Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Thơ tình A.X. Puskin

Chia sẻ: Tiêu Sở Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Thơ tình A.X. Puskin được thực hiện với mục tiêu nhằm bổ sung thêm những kiến thức về văn học Nga thế kỉ XIX. Đồng thời, hiểu thêm về phong cách sáng tác của Puskin. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Thơ tình A.X. Puskin

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN KHOA KHOA HỌC CƠ BẢN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH VĂN HỌC THƠ TÌNH A. X. PUSKIN NGUYỄN THANH KHIÊM Hậu Giang, tháng 06 năm 2013
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN KHOA KHOA HỌC CƠ BẢN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH VĂN HỌC THƠ TÌNH A. X. PUSKIN Giảng viên hướng dẫn: Sinh vên thực hiện: TRẦN THỊ NÂU NGUYỄN THANH KHIÊM Hậu Giang, tháng 06 năm 2013
LỜI CẢM TẠ  Đối với tôi việc tìm hiểu và bắt tay vào nghiên cứu đề tài “Thơ tình A.X. Puskin” là một điều đúng với nguyện vọng. Tôi rất cảm ơn cô Trần Thị Nâu đã gợi mở và nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi tìm hiểu và hoàn thành đề tài này trong suốt thời gian qua. Đầu tiên tôi muốn gởi đến cô lời cảm ơn cùng với sự biết ơn chân thành nhất. Tiếp theo, tôi cũng xin gởi lời cảm ơn đến thầy cô đã trực tiếp giảng dạy, đã trang bị cho tôi những kiến thức căn bản nhất trong quá trình theo học ở trường đại học. Khoa khoa học cơ bản đã luôn cảm thông và tạo điều kiện thuận lợi để tôi và các bạn sinh viên khác yên tâm tập trung nghiên cứu đề tài. Cảm ơn các anh chị khóa trước đã để lại các luận văn, chuyên đề để tôi có dịp tham khảo. Cuối cùng, tôi xin gởi lời cảm ơn chân thành nhất đến cô Vũ Thúy Kiều, bạn bè thân thiết và những người thân, những người đã luôn bên cạnh, động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này một cách tốt nhất. Sinh viên thực hiện (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Thanh Khiêm i
LỜI CAM ĐOAN  Tôi xin cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Sinh viên thực hiện (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Thanh Khiêm ii
DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN    A.X. Puskin A-lếch Xan-đrơ Puskin Nxb Nhà xuất bản iii
PHIẾU ĐÁNH GIÁ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP (Giảng viên hướng dẫn) ---------------------------- 1. GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: Trần Thị Nâu 2. SINH VIÊN THỰC HIỆN: Nguyễn Thanh Khiêm MSSV: 0956010124 KHÓA: 2 TÊN ĐỀ TÀI: Thơ tình A. X. Puskin NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN 1. Đánh giá chung quá trình làm luận văn tốt nghiệp: 1.1. Chuyên cần: .................................................................................................. 1.2. Thái độ: ......................................................................................................... 1.3. Khác: ............................................................................................................ .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. 2. Đánh giá luận văn: 2.1. Đặt vấn đề (theo 5 bước): ............................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 2.2. Nội dung chính: ............................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. iv
