Đề án tốt nghiệp: Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã từ thực tiễn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã từ thực tiễn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương" nhằm hệ thống hóa lý luận của quản lý nhà nước về hộ tịch, nhằm đưa ra những giải pháp và thời gian giúp hoàn thiện và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp: Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã từ thực tiễn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HÀ TUYÊN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Bình Dương, tháng 5 năm 2024
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA HÀNH CHÍNH HỌC NGUYỄN THỊ HÀ TUYÊN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGHÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN HOÀNG ANH Bình Dương, tháng 5 năm 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đề án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong đề án chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các trích dẫn, số liệu trong đề án đảm bảo tính chính xác và tin cậy. Tôi xin cam đoan rằng tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán đầy đủ các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Vì vậy, tôi đề nghị Học viện xem xét để tôi có thể bảo vệ đề án của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn!
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Hoàng Anh, người đã tận tình hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề án này. Những gợi ý và nhận xét của cô không chỉ giúp tôi hoàn thiện đề án mà còn mở ra cho tôi nhiều hướng đi mới trong nghiên cứu khoa học. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám đốc và các thầy cô của Học viện Hành chính Quốc gia, vì sự hỗ trợ và đóng góp của mọi người cho đề án của tôi. Sự nhiệt tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi của quý thầy cô đã giúp tôi không chỉ hoàn thành nhiệm vụ học tập mà còn tích lũy được nhiều kiến thức quý giá cho con đường sự nghiệp sau này. Sự giúp đỡ và động viên của mọi người đã là nguồn động lực to lớn giúp tôi hoàn thành đề án này một cách tốt nhất. Tôi hy vọng rằng đề án không chỉ thể hiện nỗ lực cá nhân mà còn mang lại những giá trị thiết thực và ý nghĩa cho cộng đồng và xã hội. Sự đóng góp và hỗ trợ của mọi người sẽ mãi là nguồn động viên quý báu trong suốt chặng đường học tập và nghiên cứu của tôi. Bình Dương, ngày 17 tháng 5 năm 2024 Học viên Nguyễn Thị Hà Tuyên
DANH MỤC VIẾT TẮT UBND Ủy ban nhân dân CSDLQG Cơ sở dữ liệu Quốc gia DC Dân cư QLNN Quản lý nhà nước
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .....................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...................................................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................5 6. Hiệu quả của đề án ........................................................................................5 7. Kết cấu đề án .................................................................................................5 NỘI DUNG .............................................................................................................7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ .............................................................................................7 1.1 Khái quát cấp xã ..........................................................................................7 1.2 Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã .........................................................9 1.2.1 Khái niệm ................................................................................................9 1.2.2 Nguyên tắc và nội dung Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã………...10 1.2.3 Chủ thể Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã ........................................12 1.2.4 Những yếu tố ảnh hưởng đến Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã .... 