Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh các trường THPT huyện Ba Vì. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ---------- KHUẤT THANH QUANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ---------- KHUẤT THANH QUANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN HỮU HOAN HÀ NỘI - 2015
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Hội đồng Khoa học chuyên ngành Quản lý giáo dục Trường Đại học giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, cùng phòng Đào tạo, Khoa sau Đại học nhà trường, các Thầy, cô giáo đã giúp đỡ tận tình trong công tác giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt hoạt động học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các Thầy, cô giáo và cán bộ, nhân viên các trường THPT; Quảng Oai, Ngô Quyền, Ba Vì, Bất Bạt – Huyện Ba Vì đã tích cực ủng hộ, cộng tác nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong hoạt động điều tra, khảo sát, thu thập dữ liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu. Xin vô cùng cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ tác giả trong hoạt động học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả xin được bày tỏ lòng kính trọng và sự biết ơn sâu sắc tới TS. Trần Hữu Hoan - người đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo ân cần cho tác giả trong hoạt động nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến đóng góp, chỉ bảo của các thầy, cô giáo trong Hội đồng khoa học, bạn bè đồng nghiệp và những người quan tâm để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 8 tháng 11 năm 2015 Tác giả Khuất Thanh Quang i
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CNXH Chủ nghĩa xã hội CNH-HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất DH Dạy học GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐDH Hoạt động dạy học HS Học sinh PPDH Phương pháp dạy học QLGD Quản lý giáo dục SGK Sách giáo khoa THPT Trung học ph thông TCM T chuyên môn TTCM T trưởng chuyên môn UBND y ban Nhân dân ii
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ................................................ Error! Bookmark not defined. DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ......................................................... ii MỤC LỤC ........... ...........................................................................................iii DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .......... 6 1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản.......................................................................... 8 1.2.1. Quản lý, chức năng của quản lý .............................................................. 8 1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường ............................................... 11 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học ................................................................... 15 1.2.4. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ................................................... 20 1.3. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng THPT ........................... 22 1.3.1. Vị trí, vai trò của môn tiếng Anh ở trường THPT ................................ 22 1.3.2. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT ............................. 23 1.3.3. Chương trình môn tiếng Anh ở trường THPT ...................................... 24 1.3.4. Chủ thể quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở trường THPT ............ 25 1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng THPT .............................................................................................................. 29 1.4.1. Quản lý thực hiện mục tiêu và nội dung dạy học môn tiếng Anh ........ 29 1.4.2. Quản lý thực hiện chương trình, nội dung dạy học môn tiếng Anh ..... 31 1.4.3. Quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GV tiếng Anh ............. 33 1.4.4. Quản lý CSVC, thiết bị và đồ dùng dạy học môn tiếng Anh................ 34 1.4.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh ở trường THPT ................................................................................................... 35 iii
