Đề án Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:160

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề án "Trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội" nhằm phân tích thực trạng, đánh giá kết quả, tồn tại và nguyên nhân trưởng thành số của các trường đại học công lập tại Hà Nội trong những năm gần đây; Đề xuất giải pháp giúp thúc đẩy trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ PHẠM HOÀNG HẢI TRƯỞNG THÀNH SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI ĐỀ ÁN THẠC SĨ NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2024
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM HOÀNG HẢI TRƯỞNG THÀNH SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8340101 ĐỀ ÁN THẠC SĨ NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS. VŨ THỊ MINH HIỀN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ ÁN TS. Vũ Thị Minh Hiền PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê Hà Nội - 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Đề án này là kết quả của nghiên cứu cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Thị Minh Hiền và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào trước đây. Việc sử dụng kết quả và trích dẫn tài liệu từ nguồn khác đã được thực hiện theo đúng các quy định. Các thông tin được trích dẫn được tham khảo từ tài liệu, sách báo và thông tin được đăng trên tác phẩm, tạp chí và trang thông tin trên mạng internet đã được liệt kê trong danh mục tài liệu tham khảo của Đề án. Tác giả Đề án Phạm Hoàng Hải
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện Đề án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ quý báu. Trước hết, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu cùng các thầy cô của Viện Quản trị Kinh doanh, những người đã tận tình truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm cho tôi trong thời gian học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn TS. Vũ Thị Minh Hiền đã nhiệt tình chỉ dẫn và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình hoàn thành Đề án. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và bạn bè, những người đã luôn động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian thực hiện Đề án này. Hà Nội, ngày 18 tháng 10 năm 2024 Học viên Phạm Hoàng Hải
MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... i DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. ii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TRƯỞNG THÀNH SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC ....................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .....................................................................5 1.1.1. Một số nghiên cứu nước ngoài ....................................................................5 1.1.2. Một số nghiên cứu trong nước ..................................................................14 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu ..........................................................................19 1.2. Cơ sở lý luận về trưởng thành số ..................................................................20 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của trưởng thành số .............................................20 1.2.2. Vai trò và ý nghĩa của trưởng thành số .....................................................24 1.3. Các mô hình lý thuyết nền tảng ....................................................................27 1.3.1. Mô hình đánh giá mức độ trưởng thành số ...............................................27 1.3.2. Mô hình nhân tố ảnh hưởng trưởng thành số ............................................28 1.4. Cơ sở thực tiễn về trưởng thành số của các trường đại học tại Việt Nam ....32 1.4.1. Khái quát chung ........................................................................................32 1.4.2. Phân loại trưởng thành số..........................................................................33 1.4.3. Các tiêu chí đánh giá trưởng thành số .......................................................34 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................................38 CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................39 2.1. Thiết kế và quy trình nghiên cứu ..................................................................39 2.1.1. Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................39 2.1.2. Quy trình nghiên cứu ................................................................................40 2.2. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................41 2.2.1. Phương pháp thu thập và xử lý thông tin ..................................................41 2.2.2. Các phương pháp nghiên cứu sử dụng trong đề án ...................................42
