Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại Ủy ban nhân dân Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận về thủ tục hành chính, cơ chế một cửa và cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND Thành phố Vệt Trì, tỉnh Phú Thọ đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ CCHC trong tình hình mới hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại Ủy ban nhân dân Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ ÁNH NGUYỆT CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ “MỘT CỬA” TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ ÁNH NGUYỆT CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ “MỘT CỬA” TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8. 34. 04 .03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH THỊ CẨM LÊ HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có xuất xứ rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ánh Nguyệt
LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, cho phép em đƣợc gửi lời cảm ơn tới Ban giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, các thầy, cô giáo khoa sau đại học, cùng lãnh đạo các khoa, phòng tại Học viện Hành chính, cô chủ nhiệm lớp đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ em trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu tại học viện. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng sâu sắc đến TS. Đinh Thị Cẩm Lê - ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ, động viên em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này. Sau cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể cán bộ, chuyên viên Văn phòng UBND Thành phố Việt Trì đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ em trong quá trình khảo sát, thu thập thông tin và tài liệu liên quan để xây dựng luận văn. Do nhiều điều kiện chủ quan, khách quan và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chƣa nhiều nên luận văn của em chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong nhận đƣợc sự đánh giá và góp ý của quý thầy, cô trong Hội đồng đánh giá luận văn tốt nghiệp thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công - Học viện Hành chính Quốc gia. Xin trân thành cảm ơn ! Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ánh Nguyệt
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CB, CC : Cán bộ, công chức CCHC : Cải cách hành chính HCNN : Hành chính nhà nƣớc HĐND : Hội đồng nhân dân HTQLCL : Hệ thống quản lý chất lƣợng GCNQSDĐ : Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất TTHC : Thủ tục hành chính UBND : Uỷ ban nhân dân
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ “MỘT CỬA”................. 9 1.1. Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính ........................................................... 9 1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính ................................................................. 9 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính .......................................................... 11 1.1.3. Vai trò của thủ tục hành chính .............................................................. 14 1.1.4. Phân loại các thủ tục hành chính ........................................................... 16 1.1.5. Nguyên tắc thực hiện thủ tục hành chính .............................................. 19 1.2. Cơ sở lý luận về cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” .............. 22 1.2.1. Khái niệm cơ chế “một cửa” và cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” ........................................................................................................ 22 1.2.2. Sự cần thiết phải cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” .. 24 1.2.3. Nguyên tắc thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” ................................................................................................................. 26 1.2.4. Quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”........... 28 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................. 32 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ “MỘT CỬA” TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ ............. 34 VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ .......................................................................... 34 2.1. Khái quát về UBND Thành phố Việt Trì và Bộ phận “một cửa” ............ 34 2.1.1. Khái quát về UBND Thành phố Việt Trì .............................................. 34 2.1.2. Khái quát về Bộ phận “một cửa” .......................................................... 37 2.2. Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ...................................................... 46