2.3. Chú thích, thư mục: ........................................................................................ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 2.4. Hình thức trình bày: ....................................................................................... 2.4.1. Dung lượng (trang): ................................................................................. 2.4.2. Khuôn khổ: .............................................................................................. 2.4.3. In ấn: ........................................................................................................ 2.4.4. Trình bày: ................................................................................................ 2.4.5. Chính tả, ngữ pháp: .................................................................................. ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... 3. Đánh giá, xếp loại: .................................................................................................. Đánh giá: ........................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... Xếp loại: ............................................................................................................ Hậu Giang, ngày tháng năm 2013 Giảng viên hướng dẫn (Kí và ghi rõ họ tên) v
TÓM TẮT LUẬN VĂN    Trong phần mở đầu, luận văn đề cập đến 5 nội dung chính gồm: Lí do chọn đề tài, mục đích nghiên cứu, lịch sử vấn đề nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. 1. Lí do chọn đề tài Luận văn nêu lên, nhận định của Puskin về tình yêu: Puskin nói về tình yêu như một nguyên lý trong sáng đẹp đẽ, có khả năng thức tỉnh, tái tạo con người tiếp sức sống, sức mạnh cho con người. Tình yêu ấy trong sáng như gương, soi vào gương con người thêm đẹp. Ngợi ca tình yêu đẹp cũng là cách Puskin phủ định thói giả dối, thấp hèn, ích kỉ của người đời trong tình yêu. Qua đề tài này, tôi biết thêm nhiều bài thơ tình của Puskin. Đồng thời, chúng tôi cũng nhận biết được tâm trạng của nhân vật trữ tình đang yêu với các cung bậc, sắc thái tình cảm thật mãnh liệt. Nghiên cứu đề tài này, giúp tôi hiểu thêm về những đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ tình Puskin. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài này, tôi có thể bổ sung cho mình những kiến thức về văn học Nga thế kỉ XIX. Đồng thời tôi có thể hiểu thêm về phong cách sáng tác của Puskin. Đề tài này còn tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu tiếp theo. 3. Lịch sử vấn đề Một số ý kiến của các nhà nghiên cứu, các dịch giả nói về Puskin như: Đỗ Hồng Chung, Nguyễn Kim Đính... 4. Phạm vi nghiên cứu Với đề tài này, tôi tìm hiểu những đặc điểm về nội dung và nghệ thuật thể hiện trong những bài thơ tình. 5. Phương hướng và phương pháp nghiên cứu vi
- Phương pháp tiểu sử, lịch sử được dùng để tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Puskin. - Phương pháp phân tích, tổng hợp được dùng xuyên suốt trong quá trình thực hiện luận văn. - Phương pháp so sánh sự tương đồng, khác biệt giữa quan niệm nội dung, chủ đề, đề tài, biện pháp nghệ thuật của tác phẩm. Nội dung Chương 1: Những vấn đề chung về tác giả và thơ tình Puskin 1.1. Thời đại A. X. Puskin - Thời đại vàng của thi ca Nga 1.2. Một vài nét về Puskin 1.2.1. Sơ lược về tiểu sử Puskin 1.2.2. Sự nghiệp sáng tác của Puskin 1.3. Trong phần này, chúng tôi định nghĩa thơ tình của Puskin là gì ? Tiếp đến, chúng tôi đi vào phân biệt khái niệm thơ tình và thơ trữ tình. 1.4. Đề tài tình yêu trong văn học và đề tài tình yêu trong tác phẩm của Puskin Trong phần này, luận văn đi vào khảo sát hai nội dung: Đề tài tình yêu trong văn học và đề tài tình yêu trong tác phẩm của Puskin. Chương 2: Những đặc điểm về nội dung trong thơ tình của Puskin. Trong chương này, chúng tôi đưa ra quan niệm về tình yêu trong thơ tình Puskin. Đó là: 2.1.1. Tình yêu đẹp 2.1.2. Tình yêu chân thành, trong sáng 2.1.3. Lòng cao thượng trong tình yêu 2.2. Chúng tôi còn khảo sát những cung bậc cảm xúc trong thơ tình Puskin. 2.3. Là tính triết lý trong thơ tình Puskin. Chương 3: Đặc sắc nghệ thuật trong thơ tình Puskin Ở phần này, chúng tôi tập trung khảo sát ba nội dung tiêu biểu vii
