Đề án Tốt nghiệp: Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại sở tư pháp tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:65

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề án "Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại sở tư pháp tỉnh Lào Cai" nhằm đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại địa phương cũng như trên toàn quốc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp: Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại sở tư pháp tỉnh Lào Cai

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH VÀ QUẢN TRỊ CÔNG NGÔ THỊ NGỌC ÁNH QUẢN LÝ CÔNG TÁC THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI SỞ TƯ PHÁP TỈNH LÀO CAI ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 8380102 Hà Nội, 02/2025
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH VÀ QUẢN TRỊ CÔNG NGÔ THỊ NGỌC ÁNH QUẢN LÝ CÔNG TÁC THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI SỞ TƯ PHÁP TỈNH LÀO CAI ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 8380102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: 1. TS. NGUYỄN THỊ ANH THƯ 2. TS. HOÀNG THỊ NGÂN Hà Nội, 02/2025
LỜI CAM ĐOAN Em tên là Ngô Thị Ngọc Ánh, học viên lớp 2202LHOA ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, niên khóa 2022 - 2024 xin cam đoan đây là công trình của riêng em. Các tài liệu, số liệu sử dụng phân tích trong đề án trung thực và được trích dẫn theo đúng quy định. Em xin chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của các nguồn số liệu, thông tin sử dụng trong công trình nghiên cứu của mình và sẽ chịu trách nhiệm nếu có sự sai sót. Hà Nội, ngày 28 tháng 02 năm 2025 Học viên Ngô Thị Ngọc Ánh
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại sở tư pháp tỉnh Lào Cai” em luôn nhận được sự chỉ bảo và giúp đỡ của các thầy, cô giáo công tác tại Học viện Hành chính và Quản trị công. Với tất cả những tình cảm chân thành và sự trân trọng, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Ban Giám đốc Hành chính và Quản trị công, các thầy, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và hỗ trợ em hoàn thành chương trình học một cách thuận lợi. Em xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến TS. Nguyễn Thị Anh Thư và TS. Hoàng Thị Ngân đã trực tiếp hướng dẫn em trong đề án nghiên cứu này. Sự hướng dẫn tận tình, nguồn tài liệu phong phú và các phương pháp nghiên cứu do các cô chỉ bảo đã giúp em hoàn thiện đề án một cách tốt nhất. Mặc dù em đã cố gắng để hoàn thành tốt nhất đề án, tuy nhiên vẫn còn những mặt hạn chế, thiếu sót về nội dung nghiên cứu. Em xin chân thành tiếp thu ý kiến phê bình, đóng góp và chỉ bảo của các thầy cô giáo để hoàn thiện bản đề án này. Xin chân thành cảm ơn!
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu chữ viết tắt Chữ ký đầy đủ KH Kế hoạch THPL Thi hành pháp luật VBHN Văn bản hợp nhất VPHC Vi phạm hành chính XLVPHC Xử lý vi phạm hành chính UBND Uỷ ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG BIỂU Tên bảng biểu Trang Bảng 2.1. Bảng số vụ việc vi phạm và số đối tượng bị xử phạt vi phạm 21 hành chính tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020-2024 Biểu đồ 2.1. Biểu đồ kết quả thi hành quyết định xử phạt VPHC tại tỉnh 24 Lào Cai giai đoạn 2020-2024 Bảng 2.2. Các khoản tiền thu được từ xử phạt VPHC tại tỉnh Lào Cai giai 25 đoạn 2020-2024 Bảng 2.3. Số chủ thể bị lập hồ sơ đề nghị áp dụng các biện pháp xử lý hành 26 chính trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn năm 2020-2024 Bảng 2.4. Công tác phổ biến pháp luật xử lý vi phạm hành chính giai đoạn 30 năm 2020-2024
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề án .......................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề án........................................................ 1 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề án........................................................... 3 4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu .................................................. 3 5. Phương nghiên cứu đề án ................................................................................... 4 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề án ............................................. 4 7. Kết cấu của luận văn ........................................................................................... 5 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI SỞ TƯ PHÁP TỈNH LÀO CAI ............................................................................................................................... 