Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa theo chuẩn đầu ra

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:160

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng đào tạo và quản lý quá trình đào tạo theo CĐR ở trường các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đề xuất một số biện pháp quản lý đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh phát triển KT-XH hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa theo chuẩn đầu ra

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ CẨM QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA THEO CHUẨN ĐẦU RA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ CẨM QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA THEO CHUẨN ĐẦU RA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.140114 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN ĐỨC CHÍNH HÀ NỘI - 2020
LỜI CẢM ƠN Nhận thấy nhu cầu thiết thực tại các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa nói chung và đơn vị công tác nói riêng cùng với sự định hướng của một số giáo viên tham gia giảng dạy lớp cao học QH-2017-S3. Tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu:“Quản lý quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa theo chuẩn đầu ra ”. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu trường Đại học Giáo dục, quý thầy cô trực tiếp giảng dạy; Ban Giám hiệu, Cán bộ quản lý, giáo viên của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa; các cơ quan, doanh nghiệp và các đồng nghiệp luôn động viên, quan tâm và giúp đỡ để hoàn thành luận văn đã tận tình và tạo nhiều điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt tác giả đề tài xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và sự trân trọng đến: GS.TS. Nguyễn Đức Chính, người Thầy đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả từ khởi sự đề cương cho đến lúc hoàn thành luận văn. Mặc dù đã cố gắng trong điều kiện và khả năng có thể để hoàn thành luận văn, song chắc chắn còn nhiều thiếu sót và hạn chế. Tác giả đề tài kính mong được sự chỉ dẫn của quý thầy cô và sự góp ý của đồng nghiệp nhằm làm cho luận văn được hoàn thiện, có giá trị thực tiễn trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 04 tháng 12 năm 2019 Tác giả Nguyễn Thị Cẩm i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ASEAN Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á ASEM Diễn đàn hợp tác Á - Âu CBQL Cán bộ quản lý CIPO Context - Input - Process - Output/Outcome CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSVC&TBĐT Cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDCN Giáo dục chuyên nghiệp GDNN Giáo dục nghề nghiệp GIZ Tổ chức hợp tác phát triển Đức HĐ Hoạt động HS Học sinh ILO Tổ chức Lao động Quốc tế KH&CN Khoa học và công nghệ KH&ĐT Khoa học và đào tạo KT-XH Kinh tế - xã hội LĐ - TB & XH Lao động - Thương binh và xã hội QLĐT Quản lý đào tạo TB Trung bình TBĐT Thiết bị đào tạo TCCN Trung cấp chuyên nghiệp TCN Trung cấp nghề UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và văn hóa của Liên hiệp quốc WTO Tổ chức Thương mại Thế giới ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ................................................................................................................... i Danh mục chữ viết tắt .................................................................................................ii Danh mục các bảng ...................................................................................................vii Danh mục các biểu đồ, sơ đồ ..................................................................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 10 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ THEO CHUẨN ĐẦU RA .......................................................................... 16 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 16 1.1.1. Những nghiên cứu về đào tạo theo chuẩn đầu ra .................................. 16 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra...... 20 1.2. Một số khái niệm cơ bản về quản lý ĐTN theo chuẩn đầu ra ..................... 23 1.2.1. Đào tạo nghề, mục tiêu đào tạo. ............................................................ 23 1.2.2. Chuẩn đầu ra trong đào tạo ................................................................... 24 1.2.3. Chuẩn đầu ra GDNN .............................................................................. 26 1.2.4. Quản lý, quản lý nhà trường, quản lý đào tạo, quản lý đào tạo theo CĐR ...... 