3.1. Ngôn ngữ trong thơ tình Puskin 3.2. Không gian và thời gian nghệ thuật trong thơ tình Puskin 3.3. Cấu trúc lặp, điệp từ và điệp ngữ trong thơ tình Puskin Kết luận Luận văn đã làm nổi bật những cung bậc cảm xúc và quan niệm trong tình yêu, thơ Puskin còn chứa đựng một tư tưởng tiến bộ, tích cực trong tình yêu. Puskin viết về tình yêu và những cung bậc cảm xúc, ông không sử dụng những lời lẽ cầu kì mà đó là những vần thơ giàu cảm xúc, giản dị, gần gũi rất chân thành, đằm thắm. viii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài............................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 3 3. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................ 3 4. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 5 5. Phương hướng và phương pháp nghiên cứu ...................................................... 6 NỘI DUNG ......................................................................................................... 7 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỜI ĐẠI, TÁC GIẢ VÀ THƠ TÌNH A. X. PUSKIN .......................................................................................... 7 1.1. Thời đại A. X. Puskin – Thời đại vàng của thi ca Nga ................................... 7 1.2. Vài nét về A. X. Puskin ................................................................................. 8 1.2.1. Sơ lược về tiểu sử A. X. Puskin ............................................................ 8 1.2.2. Sự nghiệp sáng tác của A. X. Puskin ..................................................... 10 1.3. Thơ tình A. X. Puskin .................................................................................... 15 1.3.1. Thơ tình là gì ? ..................................................................................... 15 1.3.2. Thơ trữ tình........................................................................................... 15 1.3.3. Tôi yêu em và những bài thơ tình của Puskin ........................................ 17 1.4. Đề tài tình yêu trong văn học và đề tài tình yêu trong tác phẩm của Puskin ... 22 1.4.1. Đề tài tình yêu trong văn học ................................................................ 22 1.4.2. Đề tài tình yêu trong tác phẩm của Puskin............................................. 26 CHƯƠNG 2: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM VỀ NỘI DUNG TRONG THƠ TÌNH CỦA A.X. PUSKIN...................................................................................................... 30 2.1. Quan niệm về tình yêu trong thơ tình Puskin ................................................. 30 2.1.1. Tình yêu “đẹp”...................................................................................... 30 2.1.2. Tình yêu chân thành, trong sáng............................................................ 31 2.1.3. Lòng cao thượng trong tình yêu .................................................................. 34 2.2. Những cung bậc cảm xúc trong thơ tình của Puskin....................................... 43 2.3. Tính triết lý trong thơ tình Puskin .................................................................. 50 ix