6 1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................. 6 1.1.1. Khái niệm thi hành pháp luật ........................................................................ 6 1.1.2. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính ............................................................ 7 1.1.3. Thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính ................................... 8 1.1.4. Quản lý công tác thi hành pháp luật ............................................................. 9 1.1.5. Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 10 1.2. Đặc điểm của quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ...................................................................... 10 1.3. Nội dung của quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ...................................................................... 12 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai.................................................. 14 1.4.1. Yếu tố pháp lý ............................................................................................... 15 1.4.2. Yếu tố tổ chức bộ máy và nhân sự ............................................................... 15 1.4.3. Yếu tố kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai ..................................................... 15 1.4.4. Yếu tố phối hợp giữa cơ quan chức năng ................................................... 16 1.4.5. Yếu tố công nghệ và cơ sở vật chất .............................................................. 16 1.4.6. Yếu tố giám sát và phản hồi từ xã hội ………………………………….....16 Tiểu kết Chương 1 ................................................................................................. 17 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI SỞ TƯ PHÁP TỈNH LÀO CAI ............................................................................................................................. 18 2.1. Khái quát công tác thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 18
2.2. Thực trạng quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai từ năm 2020 đến nay ................................. 20 2.2.1. Tình hình vi phạm hành chính.................................................................... 20 2.2.2. Tình hình thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính ...................... 21 2.2.3. Tình hình áp dụng các biện pháp xử lý hành chính .................................. 26 2.2.4. Công tác chỉ đạo triển khai thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật ......................................................... 28 2.2.5. Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm hành chính ......... 29 2.2.6. Công tác phổ biến pháp luật, hướng dẫn, tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ về pháp luật xử lý vi phạm hành chính ................................................................. 30 2.2.7. Công tác kiểm tra, thanh tra việc thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính .............................................................................................................. 34 2.3. Đánh giá chung ............................................................................................... 37 2.3.1. Kết quả đạt được ........................................................................................... 37 2.3.2. Hạn chế ......................................................................................................... 38 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................... 44 Tiểu kết Chương 2 ................................................................................................. 45 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP VÀ LỘ TRÌNH TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ............ 47 3.1. Giải pháp nâng cao quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ............................................................ 47 3.1.1. Hoàn thiện thể chế về xử lý vi phạm hành chính tại địa bàn tỉnh Lào Cai ................................................................................................................................. 47 3.1.2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý .............................. 47 3.1.3. Nâng cao năng lực của cán bộ và hoàn thiện cơ cấu tổ chức về nhân sự phục vụ cho quản lý công tác THPL về XLVPHC ............................................... 