27 1.3. Quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ............................................................. 29 1.3.1. Quá trình đào tạo ................................................................................... 29 1.3.2. Các hoạt động chủ yếu trong quá trình ĐTN theo CĐR ........................ 31 1.4. Nội dung quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ............................... 31 1.4.1. Quản lý các yếu tố đầu vào .................................................................... 31 1.4.2. Quản lý các yếu tố quá trình .................................................................. 37 1.4.3. Quản lý các yếu tố đầu ra ...................................................................... 40 1.5. Các yếu tố tác động đến quản lý quá trình đào tạo theo CĐR .................... 41 1.5.1. Các yếu tố khách quan ........................................................................... 41 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ............................................................................... 42 Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 44 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO THEO CHUẨN ĐẦU RA CỦA CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA ................................................................ 45 iii
2.1. Giới thiệu khái quát về các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa .............................................................................................................. 45 2.2. Giới thiệu quá trình khảo sát thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra của các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ... 46 2.2.1. Mục đích khảo sát................................................................................... 46 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................... 46 2.2.3. Phương pháp khảo sát ............................................................................ 46 2.2.4. Tiêu chí và thang đánh giá ..................................................................... 47 2.2.5. Mẫu khảo sát .......................................................................................... 48 2.3. Thực trạng quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra tại các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa .......................................................................... 48 2.3.1. Thực trạng hoạt động xác định nhu cầu đào tạo nghề (ĐTN) ............... 49 2.3.2. Hoạt động xác lập và công bố CĐR, mục tiêu ĐTN .............................. 50 2.3.3. Thực trạng hoạt động phát triển chương trình đào tạo theo CĐR ........ 52 2.3.4. Thực trạng hoạt động tuyển sinh theo CĐR ........................................... 54 2.3.5. Thực trạng đội ngũ giáo viên ................................................................. 56 2.3.6. Thực trạng hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo ........ 58 2.3.7. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giáo viên trong quá trình đào tạo theo CĐR ........................................................................................................... 60 2.3.8. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh ........................................... 62 2.3.9. Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá trong quá trình đào tạo theo CĐR .......................................................................................................... 63 2.4. Thực trạng quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra của các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ................................................. 65 2.4.1. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu vào .................................................. 65 2.4.2. Thực trạng quản lý các yếu tố quá trình ................................................ 76 2.4.3. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu ra .................................................... 83 2.5. Thực trạng mức độ tác động của các yếu tố có ảnh hƣởng đến quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra ...................................................................................... 86 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra của các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa........................................... 87 Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 91 iv
CHƢƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO THEO CHUẨN ĐẦU RA CỦA CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA ..................................................................................... 92 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý đào tạo ....................................... 92 3.1.1. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật và chính sách của Nhà nước, điều lệ và quy chế của ngành ....................................................................................... 92 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ......................................................... 92 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ........................................................ 92 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................ 93 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ...................................... 93 3.2. Các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra của các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa .................................................. 93 3.2.1. Tổ chức khảo sát thị trường lao động từ đó xác lập và công bố chuẩn đầu ra của các trường nhằm định hướng đào tạo người học đáp ứng nhu cầu xã hội ........................................................................................... 93 3.2.2. Tổ chức phát triển chương trình đào tạo dựa trên thông tin phản hồi của cơ sở lao động và học sinh tốt nghiệp theo hướng cập nhập chuẩn đầu ra của ngành, nghề đào tạo. ...................................................................... 95 3.2.3. Tập trung tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về năng lực giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh để đáp ứng chuẩn đầu ra ............ 97 3.2.4. Tăng cường chỉ đạo các hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và tài chính cho quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ............................................. 101 3.2.5. Bồi dưỡng và tập huấn kỹ năng thiết kế, cách sử dụng các bài kiểm tra đánh giá các môn học cho các mục đích khác nhau trong suốt khóa học .... 103 3.2.6. Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường với doanh nghiệp sử dụng lao động ............................................................................................ 104 3.2.7. Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra cho đội ngũ cán bộ quản lý các cấp của trường ................................. 105 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ...................................................................................................................... 108 3.4. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra tại các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.............................................................................................. 109 v
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................... 109 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 109 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ................................................................... 110 3.4.4. Tiêu chí và thang đánh giá ................................................................... 110 3.4.5. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................ 110 3.4.6. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 110 Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................. 115 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 120 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mẫu khách thể khảo sát.......................................................................39 Bảng 2.2. Thực trạng triển khai các hoạt động xác định nhu cầu đào tạo nghề .......40 Bảng 2.3. Thực trạng triển khai các hoạt động xác lập và công bố CĐR ...........41 Bảng 2.4. Thực trạng hoạt động xác định mục tiêu ĐTN ...................................43 Bảng 2.5. Thực trạng hoạt động phát triển chương trình đào tạo theo CĐR ......44 Bảng 2.6. Thực trạng hoạt động tuyển sinh theo CĐR .......................................45 Bảng 2.7. Thực trạng giáo viên của các cơ sở đào tạo nghề ...............................47 Bảng 2.8. Trình độ của giáo viên dạy nghề năm 2018 ........................................49 Bảng 2.9. Thực trạng hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo ......50 Bảng 2.10. Thực trạng các hoạt động giảng dạy của giáo viên .............................60 Bảng 2.11. Thực