2.2.1. Quá trình triển khai thực hiện cải cách Thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................ 46 2.2.2. Thực trạng giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” trên một số lĩnh vực cụ thể ..................................................................................... 50 2.2.3. Đánh giá chung về kết quả thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì ........................................... 67 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................. 84 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ “MỘT CỬA” TẠI ỦY BAN ... 85 NHÂN DÂN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ ............................ 85 3.1. Chƣơng trình cải cách nền Hành chính nhà nƣớc đến 2020 và định hƣớng cơ bản cho cải cách thủ tục hành chính tại UBND Thành phố Việt Trì ......... 85 3.1.1. Những yêu cầu thực tế đối với giải quyết thủ tục hành chính tại UBND Thành phố Việt Trì. ......................................................................................... 85 3.1.2. Định hƣớng trong công tác cải cách thủ tục hành chính tại UBND Thành phố Việt Trì. ......................................................................................... 86 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì ....................................................... 86 3.2.1 Các giải pháp về xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm. ............ 86 3.2.2. Các giải pháp về công tác lãnh đạo, điều hành và công tác phối hợp. .............. 89 3.2.3. Các giải pháp về giải quyết và thực hiện thủ tục hành chính. .............. 93 3.2.4. Nâng cao chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức. .......................... 99 3.2.5. Giải pháp về thanh tra, kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện thủ tục hành chính. .................................................................................................... 103 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3................................................................................ 107 KẾT LUẬN ................................................................................................... 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 112
DANYH MỤC BẢNG BIỂU Biểu 1.1: Sơ đồ quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” ............................................................................................................................................. 31 Biểu 2.1: Sơ đồ phòng, ban chuyên môn UBND Thành phố Việt Trì. ............. 36 Biểu 2.2: Quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì ............................................................................. 45 Bảng 2.1: Tổng hợp kết quả giải quyết thủ tục hành chính trong 3 năm từ 2014-2016 của Bộ phận “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì ............... 63
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế phát triển đất nƣớc và hội nhập sâu rộng với thế giới nhƣ hiện nay, Việt Nam đang đứng trƣớc rất nhiều cơ hội xong cũng đặt ra những thách thức không nhỏ trên tất cả các lĩnh vực của đời sống Kinh tế - Chính trị - Văn hóa - Xã hội - Quốc phòng - An ninh. Để hội nhập có ý nghĩa thiết thực với mỗi quốc gia thì vai trò của Nhà nƣớc trong việc điều hành nền kinh tế, xã hội là cực kỳ quan trọng. Do đó, yêu cầu cấp bách đặt ra, song song với những cải cách về kinh tế, chúng ta cần thực hiện một số đổi mới quan trọng trong hệ thống chính trị. Trong đó, cải cách hành chính mà trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính luôn đƣợc Đảng, Nhà nƣớc xác định là khâu quan trọng để phát triển đất nƣớc và hội nhập quốc tế. Mặc dù công cuộc cải cách hành chính đã đƣợc khởi đầu