13 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ, HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ..............................................16 2.1 Khái quát tổng quan về huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...............16 2.2 Tình hình Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã từ thực tiễn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .....................................................................................18 2.2.1 Thực trạng thực hiện pháp luật trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên ...18 2.2.2 Về phổ biến giáo dục pháp luật hộ tịch ..............................................20 2.2.3 Về đăng ký hộ tịch và quản lý dữ liệu hộ tịch, sổ sách hộ tịch .........22 2.2.4 Về đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ trong công tác hộ tịch ....................................................................................................23
2.2.5 Về kiểm tra, thanh tra, khen thưởng, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác hộ tịch ................................................................24 2.3 Đánh giá việc thực hiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...........................................................25 2.3.1 Về ưu điểm .........................................................................................25 2.3.2 Về hạn chế và nguyên nhân ...............................................................28 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ THỜI GIAN HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ ..........................................................................38 3.1 Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .................................................................38 3.1.1 Nâng cao năng lực, trách nhiệm của công chức Tư pháp – Hộ tịch ..38 3.1.2 Đồng bộ hóa dữ liệu thông tin hộ tịch ...............................................40 3.1.3 Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành và cộng đồng dân cư để nâng cao chất lượng hài lòng của người dân ....................................41 3.1.4 Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hộ tịch ....44 3.1.5 Đẩy mạnh công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra thực hiện quản lý nhà nước về hộ tịch ............................................................................................46 3.2 Thời gian hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...........................................................47 KẾT LUẬN .............................................................................................................52 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................54
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Quản lý nhà nước về hộ tịch là một trong những chức năng quan trọng của Nhà nước ta nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích của cá nhân, thực hiện quản lý nhà nước về dân cư. Trong bối cảnh đất nước bước sang giai đoạn phát triển mới, tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế diễn ra ngày càng sâu rộng, việc dịch chuyển dân cư trong nước và quốc tế ngày càng gia tăng, quyền con người, quyền công dân đòi hỏi được ghi nhận và bảo đảm thực hiện ở mức cao hơn, nên công tác đăng ký và quản lý hộ tịch đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Nhằm tạo cơ sở pháp lý lâu dài, ổn định và thống nhất cho công tác đăng ký và quản lý nhà nước về hộ tịch, khắc phục nguyên nhân gây ra những bất cập, hạn chế nêu trên, nhất là trong bối cảnh triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 với nhiều quy định mới đề cao quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân, đồng thời tạo sự chuyển biến mạnh mẽ công tác này theo hướng từng bước chuyên nghiệp, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới thì Nhà nước đã ban hành