trạng các hoạt động học tập của học sinh ..................................53 Bảng 2.12. Thực trạng các hoạt động kiểm tra, đánh giá trong quá trình đào tạo ......55 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý hoạt động xác định nhu cầu ĐT ..........................57 Bảng 2.14. Thực trạng quản lí hoạt động xác lập và công bố CĐR, mục tiêu đào tạo .................................................................................................58 Bảng 2.15. Thực trạng quản lý hoạt động tuyển sinh............................................59 Bảng 2.16. Thực trạng quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo theo CĐR.............................................................................................61 Bảng 2.17. Thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên .................................................63 Bảng 2.18. Thực trạng quản người học .................................................................64 Bảng 2.19. Thực trạng quản lý hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo .................................................................................................65 Bảng 2.20. Tổng hợp thực trạng quản lý đầu vào tại trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ......................................................................66 Bảng 2.21. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên ................................67 Bảng 2.22. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh .................................69 Bảng 2.23. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá trong quá trình đào tạo .................................................................................................71 Bảng 2.24. Thực trạng quản lí hoạt động thực hành, thực tập ..............................72 Bảng 2.25. Tổng hợp thực trạng quản lý quá trình ...............................................73 Bảng 2.26. Thực trạng quản lý hoạt động cấp phát văn bằng, chứng chỉ .............74 Bảng 2.27. Thực trạng quản lý thông tin phản hồi của cơ sở sử dụng lao động ........75 vii
Bảng 2.28. Đánh giá chung thực trạng quản lý yếu tố đầu ra của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ..............................................76 Bảng 2.29. Thực trạng mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo .............................................................................................77 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về nhận thức tính cấp thiết của các biện pháp quản lý quá trình đào tạo tại các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ..........................................................................111 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về nhận thức tính khả thi của các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR tại các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.......................................................112 Bảng 3.3. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý quá trình đào tạo tại các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ..........................................................................113 viii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Mức độ triển khai các hoạt động xác định nhu cầu đào tạo nghề .........49 Biểu đồ 2.2. Đánh giá thực trạng quản lý đầu vào tại Trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa....................................................................76 Biểu đồ 2.3. Tổng hợp thực trạng quản lý quá trình .............................................82 Biểu đồ 2.4. Thực trạng quản lý đầu ra tại các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa .........................................................................85 Sơ đồ 1.1. Đào tạo theo quá trình CIPO ............................................................30 Sơ đồ 1.2. Quy trình quản lý xác lập chuẩn đầu ra trình độ ..............................33 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh chung trước một kỉ nguyên mới của thế giới, của đất nước sau gần 30 năm đổi mới cho thấy sự phát triển bền vững về kinh tế - xã hội (KT- XH) của mỗi quốc gia phụ thuộc phần nhiều vào chất lượng nguồn nhân lực của quốc gia đó. Hiện nay, xu thế hội nhập và toàn cầu hoá là những đặc trưng mang tính toàn cầu. Để đáp ứng các đặc trưng của toàn cầu hóa của nền kinh tế thế giới đòi hỏi giáo dục của Việt Nam phải hội nhập với giáo dục khu vực và thế giới thì giáo dục cần phải đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao. Vì thế, nếu toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới là một xu thế khách quan, không thể thay đổi, thì giáo dục Việt Nam phải đi tắt đón đầu, tự đổi mới để hội nhập mà điểm then chốt là phải cố gắng để hướng đến một chuẩn chung về mô hình quản lý, về chương trình đào tạo và nhất là chuẩn về chất lượng cùng với các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo. Dưới tác động của các xu thế chuyển đổi của thời đại, giáo dục cũng có những bước thay đổi đáng kể. Đó là: đại chúng hóa giáo dục đại học, phổ cập giáo dục phổ thông; dân chủ hóa giáo dục, xây dựng xã hội học tập, quốc tế hóa giáo dục; và nhất là xem chất lượng GDNN là chìa khóa đưa nền kinh tế Việt Nam bước vào nền kinh tế tri thức. Nghị quyết Đại hội XI đã khẳng định “Xây dựng phát triển nguồn nhân lực, phát triển con người là quan điểm, chính sách hàng đầu của Đảng và nhà nước, tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo trong việc phát triển nguồn nhân lực. Nếu nguồn nhân lực quyết định sự phát triển của quốc gia, thì giáo dục và đào tạo là con đường cơ bản để phát triển nguồn nhân lực, cũng là phương tiện chủ chốt quyết định chất lượng nguồn nhân lực ”. Chính sự phát triển kinh tế - xã hội không ngừng của nền kinh tế thị trường đã đặt ra những yêu cầu mới của thị trường lao động đối với nguồn nhân lực của mỗi địa phương, quốc gia. Những yêu cầu mới về nguồn nhân lực đã đặt ra cho các cơ sở GDNN những yêu cầu mới về đào tạo và quản lý đào tạo nhằm nâng cao chất lượng tạo ra các sản phẩm đào tạo có đủ kiến thức, kỹ năng và thái độ thỏa mãn nhu 10
cầu của thị trường lao động. Trong quá trình đào tạo thì việc nâng cao Chất lượng đào tạo là một vấn đề mang tính sống còn, chất lượng đào tạo quyết định việc Xã hội nhìn nhận, đánh giá và chấp nhận sản phẩm đào tạo của chúng ta, sự nghiệp đào tạo hưng thịnh hay suy vong phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng đào tạo.Vì thế, trong giai đoạn hiện nay vấn đề về chất lượng ĐT và quản lý quá trình ĐT theo hướng đảm bảo chất lượng CĐR luôn là nội dung cần được quan tâm nhất của các cơ sở GDNN và xã hội. Để thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chiến lược phát triển giáo dục của Chính phủ; trong những năm gần đây hầu hết các cơ sở đào tạo, trong đó có các trường Trung cấp thuộc Bộ Lao động thương binh và xã hội đã triển khai đào tạo theo chuẩn đầu ra (CĐR), hiện nay việc triển khai đào tạo nguồn nhân lực theo CĐR tại các trường này chưa có một hệ thống cơ sở lý luận và chưa có các giải pháp hữu hiệu, nhất là các giải pháp về quản lý đào tạo.Trong mọi cơ sở đào tạo nói chung đào tạo nghề nói riêng, quản lí luôn đóng vai trò quyết định tới chất lượng. Đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới cũng như ở Việt Nam về đào tạo theo CĐR trong các cơ sở GDNN. Những thành quả nghiên cứu đó làm cơ sở cho những nghiên cứu vận dụng và đã được một số trường áp dụng cũng đã mang đến một số thành tựu nhất định. Tuy nhiên, hiện nay tại tỉnh Khánh Hòa chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về quản lý đào tạo theo CĐR tại các trường Trung cấp. Vì thế, hiện nay tại Khánh Hòa nhiều trường Trung cấp chưa xây dựng được một chuẩn chung, chưa công bố các chuẩn đầu ra cho xã hội, chưa có một hệ thống lý luận chuẩn, chưa nhìn nhận hết các mâu thuẫn, khó khăn và bất cập có ngay trong việc triển khai quá trình đào tạo theo CĐR; đặc biệt chưa áp dụng mô hình quản lý đào tạo theo CĐR. Vì thế, cần phải có các nghiên cứu giúp các trường Trung cấp ở tỉnh Khánh Hòa làm rõ được cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng và đề xuất các giải pháp về QLĐT theo CĐR có được sản phẩm đào tạo đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của xã hội là vấn đề mang tính cấp thiết. Với những lý do chủ yếu nêu trên, với cương vị hiện nay là một Phó trưởng khoa chuyên môn của một Trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, tôi chọn vấn đề “ ả á c các gT gc á 11
