn: Luận án hỗ trợ cho việc quản lý chất lượng<br /> môi trường nước vịnh Hạ Long và bảo vệ Di sản Thiên nhiên Thế<br /> giới cũng như các vũng, vịnh ven bờ khác của Việt Nam theo hướng<br /> phát triển bền vững. Luận án làm cơ sở và cung cấp thông tin cho<br /> công tác phân vùng khai thác, sử dụng không gian biển đang bước<br /> đầu triển khai ở Quảng Ninh.<br /> 7. Bố cục của luận án<br /> Chương 1: TỔNG QUAN<br /> 1.1. Tình hình nghiên cứu chất lượng nước vịnh Hạ Long<br /> Trong khoảng 20 năm qua, hoạt động nghiên cứu liên quan đến<br /> chất lượng nước và quản lý môi trường vịnh Hạ long đã được triển<br /> khai mạnh mẽ. Tuy nhiên, một số vấn đề cần được nghiên cứu thêm<br /> như sau:<br /> - Các đánh giá về ô nhiễm vịnh chỉ dừng lại ở việc so sánh số<br /> liệu thực đo với giá trị tiêu chuẩn và chỉ ra những khu vực ô nhiễm<br /> cục bộ mà chưa phân vùng được chất lượng nước vịnh dựa theo chỉ<br /> <br /> 3<br /> <br />