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2............................................................................................44 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG TRƯỞNG THÀNH SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI ..............................................45 3.1. Bối cảnh trưởng thành số tại các trường đại học trên địa bàn Hà Nội ..........45 3.1.1. Bối cảnh chung ..........................................................................................45 3.1.2. Cơ hội và thách thức .................................................................................51 3.2. Thực trạng trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội….. .......................................................................................................................52 3.2.1. Chuyển đổi số trong đào tạo .....................................................................52 3.2.2. Chuyển đổi số trong quản trị cơ sở giáo dục đại học ................................70 3.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội.....................................................................................87 3.3.1. Chiến lược và lãnh đạo..............................................................................87 3.3.2. Cơ sở hạ tầng và công nghệ ......................................................................89 3.3.3. Văn hóa và con người ...............................................................................91 3.3.4. Quy trình và quản lý ..................................................................................93 3.3.5. Trải nghiệm người dùng ............................................................................95 3.3.6. Dữ liệu và phân tích ..................................................................................97 3.3.7. Đổi mới và sáng tạo ..................................................................................98 3.4. Đánh giá chung về trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội ..............................................................................................................100 3.4.1. Kết quả đạt được .....................................................................................100 3.4.2. Tồn tại và nguyên nhân ...........................................................................104 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3..........................................................................................111 CHƯƠNG 4. GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TRƯỞNG THÀNH SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI .........................112 4.1. Định hướng chung về trưởng thành số tại các trường đại học Việt Nam ...112 4.1.1. Quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo .................................................112 4.1.2. Định hướng của các trường đại học công lập .........................................114
4.2. Giải pháp thúc đẩy trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội ..............................................................................................................119 4.2.1. Nhóm giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số trong đào tạo ...........................119 4.2.2. Nhóm giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị cơ sở giáo dục đại học…… ...............................................................................................................127 4.2.3. Nhóm giải pháp khác ..............................................................................131 TIỂU KẾT CHƯƠNG 4..........................................................................................135 KẾT LUẬN ............................................................................................................136 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................138 PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CNTT Công nghệ thông tin 2 KHKT Khoa học kỹ thuật 3 TTS Trưởng thành số 4 ĐHKTQD Đại học Kinh tế Quốc dân 5 ĐHNT Đại học Ngoại thương 6 ĐHTM Đại học Thương mại ĐHKT- ĐHQGHN Đại học Kinh tế - Đại học Quốc 7 gia Hà Nội 8 ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội i