Hò e c ẩ ầ ” để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh phát triển KT-XH hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng đào tạo và quản lý quá trình đào tạo theo CĐR ở trường các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đề xuất một số biện pháp quản lý đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh phát triển KT-XH hiện nay. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. ác ể g i cứ Quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. 3.2. Đối ợ g g i cứ Quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. 4. Câu hỏi nghiên cứu Quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh đổi mới giáo dục đã đặt ra cho các nhà quản lí những vấn đề gì, và có thể nghiên cứu xác định chuẩn đầu ra cho các chương trình đào tạo làm cơ sở đề xuất các biện pháp quản lí cho từng giai đoạn trong quá trình đào tạo nhằm giải quyết các vấn đề đó không?. 5. Giả thuyết khoa học Quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh đổi mới giáo dục đang bộc lộ nhiều bất cập nhất là trong dạy học, kiểm tra đánh giá. Nếu nghiên cứu bối cảnh mới, xác định được chuẩn đầu ra đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp quản lí các hoạt động này theo chuẩn đầu ra có thể góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại trường. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Xây dựng cơ sở lý luận quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra của các trường Trung cấp. Khảo sát và đánh giá thực trạng quá trình đào tạo và thực trạng quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. 12
Đề xuất các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề của các trường đó trong bối cảnh phát triển KT-XH hiện nay; Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp. 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 7.1. Nội d g Đề tài này nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa 7.2. Không gian Hệ thống các cơ sở GDNN ở nước ta hiện nay có chức năng đào tạo nguồn nhân lực ở các cấp trình độ cao đẳng, trung cấp và sơ cấp. Ở luận văn này, chỉ đi sâu tìm hiểu hệ thống trường Trung cấp ở tỉnh Khánh Hòa. Các trường Trung cấp được chọn để khảo sát thực trạng là: + Trường Trung cấp Nghề Diên Khánh + Trường Trung cấp Nghề Ninh Hòa + Trường Trung cấp Nghề Cam Ranh. + Trường Trung cấp Nghề Cam Lâm. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Các iế cậ g g i cứ 8.1.1. Tiếp cận theo chuẩn đầu ra (CĐR) Tiếp cận theo chuẩn là sự xem xét, so sánh kết quả của một hoạt động so với các chuẩn mực đã quy định tương ứng với hoạt động đó. Tiếp cận chuẩn trong QLĐT theo CĐR chính là QL quá trình đào tạo từ việc xác lập (hoặc hoàn thiện) CĐR của người học, đến việc triển khai các hoạt động quản lý trên cơ sở định hướng của chuẩn nhằm làm cho sản phẩm đào tạo (người được đào tạo) đạt được chuẩn đã xác lập. 8.1.2. Tiếp cận thị trường Tiếp cận thị trường trong nghiên cứu này là việc nghiên cứu mối quan hệ biện chứng giữa phát triển KT-XH với yêu cầu của xã hội về nguồn nhân lực; đồng thời giải quyết có hiệu quả mối quan hệ biện chứng đó. Thông qua đó giúp CSGDNN định hướng được CĐR, triển khai ĐT theo CĐR từ hoạt động xác định 13
nhu cầu XH về nguồn nhân lực (xác định CĐR), đến xác định mục tiêu ĐT, phát triển chương trình ĐT, lựa chọn hình thức tổ chức dạy học trong ĐT, và phương pháp giảng dạy, huy động và sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị ĐT (CSVC&TBĐT), phát huy tác dụng của môi trường ĐT, và đánh giá kết quả ĐT theo CĐR 8.1.3. Tiếp cận hệ thống Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu đề tài này là tìm hiểu mối quan hệ giữa các trường Trung cấp trên tỉnh Khánh Hòa với nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội cũng chính là CĐR của sản phẩm được đào tạo (người được đào tạo) trên phương diện cung cầu trong hệ thống xã hội. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn tìm hiểu các mối quan hệ biện chứng với nhau, bổ trợ cho nhau của mỗi thành tố của quá trình đào tạo cũng là một phần tử có mối quan hệ biện chứng đó để tạo nên chất lượng đào tạo. Nghĩa là, tiếp cận hệ thống trong ĐT và QLĐT cần phải tìm hiểu về mối quan hệ giữa các hoạt động trong quá trình đào tạo và các hoạt động trong quá trình đào tạo đó. 8.1.4. Tiếp cận lịch sử - logic Tiếp cận lịch sử - logic trong nghiên cứu này là việc tìm hiểu các dấu hiệu có tính lịch sử - logic nghĩa là theo giai đoạn và các thời kỳ của GDNN đó là giai định hướng CĐR, xác lập CĐR, xây dựng mục tiêu ĐT trên cơ sở CĐR đã được công bố, phát triển chương trình, phương pháp, nội dung và hình thức tổ chức ĐT, huy động, chuẩn bị cơ sở vật chất và thiết bị ĐT, đánh giá kết quả học tập của người học, đánh giá quá trình ĐT, điều chỉnh quá trình triển khai ĐT đồng thời thiết lập môi trường ĐT) mục đích là so sánh để tìm ra được sự hợp lý giữa các dấu hiệu về quy trình trong cách thức tổ chức hoạt động ĐT, quản lý chất lượng và hiệu quả ĐT và từ đó khẳng định được xu thế tất yếu là phải ĐT theo CĐR nhằm đáp ứng nhu cầu về ĐT nguồn nhân lực cho xã hội trong bối cảnh hiện nay. 8.2. Các ơ g á c yế ợc sử dụ g g g i cứu 8.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các tác phẩm, tài liệu, công trình khoa học, các luận văn luận văn trong và ngoài nước về quản lý, quản lý nhà trường, quản lý giáo dục và các nghiên cứu về áp dụng mô hình CIPO trong quản lý đào tạo theo CĐR; nhằm xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu (cơ sở lý luận về đào tạo nghề, chuẩn đầu ra, quản 14