nhiều Văn bản Quy phạm pháp luật như Luật Nuôi Con Nuôi (Luật số 52/2010/QH12) quy định về việc nuôi con nuôi tại Việt Nam. Theo Luật này, việc nuôi con nuôi nhằm xác lập quan hệ cha, mẹ và con lâu dài, bền vững, vì lợi ích tốt nhất của người được nhận làm con nuôi. Luật cũng quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết việc nuôi con nuôi, quyền và nghĩa vụ của cha mẹ nuôi, con nuôi và cha mẹ đẻ, cũng như trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong việc nuôi con nuôi. Thông tư 04/2020/TT-BTP hướng dẫn thi hành Luật Hộ tịch và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 16 tháng 7 năm 2020 và thay thế Thông tư số 15/2015/TT- 1
BTP. Nó tập trung vào các quy định liên quan đến hộ tịch, bao gồm việc cấp, sửa đổi, thu hồi hộ chiếu, quản lý hộ tịch, và thủ tục hành chính liên quan. Nghị định 24/2019/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 19/2011/NĐ-CP của Chính phủ về việc nuôi con nuôi. Nghị định này quy định về việc giải quyết cho trẻ em làm con nuôi ở nước ngoài, đảm bảo đúng trình tự, thủ tục quy định và đáp ứng lợi ích tốt nhất của trẻ em. Thực tế cho thấy, cũng như nhiều địa phương khác trên cả nước, quản lý nhà nước về hộ tịch ở huyện Bắc Tân Uyên vẫn còn tồn tại nhiều bất cập như thủ tục phức tạp và yêu cầu nhiều giấy tờ, dẫn đến thời gian xử lý hồ sơ kéo dài và chi phí cao. Những bất cập này không chỉ làm gia tăng khó khăn cho người dân mà còn ảnh hưởng đến sự tiện lợi và công bằng trong việc cấp phát giấy tờ liên quan và quản lý hộ tịch, chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính và cải cách tư pháp trong giai đoạn mới. Tình trạng cơ quan, tổ chức, đoàn thể chưa xác định đúng vai trò pháp lý của các giấy tờ hộ tịch, về giải quyết các yêu cầu về hộ tịch, gây nhiều khó khăn cho người dân. Thực trạng trên có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân của QLNN về Hộ tịch còn thiếu sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan liên kết, có liên quan trong việc giải quyết những sai sót trong hồ sơ, giấy tờ cá nhân; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý về đăng ký và quản lý hộ tịch chưa thực sự sâu rộng; năng lực của một số công chức Tư Pháp – Hộ Tịch còn hạn chế. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu. 2.1 Các xuất bản phẩm 1. Một số giải pháp nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về hộ tịch tại các tỉnh biên giới phía Bắc hiện nay do ThS. Nguyễn Anh Tú viết và phát hành trên báo điện tử Ánh Sáng và Cuộc Sống ngày 31/7/20217 nói về những bất cập trong QLNN về hộ tịch và nêu ra những giải pháp giải quyết bất cập đó. 2
2. Công tác quản lý nhà nước về hộ tịch tại các tỉnh biên giới phía Bắc hiện nay được ThS. Nguyễn Anh Tú (Phòng tư pháp huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn) viết và phát hành trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật ngày 25/8/2017: bài viết phản ánh thực trạng công tác quản lý nhà nước về hộ tịch tại các tỉnh biên giới phía Bắc, chỉ ra những hạn chế, khó khăn, thách thức và nguyên nhân, để từ đó đề xuất các định hướng nhằm nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới. 3. Pháp Luật Về Hộ Tịch Và Một Số Vấn Đề Cơ Bản Áp Dụng Pháp Luật Về Hộ Tịch Tại Các Cơ Quan Quản Lý Hành Chính Nhà Nước Cơ Sở đăng ngày 26/6/2022 tại trang Tài liệu tham khảo ( https://tailieuthamkhao.com/ap- dung-phap-luat-ho-tich-o-co-so-thong-qua-thuc-tien-dia-ban-huyen-3-22170). 4. Giải quyết việc hộ tịch trong mối liên hệ với các vấn đề về quốc tịch do Trần Thị Lệ Hoa (Phó Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực) viết và xuất bản tại báo Dân chủ và Pháp luật ngày 30/8/2021 ( https://danchuphapluat.vn/giai-quyet-viec-ho-tich-trong-moi-lien-he-voi-cac- van-de-ve-quoc-tich ). 5. Tạp chí quản lý nhà nước, số 01/2015 viết về “Quản lý nhà nước về hộ tịch ở nước ta hiện nay”, tác giả Đinh Ngọc Giang. 2.2 Luận văn, luận án 1. Luận văn Thạc sĩ Luật học: Thực hiện pháp luật về hộ tịch – Qua thực tiễn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội: Đề tài này nghiên cứu việc đổi mới để nâng cao chất lượng công tác đăng ký hộ tịch cấp xã trên cả phương diện lý luận và thực tiễn. 2. Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về hộ tịch - Lý luận, thực trạng và phương hướng đổi mới: luận văn này hướng đến việc trình bày quan điểm, nhận thức của tác giả xung quanh các vấn đề lý luận cơ bản của quản lý hộ tịch, dựng lên bức tranh về lịch sử phát triển cũng như thực trạng quản lý hộ 3
