Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:135

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận văn nhằm đề xuất một số biện pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc học mầm non. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN HẢI QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
3 HÀ NỘI 2013
BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN HẢI QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: TS Vò QUANG H¶I
3 HÀ NỘI 2013
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON 13 1.1. Một số khái niệm cơ bản 13 1.2. Nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non 19 Chương 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG HIỆN NAY 31 2.1. Khái quát đặc điểm, tình hình phát triển giáo dục, đào tạo của huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương 31 2.2. Thực trạng quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương 34 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƯƠNG 59 3.1. Một số yêu cầu trong đề xuất và thực hiện biện pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non 59 3.2. Các biện pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương hiện nay 62 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp 80 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO 89 PHỤ LỤC 93
3 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn Đề tài Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt” [20, tr.130131]. Để thực hiện tốt mục tiêu đó thì cần phải phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển giáo dục của đất nước... Đội ngũ giáo viên và những người làm công tác giáo dục là nhân tố có ý nghĩa quyết định đối với sự thành công hay thất bại của việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Sứ mệnh của nhà giáo có vai trò đặc biệt, lao động của họ trực tiếp và gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của đất nước một cách bền vững. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Người thầy giáo tốt thầy giáo xứng đáng là thầy giáo là người vẻ vang nhất. Dù là tên tuổi không đăng trên báo, không được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh. Đây là một điều rất vẻ vang. Nếu không có thầy giáo dạy dỗ cho con em nhân dân, thì làm sao mà xây dựng chủ nghĩa xã hội được” [29, tr.331]. Trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam, mầm non là bậc học đầu tiên, có ý nghĩa quan trọng để trẻ làm quen với việc học ở nhà trường, là nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành, phát triển toàn diện nhân cách của con người, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục và đào tạo ở các
4 bậc học tiếp theo. Điều 22 của Luật Giáo dục năm 2005 chỉ rõ mục tiêu của giáo dục mầm non là: “Giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học lớp một” [32]. Để thực hiện được mục tiêu này cần nhiều điều kiện, yếu tố như xây dựng được nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục phù hợp và cần có các phương tiện trang thiết bị phục vụ quá trình chăm sóc nuôi dạy trẻ… Một trong những điều kiện tiên quyết giúp giáo dục mầm non phát triển chính là khâu quản lý. Chất lượng quản lý trường mầm non ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thực hiện mục tiêu giáo dục của trường. Trong hơn 50 năm hình thành và phát triển, ngành học mầm non đã có hệ thống quản lý chỉ đạo thống nhất từ Trung ương đến cơ sở, đã có một mạng lưới trường lớp ở khắp các vùng miền trong cả nước. Với những đặc trưng của bậc học mầm non là vừa chăm sóc, vừa dạy dỗ, trẻ học thông qua vui chơi. Giáo dục trẻ em ở trường mầm non mang tính chất giáo dục gia đình, quan hệ giữa cô và trẻ vừa mang tính thầy trò vừa mang tính mẫu tử. Việc giáo dục trẻ được tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi sinh hoạt và hoạt động của trẻ hàng ngày. Do đó, đội ngũ giáo viên mầm non, những người thầy đầu tiên của trẻ, muốn đảm nhận và hoàn thành trọng trách của mình cần phải hội tụ đầy đủ những yêu cầu về phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục của bậc học mầm non nói riêng và mục tiêu giáo dục nói chung. Thực tiễn trong những năm qua, công tác quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non ở huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương cho thấy đội ngũ
