Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN của huyện Quỳnh Nhai giai đoạn 2015-2019. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN của huyện Quỳnh Nhai định hướng đến năm 2025.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------------- LÒ LY SA QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN QUỲNH NHAI, TỈNH SƠN LA LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------------- LÒ LY SA QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN QUỲNH NHAI, TỈNH SƠN LA CHUYÊN NGÀNH : QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ : 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS, TS. NGUYỄN HOÀNG LONG HÀ NỘI, NĂM 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La” là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS, TS. Nguyễn Hoàng Long. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình Học viên Lò Ly Sa
ii BẢN CAM ĐOAN Tôi cam đoan đã thực hiện việc kiểm tra mức độ tương đồng nội dung luận văn qua phần mêm Turnitin một cách trung thực và đạt kết quả mức độ tương đồng 11% toàn bộ nội dung luận văn. Bản luận văn kiểm tra qua phần mềm là bản cứng luận văn đã nộp để bảo vệ trước hội đồng. Nếu sai tôi xin chịu các hình thức kỉ luật theo quy định hiện hành của Trường. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 HỌC VIÊN CAO HỌC Lò Ly Sa
iii MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............................................................................................. 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 4 3.1. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................. 4 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 4 4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn ...................................................................... 4 4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................................. 5 5.1. Phương pháp luận........................................................................................... 5 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................................. 5 6. Ý nghĩa của nghiên cứu ................................................................................................................. 6 6.1. Về lý luận..................................................................................................................... 6 6.2. Về thực tiễn ............................................................................................................ 6 7. Kết cấu của luận văn ....................................................................................................................... 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHI THƯỜNG XUYÊN VÀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ĐỊA PHƯƠNG................ 7 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN ........................ 7 1.1.1. Khái quát về ngân sách nhà nước và hệ thống ngân sách nhà nước ............. 7 1.1.2. Khái quát về chi thường xuyên ngân sách nhà nước ...................................... 9 1.1.2.1. Khái niệm và các loại chi thường xuyên ngân sách nhà nước ........ 9 1.1.2.2. Đặc điểm chi thường xuyên ngân sách nhà nước ................................... 11 1.1.2.3. Vai trò của chi thường xuyên ngân sách nhà nước ................................ 11 1.2. NỘI DUNG VÀ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ĐỊA PHƯƠNG ......................................... 12 1.2.1. Khái niệm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước ........................... 12 1.2.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò quản lý chi thường xuyên NSNN ........ 13 1.2.1.2. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước .............. 14 1.2.1.3. Phân cấp quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước .............. 16 1.2.2. Nội dung quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước ............................ 17
iv 1.2.2.1. Tổ chức hệ thống và phát triển các nguồn lực của hệ thống quản lý chi ngân sách nhà nước của địa phương ...................................................................... 17 1.2.2.2. Quản lý lập dự toán chi thường xuyên NSNN ........................................... 18 1.2.2.3. Quản lý việc chấp hành, thực hiện dự toán chi thường xuyên ......... 22 1.2.2.4. Quản lý quyết toán chi thường xuyên NSN ...................................... 23 1.2.2.5. Kiểm soát quản lý chi thường xuyên NSNN ............................................... 24 1.2.3. Tiêu chí đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước............ 25 1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHI THƯỜNG XUYÊN VÀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN CỦA ĐỊA PHƯƠNG ................................. 26 1.3.1. Yếu tố khách quan ............................................................................................... 26 1.3.1.1. Định hướng, cơ chế và chính sách quản lý ngân sách nhà nước ........... 26 1.3.1.2. Đặc điểm, định hướng và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội .......... 28 1.3.2. Yếu tố chủ quan ................................................................................................... 