1.5. Yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh các trƣờng THPT .................................................................................. 36 1.5.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 36 1.5.2. Yếu tố khách quan ................................................................................. 37 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 39 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................... 41 2.1. Vài nét khái quát về huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ........................ 41 2.1.1. Vị trí địa lí, dân cư ................................................................................ 41 2.1.2. Về kinh tế - xã hội ................................................................................. 41 2.1.3. Về tình hình giáo dục THPT ................................................................. 42 2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ....................................................... 48 2.2.1. Đánh giá của CBQL, GV và HS THPT về chương trình tiếng Anh..... 48 2.2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh ..................................... 52 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .......................................... 61 2.3.1. Quản lý thực hiện mục tiêu và nội dung dạy học môn tiếng Anh ........ 62 2.3.2. Quản lý thực hiện chương trình, nội dung dạy học môn tiếng Anh ..... 64 2.3.3. Quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GV tiếng Anh ............. 66 2.3.4. Quản lý CSVC, thiết bị và đồ dùng dạy học môn tiếng Anh................ 68 2.3.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh ở trường THPT ................................................................................................... 70 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .............. 71 2.4.1. Điểm mạnh ............................................................................................ 71 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 72 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 73 iv
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................... 74 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THPT huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội ............. 74 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống .......................................................................... 74 3.1.2. Đảm bảo tính thực ti n .......................................................................... 74 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả .......................................................................... 74 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .......................................... 75 3.2.1. Chỉ đạo chặt chẽ công tác lập kế hoạch giảng dạy môn Tiếng Anh theo học kỳ, năm học ...................................................................................... 75 3.2.2. Chỉ đạo đ i mới hình thức, phương pháp t chức hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo hướng hình thành năng lực giao tiếp cho học sinh ....... 79 3.2.3. Đ i mới hình thức, phương pháp học tập môn tiếng Anh của học sinh ....... 83 3.2.4. Đ i mới hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh........ 87 3.2.5. Đ i mới hình thức, phương pháp t chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ giáo viên Tiếng Anh ............................... 90 3.2.6. Tăng cường CSVC, trang thiết bị phục vụ dạy học môn Tiếng Anh của các trường THPT .............................................................................. 95 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 98 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................................................................................................ 98 3.4.1. Giới thiệu t chức khảo nghiệm ............................................................ 98 3.4.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm ............................................................. 99 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 104 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 108 PHỤ LỤC ....................................................................................................111 v