từ rất sớm, triển khai trên nhiều lĩnh vực khác nhau của nền hành chính: Cải cách thể chế, cải cách bộ máy, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lƣợng của đội ngũ nhân sự làm việc trong các cơ quan nhà nƣớc,… Tuy nhiên, kết quả đạt đƣợc chƣa tƣơng xứng với chi phí và nguồn lực cho công cuộc này. Chính vì vậy, việc nhấn mạnh ƣu tiên cải cách thủ tục hành chính là hoàn toàn cần thiết và phù hợp trong bối cảnh hiện nay, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính. Cải cách thủ tục hành chính đƣợc coi là khâu đột phá trong cải cách nền hành chính nhà nƣớc. Để cải cách hành chính đạt hiệu quả thì thủ tục hành chính phải đƣợc đơn giản hóa một cách tối đa, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong giải quyết các công việc hành chính, loại bỏ những thủ tục rƣờm rà gây khó khăn cho nhân dân. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của cải cách hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính nói riêng, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 30c/NQ-CP về Chƣơng trình tổng thể CCHC nhà nƣớc 1
giai đoạn 2011-2020 kèm theo Quyết định số 09/2015/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ngày 25/3/2015 về việc ban hành Quy chế thực hiện cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông” tại cơ quan HCNN ở địa phƣơng. Đây đƣợc coi là giải pháp đổi mới về phƣơng thức làm việc của cơ quan HCNN ở địa phƣơng các cấp, nhằm tạo chuyển biến cơ bản trong quan hệ giữa cơ quan HCNN với các tổ chức và công dân. Hòa chung vào công cuộc cải cách thủ tục hành chính trong cả nƣớc, Tỉnh ủy và UBND Tỉnh Phú Thọ đặc biệt quan tâm và xem đây là nhiệm vụ trọng tâm để hoàn thành tốt mục tiêu thực hiện CCHC. Đồng thời cải cách TTHC là công cụ hỗ trợ đắc lực nhằm đơn giản hóa, cũng nhƣ nâng cao chất lƣợng hoạt động của các cơ quan Nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh. Để triển khai thực hiện các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nƣớc về việc thực hiện cơ chế “một cửa”, UBND tỉnh Phú Thọ đã ban hành Quyết định số 19/2015/QĐ- UBND ngày 22/12/2015 về việc thực hiện cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông” tại các cơ quan HCNN tỉnh Phú Thọ. Mô hình “một cửa” đã đƣợc đƣa vào áp dụng thí điểm tại các đơn vị hành chính trong toàn tỉnh. UBND Thành phố Việt Trì là một trong những đơn vị điển hình, tiên phong triển khai thực hiện mô hình “một cửa hiện đại”, đến nay đã mang lại những kết quả nhất định nhƣ: Nâng cao chất lƣợng giải quyết hồ sơ, hạn chế hồ sơ trễ hẹn và tồn đọng, tránh tình trạng cán bộ đùn đẩy trách nhiệm, kéo dài thời gian giải quyết vụ việc… Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, việc ứng dụng mô hình “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì vẫn còn gặp không ít khó khăn trong việc vận dụng các quy định pháp lý mới, cũng nhƣ chất lƣợng giao dịch trên một số lĩnh vực còn hạn chế, cần tiếp tục đƣợc hoàn thiện hơn nữa. Nhận thức rõ đƣợc những vấn đề nêu trên và hiểu đƣợc tầm quan trọng của việc cải cách thủ tục hành chính trong tiến trình cải cách hành chính tại các cơ quan Nhà nƣớc nói chung và tại UBND Thành phố Việt Trì nói riêng, 2
tôi lựa chọn đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại Ủy ban nhân dân Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ” làm luận văn Thạc sĩ, chuyên ngành Quản lý công. Với mong muốn đem lại cái nhìn tổng quan về công cuộc CCHC trong các cơ quan HCNN nói chung và tình hình cải cách TTHC tại UBND Thành phố Việt Trì nói riêng, đồng thời đánh giá lại quá trình áp dụng cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì - tỉnh Phú Thọ, để từ đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện công tác cải cách TTHC, góp phần thúc đẩy hoạt động của UBND Thành phố một cách có hiệu quả. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Cải cách thủ tục hành chính là một trong những nội dung quan trọng trong công tác CCHC Nhà nƣớc, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nƣớc và đảm bảo các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Chủ đề này đƣợc rất nhiều nhà khoa học quan tâm. Trƣớc hết, cần phải kể đến các công trình khoa học có tính giáo khoa nhƣ: Giáo trình Thủ tục hành chính - Học viện hành chính quốc gia; giáo trình Hành chính công - Học viện hành chính quốc gia; giáo trình Luật hành chính - Đại học Luật Hà Nội; trong đó đã đề cập tới khái niệm, đặc điểm, các giai đoạn, các nguyên tắc của TTHC. Bên cạnh đó còn có công trình nghiên cứu chuyên sâu của tác giả Nguyễn Văn Thâm với cuốn sách “Thủ tục hành chính - Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, 2002”. Cuốn sách nghiên cứu chuyên sâu về TTHC đi từ khái niệm, phân loại, đặc điểm, ý nghĩa của việc cải cách TTHC ở Việt Nam và có những phân tích cải cách TTHC ở một số lĩnh vực cụ thể. Ngoài ra còn có các bài báo khoa học về CCHC, cải cách TTHC đƣợc đăng trên các tạp chí khoa học khác nhau. Trong thời gian qua cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả về cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” nhƣ: 3
Trong bài nhiên cứu “Từ mô hình “một cửa” một số giải pháp để cải cách dịch vụ hành chính công”, tác giả Lê Chi Mai đã cho thấy mô hình “một cửa” là một trong những giải pháp để cải cách dịch vụ hành chính công. Tuy nhiên, tác giả không đi sâu vào việc áp dụng mô hình này tại cơ quan hành chính nhà nƣớc mà tiếp cận với đối tƣợng chính là cải cách dịch vụ hành chính công. Với đề tài “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại một số Ủy ban nhân dân huyện thuộc tỉnh Quảng Ninh”, tác giả Nguyễn Thị Thanh đã hệ thống đƣợc những kiến thức tổng quan nhất về HCNN và các bộ phận cấu thành nền HCNN, trong đó đi sâu nghiên cứu về TTHC và cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại UBND huyện Vân Đồn và UBND thị xã Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Thông qua việc nghiên cứu thực trạng cải cách TTHC trên một số lĩnh vực tại cả 2 địa bàn khảo sát, tác giả đƣa ra phƣơng hƣớng giải pháp nhằm hoàn thiện cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” trong giai đoạn 2011 - 2020. Tác giả Lê Thị Hồng Giang trong đề tài “Cải cách hành chính trên địa bàn huyện Sóc Sơn, Thành phố Hà Nội giai đoạn 2011 - 2020” cũng đã hệ thống hóa đƣợc những vấn đề lý luận cơ bản về CCHC và những kinh nghiệm thực tế thực hiện CCHC thời gian qua tại địa bàn huyện Sóc Sơn, để từ đó nêu lên một số kiến nghị, giải pháp tập trung vào hai nội dung chính là cải cách TTHC và nâng cao chất lƣợng đội ngũ CB, CC nhằm thực hiện CCHC trên địa bàn huyện Sóc Sơn giai đoạn 2011 - 2020. Với đề tài “Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thực hiện chương trình cải cách hành chính ở cấp huyện trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”, tác giả Phùng Việt Hƣng đã đi sâu nghiên cứu thực trạng công tác đánh giá cải cách hành chính cấp huyện theo các tiêu chí cụ thể, đồng thời đƣa ra giải pháp để xây dựng và triển khai thực hiện bộ tiêu chí đánh giá cải cách hành chính cấp huyện trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Hiện đại hóa hành chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của cải cách hành chính và là điều kiện để cải cách TTHC có hiệu quả. Trong đề 4
tài luận văn “Hiện đại hóa hành chính tại Ủy ban nhân dân Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ”, năm 2017, tác giả Tạ Thị Diệu Hằng ngoài việc đƣa ra hệ thống cơ sở lý luận về nền hành chính, cải cách hành chính nói chung, đã nêu lên thực trạng công tác hiện đại hóa hành chính tại UBND Thành phố Việt Trì. Trên cơ sở đó đề xuất phƣơng hƣớng giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện công tác hiện đại hóa hành chính tại địa phƣơng, trong đó có một số nội dung liên quan đến việc hoàn thiện cơ chế “một cửa”. Bài viết “Cải cách nền hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2015” của tác giả Hà Quang Trƣờng đã mô tả rõ mục đích, nhiệm vụ và các mục tiêu cụ thể của quá trình cải cách nền hành chính Nhà nƣớc phù hợp với những vấn đề của thời kỳ phát triển kinh tế xã hội hiện nay. Hầu hết các công trình nghiên cứu trên đây đã tập trung vào việc phân tích lý luận và thực tiễn về cải cách hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính nói riêng thông qua một số lĩnh vực cụ thể. Qua đó thấy đƣợc vai trò của cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tác động tích cực đến quyền lợi của công dân, tổ chức và hiệu quả hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc. Thực