Đề án Tốt nghiệp: Tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề án "Tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030" nhằm đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2024-2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp: Tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN HỒNG NHUNG TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2024-2030 ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG Hà Nội, tháng 7 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN HỒNG NHUNG TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2024-2030 ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN THỊ KIM CHUNG Hà Nội, tháng 7 năm 2024
LỜI CAM ĐOAN Đề án này do tôi thực hiện. Những thông tin, số liệu, được trình bày trong đề án là trung thực, dựa trên sự tổng hợp, phân tích thông tin từ những nguồn đáng tin cậy và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Các tài liệu tham khảo, các số liệu, văn bản phục vụ nghiên cứu cho đề án này được tác giả sử dụng đúng quy định, không vi phạm quy định của Nhà nước về công tác bảo mật thông tin. Tôi xin cam đoan những điều trên là đúng. Tôi xin nhận hoàn toàn mọi trách nhiệm về những gì liên quan tới đề án này. Hà Nội, ngày tháng 7 năm 2024 Học viên Nguyễn Hồng Nhung
LỜI CẢM ƠN Trải qua thời gian gần hai năm học tập, nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc gia, dưới sự giúp đỡ nhiệt tình của giáo viên hướng dẫn và những kinh nghiệm công tác thực tế của bản thân, tôi đã hoàn thành đề án tốt nghiệp “Tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030”. Đầu tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy giáo, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia vì những kiến thức, kinh nghiệm quý báu mà các thầy, cô đã truyền đạt cho tôi trong quá trình học tập. Đó là hành trang không thể thiếu trong quá trình tôi thực hiện đề án. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Kim Chung. Nhờ sự tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của cô trong suốt quá trình nghiên cứu, tôi mới có thể hoàn thành đề án tốt nghiệp một cách thuận lợi. Sau cùng, lời cảm ơn chân thành nhất tôi muốn gửi tới gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp, những người luôn động viên, hỗ trợ, đồng hành cùng tôi trong suốt quá trình thực hiện đề án; cùng các anh, chị đang công tác tại Văn phòng HĐND & UBND quận Thanh Xuân; Công an quận Thanh Xuân đã nhiệt tình cung cấp thông tin, tài liệu hữu ích cho tôi trong quá trình nghiên cứu. Do thời gian có hạn cũng như lượng kiến thức về đề tài rất rộng, cùng với kinh nghiệm cá nhân còn hạn chế, đề án của tôi chắc chắn vẫn còn nhiều thiếu sót. Tôi kính mong nhận được sự đánh giá và góp ý của Quý thầy, cô và các bạn để tôi tiếp tục hoàn thiện tốt hơn đề án của mình. Trân trọng cảm ơn./. Hà Nội, ngày tháng 7 năm 2024 Học viên Nguyễn Hồng Nhung
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BXD Bộ Xây dựng CNH Công nghiệp hóa PCCC Phòng cháy chữa cháy CNCH Cứu nạn cứu hộ UBND Ủy ban nhân dân HĐND Hội đồng nhân dân GDP Tổng sản phẩm nội địa HĐH Hiện đại hóa TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam QCVN Quy chuẩn Việt Nam
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ 1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. 2 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ 3 MỤC LỤC ................................................................................................................... 1 DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................... 4 MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1 ............................................................................................................... 12 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY .................................................................................................................................... 12 1.1. Một số khái niệm cơ bản về phòng cháy và chữa cháy .................................. 12 1.1.1. Khái niệm phòng cháy, chữa cháy ................................................................ 12 1.1.2. Đặc điểm, tính chất của hoạt động phòng cháy, chữa cháy........................ 13 1.1.3. Nguyên tắc phòng cháy, chữa cháy ............................................................... 14 1.2. Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy ............................................. 