Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:151

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là phân tích những vấn đề lý luận về phát triển nông nghiệp bền vững và đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ thời gian qua theo các nội dung, tiêu chí phát triển bền vững.Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI Style Definition: TOC 1: Font: (Default) Calibri, Bold, Italic, Space Before: 6 pt TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LẠI THỊ HIẾU PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG Ở TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số : 60 31 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Mạnh Hùng Hà Nội – Năm 2014 Formatted: Indent: First line: 0 cm
MỤC LỤC Formatted: Font: 15 pt, Bold DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................i DANH MỤC BẢNG ...............................................................................ii DANH MỤC BIỂU ................................................................................iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG ................................................................................ 11 1.1. Những vấn đề chung về phát triển nông nghiệp bền vững ..................... 11 1.1.1. Khái niệm nông nghiệp bền vững, phát triển nông nghiệp bền vững. . 11 1.1.2. Đặc điểm và các yếu tố cấu thành nông nghiệp bền vững ................... 15 1.2. Nội dung, tiêu chí đánh giá và các yêu tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp bền vững ........................................................................................... 21 1.2.1. Nội dung phát triển nông nghiệp bền vững ......................................... 21 1.2.2. Tiêu chí đánh giá phát triển nông nghiệp bền vững............................. 24 1.2.3. Các yếu tố tác động đến phát triển nông nghiệp bền vững .................. 29 1.3. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp bền vững ở một số tỉnh và bài học với Phú Thọ.................................................................................................. 38 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển nông nghiệp bền vững ở một số tỉnh ............. 38 1.3.2. Bài học đối với tỉnh Phú Thọ .............................................................. 42 Kết luận Chương 1 ....................................................................................... 44 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG CỦA TỈNH PHÚ THỌ TỪ NĂM 2005 ĐẾN NAY................................... 46 2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ ............................................................................................................... 46 2.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 46 2.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội .................................................................... 48 2
2.1.3. Về thị trường tiêu thụ nông sản .......................................................... 51 2.1.4. Về các điều kiện xã hội khác .............................................................. 52 2.1.5. Đánh giá thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ .............................................................................. 52 2.2. Thực trạng chính sách phát triển nông nghiệp bền vững của tỉnh Phú Thọ ... 54 2.2.1. Đường lối, chính sách cấp quốc gia .................................................... 54 2.2.2. Chính sách của tỉnh Phú Thọ .............................................................. 56 2.2.3. Đánh giá về thực trạng chính sách phát triển nông nghiệp bền vững của tỉnh Phú Thọ................................................................................................. 62 2.3. Thực tiễn phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ ................... 64 2.3.1. Thực trạng bền vững về kinh tế trong phát triển nông nghiệp ............. 64 2.3.2. Thực trạng các vấn đề xã hội trong phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ................................................................................................. 75 2.3.3. Vấn đề môi trường trong phát triển nông nghiệp bền vững của tỉnh Phú Thọ. .............................................................................................................. 79 2.3.4. Đánh giá thực tiễn phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ thời gian qua. ....................................................................................................... 93 Kết luận Chương 2 ..................................................................................... 103 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁPHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG Ở TỈNH PHÚ THỌ TRONG THỜI GIAN TỚI .............. 