29 1.3.2.1. Chế độ quản lý tài chính công ........................................................................... 29 1.3.2.2. Bộ máy và nhân sự của hệ thống quản lý NSNN ..................................... 29 1.3.2.3. Hệ thống thanh tra, kiểm tra .............................................................................. 30 1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN CỦA MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG .............................................................................................................................. 31 1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương ............................................................... 31 1.4.1.1. Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện Than Uyên ......... 31 1.4.1.2. Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Sa Pa ............ 32 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho các huyện thuộc tỉnh Sơn La nói chung và huyện Quỳnh Nhai nói riêng ........................................................................................ 33 Kết luận chương 1 ............................................................................................................................... 35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN QUỲNH NHAI .................................................................... 35 2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỔ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯƠC HUYỆN QUỲNH NHAI, GIAI ĐOẠN 2015-2019 ........................................... 35 2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế xã hội huyện Quỳnh Nhai ................................ 35 2.1.1.1. Lịch sử hình thành và vị trí địa lý, địa hình ............................................... 35 2.1.1.2. Về kinh tế ...................................................................................................................... 37 2.1.1.3. Về Văn hóa - xã hội ................................................................................................. 38 2.1.2. Tình hình thu, chi NSNN huyện Quỳnh Nhai ................................................ 40
v 2.1.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai ......................................................................................................... 43 2.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN HUYỆN QUỲNH NHAI GIAI ĐOẠN 2015-2019 ............................................................... 44 2.2.1. Khái quát tình hình chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai .......... 44 2.2.2. Thực trạng hệ thống tổ chức và quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai..................................................................................................................... 50 2.2.2.1. Hệ hống tổ chức quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai ................................................................................................................... 50 2.2.2.2. Thực trạng quản lý lập dự toán chi thường xuyên NSNN .................. 52 2.2.2.3. Thực trạng quản lý chấp hành thực hiện dự toán chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai ..................................................................................... 58 2.2.2.4. Thực trạng quản lý quyết toán chi thường xuyên NSNN huyện ...... 61 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................................................ 66 2.3.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................... 66 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân........................................................................ 68 2.3.2.1. Hạn chế ......................................................................................................................... 68 2.3.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................... 69 Kết luận chương 2 ............................................................................................................................... 72 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN HUYỆN QUỲNH NHAI .......................................... 73 3.1. ĐỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI VÀ HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN HUYỆN QUỲNH NHAI GIAI ĐOẠN ĐẾN 2025 ..................................................................................................................... 73 3.1.1. Định hướng và mục tiêu phát triển kinh tế xã hội huyện Quỳnh Nhai .. 73 3.1.2. Mục tiêu................................................................................................................. 73 3.1.2.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................................... 73 3.1.2.2. Mục tiêu cụ thể .......................................................................................................... 74 3.1.3. Định hướng và yêu cầu hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai đến năm 2025 .................................................................... 75 3.1.3.1. Định hướng ........................................................................................ 75 3.1.3.2. Yêu cầu .......................................................................................................................... 76 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN QUỲNH NHAI ......................................... 77