15 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước, quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy .................................................................................................................................... 15 1.2.2. Vai trò, đặc điểm của quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy .......... 16 1.2.3. Nguyên tắc và phương pháp quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy .................................................................................................................................... 18 1.2.4. Nội dung quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy............................... 20 1.3. Các yếu tố tác động đến hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ............................................................................................................................ 25 1.3.1. Mức độ hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng cháy, chữa cháy............ 25 1.3.2. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ............................................................................................................................ 25 1.3.3. Tổ chức phân công, phân cấp, phối hợp lực lượng trong hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ....................................................................... 26 1.3.4. Nguồn lực tài chính, trang thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ....................................................................... 26 1.3.5. Ý thức xã hội và tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện pháp luật về phòng cháy, chữa cháy ............................................................................................. 26 1
1.3.6. Các yếu tố về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội .................................... 27 Tiểu kết chương 1 ..................................................................................................... 29 CHƯƠNG 2 ............................................................................................................... 30 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................... 30 2.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội ................................................................................................................. 30 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội 30 2.1.2. Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội tới hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn Quận Thanh Xuân ................... 34 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội .............................................................................. 35 2.2.1. Công tác phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân ............ 35 2.2.2. Công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn Quận Thanh Xuân............................................................................................................... 37 2.3. Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội .............................................. 45 2.3.1. Những kết quả đạt được ................................................................................ 45 2.3.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ....................................................... 46 Tiểu kết chương 2 ..................................................................................................... 49 CHƯƠNG 3 ............................................................................................................... 50 GIẢI PHÁP VÀ NGUỒN LỰC TỔ CHỨC THỰC HIỆN NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY............. 50 TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................... 50 GIAI ĐOẠN 2024-2030 ............................................................................................ 50 3.1 Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030 ................... 50 3.1.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo quận, đảng ủy cơ quan và các đơn vị liên quan đối với công tác phòng cháy, chữa cháy .............................. 50 3.1.2. Tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng tham gia hoạt động phòng cháy, chữa cháy ................................................................................................................... 51 2