5 giáo viên bước đầu đáp ứng được yêu cầu về số lượng, có cơ cấu tương đối phù hợp và có sự tiến bộ về chất lượng, nhưng đứng trước yêu cầu đổi mới vẫn còn tồn tại những bất cập nhất định. Sự phân bố giáo viên mầm non trên địa bàn huyện chưa hợp lý, một số vùng gần trung tâm huyện, thuận lợi thì thừa giáo viên, trong khi đó ở nơi khó khăn, xa trung tâm huyện lại thiếu giáo viên. Sở dĩ có tình trạng trên là do cơ quan quản lý khi tuyển dụng giáo viên chưa căn cứ vào số lớp, số trường và số lượng giáo viên để tính biên chế nên công tác tuyển dụng, điều động giáo viên chưa hợp lý. Chất lượng đội ngũ giáo viên chưa đồng đều, một số giáo viên mầm non do đào tạo cấp tốc, chắp vá qua nhiều hệ, loại hình đào tạo, bồi dưỡng ( đào tạo, đào tạo lại để đạt chuẩn qua nhiều gian đoạn), trình độ kiến thức phổ thông hạn chế dẫn đến nghiệp vụ sư phạm không vững chắc, trình độ chuyên môn yếu. Trong khi đó, hàng năm một số lượng không nhỏ giáo viên mầm non tốt nghiệp ở các trường sư phạm, có trình độ cao (cao đẳng và đại học) chưa được tuyển dụng do không còn chỉ tiêu biên chế. Bên cạnh đó, tình trạng “già hóa” giáo viên mầm non đang diễn ra, mà nguyên nhân là do trước đây, khi huyện Phú Giáo được tái lập đã tuyển dụng giáo viên mầm non với tốc độ nhanh, số lượng lớn, chất lượng không đảm bảo, đến nay chỉ tiêu tuyển dụng giáo viên mới không tăng, dẫn đến tình trạng số giáo viên mầm non được đào tạo chính quy, chưa được tuyển dụng gây ra sự lãng phí chất xám trên địa bàn huyện Phú Giáo hiện nay. Để khắc phục những tồn tại nêu trên, cần thiết phải có những giải pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên, nhằm duy trì và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non của huyện một cách bền vững, đủ về số lượng, chuẩn hoá và đồng bộ về trình độ chuyên môn, có sự kế thừa để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng
6 giáo dục mầm non, hoàn thành “phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi” [29, tr.131]. Thực tế hiện nay, vấn đề quản lý giáo viên nói chung, quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo nói riêng, chưa có bất cứ một công trình, đề tài nào nghiên cứu tới. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả chọn vấn đề: “Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” làm đề tài nghiên cứu của luận văn. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, năng lực chuyên môn cho những người làm công tác giảng dạy đã được các nhà giáo dục ở cả phương Tây và phương Đông đề cập đến. J.A.Kômenxki (1592 1670), nhà giáo dục tiêu biểu người Cộng hòa Séc, Ông đề cao vai trò to lớn của giáo dục, của nhà trườ ng trong việc hình thành, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách con người mà ông gọi là “xưởng rèn nhân cách”. Với vị trí chức năng của nghề dạy học, J.A.Kômenxki yêu cầu người giáo viên phải mẫu mực, trong sáng về đạo đức và tác phong, giỏi về chuyên môn, đáp ứng yêu cầu của nghề nghiệp và đó cũng là lươ ng tâm, trách nhiệm, uy tín của giáo viên. Tuy nhiên, do hạn chế của xã hội đươ ng đại lúc bấy giờ, Ông chưa chỉ rõ con đườ ng để thực hiện quản lý có hiệu quả việc đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên. Chủ nghĩa Mác Lênin ra đời với quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, hệ thống tư tưởng giáo dục mác xít đã làm cho khoa học giáo dục nói chung, quản lý giáo dục nói riêng có sức sống mới, có giá trị lý luận và giá trị chỉ đạo thực tiễn to lớn. Nền giáo dục của giai cấp vô sản được hình thành, phát triển, đòi hỏi phải có một đội ngũ giáo viên được bồi
7 dưỡng cơ bản về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm để đào tạo ra lớp người lao động có tri thức, tay nghề, tích cực chủ động trong sản xuất tạo ra của cải, vật chất góp phần xây dựng xã hội mới, xã hội chủ nghĩa mà ở đó con người được tự do, bình đẳng, được chăm lo phát triển toàn diện về phẩm chất và năng lực. Vì vậy, xã hội cần phải quan tâm đến công tác quản lý phát triển đội ngũ giáo viên về mọi mặt, trong đó đặc biệt quan tâm đến quản lý chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội giáo viên. Đặc biệt trong giai đoạn cách mạng hiện nay, khi xã hội loài người đang tiến dần tới nền kinh tế tri thức thì việc nghiên cứu xây dựng các biện pháp để quản lý quá trình đào tạo, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giáo viên cũng như quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Ở Việt Nam, kiên trì đường lối phát triển giáo dục theo chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiếp tục phát huy truyền thống hiếu học của nhân dân ta, Đảng và Nhà nước đã đề ra đường lối phát triển giáo dục thời kỳ mới. Trong đó, quản lý toàn diện về chất lượng đội ngũ giáo viên, đảm bảo cho đội ngũ giáo viên vừa hồng vừa chuyên là yêu cầu cấp thiết, là khâu then chốt, là tiền đề căn bản để phát triển sự nghiệp giáo dục của dân tộc. Chính vì vậy, nhiều công trình, đề tài tập trung nghiên cứu về quản lý đội ngũ giáo viên nói chung và quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên nói riêng như: Hội thảo toàn quốc về “Quản lý giáo dục còn hạn chế thực trạng và giải pháp”, do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức tại Hà Nội tháng 04/2005, đã nêu lên các nguyên nhân khách quan, chủ quan của những hạn chế, yếu kém trong quản lý giáo dục. Trong đó, nguyên nhân do năng lực