vi 3.2.1. Hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN theo đối tượng thụ hưởng . 77 3.2.2. Hoàn thiện quy trình quản lý qua các khâu lập, phân bổ, chấp hành dự toán và quyết toán chi thường xuyên NSNN ............................................................. 81 3.2.3. Hoàn thiện quản lý kiểm soát chi thường xuyên ngân sách ......................... 84 3.2.4. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ nhân sự và năng lực của hệ thống quản lý sử dụng NSNN huyện ....................................................... 88 3.2.4.1. Đối với cơ quan chuyên môn quản lý của huyện ............................. 88 3.2.4.2. Đối với các đơn vị sử dụng ngân sách .............................................. 89 3.2.5. Giải pháp liên quan đến tăng cường kiểm soát về tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập ..................................................................................................... 90 3.2.6. Thực hiện tốt quy chế dân chủ các nội dung quy định về công khai, minh bạch trong công tác quản lý chi thường xuyên NSNN ............................................ 91 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI HỆ THỐNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRUNG ƯƠNG VÀ TỈNH SƠN LA ..................................................................................... 91 3.3.1. Kiến nghị với hệ thống quản lý nhà nước Trung ương ................................ 91 3.3.2. Kiến nghị với hệ thống quản lý nhà nước tỉnh Sơn La ................................. 92 Kết luận Chương 3 .................................................................................................. 94 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 96 PHỤ LỤC 1 ......................................................................................................... 1008 PHỤ LỤC 2 ............................................................................................................ 100
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Giải nghĩa 1 HĐND Hội đồng nhân dân 2 KT-XH Kinh tế - xã hội 3 KBNN Kho bạc nhà nước 4 NSNN Ngân sách Nhà nước 5 NSĐP Ngân sách địa phương 6 NSTW Ngân sách Trung ương 7 TSNN Tài sản nhà nước 8 TC-KH Tài chính kế hoạch 9 UBND Ủy ban nhân dân 10 XDCB Xây dựng cơ bản
viii DANH MỤC HÌNH, BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu Tên hình Trang 1.1 Hệ thống ngân sách nhà nước 8 1.2 Hệ thống quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước 16 Hệ thống tổ chức thực hiện quản lý chi thường xuyên 2.1 50 NSNN huyện Quỳnh Nhai DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Quyết toán NSNN huyện Quỳnh Nhai giai đoạn 2.1 41 2015÷2019 Tỉ lệ chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách 2.2 45 huyện Quỳnh Nhai Tổng hợp chi thường xuyên và cơ cấu các khoản chi 2.3 49 trong chi thường xuyên ngân sách huyện Quỳnh Nhai 2.4 Tổng hợp dự toán chi ngân sách huyện Quỳnh Nhai 52 Tổng hợp dự toán và quyết toán chi thường xuyên ngân 2.5 56 sách huyện Quỳnh Nhai Kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN huyện Quỳnh 2.6 63 Nhai
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, chính trị thế giới có nhiều diễn biến rất phức tạp, cuộc chiến tranh thương mại giữa các nước lớn đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc đã tác động mạnh đến kinh tế thế giới, đe dọa tăng trưởng kinh tế toàn cầu và khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Kinh tế trong nước đối mặt với nhiều thách thức, tiếp tục bị tác động và ảnh hưởng của nền kinh tế thế giới, thu ngân sách gặp nhiều khó khăn đe dọa đến khả năng mất cân đối ngân sách nhà nước, vấn đề này càng trở nên quan trọng hơn trong điều kiện đòi hỏi cao về phát triển kinh tế - xã hội theo lộ trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Chính vì vậy, trong những năm qua Chính phủ, các Bộ, Ngành Trung ương và các địa phương đã chủ động triển khai quyết liệt các giải pháp điều hành tài chính ngân sách, ổn định nền kinh tế vĩ mô, giữ vững các cân đối lớn của nền kinh tế. Tích cực xây dựng khuôn khổ hành lang pháp lý, phân định trách nhiệm giữa các cấp, các ngành, các cơ quan nhà nước về quản lý chi NSNN, cải cách thủ tục hành chính, hoàn thiện cơ chế, chính sách trong việc phân bổ và giám sát quá trình thực hiện dự toán chi NSNN nói chung và chi thường xuyên NSNN nói riêng. Huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La là huyện nằm ở cực Bắc của tỉnh Sơn La, trong những năm qua, công tác quản lý, điều hành ngân sách nhà nước đã bám sát các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, việc lập, chấp hành, quyết toán chi ngân sách nhà nước cơ bản đảm bảo đúng trình tự theo quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, đảm bảo công khai, minh bạch, đáp ứng kịp thời các khoản chi thường xuyên và các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội đã đề ra. Tuy nhiên bên cạnh đó, công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước còn bộc lộ những hạn chế, như chất lượng lập dự toán chưa cao, việc chấp hành dự toán chi ngân sách đã được phê chuẩn từ đầu năm chưa nghiêm, công tác kiểm tra, giám sát chưa được coi trọng đúng mức, còn tình trạng thất thoát, lãng phí. Mặt khác, là một huyện nghèo của tỉnh, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn hàng năm chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu chi ngân sách, huyện chủ yếu nhận trợ cấp cân đối từ ngân sách tỉnh, trong đó, nhu cầu chi thường xuyên chiếm khoảng 70% tổng chi