3.1.3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật và kiến thức về phòng cháy, chữa cháy ......................................................................................................... 51 3.1.4. Tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh công tác xã hội hóa về phòng cháy, chữa cháy................................................................ 53 3.1.5. Bảo đảm ngân sách cho hoạt động PCCC; đầu tư trang thiết bị, phương tiện chữa cháy, cứu nạn cứu hộ phù hợp ............................................................... 53 3.1.6. Đẩy mạnh công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra đối với công tác phòng cháy, chữa cháy ......................................................................................................... 54 3.1.7. Thực hiện hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm hành chính trong quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ........................... 55 3.2. Nguồn lực tổ chức thực hiện ............................................................................. 55 3.2.1. Công an quận .................................................................................................. 55 3.2.2. Ủy ban nhân dân 11 phường ......................................................................... 56 3.2.3. Các phòng, ban chuyên môn thuộc UBND quận ......................................... 57 3.3 Lộ trình thực hiện đề án .................................................................................... 58 3.3.1 Giai đoạn 1: Từ nay đến hết năm 2029.......................................................... 59 3.3.2 Giai đoạn 2: Trong năm 2030 ......................................................................... 59 Tiểu kết chương 3 ..................................................................................................... 60 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 61 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 63 3
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê số vụ cháy và thiệt hại do cháy gây ra trên địa bàn quận Thanh Xuân giai đoạn 2021-06 tháng đầu năm 2024 ............................................................ 35 Bảng 2.2: Công tác tuyên truyền và huấn luyện nghiệp vụ PCCC trên địa bàn ........ 41 quận Thanh Xuân giai đoạn 2021-06 tháng đầu năm 2024Error! Bookmark not defined. 4
MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Phòng cháy và chữa cháy là một trong những nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa quyết định trong việc bảo vệ tính mạng, tài sản, góp phần bảo đảm an ninh, chính trị và trật tự an toàn xã hội. Trong khoảng 20 năm trở lại đây, Việt Nam có những bước tăng trưởng vượt bậc về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quá trình đô thị hóa diễn ra hết sức nhanh chóng. Sự hình thành và phát triển nhiều công trình nhà ở cao tầng, siêu thị, trung tâm thương mại, các khu, cụm công nghiệp, làng nghề, các cơ sở sản xuất kinh doanh nằm xen kẹt trong khu dân cư dẫn đến nguy cơ về cháy, nổ xảy ra cao. Theo Thông cáo báo chí về PCCC và CNCH năm 2023 ngày 05/01/2024 của Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ: “Năm 2023, toàn quốc xảy ra 3.440 vụ cháy, làm chết 146 người, bị thương 109 người, thiệt hại về tài sản sơ bộ ước tính khoảng 878 tỷ đồng. So sánh với năm 2022: Tăng 206 vụ cháy (tăng 6,3%); số người chết tăng 27 người (tăng 22,69%); số người bị thương tăng 19 người (tăng 21,11%); gây ra thiệt hại về tài sản tăng 244 tỷ đồng (tăng 38,4%)”. [27] Trong thời gian gần đây, trên địa bàn thủ đô Hà Nội tình hình cháy, nổ diễn biến hết sức phức tạp, khó lường. Liên tiếp xảy ra nhiều vụ cháy gậy thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về người và tài sản. Nổi bật nhất là vụ cháy đau thương xảy ra tại chung cư mini số 37 ngõ 29/70 Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội đêm ngày 12 tháng 9 năm 2023 khiến 56 người tử vong và 37 người bị thương, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo trong công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân cũng như toàn thành phố Hà Nội. Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh tại Hội nghị trực tuyến triển khai Công điện số 796/CĐ- TTg, ngày 13/9/2023 của Thủ tướng Chính phủ: “Chúng ta đừng để sự mất mát của 56 gia đình nạn nhân vụ cháy chung cư mini trở thành vô nghĩa mà phải trở thành điều làm thay đổi nhận thức cấp ủy, chính quyền các cấp, kể cả thành phố đến quận huyện, phường xã về PCCC. Cần phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị và đặc biệt là người dân. Nếu người dân không ủng hộ, chỉ thành công một nửa.” Từ đó có thể thấy rằng công tác phòng cháy và chữa cháy không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là trách nhiệm của mọi người dân và toàn xã hội. Do vậy, để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tình hình cháy, nổ, hạn chế thấp nhất thiệt hại do cháy, nổ gây ra đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nước về PCCC các cấp từ Trung ương đến địa phương phải 5