106 3.1. Bối cảnh mới và quan điểm phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ ............................................................................................................. 106 3.1.1. Bối cảnh mới và tác động của nó đến phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ............................................................................................ 106 3.1.2. Quan điểm phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ ........... 111 3.2. Những giải pháp để phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ ....... 118 3.2.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện cơ chế, CS phát triển nông nghiệp bền vững. .......................................................................................................... 118 3
3.2.2. Nhóm giải pháp về hoàn thiện quy hoạch phát triển nông nghiệp ..... 120 3.2.3. Nhóm giải pháp về phát triển thị trường nông sản, nâng cao năng lực cạnh tranh hàng hóa nông sản của tỉnh. ...................................................... 124 3.2.4. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực cho phát triển nông nghiệp bền vững. .......................................................................................................... 127 3.2.5. Tăng cường đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng cho nông nghiệp........... 128 3.2.6. Nhóm giải pháp về phát triển nông nghiệp gắn với việc giải quyết các vấn đề xã hội .............................................................................................. 129 3.2.7. Nhóm giải pháp phát triển nông nghiệp gắn với việc bảo vệ môi trường. 131 Kết luận chương 3 ...................................................................................... 132 KẾT LUẬN ............................................................................................... 134 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................. 139 Formatted: Font: 13 pt Formatted: Left, Indent: First line: 0 cm 4
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN VĂN STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 2 CS Chính sách 3 HĐND Hội đồng nhân dân 4 NN, NT Nông nghiệp, nông thôn 5 NQ Nghị quyết 6 UBND Ủy ban nhân dân i 5
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu STT Tên bảng Trang bảng 1 2.1 Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp của tỉnh Phú thọ 50 2 2.2 Năng suất các loại cây trồng tỉnh Phú Thọ 51 3 2.3 GDP theo giá trị thực tế tỉnh Phú Thọ 54 4 2.4 Thu nhập bình quân theo đầu người theo tháng tính 58 theo giá trị thực tế của cả nước, Trung du miền núi phía bắc và tỉnh Phú Thọ 5 2.5 Quy hoạch đất nông nghiệp giai đoạn 2011-2020 61 6 2.6 Quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng giai đoạn 2011- 62 2020 7 2.7 Quy hoạch phát triển rừng giai đoạn 2011-2020 63 8 2.8 Tổng hợp diện tích, sản lượng, giá trị tăng thêm 66 ngành nuôi trồng thuỷ sản Formatted: Font: 13 pt ii 6
DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Tên biểu đồ Trang 1 2.1 Lao động trong các ngành kinh tế tỉnh Phú Thọ 37 2 2.2 Giá trị tăng thêm của nông, lâm, thuỷ sản 53 3 2.3 Cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Phú Thọ 56 4 2.4 GDP bình quân lao động trên năm của Phú Thọ 57 5 2.5 Tỷ lệ lao động qua đào tạo của tỉnh Phú Thọ 60 cChính trị quốc gia, Hà nHội đồng nhân dân tỉnh Phú Thọ, Kế hoạch năm năm Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto 2011- 2015. Formatted: Font: 13 pt . Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Thọ, (20112), kế hoạch sử dụng đất 5 nămNguyễn Formatted: Font: 13 pt, Italic Formatted: Font: 13 pt Từ, (2008), Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đối với phát triển nông nghiệp Việt Nam, nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. iii 7
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ HỘI Formatted: Font: 13 pt Formatted: Numbered + Level: 1 + Numbering Style: I, II, III, … + Start at: 1 + Alignment: Left + Aligned at: -0,32 cm + Tab after: 0,95 cm + Indent at: 0,95 cm Formatted: Bullets and Numbering Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm Formatted: Centered, Level 1, Indent: First line: 0 cm Formatted: Centered, Level 1 Formatted: Centered, Level 1, Indent: First line: 0 cm LẠI THỊ HIẾU Formatted: Indent: First line: 0 cm Formatted: Level 1 Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG Ở TỈNH PHÚ THỌ Formatted: Indent: First line: 0 cm Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm Formatted: Centered, Level 1, Indent: First line: 0 cm Chuyên ngành : Kinh tế chính trị Formatted: Indent: First line: 0 cm Mã số: 60 31 01 Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Formatted: Indent: First line: 0 cm Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm Người hướng dẫn khoa khọc: TS. Nguyễn Mạnh Hùng Formatted: Indent: First line: 0 cm Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm HÀ NỘI, 2012 Formatted: Centered Formatted: Level 1, Indent: First line: 0 cm MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nông nghiệp là ngành chiếm tỷ Phú Thọ là một tỉnh trung du miền núi với 1