CHƯƠNG 3: ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT TRONG THƠ TÌNH PUSKIN....... 57 3.1 Ngôn ngữ trong thơ tình Puskin ...................................................................... 57 3.2. Không gian và thời gian nghệ thuật trong thơ tình Puskin.............................. 63 3.2.1. Không gian nghệ thuật trong thơ tình Puskin ......................................... 63 3.2.2. Thời gian nghệ thuật trong thơ tình Puskin ............................................ 70 3.3. Cấu trúc lặp, điệp từ và điệp ngữ ................................................................... 74 KẾT LUẬN......................................................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 87 PHỤ LỤC x
Thơ tình A.X. Puskin MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Thi sĩ Xuân Diệu đã từng viết: “Làm sao sống được mà không yêu Không nhớ không thương một kẻ nào” (Bài thơ tuổi nhỏ) [19, tr.25]. Tình yêu là thứ tình cảm thiêng liêng cao quý, là sợi dây vô hình gắn kết mọi người lại với nhau. Có tình yêu mặt đất này mới có sự sống: “người yêu người sống để yêu nhau” (Tố Hữu). Tình yêu là món quà tạo hóa đã ban tặng và chia sẻ cho mọi người, ai cũng có quyền yêu và được yêu, không phân biệt giai cấp hay tuổi tác. Nhưng thưở ban đầu thường chỉ là thứ tình yêu thực ít, mộng nhiều: “Chúng tôi lặng lẽ bước trong mơ Lạc giữa niềm êm chẳng bến bờ…” (Xuân Diệu) A.X. Puskin nói về tình yêu như một nguyên lý trong sáng đẹp đẽ, có khả năng thức tỉnh, tái tạo con người tiếp sức sống, sức mạnh cho con người. Tình yêu ấy trong sáng như gương, soi vào gương con người thêm đẹp. Ngợi ca tình yêu cao đẹp cũng là cách Puskin phủ định thói giả dối, thấp hèn, ích kỉ của người đời trong tình yêu. Đọc thơ tình Puskin, ta không thể không rung động trước những tình cảm sâu kín, đẹp đẽ trong sáng và cũng thường éo le, phức tạp của nhà thơ: Từ nét buồn kiều diễm đến tâm trạng đau khổ, chán chường, từ tình yêu dịu dàng dè dặt và bỡ ngỡ đến khát vọng tình yêu cháy bỏng. Một bông hoa kẹp giữa trang sách mà nhà thơ vô tình bắt gặp cũng có thể làm nổi bão tố trong tâm hồn, làm nảy sinh ước mơ kỳ lạ ngẩn ngơ: “Lòng tôi bỗng rối điều ước lạ, Lâng lâng một hoài vọng mộng mơ” (Bông hoa, Trần Vĩnh Phúc dịch) Puskin để lại dấu ấn trong lòng độc giả từ buổi đầu làm quen với thơ ca Nga qua các tác phẩm Gửi K; Tôi yêu em; Đừng hát nữa, em ơi; Em cần gì trong cái tên GVHD: Trần Thị Nâu 1 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin của anh; Ôi mùa xuân, mùa xuân tình yêu… Những bài thơ đầy cảm xúc và tình cảm riêng tư của nhà thơ mà rất đỗi quen thuộc với người đọc. Nhưng nhiều tác phẩm của ông chưa được giới thiệu, nhiều bài thơ tiếng Nga chưa được dịch sang tiếng Việt. Khi chọn mảng văn học Nga để làm luận văn tốt nghiệp đại học, người viết mới có điều kiện nghiên cứu một cách sâu hơn về tác giả này và rút ra được nhiều bài học quý giá cho bản thân. Không phải ngẫu nhiên mà người ta gọi Puskin là “Nhà thơ Nga vĩ đại”, là “Mặt trời thi ca Nga”. Puskin là nhà thơ Nga thiên tài nổi tiếng không chỉ ở nước Nga mà ở cả trên thế giới. Nền văn học Nga bắt đầu phát triển rực rỡ từ khi xuất hiện Puskin. Ông là người “khởi đầu của mọi khởi đầu”. Ông là người đã đưa nền văn học Nga trở thành một trong những vị trí hàng đầu của nền văn học thế giới. M. Gorki đã từng phát biểu: “Không có Puskin thì trong thời gian rất dài sẽ không có được Gôgôn, Tuốcghênhép, Đôxtôiepxki,…Tất cả những con người Nga vĩ đại này đều công nhận Puskin là vị thủy tổ tinh thần của mình” [1, tr.142]. Xukhômlinski đã từng nói “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để