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả thống kê quy mô trường lớp, HS các trường THPT năm học 2013 – 2014 ................................................................... 43 Bảng 2.2. Thống kê số liệu đội ngũ cán bộ quản lý ..................................... 44 Bảng 2.3. Thống kê số liệu đội ngũ giáo viên .............................................. 45 Bảng 2.4. Thống kê số liệu đội ngũ nhân viên ............................................. 45 Bảng 2.5. Thống kê chất lượng giáo dục trí dục của học sinh 3 năm gần đây ......................................................................................... 46 Bảng 2.6. Thống kê chất lượng của môn Tiếng Anh 3 năm gần đây........... 46 Bảng 2.7. Thống kê chất lượng giáo dục đạo đức 3 năm gần đây ............... 47 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, GV và HS về mức độ khó của chương trình tiếng Anh ............................................................................. 48 Bảng 2.9. Đánh giá của GV và HS về độ khó của nội dung kiến thức ........ 49 Bảng 2.10. Đánh giá của GV và HS về mức độ khó của các kỹ năng học ................................................................................................ 50 Bảng 2.11. Đánh giá của GV và HS về nội dung, chương trình SGK ........... 52 Bảng 2.12. Đánh giá của GV và HS về phương pháp giảng dạy tiếng Anh ............................................................................................... 53 Bảng 2.13. Đánh giá của GV và HS về hoạt động học tập tiếng Anh tại các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ..................... 55 Bảng 2.14. Đánh giá của GV và HS về thái độ của HS đối với môn tiếng Anh ...................................................................................... 56 Bảng 2.15. Đánh giá của GV và HS về việc t chức dạy học môn tiếng Anh ............................................................................................... 58 Bảng 2.16. Đánh giá của GV và HS về việc kiểm tra, đánh giá HS môn tiếng Anh ...................................................................................... 60 vi
Bảng 2.17. Nhận thức của CBQL về tầm quan trọng của các nội dung quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trong trường THPT............................................................................................ 62 Bảng 2.18. Nhận thức của cán bộ quản lý và GV về tầm quan trọng các nội dung quản lý HĐDH tiếng Anh của trường THPT ............... 63 Bảng 2.19. Mức độ thực hiện các nội dung quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch của GV .................................................................. 65 Bảng 2.20. Mức độ nhận thức về nội dung quản lý đào tạo, bồi dưỡng GV tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì ......................... 66 Bảng 2.21. Mức độ thực hiện các nội dung quản lý đào tạo, bồi dưỡng GV tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì ......................... 67 Bảng 2.22. Mức độ nhận thức các nội dung quản lý CSVC dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì ................................ 68 Bảng 2.23. Mức độ thực hiện các biện pháp quản lý CSVC dạy học tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì ................................ 69 Bảng 2.24. Mức độ nhận thức về các nội dung quản lý công tác kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì ...................................................................... 70 Bảng 2.25. Mức độ thực hiện các nội dung quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì ................................................................................. 71 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất ............................................................................................. 100 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất ... 102 vii