xuất phát điểm từ nền kinh tế nông nghiệp, cho đến nay nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn và quan trọng đối với tỉnh Phú Thọ. Việc phát triển ngành nông nghiệp có ý nghĩa quyết định tới sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Phú Thọ. trong cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động của tỉnh. Đối với tỉnh Phú Thọ nông nghiệp là ngành kinh tế giữ vị trí chiến lược, là cơ sở, là lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo sự ổn định về chính trị, an ninh, quốc phòng, xoá đói giảm nghèo và bảo vệ môi trường sinh thái. Nông nghiệp đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo, đầu tư phát triển với nhiều nghị quyết (NQ), chính sách về phát triển nông nghiệp như: NQ về dồn đổi ruộng đất đến năm 2006, NQ về phát triển giao thông nông thôn giai đoạn 2006-2010, NQ về thực hiện các chương trình nông nghiệp trọng điểm giai đoạn 2006- 2010, NQ về chương trình ứng dụng công nghệ sinh học nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông, lâm nghiệp thuỷ sản giai đoạn 2006-2010 và định hướng đến 2015, NQ về việc phát triển kinh tế tư nhân, kinh tế hợp tác và đổi mới, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước trong nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2007- 2010 và định hướng đến 2015, NQ về phát triển nông thôn mới tỉnh Phú Thọ đến năm 2020… Với sự quan tâm đặc biệt đó, trong những năm qua nông nghiệp của tỉnh đã có những bước phát triển mới, tạo ra những bước chuyển biến mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp. Hiện nay, phát triển bền vững là một xu thế tất yếu đối với việc phát triển nông nghiệp ở các địa phương trong đó có tỉnh Phú Thọ. Phát triển bền vững nông nghiệp Tuy nhiên, xu thế khách quan hiện nay ở hầu khắp các ngành các địa phương đó là phát triển theo hướng bền vững. Nó như là yêu cầu tất yếu, điều kiện sống còn để phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương hiện nay. Nhất là đối với nông nghiệp một ngành kinh tế nằm ở vị trí chiến lược trong quá trình phát triển kinh tế xã hội và đang còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập. đối với tỉnh Phú Thọ là cơ sở, nhân tố quan trọng để đảm bảo đồng thời các mục tiêu về phát triển kinh tế, ổn định xã hội, xoá đói giảm nghèo và bảo vệ môi trường sinh thái. Đứng trước xu thế khách quan đó, để có được một ngành nông nghiệp phát triển ổn định, đạt hiệu quả kinh tế cao, thực hiện được những mục tiêu kinh tế xã 2
hội và môi trường đảm bảo cho sự phát triển bền vững thì mô hình phát triển nông nghiệp của tỉnh Phú Thọ chỉ có thể là phát triển bền vững. Nhận thức được vai trò của việc phát triển nông nghiệp bền vững, tỉnh Phú Thọ đã quan tâm chỉ đạo, và đưa ra nhiều nghị quyết (NQ), chính sách (CS) về phát Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt triển nông nghiệp bền vững như: Nghị quyết về thực hiện các chương trình nông nghiệp trọng điểm giai đoạn 2006- 2010, NQ về chương trình ứng dụng công nghệ Formatted: Font: 13 pt sinh học nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông, lâm nghiệp thuỷ sản giai đoạn 2006-2010 và định hướng đến 2015, NQ về việc phát triển kinh tế tư Formatted: Font: 13 pt nhân, kinh tế hợp tác và đổi mới, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước trong nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2007- 2010 và định hướng đến 2015, NQ về phát triển nông thôn mới tỉnh Phú Thọ đến năm 2020… Với sự quan tâm Formatted: Font: 13 pt đặc biệt đó, trong những năm qua, nông nghiệp của tỉnh Phú Thọ đã có những bước phát triển mới, Trong những năm qua nông nghiệp Phú Thọ đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đạt được một số thành tựu góp p pphần ổn định tình hình kinh Formatted: Font: 13 pt tế xã hội và đóng góp vào sự phát triển chung của tỉnh như như: ĐãPhát triển nông nghiệp ở Phú Thọ đã đóng góp vào tăng trưởng kinh tế,giải quyết việc làm, ổn định Formatted: Font: 13 pt giá cả, nâng cao đời sống vật chất cho nhân dân; Đã , góp p pphần quan trọng vào Formatted: Font: 13 pt công cuộc xoá đói giảm nghèo ở địa phương; . Đã bước đầu xây dựng một số mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, tạo ra mối liên kết giữa nông đdân với nhà khoa học, với doanh nghiệp.... Tuy nhiên, Bbên cạnh những thành tựu đạt đượcđó, mô hình phát triển nông nghiệp bền vững ở Phú Thọ về cơ bản vẫn còn nhiêu bất cập, chưa tương xứng và phát huy được các với tiềm năng, lợi thế của tỉnh. , đĐóng góp ngành nông nghiệp vào GDP của tỉnh còn thấp, tốc độ tăng trưởng chưa cao, sản xuất còn manh mún; , diện tích đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, hiệu quả sử dụng đất, năng suất lao động thấp, nông dân không mấy mặn mà với sản xuất. Vấn đề đầu ra cho nông sản còn nhiều khó khăn , chất lượng, độ an toàn của nông sản còn nhiều vấn đề đặt ra. Việc giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, việc xoá đói, giảm nghèo bền vững chưa hiệu quả, sự chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế nông nghiệp, 3