tế, cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” đã đƣợc tổ chức và đi vào hoạt động ở hầu hết các địa phƣơng trên cả nƣớc. Song, ở mỗi giai đoạn, mỗi thời điểm công cuộc cải cách TTHC lại có những biến chuyển nhất định, cần đƣợc tìm hiểu, nghiên cứu để hoàn thiện chƣơng trình cải cách sao cho hiệu quả nhất và phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phƣơng. Thành phố Việt Trì là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh Phú Thọ. Tuy nhiên, công tác cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” mới chỉ dừng lại ở những đề án, báo cáo tổng kết của địa phƣơng mà chƣa có nghiên cứu mang tính hệ thống, chuyên sâu về thực tiễn hoạt động. Do đó, việc tìm hiểu, nghiên cứu những thành tựu, khó khăn và hạn chế trên cơ sở lý luận chung về cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt 5
Trì là vô cùng cần thiết. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phƣơng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của UBND Thành phố Việt Trì. Kết quả của quá trình nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với các cơ quan hành chính trên địa bàn Thành phố mà còn có tác động mạnh mẽ đến tiến trình cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại các địa phƣơng khác trong toàn tỉnh. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Nâng cao hiệu quả cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 3.2. Nhiệm vụ Nghiên cứu cơ sở lý luận về TTHC, cơ chế “một cửa” và cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa”. Khảo sát thực trạng cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Từ đó, thấy đƣợc những ƣu điểm và hạn chế trong công tác triển khai thực hiện mô hình. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại UBND Thành phố Vệt Trì, tỉnh Phú Thọ đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ CCHC trong tình hình mới hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa”. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: tại UBND Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Phạm vi thời gian: giai đoạn 2014 - 2016. Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung khảo sát 4 lĩnh vực: Lĩnh vực tài nguyên - môi trƣờng; Lĩnh vực tƣ pháp - hộ tịch; Lĩnh vực lao động thƣơng binh và xã hội; Lĩnh vực công thƣơng. Mặc dù việc thực hiện cơ chế “một 6
cửa” đƣợc áp dụng rộng rãi trên rất nhiều lĩnh vực tại UBND Thành phố Việt Trì, song, 4 lĩnh vực nêu trên đƣợc Thành phố triển khai thực hiện phổ biến nhất và cũng mang lại những kết quả nhất định. Do đó, phạm vi của luận văn sẽ đi sâu vào nghiên cứu 4 lĩnh vực đƣợc xem là trọng tâm của UBND Thành phố Việt Trì. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Đề tài đƣợc nghiên cứu dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin; tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc và kế thừa, tiếp thu có chọn lọc một số ý tƣởng mới có liên quan trong các công trình nghiên cứu đã công bố. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập - xử lý thông tin: Phƣơng pháp này đƣợc thực hiện nhằm thu thập thông tin, hệ thống các khái niệm và luận điểm, xây dựng cơ sở lý thuyết liên quan đến TTHC và cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” từ các công trình nghiên cứu, các tài liệu của các tác giả đã đƣợc công bố trƣớc đây. Phương pháp phân tích và so sánh: Luận văn tiến hành nghiên cứu tài liệu là các văn bản pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật nhƣ Nghị định; Nghị quyết; Quyết định; Thông tƣ; Chƣơng trình; Đề án… của các cơ quan Đảng và Nhà nƣớc, chính quyền địa phƣơng để làm căn cứ pháp lý cho việc phân tích các khái niệm liên quan đến đề tài. Bên cạnh đó, luận văn còn sử dụng phƣơng pháp so sánh các số liệu thu thập đƣợc, cụ thể ở đây là các báo cáo kết quả thực hiện công tác CCHC công vụ qua các năm 2014 - 2016 tại UBND Thành phố Việt Trì để thấy rõ hơn hiệu quả cải cách TTHC qua từng năm, nhìn nhận những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những tồn tại hạn chế khi triển khai mô hình “một cửa”. Phương pháp thống kê: Các số liệu thu thập đƣợc từ thực tế khảo sát và 7