48 3.1.4. Nâng cao nhận thức và phổ biến pháp luật ................................................ 48 3.1.5. Tăng cường hợp tác liên ngành và quốc tế ..…………………………….49 3.2. Lộ trình tăng cường quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ............................................................ 49 3.2.1. Mục tiêu tổng quát........................................................................................ 49 3.2.2. Lộ trình thực hiện ........................................................................................ 50 Tiểu kết Chương 3 ................................................................................................. 53 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 54 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................. 56
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề án Trong thời gian vừa qua, các hành vi vi phạm hành chính (VPHC) xảy ra trong mọi lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội. Đặc biệt với nền kinh tế thị trường phát triển như ngày nay, kéo theo các vi phạm hành chính ngày càng tăng cao cả về số lượng và mức độ nghiêm trọng cả khu vực công và khu vực tư, gây ra nhiều hệ quả cho đời sống kinh tế - xã hội cũng như khó khăn cho các cơ quan chức năng trong quá trình phát hiện và xử lý vi phạm. Việc nghiên cứu đề án quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai có tính cấp thiết cao, xuất phát từ các lý do: Đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong quản lý nhà nước; Yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính; Phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; Góp phần xây dựng chính quyền điện tử, cải cách hành chính; Đáp ứng yêu cầu kiểm tra, giám sát và nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý. Việc nghiên cứu nội dung này nhằm đánh giá đầy đủ và toàn diện những quy định của pháp luật và tình hình, thực trạng về quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại địa bàn tỉnh Lào Cai. Đề án không chỉ giúp hoàn thiện cơ chế quản lý, mà còn góp phần đảm bảo công bằng, minh bạch trong thực thi pháp luật, phù hợp với xu hướng cải cách hành chính và chuyển đổi số hiện nay. Đề án “Quản lý công tác thi hành pháp luật xử lý vi phạm hành chính về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai” là cấp thiết để đối phó với những thách thức hiện tại và tương lai trong việc đảm bảo trật tự xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Việc triển khai một đề án như vậy không chỉ giúp cải thiện hiệu quả xử lý vi phạm mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề án Mặc dù thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính cũng không còn là vấn đề mới, song do tính phức tạp và rộng lớn của nó nên đến nay mới có một số 1
công trình nghiên cứu về vấn đề này tại Việt Nam, cụ thể như sau: Luận văn thạc sĩ:” Quản lý nhà nước của UBND tỉnh về xử lý vi phạm hành chính. Từ thực tiễn tỉnh Tiền Giang” (2017) của học viên Nguyễn Văn Mừng tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước của UBND tỉnh Tiền Giang trong việc xử lý vi phạm hành chính. Luận văn phân tích các quy định pháp luật về quản lý và xử lý vi phạm hành chính, đồng thời nghiên cứu thực trạng việc thực hiện các quy định này tại tỉnh Tiền Giang. Công trình đi sâu vào đánh giá hiệu quả, khó khăn và thách thức trong quá trình áp dụng pháp luật, chỉ ra những bất cập trong tổ chức và quản lý tại địa phương. Trên cơ sở thực tiễn, tác giả đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về xử lý vi phạm hành chính tại Tiền Giang. Luận án tiến sĩ: “Theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính từ thực tiễn thành phố Hà Nội” của nghiên cứu sinh Phạm Thị Kim Chung (2020) phân tích các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, cùng với việc triển khai công tác theo dõi, giám sát quá trình thi hành các quy định này tại địa phương. Tác giả đánh giá thực trạng thực thi pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, từ đó chỉ ra những hạn chế và khó khăn trong công tác theo dõi, như việc thiếu đồng bộ giữa các cơ quan thực hiện, hay hạn chế về năng lực của cán bộ giám sát. Bên cạnh đó, luận văn đề xuất một số giải pháp cải thiện hệ thống theo dõi thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, bao gồm việc nâng cao năng lực của cán bộ quản lý, cải tiến quy trình theo dõi, và tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước liên quan tại thành phố Hà Nội. Bài báo khoa học “Hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở Việt Nam” của tác giả Phạm Quốc Anh đăng trên Tạp chí Nhà nước và Pháp luật (2019) đưa ra cái nhìn tổng quan về hệ thống pháp luật hiện hành đối với việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Tác giả đánh giá hiệu quả áp dụng pháp luật và đề xuất một số cải cách nhằm tăng cường tính khả thi và tính răn đe của các biện pháp xử phạt. Bài báo khoa học: “Tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường” của tác giả Nguyễn Văn 2