nông thôn còn n; hiều vấn đề đặt ra. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, và các hóa chất trong nông nghiệp chưa được quản lý chặt chẽ; , việc sử dụng khoa học công nghệ vào sản xuất chế biến còn hạn chế. Sự ô nhiễm môi trường sống do hoạt động sản xuất nông nghiệp , do rác thải sinh hoạt và do hoạt động sản xuất của các làng nghề, các khu công nghiệp tại địa phương đang trở thành vấn đề nhức nhối đáng báo động.… Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu khách quan cần phải phát triển nông nghiệp bền vững ở Phú Thọ như thế nào để phù hợp với đặc thù và có thể khai thác, tận dụng tốt những lợi thế, tiềm năng của tỉnh của tỉnh? Làm thế nào để việc phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ là nhân tố quan trọng đóng góp và thúc đẩy sự phát triển bền vững kinh tế xã hội của tỉnh? Đó là những vấn đề cần được nghiên cứu, luận giải, phân tích trên cả phương diện lý luận và thực tiễn để tìm ra câu trả lời định hướng cho sự phát triển nông nghiệp bền vững ở Phú Thọ trong thời gian tới. Với tất cả ý nghĩa nêu trên, tác giả chọn vấn đề : “Phát triển nông nghiệp bền Formatted: Font: 13 pt, Italic vững ở tỉnh Phú Thọ” làm đề tài luận văn thạc sỹ kinh tế chính trị. Formatted: Font: 13 pt 2. Tình hình nghiên cứu Liên quan đến Vấnchủ đề phát triển nông nghiệp bền vững đã có nhiều công trình nghiên cứu ở những góc độ, cách tiếp cận, phạm vi không gian, thời gian khác nhau và mỗi công trình có những cống hiến riêng. Có thể khảo sát các Trong đó có những công trình nghiên cứu phát triển nông nghiệp bền vững theo các nhóm như sau: Thứ nhất, nhóm công trình nghiên cứu phát triển nông nghiệp bền vững ở phạm vi ở góc độ quốc gia hoặc vùng; Thứ hai, nhóm công trình nghiên cứu phát triển nông nghiệp bền vững ở phạm vi một tỉnh, địa phươngvà những công trình nghiên cứu ở góc độ địa phương cụ thể. như sau: Nhóm 1, Các công trình nghiên cứu phát triển nông nghiệp bền vững ở phạm vi quốc gia hoặc vùng. từ góc độ quốc gia - PGS.TS Nguyễn Sinh Cúc (2003): “Nông nghiệp nông thôn Việt Nam thời kỳ đổi mới”. Công trình đã nghiên cứu những vấn đề nông nghiệp, nông thôn Việt Nam từ 1986 đến 2002, trong quá trình thực hiện đổi mới (từ 1986 đến 2002)i và 4
chỉ ra những vấn đề tồn tại, cần giải quyết trong phát triển nông nghiệp, nông thôn để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại. - TS. Nguyễn Từ: “Nông Nnghiệp Việt Nam trong phát triển bền vững”, công Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,2 pt trình đã nghiên cứu tính tất yếu khách quan của việc phát triển một nền nông nghiệp bền vững trong đó khẳng định vai trò của kinh tế nông nghiệp đối với sự phát triển kinh tế xã hội của nước ta, phân tích những yếu kém bất cập trong sản xuất nông nghiệp của từ đó khẳng định tính khách quan của việc phát triển nông nghiệp bền vững và chỉ ra những giải pháp để hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững ở nước ta. Formatted: Font: 13 pt - GS.TS Nguyễn Kế Tuấn (2006): “Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn Việt Nam- con đường và bước đi”. Công trình nghiên cứu quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) nông nghiệp nông thôn (NNNT) Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt ở Việt Nam, trên cơ sở phân tích thực trạng của nền nông nghiệp nước ta công trình đã chỉ ra phương hướng và giải pháp để thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn. Công trình này chỉ đề cập đến khía cạnh phát triển NNNT bền vững trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá không đi sâu nghiên cứu Formatted: Font: 13 pt phát triển nông nghiệp bền vững. - Nguyễn Xuân Thảo, Nguyễn Xuân Thảo, (2004),“Góp p pphần phát triển Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 13 pt bền vững nông thôn Việt Nam” NXB CTQG, HN. CCông trình này nghiên cứu Formatted: Font: 13 pt, Italic, Font color: Auto nông nghiệp bền vững từ góc độ chính sách của nhà nước để chỉ ra những giải pháp, Formatted: Font: 13 pt, Italic Formatted: Font: 13 pt, Italic những chính sách cho sự phát triển nông nghiệp bền vững. Formatted: Font: 13 pt - Vũ Văn Nâm, “Phát triển nông nghiệp bền vững ở Việt Nam” luận văn Thạc