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Tổng hợp các nghiên cứu nước ngoài theo hướng thứ nhất .......................6 Bảng 1.2. Tổng hợp các nghiên cứu nước ngoài theo hướng thứ hai .........................8 Bảng 1.3. Tổng hợp các nghiên cứu nước ngoài theo hướng thứ ba ........................11 Bảng 1.4. Tổng hợp nghiên cứu trong nước theo hướng thứ nhất ............................14 Bảng 1.5. Tổng hợp nghiên cứu trong nước theo hướng thứ hai ..............................16 Bảng 1.6. Tổng hợp nghiên cứu trong nước theo hướng thứ ba ...............................18 Bảng 1.7. Nhân tố ảnh hưởng của mô hình trưởng thành số cho tổ chức giáo dục (MMOE) ....................................................................................................................31 Bảng 1.8. Bộ chỉ số, tiêu chí đánh giá chuyển đổi số trường đại học .......................34 Bảng 2.1: Danh sách chuyên gia tham dự phỏng vấn sâu.........................................41 Bảng 3.1. Thống kê thư viện số tại các trường đại học.............................................63 Bảng 3.2. Website các trường đại học ......................................................................82 Bảng 3.3. Fanpage tại các trường đại học .................................................................84 Bảng 3.4. Tuyên bố sứ mệnh của các trường đại học ...............................................88 Bảng 3.5. Bảng tổng hợp thực trạng trưởng thành số của các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội ...........................................................................................101 Bảng 4.1. Lợi ích và ứng dụng của VR và AR trong giáo dục ...............................125 ii
DANH MỤC HÌNH Hình 1.1.Mô hình đánh giá mức độ trưởng thành số của PML ................................27 Hình 1.2. Khung đánh giá mức độ TTS cho các cơ sở giáo dục đại học ..................28 Hình 1.3. Bốn nhân tố ảnh hưởng quyết định trưởng thành số .................................29 Hình 1.4. Nhân tố ảnh hưởng của mô hình trưởng thành số cho tổ chức giáo dục (MMOE) ....................................................................................................................30 Hình 2.1. Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................39 Hình 2.2: Quy trình nghiên cứu đề án .......................................................................40 Hình 3.1. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại Hội thảo quốc gia “Chuyển đổi số trong giáo dục mở thúc đẩy học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập” .................................................................................................46 Hình 3.2. Biểu đồ minh họa tình hình chuyển đổi số tại các trường đại học Việt Nam ...........................................................................................................................48 Hình 3.3. Chi tiêu cho giáo dục cao đẳng – đại học theo tổng GDP năm 2019 .......49 Hình 3.4. Nhu cầu đào tạo kết hợp của người học ....................................................50 Hình 3.5. Thông báo Tổ chức giảng dạy trực tuyến- Trường ĐHTM ......................55 Hình 3.6. Quy chế tổ chức đào tạo trực tuyến – Trường ĐHTM..............................57 Hình 3.7. Trường ĐH KTQD khai giảng khóa học trực tuyến trên nền tảng Coursera ....................................................................................................................58 Hình 3.8. Hệ thống đào tạo trực tuyến – Trường Đại học Ngoại thương .................59 Hình 3.9. Hệ thống quản lý nội dung học tập– Trường Đại học Thương mại ..........60 Hình 3.10. Nền tảng học tập trực tuyến Coursera .....................................................62 Hình 3.11. Quy định tổ chức thi kết thúc học phần theo hình thức thi trực tuyến – trường ĐHKTQD ......................................................................................................65 Hình 3.12. Cổng thông tin giảng viên trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN ............67 Hình 3.13. Thông báo chương trình “Phương pháp giảng dạy mới và ứng dụng CNTT trong giảng dạy cho giảng viên, giáo viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội” ....67 Hình 3.14. Không gian trung tâm học liệu trường Đại học Thương mại..................69 iii