2 ngân sách. Vì vậy, việc quản lý, điều hành, phân bổ sử dụng các nguồn lực, đặc biệt là chi thường xuyên của huyện Quỳnh Nhai cần phải được quản lý chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đồng thời khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quản lý chi thường xuyên là yêu cầu nhiệm vụ đối với cán bộ lãnh đạo, cơ quan quản lý và sử dụng NSNN huyện Quỳnh Nhai. Với lý do đó, tôi chọn đề tài: “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Quản lý chi NSNN là một chủ đề tuy không mới nhưng luôn mang tính thời sự và dành được sự quan tâm đặc biệt. Thời gian gần đây, nhiều các quốc gia trên thế giới đang phải đau đầu đối mặt với vấn nạn nợ công thì vấn đề về quản lý NSNN mà đặc biệt là chi tiêu công lại càng được quan tâm nhiều hơn nữa. Ở nước ta đã có rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề quản lý NSNN nói chung và quản lý chi NSNN nói riêng với nhiều cách tiếp cận khác nhau…. Có thể kể đến một số công trình đã được công bố sau: - “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Nam” của tác giả Vũ Thị Thanh Mai năm 2019, luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Thương mại. Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại tỉnh Hà Nam, đánh giá những kết quả đã đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế, như: Phương pháp quản lý mang tính thủ công, trình độ năng lực của cán bộ quản lý chưa đồng đều… mà nguyên nhân là do hệ thống thông tin, cơ sở hạ tầng, chính sách pháp luật chưa theo kịp tình hình thực tế… từ đó đưa ra các biện pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách tỉnh Hà Nam, như: Hoàn thiện hệ thống thông tin, phương tiện quản lý, nâng cao chất lượng thanh tra giám sát, tổ chức bộ máy quản lý, trình độ cán bộ…. - “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Thị Tuyết năm 2017, luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Thương mại. Luận văn của tác giả đã hệ thống hóa về lý luận chi NSNN khá toàn diện, từ những lý luận đó đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh và đề xuất ra các giải pháp như: áp dụng qui trình lập
3 dự toán và phân bổ trên cơ sở khuôn khổ chi tiêu trung hạn theo kết quả đầu ra, lựa chọn danh mục và thứ tự ưu tiên các sản phẩm đầu ra…. - “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội” của tác giả Hà Thị Lan năm 2018, luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Thương mại. Đề tài nghiên cứu thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN quận Cầu Giấy trong thời gian từ 2015 đến 2017. Tác giả đã chỉ ra được những bất cập hiện có trong công tác quản lý chi thường xuyên trên địa bàn nghiên cứu, đưa ra những dự báo về thuận lợi cũng như khó khăn trong phát triển kinh tế thời gian tới có tác động đến công tác quản lý chi thường xuyên. Từ những cảnh báo đó đưa ra những hướng giải quyết và nâng cao chất lượng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách. - “Quản lý chi thường xuyên NSNN trên địa bàn tỉnh Sơn La” của tác giả Vũ Hùng Sáng năm 2019, luận văn thạc sỹ kinh tế , Đại học Thương mại. - “Quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn” của tác giả Nguyễn Thị Hảo năm 2017, luận văn thạc sỹ kinh tế , Đại học Thương mại. - Đối với xu hướng cải cách trong quản lý tài chính công hiện nay, bài viết “Cải cách quản lý tài chính công áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn: Những thách thức với Việt Nam” của tác giả Vũ Sỹ Cường, Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán số 3 - 2013 đi vào làm rõ một số thách thức khi áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn ở Việt Nam, như: Thách thức lợi ích cục bộ của địa phương, các nhóm trong xã hội khi chi tiêu NSNN dành cho họ bị điều chỉnh để ưu tiên cho chiến lược và lợi ích chung của quốc gia, sự lồng ghép trong phân cấp quản lý, tính minh bạch và kỷ luật tài khóa… - “Cải cách tài chính công của Việt Nam đến năm 2020 và vai trò của hệ thống thông tin tài chính Chính phủ (GFMIS)” của Viện chiến lược và chính sách tài chính - Bộ tài chính (2014). Mặc dù trong các công trình khoa học được công bố về quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện đã được nhiều tác giả nghiên cứu để cập. Tuy nhiên, mỗi tác giả có cách tiếp cận và nội dung nghiên cứu khác nhau, mục đích và đối tượng, địa bàn nghiên cứu, về thời gian, không gian nghiên cứu là khác nhau, các ý