Formatted: Font: 13 pt, Italic Formatted: Indent: First line: 1,27 cm, Line spacing: 1,5 sỹ Kinh tế chính trị, công trình này đã nghiên cứu sự phát triển bền vững toàn bộ nền lines Formatted: Font: 13 pt nông nghiệp Việt Nam phân tích những tồn tại của nền nông nghiệp nước ta và đề xuất Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,2 pt một số giải pháp chung cho sự phát triển nông nghiệp bền vững ở nước ta. Formatted: Font: 13 pt, Italic, Condensed by 0,2 pt Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,2 pt - Đỗ Đức Quân: “ Phát triển bền vững Đồng bằng Bắc bộ trong quá trình Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt, Italic phát triển, xây dựng các khu công nghiệp”, đề tài khoa học cấp bộ, Học viện Chính Formatted: Font: 13 pt trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. Đề tài đã tập trung nghiên cứu tác động của sự phát triển các khu công nghiệp đối với phát triển bền vững ở các tỉnh Đồng bằng 5
Bắc bộ và đưa ra những giải pháp cụ thể. Nhóm 2, những công trình nghiên cứu phát triển nông nghiệp bền vững từ góc độ địa phương. - “Phát triển nông nghiệp bền vững ở Hải Dương”, lluận văn Thạc sỹ kinh Formatted: Font: 13 pt, Italic Formatted: Font: 13 pt tế chính trị của Nguyễn Thị Thanh Thủy, công trình này đã phân tích phát triển Formatted: Font: 13 pt nông nghiệp bền vững trong điều kiện của Hải Dương với đặc điểm về tự nhiên là Formatted: Font: 13 pt một tỉnh nằm trong vùng Đồng bằng Sông Hồng với những lợi thế rõ rệt về phát triển nông nghiệp mang đặc trưng của vùng, với điều kiện kinh tế - xã hội tương đối phát triển so với mặt bằng chung của cả nước. Từ đó luận văn đã chỉ ra những giải pháp riêng cho tỉnh Hải Dương để phát triển nông nghiệp bền vững. - “Tác động của các khu công nghiệp đến phát triển bền vững nông thôn ở Formatted: Font: 13 pt, Italic Vĩnh Phúc”, luận văn Thạc sỹ của Nguyễn Thị Phương Hoa, công trình này đã phân Formatted: Font: 13 pt tích phát triển nông nghiệp dưới tác động của quá trình ra tăng mạnh mẽ các khu công nghiệp ở Vĩnh Phúc. Luận văn đi sâu vào phân tích thực trạng phát triển của các khu công nghiệp, phân tích cụ thể tác động tích cực và tác động không tích cực của nó tới khu vực nông thôn ở Vĩnh Phúc, từ đó chỉ ra các giải pháp để phát triển các khu công nghiệp đảm bảo cho sự phát triển bền vững NNNT ở Vĩnh Phúc Formatted: Font: 13 pt Ngoài những công trình nghiên cứu trên còn một số bài liên quan đến đề tài trên các báo, tạp chí khác nhau: - Phí Văn Kỷ, Nguyễn Từ, “Những biện pháp chủ yếu để phát triển nông nghiệp Việt Nam trong những năm tới”- Tạp chí nông nghiệp và phát triển nông thôn- kỳ 2 - tháng 1/ 2006 - Hoàng Việt Hà, “Bước đầu xây dựng tiêu chí đánh giá sự phát triển nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp theo hướng bền vững”- Tạp chí Khoa học Đại học sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh - số 35 – năm 2012. - Đinh Phi Hổ, “Vai trò kinh tế trang trại đối với phát triển nông nghiệp bền vững”- http//thongtinkhoahoccongnghe.vn Qua việc nghiên cứu các công trình trên, có thể nhận xét như sau: 6
Thứ nhất, các công trình nghiên cứu kể trên đã hệ thống hóa, , phân tích khái quát những vấn đề lý luậnlý luận chung, phân tích, đánh giá thực trạng và đưa ra một số giải pháp pp phát triển nông nghiệp bền vững ở Việt Nam và một số địa Formatted: Font: 13 pt phương như,: Hải Dương, Vĩnh Phúc... Thứ hai, các công trình nêu trên, ở mức độ khác nhau, đã cung cấp một số tư liệu và kiến thức chung cho luận văn. Thứ ba, việc nghiên cứu về lý luận và thực tiễn phát triển nông nghiệp bền vững mang tính đặc thù riêng của tỉnh Phú Thọ về tiềm năng, thế mạnh, nguồn lực, về không gian, về định hướng phát triển và phù hợp với điều kiện, bối cảnh mới hiện nay khi Việt Nam đang tái cấu trúc nền kinh tế và hội nhập sâu vào nền kinh tế thế và thế giới hiện nay chưa được tiếp cận, phân tích và thực hiện một cách hệ thống, chuyên sâu. Luận văn góp p pphần bổ sung, luận giải thêm một số nội dung về lý luận và Formatted: Font: 13 pt thực tiễn phát triển nông nghiệp bền vững chưa được hệ thống hóa, giải quyết. , đĐặc biệt, sẽ hệ thống hoá và phân tích chuyên sâu về lý luận và thực tiễn phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ. Vì vậy, đây là một công trình nghiên cứu độc lập, không trùng lắp với các công trình đã công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứucủa đề tài 3.1 Mục đích Formatted: Font: 13 pt, Italic Mục đích của luận văn là phân tích những vấn đề lý luận về phát triển nông Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,2 pt nghiệp bền vững và đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ thời gian qua theo các nội dung, tiêu chí phát triển bền vững.Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 3.2 Nhiệm vụ Formatted: Font: 13 pt, Italic Formatted: None, Indent: First line: 1,27 cm Để thực hiện được mục đích đã đặt ra luận văn hướng vào giải quyết những Formatted: Font: 13 pt nhiệm vụ chủ yếu sau: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về phát triển nông nghiệp bền vững, các nội dung, tiêu chí và yếu tố tác động tới phát triển nông nghiệp bền vững. 7