có trách nhiệm bảo đảm sự ứng phó toàn diện, mang tính phối hợp và linh hoạt đối với công tác PCCC. Vụ cháy nhà ở cao tầng tại phố Khương Hạ đã cho thấy công tác quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân cần có sự đổi mới mạnh mẽ về tổ chức và phương thức quản lý; đồng thời cũng cần có những giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả trong phối hợp, triển khai thực hiện nhiệm vụ giữa các cơ quan chức năng trên địa bàn quận trước yêu cầu ngày càng cao của việc bảo đảm an toàn PCCC, phục vụ sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về PCCC ở địa phương, Ủy ban nhân dân quận Thanh Xuân cần nhận thức rõ hơn, đầy đủ hơn nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của mình. Trước tình hình cháy nổ đang có chiều hướng gia tăng như hiện nay, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030” làm Đề án thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. Góp phần đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận trong thời gian tới. 2. Tình hình nghiên cứu đề án Quản lý nhà nước về PCCC đã được một số tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu như: - Đề tài nghiên cứu khoa học của các tác giả Nguyễn Lê Quỳnh Trang, Vũ Quỳnh Anh, Vũ Khánh Hưng, Nguyễn Trọng Đức (2024), “Công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ở chung cư mini trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội”, Học viện Hành chính Quốc gia. Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về PCCC ở chung cư mini trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội dựa trên các lĩnh vực: nhận thức của người dân, công tác hướng dẫn tuyên truyền, thực tập phương án PCCC ở chung cư mini, hoạt động thanh kiểm tra và xử lý vi phạm quy định về PCCC. Từ đó đưa ra các giải pháp thực tế để nâng cao chất lượng hiệu quả công tác quản lý nhà nước về PCCC ở chung cư mini trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. - Tác giả Trung tá, TS Dương Hoàng Việt (2024), “Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tại các nhà chung cư trên địa bàn thành phố Hà Nội”, Tạp chí Phòng cháy Chữa cháy, 144, 19-22. Bài viết đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về PCCC và CNCH tại các nhà chung cư trên địa bàn Thành phố Hà Nội, chỉ 6
ra những tồn tại và nguyên nhân, trên cơ sở đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với loại hình này trong thời gian tới. - Tác giả Đại úy, ThS Nguyễn Tuấn Anh (2023), “Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, xử lý vi phạm về phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ trên địa bàn thành phố Hà Nội”, Tạp chí Phòng cháy Chữa cháy, 164, 24-27. Bài viết tập trung đánh giá thực trạng công tác kiểm tra xử lý vi phạm về PCCC và CNCH trong năm 2022, phân tích nguyên nhân của những hạn chế, thiếu sót và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, xử lý vi phạm về PCCC và CNCH trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Tác giả Đỗ Thị Diệu Linh (2023), “Công tác tuyên truyền về phòng cháy và chữa cháy của lực lượng Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tại các khu dân cư trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Phòng cháy chữa cháy. Công tác tuyên truyền về PCCC trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội đã được tác giả tập trung đi sâu phân tích, đánh giá. Xuất phát từ thực tế công tác tuyên truyền về PCCC trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, tác giả đã dự báo tình hình và đưa ra giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền chữa cháy của lực lượng cảnh sát PCCC tại quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. - Tác giả Lê Ngọc Hải (2020), “Quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy trong đầu tư, xây dựng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương”, Luận văn thạc sỹ, Đại học Phòng cháy chữa cháy. Đề tài luận văn làm rõ nhận thức chung về quản lý nhà nước về PCCC trong đầu tư, xây dựng khu công nghiệp; phân tích, đánh giá đánh giá tình hình có liên quan và thực trạng công tác quản lý nhà nước về PCCC trong đầu tư, xây