in dấu lại trong trái tim người khác”. Người viết cũng không muốn làm một hạt cát để phải tan biến giữa sa mạc mênh mông, chỉ xin làm một vết in dấu và để lại chút gì đó cho đời. Để mãi mãi trong kí ức còn đọng lại kỉ niệm hôm nay, người viết đã từng đặt những bước chân hết sức ngỡ ngàng để khám phá một miền đất lạ, với biết bao đam mê và nhiệt quyết của tuổi trẻ. Với những lí do trên, người viết chọn nghiên cứu đề tài Thơ tình A. X. Puskin, trước hết là có điều kiện nghiên cứu sâu về văn học Nga thế kỉ XIX và tác giả Puskin nói chung và sau đó bằng những vốn kiến thức ít ỏi của mình, có thể tìm hiểu rõ hơn về cung bậc cảm xúc lẫn sắc thái tình yêu trong những bài thơ trữ tình của Puskin, với mong muốn đóng góp một phần nào đó vào công trình nghiên cứu của những người đi trước. Mặc dù vẫn không tránh khỏi những điều sao chép lại, nhưng người viết hi vọng khóa luận này có giá trị như một bước khai phá sâu hơn vùng đất văn học hứa hẹn tiềm ẩn nhiều bất ngờ và thú vị này. GVHD: Trần Thị Nâu 2 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin 2. Mục đích nghiên cứu Xuất phát từ niềm say mê thơ tình A. X. Puskin, người viết mong muốn khi thực hiện đề tài này sẽ hiểu sâu hơn về thơ tình của ông, khám phá lí giải vấn đề tình yêu được A. X. Puskin thể hiện qua thơ ca về đề tài tình yêu. Với đề này, người viết chủ yếu nghiên cứu hai phương diện: nội dung và nghệ thuật. Ở phương diện nội dung, người viết đi sâu tìm hiểu quan niệm về tình yêu và sắc thái tình yêu của những bài thơ tình Puskin. Ở phương diện nghệ thuật, người viết sẽ làm rõ những đặc sắc nghệ thuật của các tác phẩm trữ tình (về ngôn ngữ, biện pháp tu từ, kết cấu thơ tình, nhịp điệu, không gian và thời gian nghệ thuật, điệp từ, điệp cấu trúc). Việc nắm rõ nghệ thuật sẽ giúp cho việc hiểu nội dung tác phẩm sâu sắc hơn. Để làm được đều đó, cần vận dụng khả năng, kiến thức chuyên ngành để tiếp cận vấn đề, minh họa, trình bày một cách khoa học và lôgic. Ngoài ra, qua đề tài người viết cũng rèn luyện cho mình kỹ năng phân tích, tổng hợp, lý giải vấn đề. Đây là bước thử nghiệm để người viết tích lũy những kinh nghiệm quý báu khi làm một đề tài nghiên cứu khoa học, mở ra hướng học tập nghiên cứu ở một trình độ cao hơn sau này. 3. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Đề tài tình yêu chiếm một vị trí quan trọng thơ trữ tình của A. X. Puskin. Chất liệu dệt nên những bài thơ tình diễm lệ, trong sáng, chân thành của ông là những cảm xúc cụ thể, những trải nghiệm sâu xa của con tim, chinh phục chúng ta bằng vẻ đẹp giản dị, nhưng hết sức tinh tế của thế giới nội tâm con người. Giữa rất nhiều công trình nghiên cứu về Puskin, trong điều kiện có hạn, người viết đã thu thập được một số tài liệu khiêm tốn có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến đề tài này như sau: Công trình nghiên cứu đầu tiên có thể kể đến là quyển “Lịch sử văn học Nga” do nhóm tác giả Đỗ Hồng Chung, Nguyễn Kim Đính, Nguyễn Hải Hà…(Nhà xuất bản Giáo dục – 1999) biên soạn. Các tác giả này đã cung cấp cho chúng ta những thông tin quý báu về Puskin và các bài thơ trữ tình của ông. Bên cạnh đó, tài liệu này còn cho ta thấy được cái nhìn bao quát về điều kiện lịch sử nước Nga, về cuộc đời và sự nghiệp của Puskin, về niên biểu sáng tác và đặc điểm trong sáng tác của ông. Đặc GVHD: Trần Thị Nâu 3 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin biệt với cách trình bày có hệ thống thể loại, chủ đề, tương ứng với các giai đoạn sáng tác của nhà thơ, nhóm biên soạn giáo trình cho ta cái nhìn khá hệ thống về quá trình sáng