MỞ ĐẦU 1. L do chọn đề tài Trong mọi chính sách phát triển của mỗi quốc gia, chính sách về giáo dục đào tạo được coi là chính sách hàng đầu bởi vì con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển, là nguồn lực của mọi nguồn lực. Đầu tư cho con người, gia tăng các giá trị cho con người là quyết tâm hàng đầu được các quốc gia luôn luôn chú trọng. Việt Nam đang cùng nhân loại bước vào nhữmg năm đầu của thế kỷ XXI, thế kỷ của nền kinh tế tri thức trên phạm vi toàn cầu, thế kỷ của sự bùng n thông tin và khoa học công nghệ. Xu thế hội nhập quốc tế ngày nay đòi hỏi phải có một nguồn nhân lực chất lượng cao làm việc được trong một môi trường đa ngôn ngữ, đa văn hóa. Thực tế đặt ra cho ngành Giáo dục đối với việc dạy và học ngoại ngữ là đào tạo ra nguồn nhân lực lao động có chất lượng cao, có khả năng sử dụng được ngoại ngữ như một công cụ giao tiếp trong công việc hàng ngày. Trước những biến đ i và xu thế phát triển hiện nay, không chỉ có Việt Nam mà rất nhiều nước trên thế giới đã thực hiện việc đ i mới nội dung, chương trình, phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi đất nước. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cũng có nhiều đ i mới. Bên cạnh các môn học tự nhiên và xã hội, tiếng Anh là phương tiện để người học có thể tiếp cận nhanh chóng nhất tới các nền văn hoá và tri thức của thế giới. Mặc dù môn tiếng Anh có đặc điểm riêng nhưng cũng giống như các môn học khác cần được đ i mới nội dung chương trình để phù hợp hơn, đáp ứng được đòi hỏi của xã hội. Từ khi đ i mới chương trình THPT, việc dạy và học môn Tiếng Anh cũng có những thay đ i theo, có ảnh hưởng đến các hoạt động dạy, kiểm tra, đánh giá của GV và việc học tập của HS. Do vậy, việc quản lý hoạt động dạy và học tiếng Anh ở THPT cần những sự thay đ i thích ứng. 1
Nhận thức về tầm quan trọng của tiếng Anh, đặc biệt khi nước ta gia nhập vào T chức Thương mại Thế giới (WTO), Chính phủ đặt ra mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức nâng cao kiến thức, năng lực quản lý điều hành và thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH-HĐH) đất nước. Để đạt mục tiêu đó, Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam đã thông qua Quyết định số 1400 ngày 30 tháng 9 năm 2008 về phê duyệt đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020”, trong đó nêu rõ mục tiêu chung là: “Đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ, năng c s dụng ngoại ngữ c a ngu n nhân c, nhất à đối với một số nh v c ưu ti n; đến năm 2020 đa số thanh ni n iệt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đ ng và đại học c đ năng c ngoại ngữ s dụng độc ập, t tin trong giao tiếp, học tập, àm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hoá; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh c a người dân iệt Nam, phục vụ s nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” 30. Từ đó cho thấy, để Việt Nam có thể đi tắt, đón đầu, vươn tới tầm cao về khoa học công nghệ trong thời kỳ bùng n thông tin hiện nay và tiến nhanh trên con đường CNH-HĐH, con đường hiệu quả nhất là đầu tư, phát triển giáo dục và lực lượng lao động phải biết ngoại ngữ. Trong những năm qua hoạt động quản lý hoạt động dạy học ở các trường THPT Huyện Ba Vì vẫn theo cách làm truyền thống đã được hình thành từ nhiều thập kỷ trước. Cách quản lý hoạt động dạy học của nhà trường nói chung và môn học tiếng Anh nói riêng phần lớn theo kinh nghiệm tự học hỏi nên chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay. Vì vậy, Tác giả đã chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội” với mong muốn xây dựng được các biện pháp khả thi và hiệu quả trên cơ sở lý luận khoa học và thực 2
ti n nhằm quản lý tốt hoạt động dạy học môn ngoại ngữ, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận dạy học, quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT và đánh giá thực trạng các hoạt động này trong địa bàn huyện Ba Vì thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn học này trong các nhà trường THPT thuộc địa bàn nghiên cứu. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì những năm gần đây đã đạt được những kết quả nhất định song vẫn còn có nhiều hạn chế. Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học một cách hợp lí, khả thi sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì đáp ứng với yêu cầu đ i mới giáo dục hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT. 5.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh các trường THPT huyện Ba Vì. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. 3