dựng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương; từ đó, luận văn chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại đó. Trên cơ sở đó, luận văn dự báo tình hình, xác định những yêu cầu và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về PCCC trong đầu tư, xây dựng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Kết quả nghiên cứu của đề tài luận văn giúp cho lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH Công an tỉnh Bình Dương nói riêng và địa phương khác nói chung để tham khảo, vận dụng vào thực tiễn để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về PCCC trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng khu công nghiệp; Đồng thời là tài liệu tham khảo, phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, học tập và giảng dạy cho giáo viên, học viên và cán bộ thực tiễn làm công tác PCCC. - Tác giả Nguyễn Văn Đỉnh (2020), “Quản lý nhà nước về Phòng cháy và chữa cháy đối với các chùa trên địa bàn Thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ, Trường Đại 7
học Phòng cháy chữa cháy. Đề tài luận văn làm rõ những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về PCCC đối với các chùa; phân tích, đánh giá đặc điểm tình hình và thực trạng quản lý nhà nước về PCCC đối với các chùa trên địa bàn Thành phố Hà Nội; Từ đó, luận văn chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại đó. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC đối với các chùa trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC đối với các chùa trên địa bàn Thành phố Hà Nội; đồng thời là tài liệu tham khảo, phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, học tập và giảng dạy cho giáo viên, học viên và cán bộ thực tiễn làm công tác PCCC. - Tác giả Vũ Quang Huấn (2019), “Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy đối với nhà cao tầng của Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy ở quận Đông Anh, thành phố Hà Nội hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ Chính trị học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã lựa chọn đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý nhà nước về PCCC đối với nhà cao tầng của Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy trên địa bàn quận Đông Anh, thành phố Hà Nội hiện nay để đưa ra những dự báo, phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy chung đối với nhà cao tầng của Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới. - Tác giả Đặng Minh Tuấn (2019), “Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy đối với các nhà cao tầng trên địa bàn Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy. Đề tài luận văn làm rõ những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về PCCC đối với nhà cao tầng; phân tích, đánh giá đặc điểm tình hình và thực trạng quản lý nhà nước về PCCC đối với các nhà cao tầng trên địa bàn Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội; từ đó, luận văn chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại đó. Cùng với đó, luận văn đưa ra dự báo tình hình và đề xuất các giải pháp có cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC đối với các nhà cao tầng trên địa bàn Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC đối với các nhà cao tầng trên địa bàn Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội; đồng thời là tài liệu tham khảo, phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, học tập và giảng dạy cho giáo viên, học viên và cán bộ thực tiễn làm công tác PCCC. - Tác giả Nguyễn Thị Thanh Hòa (2017), “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi”, Luận văn Thạc sĩ, Học 8
viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã đánh giá thực trạng trong hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC tại tỉnh Quảng Ngãi, những nguyên nhân dẫn đến hoạt động này chưa đạt hiệu quả cao để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả xử lý vi phạm trên địa bàn tỉnh. - Tác giả Phạm Tấn Quốc (2016), “Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng”, Luận văn thạc sỹ, Học viện Khoa học và Xã hội. Từ những vấn đề lý luận và dựa trên các số liệu nghiên cứu cụ thể trong thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng, tác giả đã đề xuất các giải pháp trọng tâm, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về PCCC; đồng thời luận văn cũng được sử dụng để tham khảo trong học tập và nghiên cứu khoa học. - Tác giả Trần Nguyễn Tuấn Sơn (2015), “Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế”, Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Trong