qua các văn bản báo cáo của UBND Thành phố sẽ đƣợc xử lý bằng các phần mềm máy tính đơn giản để cho ra một bảng số liệu đầy đủ, ngắn gọn và mang tính khoa học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm lý luận về cơ chế “một cửa” trong cải cách TTHC. Kết quả nghiên cứu sẽ có những đóng góp nhất định vào công tác CCHC tại UBND Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ và công cuộc cải cách nền HCNN hiện nay. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể đƣợc sử dụng nhƣ một tài liệu giúp các nhà quản lý tham khảo cho việc hoạch định chính sách liên quan đến thể chế HCNN nói chung và TTHC nói riêng trong hoạt động của chính quyền địa phƣơng. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần vào kho tàng tài liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu, đào tạo và giảng dạy cho các cơ sở có liên quan. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo; Nội dung chính của luận văn gồm có 3 phần: Chương 1. Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa”. Chương 2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại Ủy ban nhân dân Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Chương 3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại Ủy ban nhân dân Thành phố Việt Trì. 8
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ “MỘT CỬA” 1.1. Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính Một trong những đặc điểm cơ bản của Nhà nƣớc ta là tổ chức và hoạt động theo trật tự pháp lý, nghĩa là pháp luật quy định về cơ cấu tổ chức, thẩm quyền và trình tự thực hiện thẩm quyền của cơ quan nhà nƣớc, cán bộ, công chức trong quá trình thực thi công vụ. Hoạt động quản lý nhà nƣớc cũng giống nhƣ bất kỳ một hoạt động có mục đích nào đều phải đƣợc tiến hành theo những quy trình, thủ tục nhất định. Theo nghĩa chung nhất, thủ tục là phƣơng thức, cách thức giải quyết công việc theo một trình tự nhất định, một thể lệ thống nhất, gồm một loạt các nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm đạt đƣợc kết quả mong muốn. Thủ tục theo nghĩa tiếng việt là “cách thức tiến hành công việc theo một trình tự hay một luật lệ đã quen” [8, tr.1893]. Cũng có thể hiểu thủ tục là những quy tắc, chế độ, phép tắc hay quy định chung phải tuân theo khi tiến hành công việc. Trong hoạt động quản lý Nhà nƣớc, thủ tục đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành bộ máy nhà nƣớc cũng nhƣ bảo đảm quyền và lợi ích của ngƣời dân. Chính vì vậy, thủ tục tiến hành các hoạt động quản lý nhà nƣớc mới đƣợc quan tâm cả dƣới góc độ nghiên cứu khoa học và xây dựng pháp luật thực hiện thủ tục trên thực tế. Cụ thể theo quy định của pháp luật và thực tiễn quản lý Nhà nƣớc ở nƣớc ta hiện nay, hoạt động chấp hành và điều hành của hệ thống cơ quan HCNN cần phải tuân thủ pháp luật, trong đó có những quy định về trình tự, cách thức sử dụng thẩm quyền của từng cơ quan để giải quyết công 9
việc theo chức năng nhiệm vụ đƣợc giao. Những trình tự, cách thức giải quyết công việc đó đƣợc gọi là thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính theo cuốn đại từ điển Tiếng việt là “cách thức tiến hành một công việc với nội dung, trình tự nhất định, theo quy định của cơ quan nhà nước” [39, tr.1024]. Trong khoa học Luật hành chính Việt Nam có nhiều quan niệm khác nhau về thủ tục hành chính, có quan niệm cho rằng: “Thủ tục hành chính là trình tự và cách thức thực hiện hoạt động hành chính nói chung, hoặc là trình tự và cách thức thực hiện những hoạt động cụ thể trong các ngành và lĩnh vực hoạt động hành chính và do luật hành chính quy định” [38, tr.144]. Có thể thấy, thủ tục hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành bộ máy nhà nƣớc cũng nhƣ bảo đảm quyền và lợi ích của ngƣời dân. Chính vì vậy, thủ tục tiến hành các hoạt động quản lí nhà nƣớc không chỉ đƣợc quan tâm dƣới góc độ nghiên cứu khoa học, mà còn đƣợc cụ thể hóa trong các văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, theo quy định tại Khoản 1, Điều 3 Nghị định số 63/2010/NĐ-CP ngày 8/6/2010 của Chính phủ về kiểm soát thủ tục hành chính có định nghĩa: “Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan Nhà nước, người có thẩm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ chức”. Nhƣ vậy, có thể hiểu một cách chung nhất “Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức giải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của cơ quan hành chính và giữa cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức và cá nhân công dân” [12, tr.11]. TTHC đƣợc quy định để các cơ quan nhà nƣớc có thể thực hiện các hoạt động quản lý nhà nƣớc, bao gồm: trình tự thành lập các công sở; trình tự bổ nhiệm, bãi nhiệm, điều động cán bộ, công chức; trình tự lập quy, áp dụng quy 10