Hình 3.15. Phòng lab tại trung tâm CNTT - Đại học Thương mại ..........................69 Hình 3.16. Bộ phận phụ trách triển khai ứng dụng CNTT và chuyển đổi số - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân ............................................................................71 Hình 3.17. Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ ứng dụng CNTT, CĐS và thống kê giáo dục năm 2024-2025 ...................................................................................................73 Hình 3.18. Quy định về ứng dụng CNTT trong đào tạo trực tuyến đối với giáo dục đại học .......................................................................................................................75 Hình 3.19. Cấu trúc phần mềm quản lý nguồn nhân lực PSC HRM - Trường ĐHKTQD ..................................................................................................................77 Hình 3.20. Cấu trúc phần mềm trung tâm khảo thí PSC OTS - Trường ĐHKTQD 78 Hình 3.21. Tập huấn hệ thống PM quản lý đào tạo PSC UIS cho cán bộ quản lý tại trường ĐHKTQD ......................................................................................................79 Hình 3.22. Hệ thống quản lý văn bản và điều hành VNU-Office .............................80 Hình 3.23. Phòng học tại giảng đường Việt Úc ........................................................86 Hình 3.24. Lãnh đạo nhà trường nghiệm thu đề án văn hóa trường ĐHKTQD .......91 Hình 3.25. Bộ quy trình học vụ Quản lý Đào tạo Đại học Kinh tế Quốc dân dành cho sinh viên Đại học Chính quy ..............................................................................94 Hình 3.26. Hội nghị Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thường niên năm 2023- Đại học Quốc gia Hà Nội ................................................................................99 Hình 4.1. Đại biểu dự hội thảo Quốc gia chuyển đổi số trong giáo dục chụp ảnh lưu niệm .........................................................................................................................112 Hình 4.2. MOOC- Khóa học đại chúng mở trực tuyến ...........................................115 Hình 4.3. Mô hình Đại học số - Đại học thông Minh của ĐHQGHN ....................116 Hình 4.4. Các chuyên gia khách mới trao đổi về nâng cao năng lực số cho sinh viên trong hội thảo “ Năng lực số cho sinh viên” ...........................................................118 Hình 4.5. Bảy khung năng lực số dành cho sinh viên .............................................120 Hình 4.6. Sử dụng Big data cho dữ liệu trong giáo dục ..........................................124 Hình 4.7. Sử dụng thực tế ảo- VR trong giáo dục...................................................125 iv
Hình 4.8. Sinh viên Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội trong buổi học thực hành. ............................127 Hình 4.9. Phần mềm Hệ điều hành tác nghiệp NetOffice của ĐHKT- ĐHQGHN 129 Hình 4.10. Tổ 24/7 sẵn sàng hỗ trợ sinh viên của trường ĐHKT- ĐHQGHN .......130 v
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Ngày nay, chuyển đổi số đã trở thành một xu thế tất yếu của các ngành nghề trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Ở Việt Nam, đặc biệt là các trường đại học công lập ngày càng phải đối mặt với việc cạnh tranh gay gắt. Tuy nhiên, để đánh giá được thực trạng mức độ chuyển đổi số của các trường đại học công lập đến đâu, chúng ta phải đánh giá được mức độ trưởng thành số. Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trường thành số là một xu thế tất yếu đối với mỗi quốc gia. Việt Nam cũng đã có “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” do chính phủ ban hành ngày 3 tháng 6 năm 2020. Trong chương trình này, chính phủ đã coi giáo dục là một lĩnh vực ưu tiên của chương trình trưởng thành chuyển đổi số quốc gia. Như vậy, việc thực hiện trưởng thành số trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam nói chung và giáo dục đại học nói riêng là nhiệm vụ có tính trọng tâm của ngành giáo dục. Trưởng thành số trong lĩnh vực giáo dục sẽ góp phần tạo ra đội ngũ nhân lực tương lai có kỹ năng số, có khả năng hòa nhập nhanh vào môi trường làm việc với sự tích hợp của công nghệ ở mức độ chuyên sâu. Nói một cách khác, trưởng thành số trong giáo dục sẽ một phần nào đó hỗ trợ cho quá trình trưởng thành số ở các ngành khác, và góp phần vào việc sớm hình thành nền kinh tế số của Việt Nam. Những năm gần đây, ngành giáo dục cũng đang chuyển mình mạnh mẽ để bắt kịp với sự thay đổi của môi