luận văn của tác giả, thực trạng công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy của tỉnh Thừa Thiên Huế đã được đưa ra và phân tích cụ thể những ưu, nhược điểm, tồn tại hạn chế cũng như nguyên nhân khách quan và chủ quan, thông qua đó đề ra những giải pháp nhằm tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng và trên địa bàn cả nước nói chung. - Tác giả Ngô Văn Nam (2015), “Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy đối với khu phức hợp Royal City, thành phố Hà Nội”, Đại học Phòng cháy Chữa cháy, Luận văn thạc sỹ. Công tác quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy tại các khu phức hợp trên địa bàn thành phố Hà Nội nói chung và tại khu phức hợp Royal City nói riêng đã được tác giả đi sâu nghiên cứu, phân tích cụ thể và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy tại loại hình khu phức hợp này. Các tài liệu tham khảo trên đều có những nội dung liên quan đến đề tài mà tác giả đang nghiên cứu trong hoạt động quản lý nhà nước về PCCC, trong các lĩnh vực, địa bàn khác nhau. Mặc dù chưa có đề tài cụ thể nghiên cứu về “Tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030”. Nhưng những kết quả của các công trình nghiên cứu nêu trên là cơ sở tham khảo vô cùng quan trọng để tác giả hoàn thành đề án này. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu 9
- Đối tượng nghiên cứu là hoạt động quản lý nhà nước về PCCC của Ủy ban nhân dân quận Thanh Xuân (với vai trò là cơ quan quản lý về PCCC tại địa phương). 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề án nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy tại địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. - Phạm vi thời gian: Đề án nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2023 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2024-2030. 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục tiêu nghiên cứu Dựa trên hệ thống lý luận cơ bản trong quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy; kết hợp cùng với những phân tích cụ thể đối với thực trạng quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong những năm gần đây. Đề án đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2024-2030. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, Đề án thực hiện các nhiệm vụ như sau: - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý nhà nước về PCCC. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước về PCCC. - Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về PCCC. Chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân chủ quan, khách quan dẫn đến những khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2021 – 06 tháng đầu năm 2024. - Đề xuất các biện pháp để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2024-2030. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Đề án được thực hiện dựa trên pháp luật hiện hành của Nhà nước ta về công tác phòng cháy chữa cháy. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: thu thập thông tin, hệ thống văn bản, tài liệu. 10
- Phương pháp thực tiễn: thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp, đối chiếu. - Phương pháp xử lý thông tin, số liệu, tài liệu, bảng biểu hóa. 6. Hiệu quả/lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn 6.1 Hiệu quả của đề án - Đề án đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong quản lý nhà nước về PCCC. - Đề án đã phân tích, đánh giá, nêu bật những kết quả đã đạt được trong hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 -2023. Đồng thời chỉ ra những tồn tại và những hạn chế, từ đó làm cơ sở để nâng cao hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030. - Đề án đã đề xuất một số giải pháp mang tính thực tiễn, khả thi nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030. 6.2. Lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn Những giải pháp nhằm tăng cường hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030 được đề nêu ra trong đề án là hoàn toàn mang tính khả thi và có thể áp dụng trong thực tiễn. 7. Kết cấu của đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của đề án bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận trong quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội Chương 3: Giải pháp và nguồn lực tổ chức thực hiện nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn 2024-2030 11