tác của Puskin. Nhìn chung, mảng thơ tình chỉ được giáo trình đề cập rất sơ lược như nhắc đến một trong những chủ đề của thơ Puskin. Kế đến là quyển “A. X. Puskin mặt trời thi ca Nga” do Phạm Thị Phương biên soạn. Nxb Trẻ - Hội Nghiên cứu và Giảng dạy Văn học Thành phố Hồ Chí Minh, xuất bản năm 2002, cũng là nguồn tài liệu quý báu khi nghiên cứu về Puskin. Đây là quyển sách được biên soạn theo sát chương trình Văn bậc trung học phổ thông, nhằm bổ trợ, mở rộng kiến thức cho học sinh, đồng thời có thể làm tài liệu tham khảo cho giáo viên và những ai quan tâm đến văn học Nga. Tác giả đã cung cấp cho ta cái nhìn tổng quát về thời đại của Puskin (nước Nga đầu thế kỉ XIX), về cuộc đời và các giai đoạn sáng tác của ông. Tuy nhiên, ở đây cách phân chia giai đoạn sáng tác khác với nhóm tác giả trình bày ở trên: đặt tên cho từng giai đoạn, và có cái nhìn khái quát hơn về cuộc đời cũng như sự nghiệp sáng tác của Puskin. Công trình nghiên cứu này còn kèm theo những nhận định, đánh giá khẳng định những giá trị sáng tác của Puskin cũng như những cống hiến to lớn của ông với nền văn học thế giới. Riêng về thơ trữ tình, tác giả nêu ý kiến: “Đề tài tình yêu chiếm một vị trí quan trọng trong thơ trữ tình của Puskin. Chất liệu dệt nên những bài thơ trữ tình diễm lệ, trong sáng, chân thành của ông là những cảm xúc cụ thể, những trải nghiệm sâu xa của con tim, chinh phục chúng ta bằng vẻ đẹp giản dị, nhưng hết sức tinh tế của thế giới nội tâm con người” [13, tr.96]. Hơn nữa, tài liệu này còn cung cấp cho chúng ta một số bài (hoặc đoạn) nghiên cứu, hồi ức, cảm nghĩ của chính nhà thơ ngay trong đời thường. Quyển Ngữ văn 11 nâng cao (tập 2) – Nxb Giáo dục, xuất bản năm 2012, đã giới thiệu cho người đọc hiểu rõ hơn về bản dịch nghĩa và dịch thơ của tác phẩm Tôi yêu em. Bài thơ này được chọn giảng dạy ở bậc trung học phổ thông bởi đây là bài thơ tình yêu có nội dung trong sáng, giàu tính nhân văn và ở giai đoạn này các em bắt đầu tìm hiểu về tình yêu khác phái. Bài thơ đảm nhiệm một chức năng giáo dục về tình yêu cao thượng cho các em. “Tôi yêu em (1829) là một trong những bài thơ trữ tình hay nhất của Puskin, được ví như viên ngọc vô giá trong kho tàng thi ca Nga” [26, tr.166]. GVHD: Trần Thị Nâu 4 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin Thi ca thế giới chọn lọc – thơ A. X. Puskin của Kiều Văn, Nhà xuất bản Thanh Niên, xuất bản năm 2004, là cuốn sách rất hữu ích. Quyển sách đã cung cấp những bản dịch thơ hay nhất, gần với nguyên tác đã làm nổi bật được cái tài quan sát của nhà thơ về cái đẹp của tình yêu. Tác giả đưa ra nhận định: “…cái đẹp của thiếu nữ Nga như Tanhia cũng như cái đẹp tha thiết của tình yêu…” [20, tr.8]. Hà Thị Hoà trong chuyên luận Puskin và Tôi yêu em , Nxb Giáo dục, xuất bản năm 2008, đã góp phần những định hướng trong tiếp nhận thơ Puskin. Theo Hà Thị Hòa, “độc giả Việt Nam từ lâu đã yêu và biết Puskin qua nhiều tác phẩm kiệt xuất của ông được dịch ra tiếng Việt như: Gửi, Con đường mùa đông, Ông lão đánh cá và con cá vàng…Tuy nhiên khi nói đến Puskin thì ai cũng nhớ ngay đến bài thơ Tôi yêu em. Có thể nói, Tôi yêu em là một thi phẩm thuộc loại chỉ một nó cũng đủ làm nên sự bất tử của một thiên tài” [6, tr.5]. Cho đến nay thi phẩm này có mặt trong sách giáo khoa Ngữ văn Trung học phổ thông, trong sổ tay của nhiều người và đã trở thành viên ngọc quý trong kho báu tâm hồn mỗi người. Hướng tới các đối tượng là học sinh, sinh viên và bạn đọc yêu thích thơ văn nói chung. Cuốn sách này được biên soạn nhằm cung cấp kiến thức cần thiết, giúp bạn đọc khám phá nhiều hơn