4 kiến đánh giá và những đề xuất đưa ra chỉ áp dụng cho từng địa phương cụ thể không thể áp dụng đại trà cho toàn thể. Luận văn “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La” nghiên cứu về thực tế công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện Quỳnh Nhai với số liệu tại Phòng TCKH, KBNN, UBND huyện Quỳnh Nhai giai đoạn 2015-2019, là giai đoạn giữa 02 thời kỳ ổn định ngân sách và trong thời gian Luật NSNN năm 2015 được triển khai thực hiện. Luận văn đưa ra nhiều đề xuất không những áp dụng được vào thực tiễn công tác quản lý chi thường xuyên của NSNN cấp huyện nói chung mà đặc biệt là có thể áp dụng vào công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện cho riêng huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. Luận văn tham khảo, kế thừa phương pháp luận của các công trình khoa học đã nghiên cứu trước đây, nhưng tập trung nghiên cứu vào đối tượng, phạm vi cụ thể, đưa ra các vấn đề nghiên cứu, và các nội dung giải quyết mang tính thực tiễn cao, luận văn không trùng lặp với các công trình, luận án, đề tài đã nghiên cứu trước đây. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu nghiên cứu: đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu trên, các nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn gồm: - Hệ thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận về chi thường xuyên NSNN và quản lý chi thường xuyên NSNN. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN của huyện Quỳnh Nhai giai đoạn 2015-2019. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN của huyện Quỳnh Nhai định hướng đến năm 2025. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là: Công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước của huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. 4.2. Phạm vi nghiên cứu
5 - Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu quản lý chi thường xuyên NSNN của UBND huyện Quỳnh Nhai theo nội dung quản lý đã được phân cấp cho huyện, gồm các nội dung quản lý cơ bản như quản lý lập dự toán, quản lý chấp hành dự toán, quản lý quyết toán, kiểm toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước và phân tích các yếu tố như hệ thống quản lý chi ngân sách nhà nước huyện. - Phạm vi về không gian: Đối tượng nghiên cứu được khảo sát tại các cơ quan quản lý, điều hành ngân sách và đơn vị sử dụng ngân sách của huyện Quỳnh Nhai. - Phạm vi về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai giai đoạn 2015-2019; đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN định hướng đến 2025. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận: Luận văn lấy phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử làm phương pháp luận; vận dụng quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước trong quá trình đổi mới quản lý NSNN để phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN ở huyện Quỳnh Nhai. Từ đó, chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế và đề xuất các giải pháp để góp phần hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN ở huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể - Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu cụ thể, trong đó chủ yếu là phương pháp thống kê, so sánh, phân tích và tổng hợp,… dựa trên cơ sở nguồn dữ liệu thứ cấp thu thập trực tiếp từ các cơ quan tài chính địa phương, một số khác từ các báo cáo của UBND huyện về tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước và phát triển kinh tế xã hội, báo cáo quyết toán ngân sách trình HĐND huyện các năm 2015, 2016, 2017, 2018, 2019. - Luận văn cũng thu thập dữ liệu từ các Luật, Nghị định, Thông tư, báo cáo tổng kết các năm của huyện Quỳnh Nhai, kế thừa và vận dụng các kết quả nghiên cứu của các luận văn, luận án, đề tài đã công bố để làm rõ hơn cơ sở khoa học và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp trưng cầu xin ý kiến 07 nhà quản lý của huyện gồm các đồng chí Chủ tịch/Phó chủ tịch UBND huyện Quỳnh Nhai, Trưởng các phòng: Tài chính kế
6 hoạch; Giáo dục – Đào tạo; Nội vụ; Lao động – Thương binh và Xã hội, Thủ trưởng 03 đơn vị thụ hưởng NSNN huyện Quỳnh Nhai, 02 đại diện Lãnh đạo Sở, Lãnh đạo Phòng Quản lý ngân sách Sở Tài chính Sơn La, qua nội dung trưng cầu ý kiến ở Phụ lục, sau khi tổng hợp kết quả trưng cầu được minh chứng cho các phân tích, nhận định về thực trạng và đề xuất hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai thời gian tới. 6. Ý nghĩa của nghiên cứu 6.1. Về lý luận: Góp phần hệ thống hóa, luận giải những vấn đề lý luận về chi Ngân sách nhà nước và quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước, trong đó cho thấy sự cần thiết, đặc thù, vai trò của quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước và bài học kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước. 6.2. Về thực tiễn: Góp phần vào công tác nghiên cứu, phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La, chỉ ra những vấn đề chính, những ưu điểm, tồn tại, kết quả đạt được trong công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, nhất là cách tổ chức và quản lý. Từ đó, đề xuất một số quan điểm, giải pháp, phương hướng và một số ý tưởng nhằm hoàn thiện, nâng cao chất lượng công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và các danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về chi thường xuyên và quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước địa phương. Chương 2: Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Quỳnh Nhai, giai đoạn 2015-2019. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Quỳnh Nhai, định hướng đến năm 2025.