tịch ở Việt Nam để từ đó có được những đánh giá khách quan làm cơ sở đi đến các kiến nghị khoa học nhằm đổi mới mạnh mẽ và đúng hướng lĩnh vực quản lý nhà nước này. 3. Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về hộ tịch từ thực tiễn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh: làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của quản lý nhà nước về hộ tịch ở huyện Yên Phong. Từ đó, đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước về hộ tịch nói chung, trên địa bàn huyện Yên Phong nói riêng trong thời gian tới. 4. Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Quản lý nhà nước về hộ tịch từ thực tiễn huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng: luận giải những vấn đề lý luận, pháp lý của công tác quản lý nhà nước về hộ tịch; đánh giá thực trạng công tác này trên địa bàn huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng; đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật quản lý nhà nước về hộ tịch với hi vọng công tác này sẽ đi sâu vào đời sống thực tiễn. Kiến nghị những giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn Huyện trong thời gian tới. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề án. - Mục tiêu nghiên cứu: Hệ thống hóa lý luận của quản lý nhà nước về hộ tịch, nhằm đưa ra những giải pháp và thời gian giúp hoàn thiện và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. - Nhiệm vụ nghiên cứu: để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, đề án cần thực hiện các nhiệm vụ sau 4
+ Phân tích, làm rõ thực trạng QLNN về hộ tịch ở cấp xã, huyện Bắc Tân Uyên đưa ra các hạn chế, bất cập trong quản lý nhà nước về hộ tịch tại địa phương. + Đề xuất giải pháp và thời gian hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. - Đối tượng nghiên cứu: quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã từ thực tiễn huyện Bắc Tân Uyên. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: luận văn nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về Hộ tịch tại cấp xã thuộc địa bàn huyện Bắc Tân Uyên. + Về nội dung: Phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã huyện Bắc Tân uyên, tỉnh Bình Dương. 5. Phương pháp nghiên cứu. - Các phương pháp được vận dụng trong đề án đó là: phương pháp phân tích - tổng hợp, diễn dịch - quy nạp, phương pháp lịch sử - cụ thể, phương pháp hệ thống, phương pháp so sánh. 6. Hiệu quả của đề án. - Đưa ra những giải pháp có thể được áp dụng ở các xã cả nước nói chung và huyện Bắc Tân uyên nói riêng. - Làm tài liệu tham khảo cho các học viên, sinh viên, những người có quan tâm đến lĩnh vực nghiên cứu. 7. Kết cấu đề án. 5
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, bảng danh mục viết tắt, luận văn được kết cấu thành 3 chương, cụ thể: Chương I: Cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã Chương II: Thực trạng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã, huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương Chương III: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã. 6
NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ. 1.1.Khái quát cấp xã 1.1.1 Định nghĩa Cấp xã là cấp hành chính cơ sở trong hệ thống hành chính nhà nước của Việt Nam, bao gồm các đơn vị hành chính xã, phường và thị trấn. Đây là cấp chính quyền gần gũi nhất với người dân và có vai trò quan trọng trong việc tổ chức và thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng và nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư. Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 của Việt Nam, được sửa đổi và bổ sung vào năm 2019, cấp xã là một đơn vị hành chính cơ sở thuộc cấp huyện. Cấp xã bao gồm các đơn vị hành chính nhỏ hơn như xã, phường và thị trấn. Cụ thể, Điều 2, Khoản 3 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định: Xã là đơn vị hành chính cấp cơ sở ở vùng nông thôn. Xã thường bao gồm một số làng, buôn, hay khu dân cư nhỏ tập trung lại với một cơ sở hạ tầng và các dịch vụ cơ bản để phục vụ nhu cầu của cộng đồng nơi đó. Phường là đơn vị hành chính cấp cơ sở ở vùng đô thị. Phường thường là các khu vực dân cư tập trung nhiều, có cơ sở hạ tầng và dịch vụ đa dạng để phục vụ cho nhu cầu của cư dân trong khu vực đó. Thị trấn là đơn vị hành chính cấp cơ sở ở khu vực chuyển tiếp giữa vùng nông thôn và đô thị hoặc là trung tâm của một huyện. Thị trấn thường có một quy mô vừa phải, có các dịch vụ và tiện ích cơ bản nhưng không quá phát triển như các thành phố hoặc trung tâm đô thị lớn. 7
Các đơn vị hành chính cấp xã có chức năng quản lý nhà nước về mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa, an ninh, trật tự trong phạm vi địa phương mình. 1.1.2 Vị trí Cấp xã là một đơn vị hành chính nhà nước cấp thấp nhất ở Địa phương, bao gồm các tên gọi là xã, phường hoặc thị trấn. Ủy ban nhân dân cấp xã là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, là cơ quan hành chính nhà nước thuộc nhánh quyền lực hành pháp tại địa phương, chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp huyện. Cơ cấu của Ủy ban nhân dân cấp xã bao gồm khoảng 3 - 5 thành viên, trong đó đứng đầu là chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, hai phó chủ tịch và các ủy viên. Ủy ban nhân dân cấp xã có các bộ máy chức danh giúp việc như Văn phòng - Thống kê, Văn hóa - Xã hội, Địa chính - Nông nghiệp - Xây dựng và Môi trường, Tư pháp - Hộ tịch, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự xã, Tài chính - Kế toán, Trưởng Công an xã. Ủy ban nhân dân xã hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy vai trò của tập thể, đồng thời đề cao trách nhiệm cá nhân của chủ tịch, phó chủ tịch và các ủy viên. Mỗi thành viên chịu trách nhiệm về từng chức năng và nhiệm vụ mà mình được giao. Tóm lại, cấp xã là đơn vị hành chính cơ sở, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống quản lý nhà nước của Việt Nam, đảm bảo sự liên thông giữa người dân và chính quyền các cấp, thực hiện các nhiệm vụ quản lý hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội và tư pháp tại địa phương. 1.1.3Vai trò Cấp xã, bao gồm xã, phường và thị trấn, là đơn vị hành chính cơ sở trong hệ thống hành chính của Việt Nam. Cấp xã nằm dưới cấp huyện và cấp tỉnh, là tầng thấp nhất trong cấu trúc hành chính hiện nay của quốc gia, đóng vai trò không thể phủ nhận trong việc xây dựng và phát triển cộng đồng. Là cầu nối 8
trực tiếp giữa chính quyền và cư dân, cấp xã là nơi mà các chính sách, quyết định của nhà nước được triển khai và thực thi, đồng thời là nơi mà ý kiến, nguyện vọng của cư dân được thể hiện và đưa vào xem xét. Vai trò của cấp xã không chỉ dừng lại ở việc quản lý hành chính hàng ngày, mà còn mở rộng ra đến việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, duy trì an ninh trật tự, bảo vệ môi trường, và phát triển văn hóa, giáo dục. Tại cấp xã, các cơ quan chính quyền địa phương như Ủy ban nhân dân và Hội đồng nhân dân, cùng với các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư, hợp tác với nhau để thực hiện các chương trình, dự án và chính sách nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân địa phương. Ngoài ra, cấp xã còn là nơi thực hiện quản lý tài nguyên và môi trường, đảm bảo an ninh trật tự, quản lý đất đai và sử dụng nguồn lực tự nhiên một cách bền vững. Đồng thời, họ cũng chịu trách nhiệm trong việc giáo dục, phát triển văn hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển toàn diện của các đối tượng trong xã hội. Tóm lại, vai trò của cấp xã không chỉ giới hạn trong phạm vi hành chính mà còn mở ra nhiều khía cạnh khác nhau, góp phần quan trọng vào sự phát triển và tiến bộ của cộng đồng địa phương, đồng thời cũng là sự hỗ trợ quan trọng cho sự phát triển tổng thể của quốc gia. 1.2. Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã. 1.2.1Khái niệm Quản lý nhà nước là quá trình tổ chức và thực hiện các chính sách, quy định, và hoạt động của chính phủ và các cơ quan nhà nước để quản lý và điều hành các lĩnh vực khác nhau trong xã hội. Mục tiêu của quản lý nhà nước là đảm bảo sự phát triển bền vững, ổn định và công bằng của xã hội, bảo vệ quyền 9
lợi và lợi ích của các công dân, và thúc đẩy sự tiến bộ và phát triển của quốc gia. Quản lý nhà nước bao gồm việc xây dựng, triển khai và đánh giá các chính sách và pháp luật trong các lĩnh vực như kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế, an ninh, và ngoại giao. Các cơ quan nhà nước thường thực hiện các nhiệm vụ như quản lý tài nguyên, cung cấp dịch vụ công, thực thi luật pháp, và thúc đẩy sự hợp tác và phát triển trong cộng đồng và quốc tế. Quản lý nhà nước về hộ tịch là hoạt động của cơ quan nhà nước nhằm xác định, ghi nhận, và duy trì thông tin về danh tính, quốc tịch, và các thông tin quan trọng khác của công dân trong một quốc gia. Hoạt động này nhằm đảm bảo tính nhất quán và đáng tin cậy của hồ sơ hộ tịch, giúp nhà nước và các cơ quan liên quan quản lý và sử dụng thông tin về dân số hiệu quả, bảo vệ quyền và lợi ích của công dân, và thực hiện các chính sách và pháp luật đối với người dân. Quản lý nhà nước về hộ tịch thường bao gồm các hoạt động như đăng ký hộ tịch, cấp lại giấy tờ hộ tịch, cập nhật thông tin hộ tịch, và bảo vệ bí mật thông tin cá nhân của công dân. Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã là hoạt động của cơ quan nhà nước cấp xã nhằm xác định, ghi nhận, và duy trì thông tin về danh tính và quốc tịch của công dân trong địa bàn cấp xã. Điều này bao gồm việc tiếp nhận và xử lý hồ sơ đăng ký hộ tịch, cấp giấy tờ hộ tịch, thực hiện các thay đổi hoặc cải chính thông tin hộ tịch, và thực hiện các biện pháp khác liên quan đến quản lý hộ tịch. 1.2.2 Nguyên tắc và nội dung Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã - Nguyên tắc quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã là bước đầu tiên trong việc xác định danh tính và quyền lợi của mỗi công dân, quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã phản ánh sự thể hiện của các nguyên tắc cơ bản trong quản lý nhà nước. 10
Từ tính đồng nhất và đồng bộ cho đến tính bảo mật và riêng tư, cùng với sự đảm bảo hiệu quả và công bằng, các nguyên tắc này tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình đăng ký, xác minh và cấp giấy tờ hộ tịch cho mỗi công dân. Bằng việc tuân thủ và thực hiện các nguyên tắc này, chính quyền cấp xã không chỉ đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin hộ tịch mà còn tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của người dân trong quá trình thực hiện các thủ tục liên quan đến hộ tịch. Trong Luật Hộ tịch năm 2014 của Việt Nam, khoản quy định về nguyên tắc quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã, điều 24 của Luật Hộ tịch, Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm quản lý, đăng ký hộ tịch và cấp giấy tờ hộ tịch cho công dân trong phạm vi địa bàn cấp xã. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện đăng ký hộ tịch. Điều này phản ánh nguyên tắc tính đồng nhất, đáng tin cậy và công bằng trong quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã. Ngoài ra, việc xác minh và ghi nhận sự kiện hộ tịch cũng góp phần tăng cường tính hiệu quả trong quản lý thông tin hộ tịch và bảo vệ quyền lợi của công dân - Nội dung Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã Quản lý nhà nước về hộ tịch đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo an ninh, trật tự xã hội và quản lý dân cư của một quốc gia. Nội dung của quản lý nhà nước về hộ tịch bao gồm nhiều khía cạnh, nhằm đảm bảo tính chính xác, công bằng và hiệu quả trong việc xác định và quản lý danh sách hộ tịch của công dân. Thứ nhất, thực hiện đăng ký hộ tịch, quản lý hộ tịch bao gồm việc đăng ký và cấp giấy tờ hộ tịch cho công dân. Quá trình này được thực hiện bởi các cơ quan chức năng, như Ủy ban nhân dân cấp xã, đảm bảo rằng thông tin được cung cấp là chính xác và đáng tin cậy. Ngoài ra, quản lý nhà nước về hộ tịch 11
cũng bao gồm việc xác minh và ghi nhận các sự kiện liên quan đến hộ tịch như thay đổi thông tin cá nhân, địa chỉ, hoặc tình trạng hôn nhân của công dân. Điều này giúp cập nhật thông tin và đảm bảo tính toàn vẹn của cơ sở dữ liệu hộ tịch. Thứ hai, tuyên truyền và phổ biến Pháp luật Hộ tịch, tuyên truyền và phổ biến Pháp luật Hộ tịch là hoạt động quan trọng nhằm đảm bảo sự hiểu biết rõ ràng và đồng nhất về các quy định, quy trình, và quyền lợi liên quan đến hộ tịch đối với cộng đồng. Đây là một phần không thể thiếu trong công tác giáo dục pháp luật của nhà nước để đảm bảo tính pháp lý và công bằng trong việc xác định và bảo vệ quyền của công dân. Thứ ba, quản lý sổ hộ tịch và Chuyển đổi số Hộ tịch, tổ chức lưu trữ và bảo quản thông tin hộ tịch cũng là một phần quan trọng của quản lý nhà nước về hộ tịch. Các cơ quan chức năng phải đảm bảo rằng thông tin được lưu trữ một cách an toàn, bảo mật và dễ dàng truy cập khi cần thiết. Thứ tư, giải quyết khiếu nại-tố cáo, quản lý nhà nước về hộ tịch còn bao gồm việc hỗ trợ công dân về mọi vấn đề liên quan đến hộ tịch, từ quy trình đăng ký đến giải quyết các vấn đề phát sinh. Điều này đảm bảo rằng công dân có đầy đủ thông tin và hỗ trợ khi cần thiết trong quá trình quản lý hộ tịch. Tổng thể, nội dung của quản lý nhà nước về hộ tịch không chỉ là việc quản lý thông tin cá nhân mà còn là việc bảo vệ quyền lợi và nhu cầu của công dân, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì an ninh và trật tự xã hội của quốc gia. 1.2.3 Chủ thể Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã Trong Luật Hộ tịch năm 2014 của Việt Nam, thẩm quyền quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã được quy định một cách cụ thể và rõ ràng như sau: 12
Ủy ban nhân dân cấp xã: Ủy ban nhân dân cấp xã được giao quyền và trách nhiệm quản lý, tổ chức thực hiện đăng ký hộ tịch, cấp lại giấy tờ hộ tịch, thay đổi, cải chính và hủy bỏ giấy tờ hộ tịch cho công dân trong phạm vi địa bàn của mình. [Điều 24, Khoản 1] Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã chịu trách nhiệm quản lý, tổ chức thực hiện đăng ký hộ tịch theo quy định của pháp luật. [Điều 24, Khoản 3] Trách nhiệm của Công chức Tư pháp - Hộ tịch: Công chức Tư pháp - Hộ tịch là người thực hiện đăng ký hộ tịch và phải tổ chức ghi nhận chính xác, đầy đủ các sự kiện hộ tịch. [Điều 24, Khoản 5] Có thể thấy rằng thẩm quyền quản lý nhà nước về hộ tịch tại cấp xã chủ yếu nằm trong tay Ủy ban nhân dân cấp xã và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, cùng với sự hỗ trợ của các Công chức Tư pháp - Hộ tịch. Điều này đảm bảo sự tổ chức và hiệu quả trong việc quản lý hộ tịch ở cấp xã, đồng thời tạo điều kiện cho công dân thực hiện các thủ tục liên quan đến hộ tịch một cách thuận lợi và minh bạch. 1.2.4Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã đang đối mặt với một loạt các yếu tố ảnh hưởng, từ chính trị, pháp luật, kinh tế đến công nghệ, dân số và nhân lực. Đây là những yếu tố quan trọng, mỗi cái đều có vai trò riêng trong việc hình thành và ảnh hưởng đến quá trình quản lý hộ tịch ở cấp địa phương. Trước hết, tình hình chính trị tại địa phương đóng vai trò quan trọng. Sự ổn định hoặc không ổn định trong chính trị có thể tác động mạnh mẽ đến khả năng thực hiện và tuân thủ các quy định về hộ tịch. Các thay đổi trong chính 13