- Nghiên cứu kinh nghiệm phát triển nông nghiệp bền vững ở một số địa phương có đặc điểm tương đồng với tỉnh Phú Thọ. - Phân tích, đánh giá thực trạng của phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ theo các nội dung, tiêu chí đã đề xuất. - Phân tích bối cảnh mới và quan điểm phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ. - Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Formatted: Font: 13 pt, Italic Đối tượng nghiên của của Luận văn là quá trình phát triển nông nghiệp ở tỉnh Formatted: Font: 13 pt Phú Thọ hiện nay. Đối tượng này được nghiên cứu gắn với các nội dung, tiêu chí đánh giá phát triển nông nghiệp bền vững. 4.2 Phạm vi nghiên cứu Formatted: Font: 13 pt, Italic - Luận văn chỉ nghiên cứu sự phát triển nông nghiệp ở tỉnh Phú Thọ. Formatted: Font: 13 pt Formatted: Indent: First line: 1 cm, Line spacing: Multiple - Luận văn nghiên cứu kinh nghiệm của tỉnh Vĩnh Phúc, Bắc Giang đây là 1,4 li những tỉnh có điểm tương đồng với tỉnh Phú Thọ về điều kiện tự nhiên, vếề sản xuất nông nghiệp. - Thời gian nghiên cứu từ năm 2005 đến năm - 20123. Đây là khoảng thời Formatted: Indent: First line: 1,27 cm, Line spacing: Multiple 1,4 li gian mà nông nghiệp của tỉnh Phú tThọ có nhiều bước thay đổi mạnh mẽ, đây cũng là thời kỳ thực hiện NQ đại hội đảng bộ lần thứ XVI nhiệm kỳ 2005- 2010, trong đó Formatted: Font: 13 pt đã chỉ ra phương hướng “Tạo ra sự chuyển biến về chất lượng tăng trưởng kinh tế ở Formatted: Font: 13 pt, Italic mức cao đi đôi với phát triển bền vững…”; và nNQ đại hội đảng bộ lần thứ XVII Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt nhiệm kỳ 2010- 2015 đã khẳng định “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu Formatted: Font: 13 pt, Italic của Đảng bộ, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị; khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế nhanh và bền vững… ”[12, tr.5]. Đây là khoảng Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt thời gian mà vấn đề phát triển kinh tế - xã hội bền vững được nhận thức và đặt ra như một yêu cầu tất yếu cho sự phát triển của tất cả các ngành các lĩnh vực của tỉnh. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Formatted: None, Indent: First line: 1,27 cm, Line spacing: Multiple 1,4 li 8
Để thực hiện nội dung trên, Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử và các quan điểm, đường lối của Đảng CSVN về phát triển nông nghiệp bền vững. Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto 5.2. Phương pháp Formatted: Font: 13 pt Luận văn sử dụng các phương pháp như: phương pháp logích kết hợp lịch sử, phương pháp so sánh, đối chiếu, phân tích, tổng hợp, tiếp cận hệ thống, thu thập và xử lý thông tin. - Phương pháp lôgích kết hợp với lịch sử được sử dụng trong việc phân tích, tổng hợp tiến trình phát triển nông nghiệp ở tỉnh Phú Thọ. - Luận văn phân tích và tổng hợp các lý luận cơ bản về phát triển nông nghiệp bền vững như phân tích và tổng hợp các nội dung, tiêu chí, yếu tố ảnh hưởng...Phân tích và tổng hợp kinh nghiệm của một số địa phương trong việc phát triển nông nghiệp bền vững và có sự đối chiếu, so sánh với tỉnh Phú Thọ để rút ra những bài học kinh nghiệm và giải pháp. - Phương pháp pphân tích định tính, phân tích định lượng và thu thập, xử lý thông tin được sử dụng trong luận văn để đánh giá thực trạng phát triển nông nghiệp bền vững ở Phú Thọ. Phân tích định tính để đưa ra các nhận xét, đánh giá, làm rõ bản chất của phát triển nông nghiệp ở tỉnh Phú Thọ. Các số liệu của phương pháp thu thập và xử lý thông tin và phân tích định lượng để kiểm chứng, chứng minh cho các nhận xét, đánh giá được đưa ra. 6. Những đóng góp của luận văn Formatted: Line spacing: Multiple 1,4 li, No widow/orphan control Đóng góp nổi bật của Luận văn là nghiên cứu vấn đề phát triển nông nghiệp Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto bền vững mang đặc thù riêng của tỉnh Phú Thọ. Đóng góp này được thể hiện ở Formatted: Font: 13 pt những nội dung cụ thể như sau: - Đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về phát triển nông nghiệp bền vững Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 13 pt dưới góc độ cấp tỉnh. Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto - Tổng kết được một số kinh nghiệm phát triển nông nghiệp bền vững ở một Formatted: Font: 13 pt số địa phương để từ đó rút ra được một số bài học kinh nghiệm cho tỉnh Phú Thọ. Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,3 pt Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto, Condensed by 0,3 - Đánh giá tương đối toàn diện thực trạng phát triển nông nghiệp ở tỉnh Phú Thọ pt giai đoạn 2005- 20123………………thời gian qua theo những nội dung, tiêu chí phát Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,3 pt Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto, Condensed by 0,3 triển bền vững đã đề xuất. pt Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,3 pt 9