những giá trị thẩm mĩ trong thơ tình Puskin. Trên đây là những ý kiến, nhận định mà người viết thu thập được trong quá trình nghiên cứu tài liệu. Mặc dù đây chỉ là những nhận định mang tính tổng quát, chưa đi sâu vào phân tích, trình bày hoặc chứng minh cụ thể vấn đề nhưng nó sẽ là “kim chỉ nam” giúp cho người viết có được định hướng đúng đắn trong quá trình triển khai đề tài của mình. 4. Phạm vi nghiên cứu Thực hiện đề tài này người viết chủ yếu nghiên cứu những đặc điểm của thơ tình Puskin trên hai phương diện: nội dung và nghệ thuật.Về nội dung, người viết tìm hiểu quan niệm về tình yêu của Puskin, những biểu hiện của sắc thái tình yêu trong thơ tình Puskin - một lĩnh vực thuộc phạm trù nội dung của thơ lãng mạn. Ở phương diện nghệ thuật, do hạn chế của việc nghiên cứu các bản dịch nghĩa, dịch thơ nên người viết chủ yếu tìm hiểu những đặc điểm cơ bản chung của thơ ca như giọng điệu trữ tình, GVHD: Trần Thị Nâu 5 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin ngôn ngữ, điệp ngữ, không - thời gian nghệ thuật…vốn được sự đánh giá cao của những nhà nghiên cứu khi đề cập đến các bản dịch thơ của Puskin. Phạm vi tư liệu khảo sát chủ yếu là Tuyển tập thơ Puskin, Nxb Thanh Niên, xuất bản năm 2004 và những bài nghiên cứu, những tài liệu có liên quan đến đề tài. 5. Phương hướng và phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở xác định mục tiêu, phạm vi nghiên cứu, người viết đã tiến hành qua các bước: thu thập tài liệu, xây dựng đề cương và triển khai các chương mục, hoàn chỉnh khóa luận. Trong quá trình nghiên cứu người viết trước hết tiến hành khảo sát tuyển tập thơ, chọn lọc những bài thơ về đề tài tình yêu, phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu các ý kiến nghiên cứu khác nhau để từ đó đưa ra nhận định mang tính chủ quan. Thao tác lập luận, chứng minh, phân tích, biện luận cũng được người viết sử dụng để làm sáng tỏ vấn đề. Song song với đó, người viết còn lồng ghép những cảm nhận, quan niệm của bản thân về vấn đề tình yêu và thơ tình. Trong đề tài nghiên cứu, phương pháp được sử dụng chính là phương pháp phân tích – tổng hợp, người viết sử dụng phương pháp phân tích nhằm chỉ ra giá trị tình yêu với những cung bậc hết sức phức tạp, tinh tế của thứ tình cảm thiêng liêng này. Từ đó, người viết hiểu sâu hơn về cái hay và sự độc đáo nghệ thuật đã đưa những bài thơ tình của Puskin trở thành những kiệt tác trữ tình của thơ ca Nga và thơ ca thế giới. Sau khi phân tích người viết sử dụng phương pháp tổng hợp để đưa ra nhận định một cách đúng đắn về đặc trưng sắc thái cảm xúc trong thơ tình Puskin. - Phương pháp tiểu sử - lịch sử được dùng để tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Puskin. - Phương pháp so sánh sự tương đồng, khác biệt giữa quan điểm nội dung, cung bậc, chủ đề, đề tài, biện pháp nghệ thuật… so sánh nguyên tác với các bản dịch thơ. GVHD: Trần Thị Nâu 6 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin NỘI DUNG CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỜI ĐẠI, TÁC GIẢ VÀ THƠ TÌNH A.X. PUSKIN 1.1. THỜI ĐẠI A.X. PUSKIN – THỜI ĐẠI VÀNG CỦA THI CA NGA Thơ ca Nga thế kỷ XIX được xem là “thời đại vàng” của văn học Nga nói chung và của thơ ca Nga nói riêng. Đây là thời đại đỉnh cao của thơ ca Nga, mà đỉnh trong đỉnh đó là Puskin, người đã được tôn vinh bằng những danh xưng rất đỗi tự hào: “Mặt trời thi ca Nga”, “cha đẻ của nền văn học mới”, “khởi đầu của mọi sự khởi đầu”… Bản thân Puskin khi tổng kết sự nghiệp thơ ca của mình cũng đã viết: “Danh tiếng tôi sẽ ở với thế nhân Dẫu trần gian thi nhân còn chỉ một…” Bởi