(Dự thảo) Tóm tắt Luận án Tiến sỹ Khoa học môi trường: Nghiên cứu chất lượng đất, nước của khu vực Ramsar Xuân Thủy - Nam định trong bối cảnh nước biển dâng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> ---------------------<br /> <br /> Trần Thị Kim Tĩnh<br /> <br /> NGHIÊN CỨU CHẤT LƢỢNG ĐẤT, NƢỚC<br /> CỦA KHU VỰC RAMSAR XUÂN THỦY - NAM ĐỊNH<br /> TRONG BỐI CẢNH NƢỚC BIỂN DÂNG<br /> Chuyên ngành: Môi trường đất và nước<br /> Mã số: 62440303<br /> <br /> (DỰ THẢO) TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ<br /> KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> HÀ NỘI - 2014<br /> <br /> Công trình đƣợc hoàn thành tại:<br /> Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TSKH. NGUYỄN XUÂN HẢI<br /> 2. PGS. TS. NGUYỄN CHU HỒI<br /> <br /> Phản biện : .........................................................................<br /> Phản biện : .........................................................................<br /> Phản biện : .........................................................................<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia<br /> chấm Luận án Tiến sĩ họp tại...................................................<br /> vào hồi giờ ngày<br /> tháng<br /> năm 2014.<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Trung tâm thông tin Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Khu Ramsar Xuân Thủy là vùng đất ngập nước (ĐNN) có<br /> tầm quan trọng quốc tế bởi đây là môi trường sống, nơi nuôi dưỡng<br /> nhiều loài sinh vật có giá trị toàn cầu và là “ga” chim quan trọng<br /> trong chu trình di cư của nhiều loài chim quý hiếm. Chất lượng môi<br /> trường đất, nước nơi đây là yếu tố nền tảng duy trì sự tồn tại và phát<br /> triển của sinh vật, tạo cho khu Ramsar Xuân Thủy các chức năng và<br /> giá trị kinh tế - xã hội, môi trường và văn hóa vô cùng quan trọng đối<br /> với cộng đồng dân cư vùng cửa sông ven biển Giao Thuỷ. Tuy nhiên,<br /> tác động của con người và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nước<br /> biển dâng đã, đang và sẽ tác động trực tiếp đến chất lượng đất, nước<br /> và gây nguy cơ suy thoái hệ sinh thái đa dạng sinh học, giảm sút số<br /> lượng hoặc tuyệt chủng các loài quý hiếm đang sinh sống trong khu<br /> vực. Do vậy, đề tài “Nghiên cứu chất lƣợng đất, nƣớc của khu vực<br /> Ramsar Xuân Thuỷ - Nam Định trong bối cảnh nƣớc biển dâng”<br /> được thực hiện nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn về tầm<br /> quan trọng của việc bảo vệ chất lượng môi trường đất và nước, góp<br /> phần bảo tồn đa dạng sinh học, duy trì được các dịch vụ sinh thái,<br /> môi trường khu Ramsar Xuân Thuỷ và đảm bảo sự phát triển bền<br /> vững vùng ven biển Giao Thuỷ, Nam Định.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu chính của đề tài<br /> Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn về hiện trạng,<br /> nguyên nhân, xu thế biến đổi chất lượng đất, nước và ảnh hưởng đến<br /> đa dạng sinh học (ĐDSH) khu Ramsar Xuân Thủy trong bối cảnh<br /> nước biển dâng (NBD) nhằm quản lý bền vững và sử dụng khôn<br /> khéo vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế của Việt Nam.