- Đề xuất được một số quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển nông Formatted: Font: 13 pt nghiệp bền vững ở Phú Thọ thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese Formatted: Font: 13 pt Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo luận văn gồm 3 chương Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,5 pt Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển nông nghiệp bền vững. Formatted: Font: 13 pt Chương 2. Thực trạng phát triển nông nghiệp bền vững ở tỉnh Phú Thọ từ năm 20056 đến 2012nay. Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese Formatted: Font: 13 pt Chương 3. Quan điểm và giải pháp pp phát triển nông nghiệp bền vững ở Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt Formatted: Centered 10
CHƯƠNGhương 1 Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese Formatted: Font: 13 pt CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP Formatted: Centered, Level 1 BỀN VỮNG Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt Formatted: Centered, Level 1, Line spacing: single 1.1. Những vấn đề chung về phát triển nông nghiệp bền vững Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto 1.1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm nông nghiệp bền vững, phát triển nông nghiệp bền Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese Formatted: Font: 13 pt vững. Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese 1.1.1.1. Khái niệm nông nghiệp bền vững Formatted: Font: 13 pt, Italic, Vietnamese Ngành Nnông nghiệp theo nghĩa hẹp là một ngành sản xuất ra của cải Formatted: Font: 13 pt vật chất mà con người phải dựa vào quy luật sinh trưởng của cây trồng vật nuôi để tạo ra sản phẩm. Nông nghiệp là một ngành kinh tế quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Nông nghiệp tTheo nghĩa rộng, ngành nông nghiệp gồm cả nông nghiệp thuần túy, lâm nghiệp và ngư nghiệp. Đề cập đến khái niệm Nnông nghiệp bền vững đã có nhiều quan niệm khác nhau tùy theo với những góc độ tiếp cận khác nhau. Theo tác giả Châu Minh Thương: , “Nông nghiệp bền vững là một hệ thống trong đó con người tồn tại và sử dụng những nguồn năng lượng không độc hại, tiết Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,1 pt kiệm và tái sinh năng lượng, sử dụng nguồn tài nguyên phong phú của thiên nhiên mà không liên tục phá hoại nguồn tài nguyên đó. Nông nghiệp bền vững không chỉ bảo vệ hệ sinh thái đã có trong tự nhiên mà còn tìm cách khốôi phục những hệ sinh thái đã bị suy thoái”[5143]. Quan niệm này đã nhấn mạnh yếu tố bảo vệ môi trường, sử Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,1 pt dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lý. đã khái quát được những yếu tố cơ bản của phát triển bền vững. Tuy nhiên yếu tố xã hội như vấn đề giải quyết việc làm, đời sống người nông dân…trong nông nghiệp bền vững chưa được đề cập.tính khái quát trong Formatted: Font: 13 pt hệ thống chưa cao. Theo quan điểm của GS,TS. Võ Tòng Xuân: Sản xuất nông nghiệp bền vững Formatted: Font: 13 pt là chúng ta cần chọn một biện pháp sản xuất cây trồng, vật nuôi của chúng ta tiếp tục cho chúng ta mỗi năm mỗi lãi, chất lượng nguồn nước và đất đai hàng năm vẫn 11
được duy trì tốt để thế hệ con cháu chúng ta tiếp tục được hưởng cái lợi từ đất và môi trường nước”[15] . Ở khái niệm này tác giả nhấn mạnh biện pháp, giải pháp kỹ Formatted: Font: 13 pt thuật để sản xuất nông nghiệp bền vững và đã đề cấp đến việc duy trì, bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, cũng như tác giả Châu Minh Thương, khái niệm này cũng chưa đề cập sâu đến yếu tố xã hội của nông nghiệp bền vững. Góp phần phát triển bền vững nông thôn Việt Nam của tác giả Nguyễn Xuân Thảo, Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto NXB CTQG, HN, 2004. Formatted: Justified, No widow/orphan control - Phát triển bền vững ở Việt Nam - Thành tựu, cơ hội, thách thức và triển vọng của GS.TSKH Nguyễn Quang Thái và PGS.TS. Ngô Thắng Lợi, NXB Lao động - xã hội, 2007. - Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn ở Việt Nam - Con đƣờng và bƣớc đi của GS.TS. Nguyễn Kế Tuấn, NXB CTQG, HN, 2006 - Một số vấn đề về phát triển nông nghiệp nông thôn của hai tác giả Đặng Kim Sơn và Hoàng Thu Hà, NXB Thống kê, 2002. - Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam hôm nay