phạm pháp luật để đảm bảo các quyền chủ thể, trình tự điều hành, tổ chức các tác nghiệp hành chính,... TTHC có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, ảnh hƣởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống nhân dân. Thông qua TTHC, các cá nhân, tổ chức thực hiện đƣợc quyền lợi, nghĩa vụ của mình đồng thời các cơ quan HCNN thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc. 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính Tính chất đa diện và nội dung phong phú của hoạt động quản lý hành chính đã quy định đặc điểm của thủ tục hành chính nhƣ sau: Thứ nhất, thủ tục hành chính được điều chỉnh bằng quy phạm thủ tục - là cơ sở pháp lý cho các cơ quan nhà nước thực hiện chức năng của mình. TTHC là một bộ phận cấu thành của hệ thống quy phạm thủ tục. Hệ thống quy phạm thủ tục là toàn bộ các quy tắc pháp lý quy định về trình tự, trật tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nƣớc trong việc giải quyết công việc công việc nhà nƣớc và thực hiện nghĩa vụ hành chính đối với các cơ quan nhà nƣớc, tổ chức và công dân. Đó cũng chính là các hệ thống các nguyên tắc quản lý và điều hành bắt buộc các cơ quan nhà nƣớc cũng nhƣ các công chức phải tuân theo trong giải quyết công việc thuộc thẩm quyền của mình. Hoạt động quản lý chủ yếu là hoạt động áp dụng pháp luật mà ở đó, hành vi áp dụng pháp luật liên quan chủ yếu đến việc xác định tình trạng thực tế của vụ việc, lựa chọn quy phạm pháp luật tƣơng ứng và ra quyết định về vụ việc đó. Các hành vi áp dụng pháp luật này đƣợc tiến hành theo những thủ tục hành chính nhất định. Nhƣ vậy nếu thiếu các thủ tục cần thiết thì quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia trong hoạt động quản lý sẽ không đƣợc đảm bảo thực hiện. TTHC là một nhân tố bảo đảm cho sự hoạt động chặt chẽ, thuận lợi và đúng chức năng quản lý của cơ quan nhà nƣớc, vì nó là chuẩn mực hành vi cho công dân và công chức nhà nƣớc để họ tuân theo và thực hiện nghĩa vụ của mình 11
đối với nhà nƣớc. Dựa vào các TTHC các công việc hành chính sẽ đƣợc xử lý và đạt đƣợc những hiệu quả pháp luật đúng nhƣ dự định. Thứ hai, thủ tục hành chính là trình tự thực hiện thẩm quyền trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Xét trong quá trình giải quyết công việc của các cơ quan HCNN thì TTHC là cách thức, trình tự mà các cơ quan hành chính nhà nƣớc áp dụng để giải quyết các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật. Trình tự này có thể từ dƣới lên, từ cấp trên xuống mà cũng có những trình tự thực hiện song hành. Nói nhƣ vậy có nghĩa là TTHC đƣợc phân biệt với thủ tục lập pháp và thủ tục tố tụng tƣ pháp. Thủ tục lập pháp là trình tự, cách thức xây dựng Hiến pháp và ban hành luật thuộc thẩm quyền của cơ quan lập pháp; thủ tục tố tụng tƣ pháp thuộc thẩm quyền của cơ quan tƣ pháp liên quan đến những hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, định tội. Thứ ba, thủ tục hành chính rất đa dạng và phức tạp. Tính đa dạng, phức tạp của TTHC đƣợc quy định bởi hoạt động quản lý Nhà nƣớc, là hoạt động diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội và bộ máy hành chính bao gồm rất nhiều các cơ quan từ Trung ƣơng tới địa phƣơng, mỗi cơ quan đó trong việc thực hiện thẩm quyền của mình đều phải tuân theo những thủ tục nhất định. Hơn nữa nền hành chình Nhà nƣớc của nƣớc ta hiện nay đang chuyển từ hành chính cai trị sang hành chính phục vụ, làm dịch vụ cho xã hội; từ quản lý tập trung sang cơ chế thị trƣờng làm cho hoạt động quản lý hành chính đa dạng về nội dung và phong phú về hình thức, biện pháp; đồng thời với xu hƣớng hợp tác quốc tế, đối tƣợng quản lý không chỉ trong phạm vi nội bộ công dân trong nƣớc mà còn liên quan đến các yếu tố nƣớc ngoài. Do vậy TTHC hiện nay rất đa dạng và phong phú, đƣợc biểu hiện cụ thể nhƣ sau: Một là, TTHC là tổng thể các hành động diễn ra theo trình tự, đƣợc thực hiện bởi nhiều cơ quan và công chức Nhà nƣớc. Ngoài cơ quan hành 12