lý đào tạo, quản lý đào tạo theo CĐR) trên cơ sở mối quan hệ biện chứng giữa nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội với CĐR trong ĐT của các trường Trung cấp. 8.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Trong nghiên cứu này đã sử dụng các phương pháp điều tra, quan sát, xin ý kiến chuyên gia (xin ý kiến bằng phỏng vấn, phiếu hỏi), tổng kết kinh nghiệm,... để từ đó đánh giá được thực trạng ĐT và QLĐT theo CĐR; Mặt khác tìm hiểu mức độ khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR đối với các trường Trung cấp đó nhằm minh chứng cho giả thuyết nghiên cứu. 8.2.3. Một số phương pháp bổ trợ khác Sử dụng một số phương pháp thống kê toán học, phần mềm tin học để xử lý các số liệu đã thu thập được trong nghiên cứu nhằm củng cố mức độ tin cậy của các phương pháp và kết quả nghiên cứu. 9. Những đóng góp của đề tài 9.1.Về ậ Trình bày một cách có hệ thống lý luận về GDNN, quan niệm về quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra. 9.2. N ữ g ó g gó về ực iễ Qua kết quả nghiên cứu này giúp đánh giá đúng thực trạng ĐT và quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, trên cơ sở lý luận về ĐT và quản lý quá trình ĐT theo CĐR đã được xác lập; mặt khác còn giúp chỉ ra được bất cập, thực trạng khó khăn và nguyên nhân dẫn đến các bất cập và khó khăn trong ĐT và quản lý của các trường theo CĐR. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể là tài liệu tham khảo cho cán bộ quản lý, giáo viên đang làm công tác đào tạo nghề tại các trường. 10. Dự kiến cấu trúc luận văn Luận văn trình bày theo cấu trúc: Mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, và 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý quá trình đào tạo nghề theo chuẩn đầu ra Chương 2: Thực trạng quản lý quá trình đào tạo nghề theo chuẩn đầu ra của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa Chương 3: Các biện pháp quản lý quá trình đào tạo nghề theo chuẩn đầu ra của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. 15
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ THEO CHUẨN ĐẦU RA 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. N ữ g g i cứ về e c ẩ ầ Hiện nay, hầu hết các nước trên thế giới đều quan tâm đến lĩnh vực GDNN, giữa đào tạo với doanh nghiệp sử dụng lao động đều có mỗi quan hệ với nhau và được các nước đề cập đến. Điều đó góp phần trong việc giải quyết việc làm cho các quốc gia. Về ĐT theo CĐR được nhiều nước trên thế giới nghiên cứu và tiếp cận nhiều hướng góc độ khác nhau. CĐR (Educational outcomes) là một bộ phận quan trọng nhằm đảm bảo và giúp nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo. Khi thẩm định chất lượng của một cơ sở giáo dục bất kì, các tổ chức thẩm định chất lượng đào tạo trên thế giới luôn đòi hỏi các cơ sở giáo dục cung cấp các chi tiêu của CĐR để kiểm định chất lượng. Mục đích chính sử dụng CĐR nhằm gắn kết tốt hơn giáo dục đào tạo với thị trường lao động và việc làm (tiêu chuẩn nghề, hồ sơ nghề nghiệp), đem đến nhiều cơ hội hơn để công nhận thành quả học tập của các trình độ ngoài chính quy, tạo sự linh hoạt và trách nhiệm hơn đối với hệ thống giáo dục và đào tạo (Mike Coles and Andrea Bateman, (2015). Theo Carnevale A.P., Gainer L.J. và Villet [35], ở Mỹ, các cơ sở GDNN từ lâu đã đã sử dụng mô đun trong dạy nghề cho công nhân. Việc ĐT này được thực hiện cấp tốc, bổ sung người lao động làm trong các dây chuyền sản xuất ôtô của các hãng General Motor và Ford vào những năm 20 của thế kỷ trước. Lúc bấy giờ, học viên sẽ được đào tạo nhanh trong các khóa học ngắn hạn theo mô đun nhằm đáp ứng với các dây chuyền sản xuất chuyên mô hóa theo kiểu Taylor đang thịnh hành. Người học sẽ được dạy ngay tại chuyền sản xuất với các thao tác, kỹ năng không thừa, không thiếu và làm quen với mục tiêu công việc cụ thể thông qua đó có thể đảm nhận được một công việc cụ thể trong dây chuyền chuyên môn hóa cao. Vì thế, 16