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG CHÁY VÀ CHỮA CHÁY 1.1. Một số khái niệm cơ bản về phòng cháy và chữa cháy 1.1.1. Khái niệm phòng cháy, chữa cháy Theo Khoản 1, Điều 3 Luật Phòng cháy chữa cháy năm 2001: “Cháy được hiểu là trường hợp xảy ra cháy không kiểm soát được có thể gây thiệt hại về người, tài sản và ảnh hưởng đến môi trường”. [10]. Từ đây có thể hiểu phạm vi của phòng cháy và chữa cháy được áp dụng trong các trường hợp cháy lớn, cháy ngoài sức khống chế, kiểm soát của con người. Các phản ứng cháy trong kiểm soát của con người như việc sử dụng lửa trong đun nấu, sinh hoạt, thí nghiệm thì không thuộc phạm vi phòng cháy, chữa cháy. 1.1.1.1. Khái niệm phòng cháy Phòng cháy là một hệ thống các biện pháp tổ chức, các giải pháp kỹ thuật, nhằm loại trừ hoặc hạn chế tối đa nguyên nhân gây cháy, ngăn ngừa xuất hiện và lan truyền cháy, ngăn chặn để không xảy ra trường hợp cháy mất kiểm soát, ngoài mức khống chế của con người, bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho người dân và toàn xã hội. 1.1.1.2. Khái niệm chữa cháy Sự phát sinh và phát triển của một đám cháy có thể bắt nguồn từ cả những nguyên nhân khách quan và chủ quan, bao gồm cả những sơ suất bất cẩn hoặc các yếu tố ngoài tầm kiểm soát của con người. Những nguyên nhân này có thể tiếp tục tồn tại và gây ra các đám cháy lớn, gây thiệt hại đáng kể về người và tài sản. Do đó, việc phòng cháy cần đi đôi với chữa cháy, và hoạt động chữa cháy trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động xã hội. Theo Khoản 8 Điều 3 Luật Phòng cháy chữa cháy năm 2001 quy định: “Chữa cháy bao gồm các công việc huy động, triển khai lực lượng và phương tiện chữa cháy, cắt điện, tổ chức thoát nạn, cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan, dập tắt đám cháy và các hoạt động khác có liên quan đến chữa cháy”[10]. Hay hiểu đơn giản, chữa cháy là xử lý kịp thời đám cháy đã xảy ra về cả hiện trường và hậu quả. Mặc dù phòng cháy và chữa cháy là hai khái niệm khác nhau, nhưng chúng lại có mối liên hệ chặt chẽ, không thể tách rời trong việc chủ động phòng ngừa và sẵn sàng dập tắt đám cháy. 12
1.1.2. Đặc điểm, tính chất của hoạt động phòng cháy, chữa cháy Tính chất cơ bản của hoạt động phòng cháy chữa cháy thể hiện qua bốn khía cạnh chính: Thứ nhất là tính quần chúng. Tính chất này bắt nguồn từ thực tế rằng cháy có thể xảy ra bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào khi có đủ điều kiện. Nguyên nhân gây cháy thường do sự bất cẩn của con người trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt hàng ngày. Hơn nữa, việc phát hiện và chữa cháy ban đầu chủ yếu do cá nhân và các thành viên tại nơi xảy ra cháy thực hiện. Trong cuộc sống hàng ngày, nơi làm việc và nơi cư trú thường xuyên có lửa, thiết bị sinh lửa, sinh nhiệt và các chất dễ cháy, tạo điều kiện cho việc phát sinh cháy. Thứ hai là tính pháp chế. Cùng với sự phát triển của xã hội, các văn bản quy phạm pháp luật về công tác PCCC cũng được chú trọng sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện sao cho phù hợp, sát với thực tiễn. Sau khi ban hành Luật Phòng cháy chữa cháy năm 2001, đến năm 2013, chính phủ tiếp tục ban hành Luật sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy chữa cháy, và hiện nay Dự thảo Luật PCCC và CNCH năm 2024 dự kiến được Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 7, thông qua tại kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khoá XV. Tính pháp chế trong hoạt động PCCC, được thể hiện trên phương diện: toàn bộ công tác PCCC trong xã hội đều phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Tất cả các tổ chức, cá nhân bắt buộc phải nghiêm túc chấp hành các quy định này để công tác phòng cháy và chữa cháy đạt hiệu quả tối ưu. Để ngăn ngừa cháy nổ, các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn phòng cháy, chữa cháy và nhận thức rằng trách nhiệm này thuộc về chính mình. Tuy nhiên, trong thực tế, ý thức về phòng cháy, chữa cháy của nhiều người vẫn chưa cao. Vì vậy, bên cạnh các biện pháp tuyên truyền, giáo dục và thuyết phục, cần áp dụng cả các biện pháp cưỡng chế để đảm bảo mọi người tuân thủ các quy định pháp luật về phòng cháy, chữa cháy. Tính khoa học là một khía cạnh quan trọng của hoạt động phòng cháy và chữa cháy. Bản chất của sự cháy là một phản ứng hóa học kèm theo nhiệt và ánh sáng. Để ngăn chặn cháy lan và dập tắt đám cháy, cần áp dụng các kiến thức khoa học tự nhiên và xã hội. Việc áp dụng các biện pháp ngăn ngừa, dập tắt đám cháy phải được tổ chức một cách khoa học, dựa trên bản chất, nguyên nhân phát sinh, phát triển của mỗi vụ cháy. 13