Minh, đăng trên tạp chí Nghiên cứu Lập pháp (2020) tập trung vào việc phân tích các bất cập trong công tác xử lý vi phạm hành chính liên quan đến môi trường, đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý, bảo vệ môi trường thông qua việc cải thiện hệ thống xử phạt hành chính. Các công trình nghiên cứu trên đã nghiên cứu những vấn đề có liên quan đến xử lý vi phạm hành chính và thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, những nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào phân tích về công tác xử lý vi phạm hành chính nói chung mà chưa đi sâu vào đánh giá tại từng địa phương cụ thể. Chính vì vậy, đề tài: Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại sở tư pháp tỉnh Lào Cai” vẫn đảm bảo tính mới, tính thời sự, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề án 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề án nhằm đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại địa phương cũng như trên toàn quốc. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề án có các nhiệm vụ nghiên cứu như sau: - Hệ thống cơ sở lý luận về quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính - Phân tích, đánh giá pháp luật hiện hành về xử lý vi phạm hành chính - Đánh giá thực tiễn thực hiện quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai - Đề xuất được giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai nói riêng và trên cả nước nói chung. 4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề án: - Nghiên cứu Luật Xử lý vi phạm hành chính 3
- Nghiên cứu thực tiễn quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai. Phạm vi không gian: Đề án nghiên cứu thực tiễn thi hành pháp luật và quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại địa bàn tỉnh Lào Cai. Phạm vi thời gian: Các số liệu, các vụ việc trong thực tiễn được nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2020 đến 2023 tại địa bàn tỉnh Lào Cai. 5. Phương nghiên cứu đề án Để thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án, dựa vào cốt lõi phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử đề án sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích, so sánh, đối chiếu, phương pháp khảo sát thực tiễn, đánh giá, khái quát và hệ thống vấn đề và một số phương pháp nghiên cứu khác. Cụ thể, trong chương 1, tác giả chủ yếu sử dụng phương pháp phân tích, khái quát để làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về xử lý vi phạm hành chính và quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; chương 2, tác giả chủ yếu sử dụng phương pháp đánh giá thực trạng và khảo sát thực tiễn công tác thi hành pháp luật xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai hiện nay. Trên cơ sở những tồn tại và hạn chế là căn cứ đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề án 6.1. Ý nghĩa khoa học của đề án Trên cơ sở nghiên cứu những quy định có liên quan, đề tài góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề về lý luận và thực tiễn về quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; tìm ra những điểm hạn chế, bất cập, vướng mắc của công tác này, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước nói chung tại địa phương, góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương. 4
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề án Kết quả nghiên cứu của đề án có những đóng góp về thực tiễn như sau: - Các kết quả nghiên cứu thực tiễn có giá trị tham khảo cho các cơ quan, tổ chức trong nghiên cứu công tác quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. - Các kết quả nghiên cứu thực tiễn có thể được sử dụng làm tư liệu hướng dẫn cho các cơ quan, tổ chức tại địa phương tỉnh Lào Cai học tập và áp dụng trong xử lý vi phạm hành chính. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề án có kết cấu 03 chương, cụ thể: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai Chương 2. Thực trạng quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai Chương 3. Giải pháp và lộ trình tăng cường quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai 5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC THI HÀNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TẠI SỞ TƯ PHÁP TỈNH LÀO CAI 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm thi hành pháp luật Thi hành pháp luật là quá trình các cá nhân, tổ chức và cơ quan nhà nước thực hiện các quy định của pháp luật trong thực tiễn đời sống xã hội nhằm bảo đảm pháp luật được thực thi nghiêm túc, đúng mục đích. Việc thi hành pháp luật không chỉ áp dụng với riêng mỗi cá nhân mà còn với cả cơ quan Nhà nước, tổ chức khác. Đối với cơ quan Nhà nước khi thi hành pháp luật, Chính quyền địa phương cụ thể là Ủy bạn nhân dân các cấp cần phải chủ động thực hiện quy định của pháp luật cụ thể trong Điều 14 Hiến pháp năm 2013 như sau: “Ủy ban nhân dân tổ chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; tổ chức thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao. Ủy ban nhân dân sẽ có trách nhiệm thi hành quy định của pháp luật ở địa phương của mình”. Thi hành pháp luật đòi hỏi mọi chủ thể phải tuân theo quy định của pháp luật, và không thể viện lý do cá nhân để không thực hiện. Điều này thể hiện tính cưỡng chế của pháp luật, yêu cầu tất cả mọi người trong xã hội phải tuân thủ pháp luật một cách nghiêm ngặt. Pháp luật được áp dụng đối với tất cả các cá nhân, tổ chức trong xã hội mà không phân biệt địa vị xã hội, giới tính, tuổi tác hay nghề nghiệp. Các quy định pháp luật đều mang tính khách quan và áp dụng như nhau cho mọi người. Quá trình thi hành pháp luật luôn được giám sát chặt chẽ bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm đảm bảo rằng pháp luật được thực hiện đúng đắn và hiệu quả. Nếu có sai phạm trong việc thi hành pháp luật, các cơ quan này có quyền xử lý, điều chỉnh và thậm chí áp dụng các biện pháp chế tài. Thi hành pháp luật là một quá trình quan trọng và cần thiết để đảm bảo các quy định của pháp luật được thực hiện một cách hiệu quả, góp phần duy trì trật tự 6
xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mọi cá nhân, tổ chức. Việc thi hành pháp luật cần được thực hiện đồng bộ, hiệu quả từ phía nhà nước, người dân và các tổ chức, đảm bảo pháp luật thực sự đi vào cuộc sống. 1.1.2. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính Xử lý vi phạm hành chính là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm phát hiện, ngăn chặn, áp dụng biện pháp chế tài đối với các hành vi vi phạm hành chính, nhằm bảo đảm trật tự, kỷ cương trong quản lý nhà nước và đời sống xã hội. Theo Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) của Việt Nam, vi phạm hành chính được hiểu là hành vi vi phạm quy định pháp luật nhưng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự và phải chịu các biện pháp xử lý hành chính như phạt tiền, cảnh cáo, tịch thu tang vật, đình chỉ hoạt động, trục xuất... Mọi cá nhân, công dân Việt Nam hoặc người nước ngoài, nếu có hành vi vi phạm hành chính trên lãnh thổ Việt Nam đều có thể bị xử lý. Ngoài ra, tổ chức: Bao gồm các tổ chức kinh tế, cơ quan, tổ chức xã hội, hay tổ chức nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, nếu vi phạm quy định hành chính, đều có thể bị xử lý. Xử lý vi phạm hành chính đóng vai trò vô cùng to lớn có thể kể đến đó là: Duy trì trật tự, kỷ cương xã hội; Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân và tổ chức; Giáo dục và phòng ngừa vi phạm. Xử lý vi phạm hành chính giúp đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, răn đe những người có ý định vi phạm, từ đó giữ gìn trật tự xã hội và sự ổn định trong quản lý nhà nước. Việc xử lý vi phạm hành chính không chỉ là bảo vệ lợi ích của nhà nước mà còn bảo vệ quyền lợi chính đáng của các cá nhân và tổ chức. Các hành vi vi phạm nếu không bị xử lý kịp thời có thể xâm phạm quyền lợi của những người tuân thủ pháp luật.Qua việc xử lý vi phạm hành chính, pháp luật không chỉ trừng phạt mà còn có tác dụng giáo dục, giúp người vi phạm nhận thức rõ hậu quả hành vi của mình và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật. Đồng thời, việc xử lý còn có tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn những hành vi vi phạm trong tương lai. 7