5.4. T chức khảo nghiệm khẳng định tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất. 6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. 6.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu Đề tài nghiên cứu ở 4 trường THPT thuộc huyện Ba Vì: Trường THPT Quảng Oai; Trường THPT Ba Vì; Trường THPT Ngô Quyền - Ba Vì; Trường THPT Bất Bạt. Các số liệu thống kê được sử dụng trong luận văn là số liệu của ba trường giai đoạn từ năm 2011 đến 2014. 6.3 Giới hạn khách thể điều tra Đề tài tiến hành khảo sát trên các đối tượng cụ thể sau: - Cán bộ quản lý: 16 (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, T trưởng t chuyên môn và T trưởng t bộ môn tiếng Anh). - Giaó viên dạy tiếng Anh: 26. - Học sinh: 40. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, t ng hợp, phân loại, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu lí luận, các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước có liên quan đến GD và ĐT, quản lý hoạt động dạy học nói chung và dạy học môn tiếng Anh nói riêng để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra Xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi trưng cầu ý kiến của các CBQL, GV và HS trường THPT để tìm hiểu thực trạng dạy học môn tiếng Anh tại địa bàn nghiên cứu. 4
- Phương pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn một số Hiệu trưởng, Hiệu phó, t trưởng bộ môn và GV dạy tiếng Anh của một số trường THPT để tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn trong dạy học môn tiếng Anh và quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh nhằm góp phần làm rõ thực trạng. - Phương pháp quan sát Mục đích thu thập thông tin về cách thức quản lý, cách thực hiện hoạt động dạy học môn tiếng Anh hiện nay của GV và HS các trường THPT để thu thập tài liệu b sung cho kết quả điều tra. 7.3. Phương pháp toán học Sử dụng phương pháp toán học để thống kê và xử lý số liệu, thông tin thu được từ các phương pháp nghiên cứu trên phục vụ cho mục đích nghiên cứu của đề tài. 8. Cấu trúc của uận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trường trung học ph thông. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở các trường trung học ph thông huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. 5
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Hiện nay với sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoá thì vai trò của tiếng Anh ngày càng được khẳng định. Trong bậc học THPT, việc dạy và học môn tiếng Anh như thế nào nhằm đảm bảo mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế đang là vấn đề cấp thiết và là nhiệm vụ trong tâm của các nhà trường. Đảng và Nhà nước ta coi giáo dục là “Quốc sách hàng đầu”, điều này đã được cụ thể hoá trong chiến lược phát triển giáo dục 2011- 2020. “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”[6]. Đứng trước nhiệm vụ đ i mới GD&ĐT, đ i mới nội dung chương trình và PPDH cho các môn học trong chương trình giáo dục, tiếng Anh không đứng tách rời các môn học khác nên phần lớn các biện pháp quản lý dạy học nói chung đều có thể áp dụng được khi nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh. Một số giáo trình, tài liệu của các tác giả liên quan đến đề tài như: Phạm Minh Hạc, Một số vấn đề về quản lý giáo dục và khoa học giáo dục, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1986; Trần Khánh Đức, Quản lý và kiểm định chất lượng đào tạo nhân lực theo ISO & TQM , 2004; Trần Kiểm, Bùi Minh Hiền, Quản lý và Lãnh đạo nhà trường, Nxb Trường ĐHSP, Hà Nội, 2006; Đặng Quốc Bảo, Nguy n Thị Mỹ Lộc, Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường , Bài giảng cho học viên cao học quản lý giáo dục, 2009; Đặng Xuân Hải, Quản lý nhà nước về giáo dục, Bài giảng cho học viên cao học quản lý giáo dục, 2009; Nguy n Quốc Chí, Nguy n Thị Mỹ Lộc, Đại cương khoa học quản lý, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2010... đã được ứng dụng rộng rãi và mang lại một số hiệu quả nhất định trong QL nói chung, QLGD, QL trường học nói riêng. 6
Liên quan trực tiếp đến đề tài tác giả đang nghiên cứu có một số công trình sau đây: Lê Tường Vân, Quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh cho lớp chất lượng cao tại trường trung học ph thông dân lập Nguy n Siêu, Hà Nội, luận văn thạc sỹ QLDG, 2010; Trần Thị Hằng, Biện pháp quản lý HĐDH môn Tiếng Anh ở trường THPT Nam Phù Cừ - Tỉnh Hưng Yên, Luận văn thạc sỹ QLGD, 2014...Các công trình nghiên cứu trên đây đều đã đạt được những thành tựu nhất định về lý luận cũng như thực ti n. Tuy nhiên việc áp kết quả nghiên cứu sẽ còn phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của các nhà trường, đặc biệt là đối với các trường THPT ở huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Cho đến nay, việc nghiên cứu các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì chưa có ai thực hiện. Như vậy, vấn đề nâng cao chất lượng dạy học từ lâu đã được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Xã hội càng phát triển thì vấn đề này càng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là của các nhà nghiên cứu giáo dục, ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung mà ta thấy trong các công trình nghiên cứu của họ là: Khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp học. Nhiều tác giả trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã nghiên cứu và đưa ra nhiều biện pháp QL HĐDH trong nhà trường. Có nhiều luận văn thạc sỹ quan tâm tới đề tài “Quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường” với nhiều cách tiếp cận về vấn đề quản lý khác nhau, ở những địa phương khác nhau với phạm vi nghiên cứu rộng, hẹp khác nhau. Tuy nhiên việc áp dụng kết quả nghiên cứu sẽ còn phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của các nhà trường đặc biệt là với các trường THPT huyện Ba Vì. Cho đến nay việc nghiên cứu về QL hoạt động DH môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì chưa có ai thực hiện. Do đó, đề tài tập trung nghiên cứu sâu về cơ sở lý luận của hoạt động QLDH, thực trạng các biện pháp QL HĐDH môn tiếng Anh, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp QL HĐDH môn tiếng Anh ở các trường THPT huyện Ba Vì. 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý, chức năng của quản lý 1.2.1.1. Khái niệm quản ý QL là một sự tác động có định hướng, mang tính hệ thống, được thực hiện có ý thức, t chức của chủ thể QL lên đối tượng quản lí, bằng cách vạch ra mục tiêu của t chức đồng thời kiếm tìm các biện pháp, cách thức tác động vào t chức nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Theo lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin thì “Quản ý xã hội một cách khoa học à s tác động c ý thức c a ch thể quản ý đối với toàn bộ hay những hệ thống khác nhau c a hệ thống xã hội tr n cơ sở nhận thức và vận dụng đúng đắn những quy uật khách quan vốn c c a n nhằm đảm bảo cho n hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra” [24, tr. 283]. Theo tác giả K.Marx: “Tất cả mọi ao động xã hội tr c tiếp hay ao động chung nào tiến hành tr n quy mô tương đối ớn, thì ít nhiều cũng cần đến một s chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và th c hiện những chức năng chung phát sinh từ s vận động c a toàn bộ cơ thể sản xuất khác với s vận động c a những khí quan độc ập c a n . Một người độc tấu v cầm t điều khiển ấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải c một nhạc trưởng” [21, tr. 480] Như vậy K.Marx đã cho chúng ta hiểu được bản chất QL là một hoạt động lao động để điều khiển lao động, một hoạt động tất yếu vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển của xã hội loài người. QL đã trở thành một hoạt động ph biến, mọi lúc, mọi nơi, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó là một loại hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công và hợp tác để làm một công việc nhằm đạt một mục tiêu chung. Quan niệm về QL c a các tác giả iệt Nam. Theo tác giả Nguy n Ngọc Quang: “QL à tác động c mục đích, c kế hoạch c a ch thể QL đến tập thể những người ao động (n i chung à khách thể QL) nhằm th c hiện được những mục ti u d kiến” [29, tr.35]. 8
Theo các tác giả Nguy n Quốc Chí và Nguy n Thị Mỹ Lộc thì “Hoạt động QL à tác động c định hướng, c ch đích c a ch thể QL (người QL) đến khách thể quản ý (người bị QL) trong một tổ chức nhằm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích c a tổ chức” [8, tr. 9]. Tác giả Phạm Văn Kha khẳng định: “QL à quá trình ập kế hoạch, tổ chức, ãnh đạo và kiểm tra công việc c a các thành vi n thuộc một hệ thống đơn vị và việc s dụng các ngu n c để đạt được các mục đích đã định”[18, tr.6]. Quan niệm về QL c a các tác giả nước ngoài. Tác giả Harold. Knoontz cũng nhấn mạnh: “QL à một hoạt động thiết yếu, n đảm bảo s phối hợp những nỗ c c a các nhân nhằm đạt được mục đích c a nh m (tổ chức). Mục đích c a mọi nhà QL à nhằm hình thành môi trường mà trong đ con người c thể đạt được các mục đích c a mình với thời gian, tiền bạc, vật chất và s bất mãn cá nhân ít nhất” [17, tr. 33 ]. K.Marx và Angel cho rằng "QL là một quá trình tác động có định hướng, có t chức, lựa chọn trong số các tác động có thể có, dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng n định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định" " QL là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể QL đến tập thể những người lao động nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến", họ đã nghiên cứu quá trình lao động và cho rằng "QL là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó bằng phương pháp tốt nhất". Có nhiều định nghĩa khác nhau về QL, song nhìn chung các định nghĩa trên đều đi đến thống nhất: QL luôn luôn tồn tại với tư cách là một hệ thống gồm các yếu tố: chủ thể QL (người QL, t chức QL); khách thể QL (người bị QL, đối tượng QL) gồm con người, trang thiết bị kỹ thuật, vật nuôi, cây trồng và mục đích hay mục tiêu chung của công tác QL do chủ thể QL áp đặt hay do yêu cầu khách quan của xã hội hoặc do có sự cam kết, thỏa thuận giữa chủ thể QL và khách thể QL, từ đó nảy sinh các mối quan hệ tương tác với nhau giữa chủ thể QL 9
và khách thể QL. Như vậy, có thể hiểu QL là một dạng hoạt động đa cấp, đa dạng và hơn nữa lại được tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau nên có nhiều cách hiểu khác nhau về QL. Mặc dù có những cách tiếp cận và hiểu khác nhau nhưng về bản chất, QL là sự tác động có mục đích của người QL (chủ thể QL) đến người bị QL (khách thể QL) nhằm thực hiện mục tiêu chung. QL vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật. QL mang tính khoa học vì các hoạt động của QL có t chức, có định hướng đều dựa trên những qui luật, những nguyên tắc và những phương pháp hoạt động cụ thể, đồng thời QL mang tính nghệ thuật vì nó được vận dụng một cách linh hoạt và sáng tạo vào những điều kiện cụ thể trong sự kết hợp và tác động nhiều mặt của các yếu tố khác nhau trong đời sống xã hội. 1.2.1.2. Các chức năng quản ý Toàn bộ quá trình QL được thực hiện thông qua các chức năng QL đó là: lập kế hoạch, t chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Các chức năng QL có mối quan hệ mật thiết với nhau và di n ra có tính chu kỳ trong khoảng thời gian, không gian xác định. Hệ thống thông tin có vai trò đặc biệt quan trọng trong quản lý, được coi là mạch máu lưu thông giữa các bộ phận đảm bảo cho toàn bộ hệ thống hoạt động, đảm bảo sự thống nhất trong quản lý. Mối liên hệ giữa các chức năng và thông tin trong QL được biểu di n theo sơ đồ 1. Kế hoạch Kiểm tra, Tổ chức đánh giá Thông tin Chỉ đạo Sơ đồ 1.1: Các chức năng và thông tin trong quản lý 10
Chức năng lập kế hoạch: Là quá trình thiết lập các mục tiêu của hệ thống các hoạt động và điều kiện đảm bảo thực hiện được các mục tiêu đó. Kế hoạch là nền tảng của QL, lập kế hoạch bao gồm: Xác định chức năng, nhiệm vụ và các công việc của đơn vị, dự báo, đánh giá triển vọng, đề ra mục tiêu, chương trình, xác định tiến độ, xác định ngân sách, xây dựng các nguyên tắc tiêu chuẩn, xây dựng các thể thức thực hiện... Chức năng t chức: là quá trình sắp xếp và phân b công việc, quyền hành và quyền lực cho các thành viên của t chức để họ có thể hoạt động và đạt được mục tiêu của t chức một cách hiệu quả. Xây dựng các cơ cấu, nhóm, tạo sự hợp tác liên kết, xây dựng các yêu cầu, lựa chọn, sắp xếp bồi dưỡng cho phù hợp, phân công nhóm và cá nhân. Chức năng chỉ đạo (lãnh đạo, điều khiển): là quá trình tác động đến các thành viên của t chức làm cho họ nhiệt tình, tự giác, nỗ lực phấn đấu đạt được các mục tiêu của t chức.Trong chỉ đạo chú ý sự kích thích động viên, thông tin hai chiều đảm bảo sự hợp tác trong thực tế. Chức năng kiểm tra: là hoạt động của chủ thể QL nhằm đánh giá và xử lý những kết quả của quá trình vận hành t chức. Xây dựng định mức và tiêu chuẩn, các chỉ số công việc, PP đánh giá, rút kinh nghiệm và điều chỉnh. Ngoài 4 chức năng cơ bản trên đây, cần lưu ý rằng, trong mọi hoạt động của QLGD, thông tin QLGD đóng vai trò vô cùng quan trọng, nó được coi như “mạch máu” của hoạt động QLGD. Quá trình QL nói chung, quá trình QLGD nói riêng là một thể thống nhất trọn vẹn. Sự phân chia thành các giai đoạn chỉ có tính chất tương đối giúp cho người QL định hướng thao tác trong hoạt động của mình. Trong thực tế, các giai đoạn di n ra không tách bạch rõ ràng, thậm chí có chức năng di n ra cả ở một số giai đoạn khác nhau trong quá trình đó. 1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường 1.2.2.1. Quản ý giáo dục QLGD là sự vận dụng một cách cụ thể các nguyên lý của QL nói chung vào lĩnh vực giáo dục. 11