trường khoa học công nghệ. Tuy nhiên, tính từ đầu năm 2020 đến nay, khi dịch bệnh Covid-19 xảy ra thì nhu cầu thực hiện trưởng thành số của các trường đại học trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Khi giáo dục trực tiếp tại trường học là bất khả thi thì vấn đề trưởng thành số trở thành giải pháp cứu cánh ở nhiều cấp nhiều ngành. Trong hoàn cảnh này, trưởng thành số không thể hời hợt mà phải toàn diện, đầy đủ, chuẩn xác để có thể đem lại kết quả mong muốn. Để làm như vậy, mỗi trường đại học cần có kế hoạch trưởng thành số một cách tổng thể, có các giải pháp mang tính căn cơ để thực hiện quá trình trưởng thành số. Hơn hết, các trường đại học cần biết mức độ sẵn sàng cho trưởng thành số của đơn vị 1
mình như thế nào, nhận diện được các rào cản hoặc những yếu tố động lực có thể hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi số diễn ra thành công. Tại Hà Nội, quá trình trưởng thành số trong giáo dục đại học công lập đã và đang diễn ra ở các mức độ khác nhau. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu chuyên sâu về cấp độ trưởng thành số hay nói các khác là mức độ sẵn sàng cho trưởng thành số của các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội hiện nay như thế nào. Xuất phát từ thực tế đó, đề tài “Trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội” sẽ tập trung đánh giá mức độ trưởng thành số, và xác định các rào cản cũng như các yếu tố tạo động lực cho quá trình trưởng thành số của các trường đại học công lập tại Hà Nội. Đề tài sẽ đóng góp vào khoảng trống hiện tại trong mảng nghiên cứu về trưởng thành số trong lĩnh vực giáo dục, với mục tiêu cụ thể là đánh giá cấp độ trưởng thành số của các trường này. 2. Câu hỏi nghiên cứu ✓ Câu hỏi 1: Trưởng thành số tại các trường đại học bao gồm những nội dung gì? Có những nhân tố nào ảnh hưởng? ✓ Câu hỏi 2: Thực trạng trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội hiện nay ra sao? Có những kết quả gì ? Còn tồn tại và nguyên nhân nào? ✓ Câu hỏi 3: Giải pháp nào giúp thúc đẩy trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội? 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về trưởng thành số tại các trường đại học, áp dụng vào phân tích thực trạng trưởng thành số tại một số trường đại học công lập tại Hà Nội để đánh giá những tồn tại và nguyên nhân. Qua đó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy mức độ trưởng thành số tại các trường đại học công lập tại Hà Nội trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ của nghiên cứu: Đề tài hướng đến đạt được các nhiệm vụ nghiên cứu sau: 2
Nhiệm vụ 1: Hệ thống những vấn đề cơ bản về trưởng thành số trong các trường đại học, đồng thời xác định những nhân tố ảnh hưởng - đó chính là khung lý thuyết của đề án; Nhiệm vụ 2: Phân tích thực trạng, đánh giá kết quả, tồn tại và nguyên nhân trưởng thành số của các trường đại học công lập tại Hà Nội trong những năm gần đây; Nhiệm vụ 3: Đề xuất giải pháp giúp thúc đẩy trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Trưởng thành số tại các trường đại học. 4.2. Phạm vi nghiên cứu ✓ Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu nội dung trưởng thành số tại các trường đại học; ✓ Phạm vi về không gian: Các trường công lập về Kinh tế - Quản trị tại Hà Nội, bao gồm: Trường Đại học Ngoại thương, Trường Đại học Thương mại, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. ✓ Phạm vi về thời gian: Thu thập số liệu, tổng hợp và so sánh qua các báo cáo tổng kết hoạt động giảng dạy của trường; các dữ liệu thực tế các năm gần đây; đề xuất giải pháp thúc đẩy đến năm 2030. 5. Đóng góp của Đề án - Về lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về trưởng thành số tại các trường đại học, xác định các nhân tố ảnh hưởng, lấy đó là khung lý thuyết để triển khai nghiên cứu thực trạng. - Về thực tiễn: Phân tích thực trạng trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội, qua đó đánh giá những kết quả đạt được, cũng như những tồn tại và nguyên nhân. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện mức độ trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội trong 3
thời gian tới. 6. Kết cấu Đề án Đề án ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo nội dung chính được kết cấu thành 04 chương gồm: ✓ Chương 1: Tổng quan nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội. ✓ Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. ✓ Chương 3: Thực trạng trưởng thành số tại các trường đại học công lập trên địa bàn Hà Nội. ✓ Chương 4: Giải pháp thúc đẩy trưởng thành số 4