1.1.3. Thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính Dựa trên khái niệm về thi hành pháp luật và khái niệm về xử lý vi phạm hành chính, có thể hiểu thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính là việc chủ thể pháp luật chủ động thực hiện những điều mà Luật Xử lý vi phạm hành chính đã quy định, cụ thể đó là việc cá nhân, tổ chức có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính đã ban hành. Đây là một hoạt động quan trọng nhằm đảm bảo rằng những người, tổ chức vi phạm các quy tắc hành chính phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và bị xử lý theo quy định. Thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính được hiểu là toàn bộ các hoạt động từ phát hiện, lập biên bản, điều tra, ra quyết định xử phạt, và cưỡng chế thi hành các quyết định đó, nhằm đảm bảo các biện pháp xử lý vi phạm hành chính được thực thi đúng quy định. Hoạt động này thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và giúp duy trì trật tự, an toàn xã hội. Thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính có vai trò duy trì kỷ cương, trật tự xã hội, việc thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính đảm bảo các quy định pháp luật được tuân thủ, từ đó giúp duy trì kỷ luật và trật tự xã hội. Bên cạnh đó, công tác này giúp bảo vệ lợi ích công cộng và quyền lợi của công dân, xử lý kịp thời và đúng quy định các hành vi vi phạm hành chính góp phần bảo vệ quyền lợi của các cá nhân, tổ chức tuân thủ pháp luật, đồng thời ngăn chặn hành vi xâm phạm lợi ích công cộng. Ngoài ra, thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính góp phần giáo dục, răn đe người vi phạm nhờ việc thông qua các biện pháp xử lý và thi hành nghiêm ngặt, các cá nhân và tổ chức sẽ có ý thức tuân thủ pháp luật tốt hơn, góp phần phòng ngừa các hành vi vi phạm trong tương lai. Thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính là quá trình quan trọng nhằm đảm bảo các quy định về quản lý hành chính của nhà nước được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả. Điều này không chỉ giúp duy trì trật tự xã hội mà còn bảo vệ lợi ích chung và răn đe các hành vi vi phạm. 8
1.1.4. Quản lý công tác thi hành pháp luật Quản lý công tác thi hành pháp luật là hoạt động mang tính tổ chức, điều hành, theo dõi và giám sát việc áp dụng pháp luật của các cơ quan, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền nhằm đảm bảo rằng các quy định của pháp luật được thực thi đầy đủ, đúng đắn. Quá trình này bao gồm nhiều khâu từ việc ban hành các quy định hướng dẫn thực hiện, giám sát việc thực hiện, đến việc đánh giá và kiểm tra kết quả thi hành pháp luật. Quản lý công tác thi hành pháp luật có những đặc điểm đặc trưng như sau: - Tính pháp lý: Quản lý công tác thi hành pháp luật phải dựa trên các quy định pháp luật, được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền như Chính phủ, các bộ ngành, các cơ quan tư pháp, và các cơ quan chuyên trách. - Tính hệ thống: Hoạt động quản lý thi hành pháp luật phải có tính hệ thống, từ trung ương đến địa phương, với sự phối hợp giữa nhiều cơ quan, ban ngành khác nhau để đảm bảo các quy định pháp luật được thực hiện đồng bộ. - Tính liên tục và toàn diện: Quản lý thi hành pháp luật không chỉ dừng lại ở việc ban hành văn bản pháp luật mà còn bao gồm việc theo dõi, giám sát, điều chỉnh và xử lý những vấn đề phát sinh trong quá trình thi hành, đảm bảo tính liên tục và toàn diện của hệ thống pháp luật. Quản lý công tác thi hành pháp luật giúp đảm bảo rằng pháp luật được thực hiện một cách hiệu quả, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Thông qua việc giám sát và kiểm tra, các hành vi vi phạm pháp luật có thể được phát hiện và xử lý kịp thời, ngăn ngừa các hành vi vi phạm tương tự trong tương lai. Quản lý công tác thi hành pháp luật đảm bảo rằng các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức được bảo vệ theo quy định của pháp luật. Quản lý công tác thi hành pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các quy định của pháp luật được thực thi một cách đầy đủ và hiệu quả. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, sự hoàn thiện hệ thống pháp luật, và sự nâng cao nhận thức pháp luật trong xã hội. 9
1.1.5. Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai là hoạt động của Sở Tư pháp với tư cách là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, có chức năng tham mưu, hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra và giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Hoạt động này nhằm đảm bảo các quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính được triển khai thống nhất, đúng quy định, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai đóng vai trò là chủ thể quản lý, trực tiếp là các phòng, ban chức năng có nhiệm vụ theo dõi và quản lý công tác xử lý vi phạm hành chính. Ngoài ra, còn các cơ quan phối hợp như UBND các cấp, Thanh tra tỉnh, Công an tỉnh, các sở, ngành liên quan. Mục tiêu của công tác này nhằm đảm