7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHI THƯỜNG XUYÊN VÀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ĐỊA PHƯƠNG 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN 1.1.1. Khái quát về ngân sách nhà nước và hệ thống ngân sách nhà nước Theo Luật NSNN đã được Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, khóa XIII, thông qua ngày 25/6/2015, tại Khoản 14, Điều 4: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. NSNN được tổ chức gắn chặt chẽ với tổ chức bộ máy hành chính và vai trò, vị trí của bộ máy đó trong quá trình phát triển KT-XH của mỗi nước. Ngân sách được tổ chức thành nhiều cấp và các cấp ngân sách hình thành hệ thống NSNN. Hệ thống Ngân sách Nhà nước là tổng thể các cấp ngân sách có mối quan hệ hữu cơ với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thu chi của mỗi cấp ngân sách, được xác định bởi sự thống nhất về cơ sở kinh tế, chính trị, bởi pháp chế và các nguyên tắc tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước. Ngân sách nhà nước gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách Trung ương bao gồm ngân sách của các cơ quan Nhà nước, cơ quan Đảng, các tổ chức chính trị - xã hội ở cấp Trung ương giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống ngân sách, đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ chiến lược quan trọng của quốc gia và hỗ trợ tài chính cho các địa phương chưa cân đối được. Ngân sách địa phương gồm ngân sách của các cấp chính quyền địa phương: - Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách tỉnh), bao gồm ngân sách cấp tỉnh và ngân sách của các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương; - Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách huyện), bao gồm ngân sách cấp huyện và ngân sách của các xã, phường, thị trấn; - Ngân sách các xã, phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã).
8 Ngân sách nhà nước Ngân sách Ngân sách Trung ương Địa phương Ngân sách Ngân sách cấp tỉnh huyện Ngân sách Ngân sách cấp huyện xã Hình 1.1. Hệ thống ngân sách nhà nước Hoạt động NSNN thể hiện trên hai nội dung cơ bản là thu và chi NSNN: Thu NSNN bao gồm toàn bộ các khoản thu từ thuế, lệ phí; các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nước thực hiện; các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước; các khoản viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nước, các tổ chức, cá nhân ở ngoài nước cho Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phương và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. Chi NSNN bao gồm chi đầu tư phát triển; chi dự trữ quốc gia; chi thường xuyên; chi trả nợ lãi; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật. Để quản lý chặt chẽ các khoản chi của NSNN cần tiến hành phân loại chi NSNN. Phân loại chi NSNN là sự sắp xếp các khoản chi NSNN vào các nhóm theo những tiêu thức nhất định.