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TRƯỞNG THÀNH SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Tình hình nghiên cứu về trưởng thành số được đánh giá là rất quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu số hóa trong giáo dục. Trưởng thành số trong các trường đại học công lập liên quan đến việc triển khai các thành tựu kỹ thuật số vào các quy trình giáo dục, giúp tiết kiệm nhân công, hệ thống hóa kiến thức, từ đó làm cho việc học trở nên dễ dàng hơn. 1.1.1. Một số nghiên cứu nước ngoài Nhằm phát triển mô hình và tiến hành đánh giá cấp độ trưởng thành số của các trường đại học Việt Nam, bước đầu tiên, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu hệ thống tài liệu về các khung tham chiếu và mô hình đánh giá mức độ số hóa trong các lĩnh vực tương tự. Mặc dù hiện đang sẵn số lượng lớn nghiên cứu và tương ứng có nhiều mô hình đề xuất được dùng để đánh giá trưởng thành số (Wendler, 2012), chỉ có một số ít tập trung vào các tổ chức giáo dục đại học và chưa có mô hình nào được thực hiện ở Việt Nam. Vì vậy, việc tổng hợp kiến thức và kinh nghiệm từ các nghiên cứu liên quan là điều tối quan trọng và cần thiết đối với nghiên cứu này. Chuyển đổi số là một chủ đề thu hút nhiều sự quan tâm của cộng đồng nghiên cứu trong vòng một thập kỷ gần đây. Nghiên cứu đã được thực hiện ở các quốc gia phát triển và những vấn đề liên quan đến chuyển đổi số được tiến hành theo các hướng nghiên cứu khác nhau. 1.1.1.1. Hướng nghiên cứu thứ nhất Hướng nghiên cứu đầu tiên là các nghiên cứu mang tính lý thuyết, phân tích và làm rõ các khái niệm cơ bản về chuyển đổi số, phân biệt các thuật ngữ chính như số hóa (digitization, digitalization) và chuyển đổi số (digital transformation). Đồng thời, các nghiên cứu lý thuyết cũng chỉ ra các bước hay giai đoạn của quá trình chuyển đổi số trong một tổ chức. Chuyển đổi số đang gây ảnh hưởng tới các doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực bằng cách phá bỏ các rào cản giữa con người, doanh nghiệp và vạn vật. Qua đó, doanh nghiệp có thể tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới và 5
tìm ra những cách hoạt động hiệu quả hơn. Những đổi mới này đang diễn ra trên khắp các tổ chức thuộc mọi loại hình, trong mọi ngành với một số nội dung chung trong triển khai: khả năng chuyển đổi quy trình và mô hình kinh doanh; cá nhân hóa trải nghiệm của khách hàng. Bảng 1.1. Tổng hợp các nghiên cứu nước ngoài theo hướng thứ nhất STT Tên tác giả Tên báo cáo Kết quả nghiên cứu Giới thiệu một khung chuyển đổi Building Digital-Ready Matt và cộng sự số toàn diện được tạo ra sau khi 1 Culture in Traditional (2015) tích hợp bốn khía cạnh chuyển đổi Organizations và các yếu tố phụ thuộc của chúng Chuyển đổi số là một bước rất tốt Digitalization: A Step Bhutani và để tạo ra một thực tế ảo nhằm đạt 2 towards Sustainable Paliwal (2015) được tăng trưởng bền vững, toàn Development diện. Chuyển đổi số bao gồm cả số hóa Gestaltungsbereiche der quy trình với trọng tâm là hiệu quả Digitalen Transformation Berghaus và Back và đổi mới kỹ thuật số với trọng 3 von Unternehmen: (2016) tâm là nâng cao chất lượng các sản Entwicklung eines phẩm hữu hình hiện có với những Reifegradmodells tính năng công nghệ Rủi ro chủ yếu gây nên rào cản tiến hành số hóa là vấn đề về bảo Schwertner Digital transformation of 4 mật dữ liệu, sự không tương thích (2017) business processes với hệ thống CNTT hiện có và sự thiếu kiểm soát Đã chỉ ra ba rào cản ngăn cản mọi người tiếp cận với giáo dục đại học, đó là chi phí, nơi cư trú và tính thuận tiện về thời gian. Cách Overcoming Barriers to tiếp cận mô hình hóa (thông qua Zulfikar và cộng Higher Education Access in khung mô hình kinh doanh) trong 5 sự (2018) Malaysian Universities: A nghiên cứu này cho phép các nhà Business Model Approach quản lý xây dựng mẫu thử trước khi thực hiện và do đó, giảm yếu tố không chắc chắn và tạo nền tảng tốt hơn để đưa ra quyết định sáng suốt Process Transformation Phân chia chuyển đổi số thành ba Ain’t Digital 6 Bloomberg (2018) giai đoạn: số liệu hóa, số hóa và Transformation, But It’s a chuyển đổi số Good Start Digital Transformation Đề xuất sử dụng công nghệ chuỗi Strategy for Ukrainian khối vào xây dựng module quản lý Kaminskyi và Universities: Modernizing nội dung giáo dục. Việc tích hợp 7 cộng sự (2018) IT Architecture các module quản lý nội dung giáo Management and dục của những trường đại học Implementing Blockchain Ukraine là cơ sở để tạo ra một nền 6