Tính chiến đấu là một yếu tố không thể thiếu trong công tác chữa cháy. Cháy có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, do đó, cần tổ chức lực lượng chữa cháy luôn sẵn sàng 24/24 giờ với tinh thần chiến đấu cao. Công việc chữa cháy rất nguy hiểm vì có thể phải đối mặt với các công trình sụp đổ, nhiệt độ cao, khói độc, và các chất nổ, chất độc. Điều này đòi hỏi người chữa cháy phải thông minh, dũng cảm, kỹ thuật cao, tuân thủ nghiêm mệnh lệnh chỉ huy và áp dụng chiến thuật chữa cháy linh hoạt và đúng đắn. Việc thường trực sẵn sàng chiến đấu có vai trò quan trọng trong nhiệm vụ của lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, đảm bảo khả năng phản ứng nhanh và hiệu quả khi có sự cố xảy ra. 1.1.3. Nguyên tắc phòng cháy, chữa cháy Có bốn nguyên tắc chủ yếu trong hoạt động phòng cháy, chữa cháy được quy định tại Luật PCCC năm 2001 bao gồm: Thứ nhất, huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân. Phòng cháy, chữa cháy là một nhiệm vụ xã hội lớn, đòi hỏi sự tham gia của toàn dân. Đây phải được coi là trách nhiệm của mỗi cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân để công tác này đạt hiệu quả cao. Cần phát động phong trào để mọi người dân biết, tham gia, và kiểm tra các hoạt động phòng cháy, chữa cháy. Thứ hai, trong công tác phòng cháy và chữa cháy, phòng ngừa là yếu tố chính, cần tích cực và chủ động phòng ngừa để hạn chế tối đa các vụ cháy và thiệt hại do cháy gây ra. Phòng cháy và chữa cháy là hai nhiệm vụ không thể tách rời, có mối quan hệ mật thiết. Công tác phòng ngừa cần được thực hiện triệt để để giảm thiểu số vụ cháy xảy ra. Thứ ba, công tác trực chiến chữa cháy (bao gồm lực lượng, phương tiện, phương án) luôn phải được chuẩn bị sẵn sàng tối ưu để có thể chữa cháy kịp thời, hiệu quả khi sự cố xảy ra. Dù phòng ngừa là chính, nhưng không được xem nhẹ công tác chữa cháy. Cháy có thể xảy ra vì nhiều nguyên nhân, do đó, cần sẵn sàng ứng phó một cách nhanh chóng và hiệu quả. Thứ tư, mỗi hoạt động phòng cháy, chữa cháy cần được thực hiện trước hết bằng các phương tiện và lực lượng tại chỗ. Khi một đám cháy mới bùng phát, nếu được phát hiện và xử lý kịp thời bằng lực lượng và phương tiện sẵn có, việc dập tắt sẽ nhanh chóng và đơn giản. Nếu không phát hiện kịp thời, đám cháy sẽ lan rộng, gây khó khăn cho công tác chữa cháy và dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng. Do vậy, phong trào toàn dân tham 14
gia phòng cháy, chữa cháy luôn được các cấp chính quyền quan tâm, chú trọng đẩy mạnh để phát huy hiệu quả. 1.2. Quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước, quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ❖ Khái niệm Quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động thực thi quyền lực của các cơ quan nhà nước, được thực hiện bởi các cơ quan có thẩm quyền, được đảm bảo bằng sức mạnh cưỡng chế, nhằm điều chỉnh các hoạt động của xã hội, hành vi của công dân, với mục tiêu xác lập một trật tự xã hội ổn định, phát triển theo định hướng mà tầng lớp cầm quyền mong muốn. ❖ Khái niệm Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy: Trong đề án này, quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy (PCCC) được hiểu là sự tác động có tổ chức của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thông qua pháp luật do nhà nước ban hành, tác động tới hoạt động PCCC trong các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân nhằm ngăn ngừa, hạn chế đến mức thấp nhất các vụ cháy xảy ra và thiệt hại do cháy gây ra, góp phần bảo vệ tính mạng, tài sản của nhà nước, của tổ chức và cá nhân, bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh và trật tự an toàn xã hội. Quản lý nhà nước về PCCC là một bộ phận trong quản lý nhà nước về an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, tập trung vào việc thực hiện luật pháp, chính sách và các chương trình của nhà nước liên quan đến phòng cháy và chữa cháy. ❖ Cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy Theo Điều 58 Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001 quy định, cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy gồm: + Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy. + Bộ Công an chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy. + Các bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với Bộ Công an tổ chức thực hiện các quy định về phòng cháy và chữa cháy. + Uỷ ban nhân dân các cấp trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy tại địa phương. [10] ❖ Trách nhiệm của các chủ thể trong quản lý nhà nước về PCCC 15