9 Phân loại theo tổ chức hành chính: Các khoản chi NSNN được phân loại theo các Bộ, Ngành, hoặc các cơ quan, đơn vị thụ hưởng kinh phí NSNN theo cấp quản lý trung ương, tỉnh, huyện, xã. Phân loại theo tính pháp lý thì chi NSNN được chia thành các khoản chi theo Luật định, các khoản chi đã được cam kết, các khoản chi đã được điều chỉnh. Ngoài ra, còn phân loại chi NSNN theo ngành nghề kinh tế quốc dân, theo đơn vị dự toán các cấp… Trong quản lý NSNN hiện nay, người ta chủ yếu phân loại các khoản chi NSNN theo nội dung kinh tế chủ yếu là: Chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên. 1.1.2. Khái quát về chi thường xuyên ngân sách nhà nước 1.1.2.1. Khái niệm và các loại chi thường xuyên ngân sách nhà nước Chi NSNN là một phạm trù kinh tế tồn tại khách quan gắn liền với sự tồn tại của Nhà nước. Chi NSNN là việc nhà nước phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm bảo đảm điều kiện vật chất để duy trì sự hoạt động và thực hiện các chức năng đáp ứng nhu cầu đời sống kinh tế xã hội dựa trên các nguyên tắc nhất định. Phạm vi chi NSNN bao trùm mọi lĩnh vực đời sống, liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến mọi đối tượng. Từ khái niệm chi NSNN có thể thấy: - Quyền quyết định chi NSNN do Nhà nước (Quốc hội, Chính phủ hay cơ quan công quyền được ủy quyền) quyết định. - Chi NSNN không mang tính lợi nhuận, chú trọng đến lợi ích cộng đồng, lợi ích KT-XH. - Sự quản lý chi NSNN phải tôn trọng nguyên tắc công khai và minh bạch và có sự tham gia của công chúng. Chi NSNN diễn ra trên phạm vi rộng, dưới nhiều hình thức. Trong quản lý tài chính, chi NSNN được chia làm hai nội dung chi lớn là chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển. Chi thường xuyên NSNN là quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính đã tập trung được vào NSNN để đáp ứng cho các nhu cầu chi giúp bộ máy nhà nước vận hành và thực hiện nhiệm vụ của mình đồng thời đảm bảo chi cho các hoạt động sự nghiệp nhằm cung ứng các hàng hoá công cộng gắn với việc thực hiện
10 các nhiệm vụ quản lý KT-XH. Cùng với quá trình phát triển KT-XH các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước ngày càng gia tăng, do đó đã làm phong phú nội dung chi thường xuyên của NSNN. Chi thường xuyên NSNN là một bộ phận của chi NSNN, nó phản ánh quá trình phân phối và sử dụng quỹ NSNN để thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên về quản lý KT-XH của Nhà nước. Chi thường xuyên NSNN bao gồm các khoản chi có các lĩnh vực: Sự nghiệp kinh tế, sự nghiệp giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa - xã hội; bộ máy quản lý nhà nước; an ninh - quốc phòng,… Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước ngày càng tăng lên làm phong phú thêm nội dung chi thường xuyên của ngân sách. Chi thường xuyên là những khoản chi có tính chất liên tục; là những khoản chi mang tính chất tiêu dùng; phạm vi, mức độ chi thường xuyên phụ thuộc vào cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước và quy mô cung ứng các hàng hóa công của nhà nước. Nếu bộ máy quản lý nhà nước gọn, nhẹ, hoạt động có hiệu quả thì chi thường xuyên được giảm nhẹ và ngược lại. Theo Khoản 3, Điều 3, Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Ngân sách nhà nước, quy định “chi thường xuyên ngân sách nhà nước gồm: a) Quốc phòng; b) An ninh và trật tự, an toàn xã hội; c) Sự nghiệp giáo dục - đào tạo và dạy nghề; d) Sự nghiệp khoa học và công nghệ; đ) Sự nghiệp y tế, dân số và gia đình; e) Sự nghiệp văn hóa thông tin; g) Sự nghiệp phát thanh, truyền hình, thông tấn; h) Sự nghiệp thể dục thể thao; i) Sự nghiệp bảo vệ môi trường; k) Các hoạt động kinh tế; l) Hoạt động của các cơ quan nhà nước, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội bao gồm: Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Liên đoàn lao động Việt Nam, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Cựu chiến binh