8 đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục còn hạn chế; đội ngũ giáo viên vừa thừa, vừa thiếu, vừa không đồng bộ, được các đại biểu nhấn mạnh trong hội thảo. Giáo sư, Viện sĩ Phạm Minh Hạc trong cuốn sách “Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa thế kỷ XXI”, đã khẳng định đội ngũ giáo viên là một yếu tố quyết định đến sự phát triển giáo dục, đào tạo nói riêng, phát triển phẩm chất, năng lực cho con người nói chung. Trong bài viết, tác giả đưa ra những chuẩn quy định về phẩm chất nhân cách, năng lực sư phạm của người giáo viên và coi đó như là tiêu chí để đánh giá chất lượng đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Tác giả Bùi Minh Hiền cho rằng nội dung phát triển đội ngũ giáo viên phải coi trọng ba vấn đề chủ yếu: Đủ về số lượng, đạt chuẩn về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu. Tác giả đã chỉ ra những điều cần chú ý phát triển đội ngũ giáo viên trong khâu kế hoạch, khâu tổ chức chỉ đạo, khâu kiểm tra; đồng thời chỉ ra biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên là phải kết hợp hài hòa các yếu tố như: Người lãnh đạo nhà trường phải gương mẫu, các giáo viên phải hiểu được nhiệm vụ, quyền hạn của mình, được giúp đỡ để thực hiện quyền tự chủ trong tổ chức đào tạo, tạo ra được mối liên hệ giữa các cá nhân hợp lý; nhà trường xác định được sứ mệnh, tầm nhìn và chiến lược hành động, xây dựng được hệ thống thông tin quản lý giáo dục minh bạch, công khai, xây dựng được một hệ giá trị tạo nên văn hóa đặc trưng của nhà trường phù hợp với hệ giá trị tiên tiến của đất nước … [21]. Liên quan đến vấn đề quản lý đội ngũ giáo viên, đã có nhiều công trình nghiên cứu như: Luận văn thạc sĩ của Lê Đình Huấn (2010) “Thực
9 trạng công tác quản lý phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Sư phạm Bình Phước ”; Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Xuân Hường (2002) “Một số giải pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trường Trung học Phòng không”. Luận văn thạc sĩ của Đỗ Ngọc Mỹ (2002) “Một số giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường Trung học Kỹ thuật Lý Tự Trọng”; tác giả Dương Đức Sáu, trong luận văn thạc sĩ của mình, tập trung nghiên cứu “Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên Trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình”; Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Đức Cường, nghiên cứu: “Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên các trường trung học phổ thông thành phố Yên Bái trong giai đoạn hiện nay”; Luận văn thạc sĩ của Trần Danh Phương, đề cập tới: “Các biện pháp quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên Trường Trung cấp y tế Hải Phòng giai đoạn 2006 2010”; Luận văn thạc sĩ của Vũ Thị Thu Huyền, nghiên cứu: “Các biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng trường trung học phổ thông bán công trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”; Luận văn thạc sĩ của Phạm Đình Ly, nghiên cứu: “Các giải pháp xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý trường trường trung học phổ thông tỉnh Quảng Nam giai đoạn 20062010”. Tác giả Nguyễn Kỷ Trung với đề tài “Thực trạng và biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên ở trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh”, tác giả nêu lên những ưu, nhược điểm và các giải pháp trong công tác xây dựng, phát triển và quản lý có hiệu quả đội ngũ giáo viên của nhà trường. Nghiên cứu các đề tài luận văn cho thấy nội dung trong từng đề tài đã nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn, chỉ ra những ưu điểm, nhược điểm và đề xuất các giải pháp để thực hiện công tác quản lý việc đào tạo,
10 phát triển đội ngũ giáo viên ở các góc độ, phạm vi và tại các địa phương khác nhau như Hải phòng, Quảng Nam, thành phố Hồ Chí Minh... Đây là những gợi mở, chỉ dẫn tạo thuận lợi cho tác giả tiếp cận vấn đề, xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu về quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non. Ngoài ra còn có nhiều công trình, bài viết về quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên nói chung. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên chưa nhiều và chưa có bất cứ một công trình nào nghiên cứu về quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Như vậy, cùng với sự nghiệp đổi mới giáo dục, đào tạo, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, đề cập đến các biện pháp quản lý đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn hóa nhằm nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ giáo viên để bảo đảm đủ về số lượng, có cơ cấu hợp lý, chất lượng giáo viên không ngừng nâng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu đổi mới giáo dục, đào tạo của đất nước. Tuy nhiên, hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào về các biện pháp quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên, nhất là quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Do vậy, tác giả tập trung nghiên cứu vấn đề “Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” nhằm góp phần đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục bậc học mầm trên địa bàn huyện Phú Giáo hiện nay. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, đánh giá đúng thực trạng quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên, đề xuất một số biện pháp quản lý chất lượng đội
11 ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc học mầm non. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên mầm non nói riêng. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Xây dựng biện pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. 4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. 4.3. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Các số liệu điều tra, khảo sát tính từ năm 2007 2012. 5. Giả thuyết khoa học
12 Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương hiện nay phụ thuộc vào sự tác động của nhiều yếu tố. Nếu làm tốt công tác nâng cao ý thức trách nhiệm, phẩm chất và năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý; làm tốt việc tuyển dụng giáo viên mầm non; quản lý, thực hiện có hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ giáo viên mầm non đủ số lượng, có chất lượng cao về phẩm chất, năng lực; chất lượng dạy học, giáo dục và chăm sóc các cháu của đội ngũ giáo viên được nâng cao và thúc đẩy hoạt động tự quản lý của đội ngũ giáo viên mầm non thì việc quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên sẽ đạt hiệu quả cao, góp phần thiết thực nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc học mầm non của huyện Phú Giáo. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Để nghiên cứu đề tài, tác giả dựa trên nền tảng các quan điểm, tư tưởng về giáo dục và quản lý giáo dục của Chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời quán triệt, vận dụng sâu sắc quan điểm hệ thống, cấu trúc, logic, lịch sử và quan điểm thực tiễn trong nghiên cứu khoa học giáo dục, từ đó định hướng cho việc tiếp cận đối tượng nghiên cứu và luận giải các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. 6.2. Phương pháp nghiên cứu Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Thực hiện việc thu thập, nghiên cứu tài liệu; phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu về giáo dục, đào tạo, đặc biệt là những tài liệu liên quan đến quản lý giáo viên như: nghị quyết của các cấp ủy
13 đảng, các văn bản, chỉ thị, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo; kế hoạch quản lý giáo dục nói chung, quản lý đội ngũ giáo viên nói riêng của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phú Giáo và của các trường mầm non trên địa bàn huyện. Nghiên cứu các sản phẩm, công cụ quản lý như: chương trình, quy trình tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ giáo viên đã thực hiện trong những năm gần đây; bài giảng và kế hoạch công tác của giáo viên, hệ thống sổ sách của cán bộ quản lý nhà trường. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát sư phạm: quan sát việc quản lý các buổi họp hội đồng, sinh hoạt chuyên môn. Quan sát hoạt động dạy học, tổ chức vui chơi cho các cháu của giáo viên. Phương pháp điều tra: điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến (hỏi) đối với 12 cán bộ, chuyên viên của phòng giáo dục và đào tạo, 36 cán bộ quản lý, 212 giáo viên ở các trường mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm quản lý: nghiên cứu kết quả hoạt động của đội ngũ giáo viên thông qua các báo cáo tổng kết năm học của các trường mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo. Phương pháp chuyên gia: trao đổi, tham khảo ý kiến của một số nhà khoa học, cán bộ phòng giáo dục và đào tạo, hiệu trưởng, giáo viên ở một số trường mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo. 7. Ý nghĩa của đề tài Đề tài góp phần hệ thống hoá và khái quát hoá lý luận về quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non.
14 Đề xuất biện pháp quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương hiện nay. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu nghiên cứu, tham khảo cho cán bộ quản lý giáo dục nói chung, quản lý trường mầm non nói riêng trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương 8. Kết cấu luận văn Luận văn được kết cấu gồm: Phần mở đầu, 3 chương (7 tiết), kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục.