bảo pháp luật về xử lý vi phạm hành chính được thực thi nghiêm túc, thống nhất trên toàn tỉnh; nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan trong việc thực thi pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; hạn chế các vi phạm trong quá trình xử phạt hành chính, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân và tổ chức; góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, giữ vững trật tự, kỷ cương trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai là một nhiệm vụ quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu lực của pháp luật trên địa bàn tỉnh. 1.2. Đặc điểm của quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai có những đặc điểm riêng, phản ánh vai trò, chức năng và phạm vi hoạt động của cơ quan này trong hệ thống quản lý nhà nước về xử lý vi phạm hành chính, cụ thể: 10
Một là, tính pháp lý cao: - Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai dựa trên các quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) và các nghị định, thông tư hướng dẫn. - Các hoạt động quản lý phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, đảm bảo không chồng chéo, không vi phạm quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Hai là, gắn liền với chức năng tham mưu và quản lý nhà nước của Sở Tư pháp - Sở Tư pháp không trực tiếp xử lý vi phạm hành chính như các cơ quan thực thi pháp luật khác (Công an, Thanh tra, Quản lý thị trường…), mà đóng vai trò tham mưu, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trên địa bàn tỉnh. - Là cơ quan giúp UBND tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về thi hành pháp luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính. Ba là, mang tính chất liên ngành và phối hợp chặt chẽ - Công tác quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính không chỉ giới hạn trong phạm vi Sở Tư pháp mà còn liên quan đến nhiều cơ quan, ban ngành khác như UBND các cấp, Công an, Thanh tra, Hải quan, Biên phòng, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Giao thông Vận tải... - Việc phối hợp giữa Sở Tư pháp với các đơn vị khác có ý nghĩa quan trọng trong việc thống nhất áp dụng pháp luật, tránh tình trạng xử lý không đồng bộ hoặc sai phạm trong thực thi. Bốn là, chịu sự tác động của điều kiện kinh tế - xã hội và đặc thù địa phương - Lào Cai là tỉnh biên giới với hoạt động giao thương, du lịch, xuất nhập khẩu phát triển, dẫn đến nhiều vi phạm hành chính liên quan đến thương mại, xuất nhập cảnh, môi trường, giao thông… Do đó, công tác quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính phải phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh. - Đặc điểm dân cư đa dạng, nhiều dân tộc sinh sống, trình độ nhận thức pháp luật chưa đồng đều cũng ảnh hưởng đến công tác thi hành pháp luật về xử lý 11
vi phạm hành chính. Năm là, kết hợp giữa quản lý truyền thống và ứng dụng công nghệ - Hiện nay, việc quản lý thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai ngày càng ứng dụng công nghệ thông tin trong theo dõi, thống kê, báo cáo và giám sát việc xử lý vi phạm hành chính. - Hệ thống cơ sở dữ liệu về xử lý vi phạm hành chính được xây dựng để đảm bảo tính minh bạch, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả quản lý. Sáu là, hướng đến mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật - Công tác quản lý không chỉ dừng lại ở việc theo dõi, kiểm tra mà còn hướng đến việc nâng cao nhận thức pháp luật cho các cơ quan thực thi, cán bộ công chức và người dân. - Góp phần nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính, đảm bảo quyền lợi của Nhà nước, tổ chức và cá nhân, đồng thời duy trì trật tự, kỷ cương trong xã hội. Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai có tính pháp lý cao, mang tính tham mưu và điều phối liên ngành, chịu ảnh hưởng bởi đặc điểm kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả. Đây là hoạt động quan trọng giúp đảm bảo việc thực thi pháp luật chặt chẽ, minh bạch, góp phần duy trì kỷ cương và phát triển bền vững trong tỉnh. 1.3. Nội dung của quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai bao gồm nhiều nội dung quan trọng nhằm đảm bảo việc thực thi pháp luật đúng quy định, thống nhất, hiệu quả. Các nội dung quản lý chính gồm: a) Công tác tham mưu, ban hành và hướng dẫn thực hiện các quy định pháp luật Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai có trách nhiệm tham mưu cho UBND tỉnh trong việc xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về xử lý vi phạm hành chính phù hợp với thực tiễn của địa phương. 12