<br /> 1<br /> <br /> 3. Nội dung nghiên cứu: i) Nghiên cứu hiện trạng và xu thế biến đổi<br /> chất lượng môi trường đất, nước khu Ramsar Xuân Thuỷ trong bối<br /> cảnh nước biển dâng; ii) Nghiên cứu, đánh giá các mối đe doạ đến<br /> chất lượng môi trường đất, nước và ảnh hưởng đến ĐDSH khu<br /> Ramsar Xuân Thuỷ trong bối cảnh nước biển dâng. iii) Nghiên cứu<br /> đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường đất, nước và bảo tồn ĐDSH<br /> khu Ramsar Xuân Thủy trong bối cảnh nước biển dâng.<br /> 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài luận án<br /> Về mặt lý luận: Đất và nước là hai hợp phần quan trọng của<br /> một vùng ĐNN bởi chúng không chỉ cung cấp nguồn dinh dưỡng<br /> thiết yếu cho sự sinh trưởng và phát triển các loài sinh vật sống trong<br /> đó mà còn là các yếu tố quyết định loại hình ĐNN. Một vùng ĐNN<br /> có chất lượng đất, nước tốt sẽ hình thành một hệ sinh thái ĐNN có<br /> tính ĐDSH cao và phong phú. Do đó, đề tài nghiên cứu chất lượng<br /> đất, nước nhằm cung cấp cơ sở khoa học về mối quan hệ và ảnh<br /> hưởng qua lại giữa chất lượng đất, nước với ĐDSH khu Ramsar<br /> Xuân Thuỷ và các giải pháp bảo vệ môi trường đất, nước, bảo tồn<br /> ĐDSH và sử dụng khôn khéo ĐNN khu Ramsar Xuân Thủy phục vụ<br /> phát triển bền vững vùng ven biển Giao Thuỷ, Nam Định trong bối<br /> cảnh NBD.<br /> Về ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ phục<br /> vụ cho công tác bảo vệ môi trường và quản lý bền vững khu Ramsar<br /> Xuân Thuỷ trước các tác động của con người và thiên nhiên, đặc biệt<br /> là ảnh hưởng của NBD, đồng thời góp phần bảo tồn các loài chim<br /> nước, chim di cư và các loài thủy sản có giá trị kinh tế và ĐDSH.<br /> Ngoài ra, kết quả của luận án sẽ là cơ sở cho các nhà lập chính sách,<br /> chính quyền địa phương vùng ven biển Nam Định khai thác, sử dụng<br /> trong quá trình xây dựng quy hoạch phát triển vùng ven biển Giao<br /> 2<br /> <br /> Thuỷ trong bối cảnh NBD, góp một phần nhỏ trong việc thực hiện<br /> Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH ở Việt Nam.<br /> 5. Những đóng góp mới của luận án:<br /> i) Lần đầu tiên đánh giá hiện trạng nguyên nhân, xu thế biến<br /> đổi của chất lượng đất, nước và ảnh hưởng của chúng đến ĐDSH<br /> khu Ramsar Xuân Thủy trong bối cảnh nước biển dâng;<br /> ii) Lần đầu tiên mô tả và dự báo được đầy đủ các yếu tố tác<br /> động (tự nhiên và nhân sinh) đến chất lượng đất, nước và đa dạng<br /> sinh học của khu Ramsar Xuân Thủy, đặc biệt trong bối cảnh nước<br /> biển dâng;<br /> iii) Đề xuất được các giải pháp quản lý tổng hợp và sử dụng<br /> khôn khéo ĐNN góp phần duy trì đặc tính sinh thái khu Ramsar<br /> Xuân Thủy trong bối cảnh nước biển dâng.<br /> 6. Luận điểm bảo vệ<br /> - Hiện trạng, xu thế diễn diến chất lượng đất, nước và mối<br /> quan hệ với ĐDSH khu Ramsar Xuân Thủy trong bối cảnh nước biển<br /> dâng được xác định trên cơ sở phân tích tính chất hóa lý của môi<br /> trường đất, nước và sự biến đổi về cấu trúc, thành phần loài ở khu<br /> vực Ramsar Xuân Thủy.<br /> - Sử dụng phương pháp đánh giá tổng hợp theo mô hình<br /> DPSIR (Động lực – Áp lực - Hiện trạng – Tác động và Đáp ứng) để<br /> mô tả, dự báo các tác động của con người và NBD đến chất lượng<br /> đất, nước và ĐDSH khu Ramsar Xuân Thủy.<br /> - Các giải pháp bảo vệ môi trường đất, nước và bảo tồn<br /> ĐDSH được xây dựng trên cơ sở tiếp cận sử dụng khôn khéo ĐNN<br /> và quản lý tổng hợp đới bờ nhằm duy trì, phát triển các dịch vụ hệ<br /> sinh thái ĐNN khu Ramsar Xuân Thủy trong bối cảnh NBD.<br /> <br /> 3<br /> <br />