Technology in Educational tảng đám mây toàn cầu cho giáo Content Management dục đại học.. Chuyển đổi số là một quá trình bị ảnh hưởng nhiều bởi các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như việc các Defining Digital Mergel và cộng bên liên quan sử dụng công nghệ 8 Transformation: Results sự (2019) mới và cần liên tục, thường xuyên from Expert Interviews điều chỉnh các quy trình, dịch vụ và sản phẩm đáp ứng nhu cầu bên ngoài The Impact of Digital Transformation on Xác định được hai tác động chính Busse và cộng sự 9 Vocational Education and của chuyển đổi số đối với giáo dục (2019) Training: Insights from và đào tạo nghề. Corporate Training Experts Kết luận về ba bài học chính vào thời đại dịch: (1) các tổ chức phải cải thiện cấp độ trưởng thành số, Fletcher và Digital Transformation (2) các tổ chức ít trưởng thành hơn 10 Griffiths (2020) During a Lockdown về công nghệ số thì dễ bị tổn thương hơn và (3) các tổ chức có cấp độ trưởng thành số cao hơn nói chung là linh hoạt hơn. Stages of Digital Đề xuất ba giai đoạn chính trong Voronin và cộng Technology Implementation việc triển khai công nghệ số trong 11 sự (2020) in University Training quá trình đào tạo của trường đại Processes học Xác định các đặc điểm của việc Features and Readiness of triển khai hoạt động giáo dục kỹ Digital Education thuật số và phân tích so sánh mức Petrusevich 12 Implementation in độ sẵn sàng áp dụng đào tạo từ xa (2020) Secondary and Higher vào thực tế của bậc trung học và Education in Russia bậc đại học để kết luận về hiện trạng của số hóa giáo dục Chuyển đổi số là sự thay đổi trong Digital Transformation: A cách một công ty sử dụng công Verhoef và cộng 13 Multidisciplinary Reflection nghệ, để phát triển một mô hình sự (2021) and Research Agenda kinh doanh số mới giúp tạo ra nhiều giá trị hơn cho công ty Past, present, and future Những rào cản đối với chuyển đổi Jones và cộng sự barriers to digital số được nghiên cứu trong bối cảnh 14 (2021) transformation in trước - trong - sau COVID-19 tại manufacturing: A review các doanh nghiệp sản xuất Các chiến lược tăng trưởng cho Digital Transformation các công ty kỹ thuật số, và nhấn Verhoef và cộng Initiatives in Higher 15 mạnh rằng chiến lược tăng trưởng sự (2021) Education Institutions: A liên quan đến việc sử dụng các nền Multivocal Literature tảng kỹ thuật số là nổi bật nhất Review Hori và Fujii The Impact of ICT Use on Kết quả cho thấy những học sinh 16 (2021) Student Performance and thường xuyên sử dụng CNTT 7
Perseverance: Evidence trong học tập bên ngoài nhà from PISA 2018 trường có mức độ hiệu quả và sự kiên trì cao hơn đáng kể. (Nguồn: Tác giả tổng hợp) Tại hướng nghiên cứu này, chúng ta thấy chuyển đổi số không chỉ là một quá trình công nghệ, mà còn là một sự thay đổi toàn diện về cách mà các tổ chức sử dụng công nghệ để tạo ra giá trị, nâng cao hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Qua việc phân tích và lý giải các khái niệm cơ bản, định nghĩa các giai đoạn quan trọng và nhấn mạnh tính cấp thiết của chuyển đổi số, nghiên cứu này cung cấp một cơ sở vững chắc cho việc áp dụng các chiến lược hiệu quả trong các tổ chức và lĩnh vực giáo dục. 1.1.1.2. Hướng nghiên cứu thứ hai Hướng nghiên cứu thứ hai tập trung sâu hơn vào các công cụ và mô hình để đo lường, đánh giá cấp độ trưởng thành số của các tổ chức. Theo hướng nghiên cứu này, có một số các nghiên cứu ở các quốc gia phát triển như Mỹ, Vương Quốc Anh, Trung Quốc, Đan Mạch, Đức. Bảng 1.2. Tổng hợp các nghiên cứu nước ngoài theo hướng thứ hai STT Tên tác giả Tên báo cáo Kết quả nghiên cứu Nghiên cứu này tổng quát các thành phần chính của mô hình trưởng thành Mức độ hay giai đoạn trưởng thành (thường từ ba đến sáu cấp The use of maturity độ) Fraser và cộng sự models/grids as a tool in 1 Một bộ tiêu chí và mô tả (2002) assessing product tương ứng cho mỗi cấp độ development capability Các khía cạnh đánh giá Các yếu tố có liên quan tới các khía cạnh tương ứng Mô tả các yếu tố trong từng cấp độ trưởng thành Nghiên cứu này phân loại các mô hình trưởng thành thành ba Understanding the Main De Bruin và cộng loại: Mô hình trưởng thành mô 2 Phases of Developing a sự (2005) tả, Mô hình trưởng thành quy Maturity Assessment Model tắc, Mô hình trưởng thành so sánh. Situational Maturity Models Nghiên cứu này thảo luận về sự Mettler & Rohner 3 as Instrumental Artifacts for thiếu hụt những đề xuất rõ ràng (2009) Organizational và khả thi nhằm cải thiện mức độ 8