khi có sự thay đổi vị trí việc làm, công đoạn khác người công nhân lại phải tiếp tục học một khóa học ngắn hạn khác. Trong thập niên 70, trên toàn nước Mỹ dạy nghề dựa trên vị trí việc làm, theo năng lực được hình thành và phát triển rộng rãi. Mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường và xã hội, giữa đào tạo gắn với việc làm, đã được đề cấp trong khuyến cáo chung của ILO và UNESCO. Tác phẩm “Phát triển Mô đun cho Giáo dục kỹ thuật và dạy nghề” do UNESCO [46] đã xuất bản đã phần nào định hướng đúng đắn cho con đường GDNN cho các nước trên thế giới. Theo các nội dung trong tác phẩm “cuộc đời và sự nghiệp của Victor Karlovich Dellar – Vos” (1965) [45] tác giả đã nêu lên quan điểm để có thể ĐTN đáp ứng nhu cầu của xã hội về nguồn nhân lực thì phải xác định được các kiến thức và nhất là những kỹ năng, năng lực cần thiết mà người học sau đào tạo phải có. Những yêu cầu về kiến thức và kỹ năng phải thể hiện ở năng lực của người đào tạo và phải quy định rõ trong mục tiêu đào tạo, chính những quy định này được xem là chuẩn đầu ra thỏa mãn nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội đối với người đã qua đào tạo. Ngoài ra trong tác phẩm này tác giả đưa ra một số giải pháp quản lý quá trình đào tạo như nội dung, chương trình, hình thức và phương pháp tổ chức, phương thức đánh giá trong đào tạo với chủ đích phát triển năng lực người được đào tạo. Các quan điểm và giải pháp quản lý của Victor Karlovich Dellar – Vos đã đặt nền tảng khoa học cho đào tạo theo CĐR đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội. Theo nhà xã hội học người Mỹ Leonard Nadler ông đã chỉ ra các yêu cầu về năng lực và phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội có tác dụng và giá trị quản lý ĐT nguồn nhân lực thể hiện thông qua công trình: “Developing Human Resource” (Phát triển nguồn nhân lực) [41]. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization - UNESCO) rất đề cao quan điểm ứng dụng mô hình CIPO trong đào tạo nguồn nhân lực với các yếu tố đầu vào (Input), quá trình (Process), đầu ra (Output/Outcome), và tác động của bối cảnh (Context). Thông quá đó quản lý đào tạo theo mô hình CIPO bao gồm: quản lý đầu vào, quản lý quá trình, quản lý đầu ra trong mối tương quan với những tác động của bối cảnh 17
Trong cuốn “Handbook for Developing Competency - Based Training Programs” tác giả William E. Blank [47] đã nêu quan điểm đào tạo theo CĐR. Theo tác giả đào tạo theo định hướng phát triển năng lực là không quy định chặt chẽ về thời gian khoá học mà phải đi sâu vào việc trang bị các chuẩn về số lượng kiến thức, rèn luyện kỹ năng chuyên môn theo tiêu chuẩn nghề nghiệp đã quy định (Standard of Profession) để làm đơn vị đo (chuẩn đánh giá) kết quả đào tạo và coi đó như là các tiêu chí đáp ứng các nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội. Công trình “Chuẩn kỹ năng” thuộc Viện đào tạo kỹ thuật của Úc, công trình “Thiết kế đào tạo theo năng lực thực hiện” của Shirley Fletcher [44] và công trình “Thiết kế chương trình đào tạo theo năng lực thực hiện” của Bruce Markenzie [34], công trình “Phát triển chương trình đào tạo nghề ngắn hạn” của Doug Ledgerwood [36]. Tất cả các công trình này đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc đào tạo theo phát triển năng lực với các CĐR để đáp ứng nhu cầu xã hội, bắt kịp cùng với sự tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất. Trong tác phẩm “Competency identification modeling and assessment in the USA” (Xác định mô hình năng lực và đánh giá tại Hoa Kỳ), nhà khoa học Rothwell, W. J. & Lindholm, J. E [42] đã nhận định rằng để chất lượng đào tạo nguồn nhân lực có hiệu quả cao cần phải dựa trên phân tích vị trí việc làm, quá trình lao động để tìm ra những cách thức, những quy tắc hiệu quả nhất giúp cho học viên hình thành được năng lực hành nghề, mà các năng lực này cũng chính là chuẩn đầu ra. Trong tác phẩm “Designing Competence - Based Training” (Thiết kế năng lực - cơ sở đào tạo) do tác giả Shirley Fletcher [44]đã được ấn hành vào những năm cuối của Thế kỷ XX, đây là một trong những tác phẩm đi sâu về ĐT theo phát triển năng lực gắn với CĐR. Trong đó, nội dung của tác phẩm đề cập đến các kỹ thuật phân tích nhu cầu người học, phân tích vị trí việc làm, các cơ sở khoa học của việc thiết lập các tiêu chuẩn ĐT, thiết kế mô đun/ môn học của chương trình ĐT để đạt tới CĐR. Vào năm 1986, UNESCO tài trợ cho Viện nghiên cứu khoa học dạy nghề tổ chức cuộc hội thảo về phương pháp biên soạn chương trình ĐTN, và chia sẽ kinh nghiệm ĐTN theo mô đun ở các quốc gia. Bộ Giáo dục và Đào tạo với sự tài trợ của ILO vào năm 1990, cùng phối hợp tổ chức cuộc hội thảo nhằm tìm hiểu khả năng 18