và mai sau của tác giả Đặng Kim Sơn, NXB CTQG, HN, 2008. Trong công trình nghiên cứu của GS.TS. Nguyễn Kế Tuấn thì phát triển nông nghiệp bền vững đƣợc tác giả tiếp cận chủ yếu dƣới góc độ đánh giá tác động của việc phát triển nền nông nghiệp bền vững đối với nền kinh tế. Còn trong công trình của Nguyễn Xuân Thảo thì phát triển bền vững trong nông nghiệp đƣợc tác giả tiếp cận chủ yếu trên góc độ chính sách của nhà nƣớc đối với từng ngành, từng địa phƣơng cụ thể. Ngƣợc lại thì trong công trình nghiên cứu của Đặng Kim Sơn và Hoàng Thu Hà thì phát triển nông nghiệp bền vững lại đƣợc tiếp cận ở góc độ an ninh lƣơng thực quốc gia và phát triển công nghiệp và dịch vụ ở nông thôn. Đóng góp khoa học của các công trình khoa học trên vào sự phát triển nền Formatted: Justified, Indent: First line: 1,27 cm, Line spacing: 1,5 lines, No widow/orphan control nông nghiệp là bổ ích. Tuy nhiên trƣớc những biến đổi của nền kinh tế và những vấn đề mới đặt ra cho quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn đòi hỏi cần phải có nhận thức sâu sắc và tổng quát về phát triển nền nông nghiệp vừa đảm bảo sự tăng trƣởng ổn định, vững chắc lại vừa đảm bảo mục tiêu công bằng xã hội và bảo vệ môi trƣờng sinh thái. Đó chính là việc xây dựng và phát triển nền nông nghiệp bền vững. Phát triển nền nông nghiệp bền vững đang đƣợc coi là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá trình độ phát triển kinh tế của mỗi một quốc gia. Về vấn đề này Đảng ta đã khẳng định trong báo cáo tổng kết những bài học kinh nghiệm trong quá trình phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2001- 2005, bài học kinh nghiệm đầu tiên đƣợc Đảng ta xác định đó là bài học về phát 12
triển nhanh và bền vững. Việc Đảng ta chỉ ra bài học kinh nghiệm về phát triển nhanh và bền vững đã thu hút đƣợc sự quan tâm của dƣ luận xã hội trong suốt thời gian qua bởi tính thời sự đặc biệt của nó. Đây là một bƣớc tiến trong nhận thức về tăng trƣởng và phát triển kinh tế, xây dựng nền kinh tế tri thức. Trên cơ sở những bài học kinh nghiệm đó, trong định hƣớng phát triển nông nghiệp và nông thôn Đảng ta xác định “Phải luôn luôn coi trọng đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp hàng hoá lớn, đa dạng, phát triển nhanh và bền vững” [9, Tr 191]. Cho đến nay, chưƣa có công trình khoa học nào nghiên cứu và đánh giá đầy đủ về xây dựng và phát triển nền nông nghiệp bền vững ở Việt Nam. Vai trò của nhà nước: Formatted: Justified, No widow/orphan control Nhà nƣớc đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng các chiến lƣợc phát triển theo hƣớng bền vững. - Nâng cao vai trò của Nhà nƣớc trong việc ban hành các văn bản pháp luật đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là các văn bản pháp luật liên quan đến sự phát triển bền vững. - Nâng cao vai trò của Nhà nƣớc trong việc làm cầu nối của liên kết “bốn nhà”. - Cụ thể hoá các chính sách hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với lĩnh vực nông nghiệp. - Nâng cao năng lực trong việc phối hợp thực hiện hàng hoạt cách chính sách của Nhà nƣớc nhƣ các chính sách về đất đai, hỗ trợ vốn, hỗ trợ về khoa học-kỹ thuật, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm đầu ra, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng… - Đầu tƣ hơn nữa cho phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững. - Nhà nƣớc cần tăng cƣờng đầu tƣ cho nguồn n Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: (Default) Times New Roman, 13 pt, Font Theo Đại từ điển.net: “nNông nghiệp bền vững là nông nghiệp sinh thái học, color: Auto Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto được các quy luật sinh thái học chi phối, và phải tuân thủ một cách tự giác các quy Formatted: Font: 13 pt, Italic, Font color: Auto luật ấy; theo quan điểm sinh thái học cơ bản: “Muốn chinh phục thiên nhiên, tốt Formatted: Font: 13 pt Formatted: Font: 13 pt, Italic, Font color: Auto nhất là phải theo nó, và biết vâng lời nó”” Bêcơn F. và Labâyrich (F. Bacon và J. Formatted: Font: (Default) Times New Roman, 13 pt, Italic, Labeyric). NNBV phải phát triển ổn định và hài hoà trên các mặt: tự nhiên, kinh tế Font color: Auto Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto và xã hội. NNBV bảo đảm sự phát triển ổn định của đất, cây trồng vật nuôi. Đồng Formatted: Font: (Default) Times New Roman, 13 pt, Italic, Font color: Auto thời đảm bảo cho sự phát triển đời sống con người ở mọi tầng lớp trong xã hội với đời sống tinh thần và vật chất ngày càng được nâng cao”[52]. Trong khái niệm này Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto, Condensed by 0,1 pt nông nghiệp bền vững được đề cập từ góc nhìn sinh thái học, tôn trọng các quy luật Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,1 pt Formatted: Font: 13 pt, Condensed by 0,1 pt 13