lẽ đó nên “thời đại vàng” của thơ ca Nga cũng còn được gọi là “thời đại Puskin”. Ông có ảnh hưởng to lớn đối với toàn bộ nền thơ ca Nga sau đó. Bước vào thế kỉ XIX là bước vào “thời đại vàng” của văn học Nga nói chung và thơ ca Nga nói riêng. Nó đã được chuẩn bị bằng cả tiến trình văn học suốt những thế kỉ trước đó. Tiến trình thơ ca Nga, từ thế kỉ XVIII cho đến thế kỉ XX có thể được xem là sự thay thế lần lượt các trào lưu, các khuynh hướng. Nếu như chủ nghĩa cổ điển đánh dấu sự khởi đầu của thơ ca Nga thì chủ nghĩa lãng mạn đầu thế kỉ XIX dẫn đến sự bùng nổ của nó. Theo các nhà nghiên cứu, chủ nghĩa lãng mạn Nga với vai trò khởi đầu của Zhukovsky và Batyushkov, nhưng thực sự nở rộ cùng với tên tuổi Puskin và nhóm bạn thơ của ông “Puskin Tao Đàn”. Thời đại của chủ nghĩa lãng mạn đã trở thành “thời đại vàng” một đỉnh cao của thơ ca Nga. Ngay từ năm 1834, khi Puskin còn sống, nhà văn Nga Gôgôn đã khẳng định Puskin là một hiện tượng phi thường, một thiên tài thi ca Nga. Tên tuổi Puskin lập tức làm sáng tỏ ý tưởng về một nhà thơ Nga có tính cách dân tộc. Quả thật không ai trong số các nhà thơ Nga cao hơn ông và đáng coi là có tính dân tộc hơn ông; quyền đó chỉ GVHD: Trần Thị Nâu 7 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm
Thơ tình A.X. Puskin thuộc về riêng ông. Như trong một cuốn từ điển sống, trong ông chứa đựng tất cả sự phong phú, sức mạnh và sự uyển chuyển của ngôn ngữ Nga. Hơn ai hết ông mở rộng ranh giới của nó và chỉ ra toàn bộ không gian của nó. Puskin là một hiện tượng phi thường và có lẽ là hiện tượng duy nhất của tinh thần Nga. Đó là con người Nga trong sự phát triển của nó mà có lẽ hơn hai trăm năm mới xuất hiện. 1.2. VÀI NÉT VỀ A.X. PUSKIN 1.2.1. Sơ lược về tiểu sử A.X. Puskin Puskin được mệnh danh là “mặt trời thi ca Nga”. Người mở đường cho thơ, kịch, văn xuôi, phát triển toàn diện và rực rỡ; yêu quý gìn giữ tiếng Nga, xây dựng thành ngôn ngữ văn học uyển chuyển tinh tế. Puskin có vai trò to lớn trong việc tổng kết sự phát triển của văn học cả giai đoạn trước và mở đường cho văn học Nga thế kỷ XIX phát triển đến đỉnh cao, đem lại vinh quang, vị thế quan trọng cho văn hóa và văn học Nga trên văn đàn văn chương thế giới. A.X. Puskin sinh ngày 6 tháng 6 năm 1799 (theo lịch cũ là ngày 26 tháng 5) tại Matxcơva trong một gia đình quý tộc thượng lưu, đến đời cha chú nhà thơ thì đã sa sút và không còn là gia đình làm quan nữa. Bố của Puskin, sĩ quan cận vệ Xécgây Livôvich đã về hưu, là một người có văn hóa, có đầu óc hài hước, đặc biệt giỏi tiếng Pháp và say mê văn học Pháp. Ông sưu tầm rất nhiều tác phẩm văn học Pháp, trong đó có những tác phẩm của các nhà triết học khai sáng Pháp thế kỉ XVIII như Rutxô, Môngtexkiơ… Mẹ của Puskin, Nađegiơđa Ôxipôpna, cháu nội của viên tướng kỹ thuật quân sự thế kỷ XVIII, là một người thùy mị và có học vấn. Do ảnh hưởng của người cha yêu thích văn học nghệ thuật, của người chú là một nhà thơ. Và những văn nghệ sĩ bạn bè của gia đình nên từ nhỏ ông đã say mê sáng tác. Những gia nhân nông nô, nhất là bà nhũ mẫu, lại giúp cho Puskin đi vào thế giới truyện cổ tích và dân ca Nga, gần gũi với tiếng nói hằng ngày của dân. Ông học trường trung học ở Pêtecbua (1811 – 1817), nhờ sự giáo dục của một số giáo sư tiến bộ, nhờ những hoạt động văn học, xã hội, của học sinh và nhất là nhờ ảnh hưởng vang dội của cuộc chiến tranh vệ quốc chống Napôlêông (1769 – 1821) xâm lược của nhân dân Nga năm 1812. Puskin được bồi dưỡng tinh thần yêu nước, yêu tự do, chống cường quyền bạo lực, căm ghét ách nô GVHD: Trần Thị Nâu 8 SVTH: Nguyễn Thanh Khiêm