15 Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm quản lý trường mầm non Nghiên cứu Luật Giáo dục năm 2005 sửa đổi năm 2009 cho thấy nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân nói chung, trường mầm non nói riêng, có nhiệm vụ và quyền hạn: “Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục; xác nhận hoặc cấp văn bằng, chứng chỉ theo thẩm quyền; tuyển dụng, quản lý nhà giáo, cán bộ, nhân viên; tham gia vào quá trình điều động của các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền đối với nhà giáo, cán bộ, nhân viên”... Đồng thời, có “các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật” [32]. Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ trở thành người lao động có phẩm chất, năng lực, có khả năng thực hành tự chủ. Quản lý nhà trường do chủ thể quản lý bên trong nhà trường, đứng đầu là hiệu trưởng và cơ quan chức năng tiến hành. Hoạt động quản lý nhà trường bao gồm quản lý giáo viên, học sinh; quản lý quá trình dạy học, giáo dục; quản lý cơ sở vật chất và thiết bị trường học; quản lý tài chính và quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng. Quản lý nhà trường còn là những tác động quản lý của các cơ quan quản lý giáo dục cấp trên,
16 những quyết định, hướng dẫn của các thực thể bên ngoài nhà trường có liên quan trực tiếp đến nhà trường (như hội đồng giáo dục), góp phần định hướng, hỗ trợ và tạo điều kiện cho nhà trường hoạt động đạt hiệu quả và ngày càng phát triển. Từ những lý giải về quản lý nhà trường nói chung, theo tác giả: “Quản lý trường mầm non là trách nhiệm của cơ quan chức năng, ban giám hiệu đứng đầu là hiệu trưởng và cơ quan của nhà trường nhằm tổ chức và huy động tối đa nguồn lực của các lực lượng, giáo viên và học sinh để thực hiện nhiệm vụ dạy học, giáo dục góp phần đưa chất lượng giáo dục mầm non đạt tới mục tiêu dự kiến và tiến lên trạng thái mới về chất”. Như vậy, quản lý trường mầm non là một chuỗi các tác động hợp lý (có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống) mang tính tổ chức, tính sư phạm của chủ thể quản lý, đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối hợp tham gia vào các hoạt động của nhà trường để làm cho công tác quản lý vận hành tốt, hoàn thành những mục tiêu dự kiến. 1.1.2. Khái niệm đội ngũ giáo viên và chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non * Khái niệm đội ngũ giáo viên “Đội ngũ”, theo cách giải thích của Đại từ điển tiếng Việt đó là: “tập hợp gồm một số đông người cùng chức năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng” [44]. Như vậy, đội ngũ được cấu thành từ các thành tố như: một tập thể người, cùng chung một chức năng, có cùng mục đích, làm theo kế hoạch và gắn bó với nhau về quyền lợi, nghĩa vụ với tổ chức
17 và xã hội. Khi xem xét một đội ngũ, thông thường người ta quan tâm đến 3 yếu tố cơ bản, đó là số lượng đội ngũ, trình độ chuyên môn nghiệp vụ (bao gồm phẩm chất và năng lực) và cơ cấu đội ngũ (bao gồm giới tính, độ tuổi…). “Giáo viên”, theo Điều 70, Luật Giáo dục sửa đổi năm 2005 chỉ rõ: nhà giáo là những người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và các cơ sở giáo dục khác thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi chung là giáo viên [32, tr.22]. Giáo viên trong các cơ sở giáo dục mầm non là người làm nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em trong nhà trường, nhà trẻ, nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập [4, tr.19]. Từ cách tiếp cận về đội ngũ và giáo viên nói chung, tác giả quan niệm: “Đội ngũ giáo viên mầm non là một tập thể các nhà sư phạm, có đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu, có chất lượng cao về phẩm chất, năng lực, cùng chung một chức năng giáo dục, đào tạo, là chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục, chăm sóc trẻ từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi” . Với khái niệm này cho thấy: Đội ngũ giáo viên mầm non là tập hợp những người tham gia công tác giảng dạy, giáo dục trong các trường mầm non và các cơ sở giáo dục tư thục, dân lập khác thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, được tổ chức thành một lực lượng, có cùng nhiệm vụ là giảng dạy, giáo dục, chăm sóc các cháu có độ tuổi từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi. Với tư cách là nhà sư phạm, đội ngũ giáo viên mầm non trực tiếp đóng góp trí tuệ và sức lực nhằm giáo dục cho các cháu ở lứa tuổi nhà trẻ, mẫu giáo phát triển trí tuệ, hình thành nhân cách, đáp ứng đòi hỏi khách quan của xã hội trong việc chăm lo cho thế hệ