Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý thu Ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Tam Dương, Vĩnh Phúc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc theo cách tiếp cận của chuyên ngành Quản lý kinh tế với các nội dung sau: Xây dựng kế hoạch công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN; tổ chức thực hiện kế hoạch; kiểm tra, giám sát, đánh giá công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý thu Ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Tam Dương, Vĩnh Phúc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- HOÀNG VĂN BINH QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC TAM DƢƠNG, TỈNH VĨNH PHÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- HOÀNG VĂN BINH QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC TAM DƢƠNG, TỈNH VĨNH PHÚC Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã Số: 60340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG KHẮC LỊCH XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế này là do tự bản thân thực hiện, có sự hỗ trợ và góp ý từ giáo viên hƣớng dẫn. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Hoàng Văn Bình
LỜI CÁM ƠN Qua hai năm học tập tại Trƣờng Đại học Kinh tế - ĐHQGHN, với sự nỗ lực không ngừng của bản thân và sự hƣớng dẫn tận tình của các giảng viên nhà trƣờng. Đến nay tôi đã hoàn thành xong luận văn Thạc sỹ với đề tài “ Quản lý thu Ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc”. Trƣớc hết tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và bảy tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Hoàng Khắc Lịch. Thầy đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi về mọi mặt đồng thời đã động viên tôi thực hiện hoàn thành Luận văn thạc sĩ này. Đồng thời cho tôi xin chân thành cảm ơn tập thể đội ngũ cán bộ làm công tác tại Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúcđã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu thu thập số liệu để hoàn thành Luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cám ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên và khuyến khích, giúp đỡ tôi suốt quá trình học tập nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu và tiến hành thực hiện luận văn, với trình độ, khả năng và điều kiện nghiên cứu còn nhiều hạn chế nên không thể tránh khỏi những sai sót và những nhận định chủ quan. Kính mong các thầy cô, đồng nghiệp góp ý, bổ sung để luận văn có tính thực tiễn cao hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2019
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... ii DANH MỤC SƠ ĐỒ ....................................................................................... iii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU,CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝTHU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC ................................................................................... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................ 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................. 5 1.1.2. Những kết quả chủ yếu của các công trình nghiên cứu và khoảng trống trong nghiên cứu .............................................................................. 8 1.2. Cơ sở lý luận về Quản lý thu Ngân sách Nhà nƣớc ............................... 9 1.2.1. Ngân sách Nhà nƣớc và vai trò của Ngân sách Nhà nƣớc .............. 9 1.2.2. Thu ngân sách nhà nƣớc và các nguồn thu ngân sách nhà nƣớc .. 14 1.2.3. Quản lý thu Ngân sách Nhà nƣớc và sự cần thiết phải Quản lý thu Ngân sách Nhà nƣớc ............................................................................... 16 1.3. Quản lý thu ngân sách qua Kho bạc Nhà nƣớc .................................... 19 1.3.1. KBNN và vai trò của KBNN trong quản lý thu ngân sách ........... 19 1.3.2. Nguyên tắc quản lý thu ngân sách qua KBNN ............................. 23 1.3.3. Nội dung quản lý thu ngân sách qua KBNN ................................ 24 1.3.4.Các tiêu chí đánh giá quản lý thu Ngân sách qua KBNN .............. 34 1.3.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu ngân sách qua KBNN ... 35 1.3.6. Một số bài học kinh nghiệm về quản lý thu NSNN qua KBNN .. 38 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 41 2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu .............................................. 41
2.2. Phƣơng pháp xử lý thông tin, số liệu ................................................... 41 2.2.1. Phƣơng pháp phân tích lý thuyết .................................................. 41 2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp lý thuyết ................................................... 42 2.2.3. Phƣơng pháp phân loại lý thuyết .................................................. 43 2.2.4. Phƣơng pháp hệ thống hóa lý thuyết ............................................ 43 2.3. Phƣơng pháp phân tích các tiêu chí đánh giá quản lý thu ngân sách qua KBNN.......................................................................................................... 43 2.3.1. Các chỉ tiêu định lƣợng ................................................................. 43 2.3.2. Các chỉ tiêu định tính .................................................................... 44 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NSNN QUA KBNNTẠI KBNN TAM DƢƠNG, TỈNHVĨNH PHÚC ............................................................... 46 3.1. Tổng quan về huyện Tam Dƣơng, KBNN Tam Dƣơng và tình hình thu NSNN giai đoạn 2016-2018 ........................................................................ 46 3.1.1. Tổng quan về huyện Tam Dƣơng ................................................. 46 3.1.2. Tổng quan về KBNN Tam Dƣơng ................................................ 49 3.1.3. Tình hình thu NSNN giai đoạn 2016-2018................................... 53 3.2. Thực trạng quản lý thu NSNN qua KBNN tại KBNNTam Dƣơng giai đoạn 2016 - 2018 ......................................................................................... 55 3.2.1. Công tác lập kế hoạch dự toán thu ngân sách nhà nƣớc ............... 55 3.2.2 Thực trạng công tác lập kế hoạch dự toán thu NSNN: .................. 56 3.2.2.Tổ chức bộ máy thực hiện thu NSNN và các phƣơng thức thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc .................................... 58 3.3.3. Kiểm tra và quyết Quyết toán thu NSNN ..................................... 66 3.3. Đánh giá thực trạng Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng ...... 69 3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ................................................................ 69 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................... 70
Chƣơng 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆNQUẢN LÝTHU NSNN QUA KBNN TAM DƢƠNG, TỈNH VĨNH PHÚC ............. 73 4.1. Bối cánh mới và ảnh hƣởng của nó đến công tác Quản lý thu NSNN 73 4.1.1. Bối cảnhquốc tế ............................................................................. 73 4.1.2. Bối cảnh trong nƣớc ...................................................................... 73 4.2. Quan điểm và định hƣớng hoàn thiện quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc ....................................................................... 74 4.2.1. Quan điểm quản lý thu NSNN ...................................................... 74 4.2.2. Định hƣớng công tác quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc ........................................................................................ 75 4.3. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu NSNN qua KBNN tại KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc ....................................................................... 75 4.3.1. Hoàn thiện tổ chức hệ thống thu NSNNError! Bookmark not defined. 4.3.2. Hoàn thiện quy trình thu NSNN ................................................... 75 4.3.3. Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu ngân sách .......................................................................................................... 78 4.3.4 Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lựcError! Bookmark not defined. 4.4. Một số kiến nghị................................................................................... 79 4.4.1. Về phía Nhà nƣớc ......................................................................... 79 4.4.2. Về phía cấp uỷ, chính quyền địa phƣơng ..................................... 80 4.4.3. Về phía KBNN Việt Nam, KBNN tỉnh Vĩnh Phúc ...................... 80 4.4.4. Về phía Cơ quan Thuế, Ngân hàng ............................................... 82 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 86
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Cụm từ đầy đủ 1 KBNN Kho bạc Nhà nƣớc 2 NSNN Quản lý chất lƣợng i
DANH MỤC BẢNG TT Bảng Nội dung Trang Tổng hợp thu NSNN trên địa bàn huyện Tam 1 Bảng 3.1 58 Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2016-2018 Cơ cấu thu NSNN qua KBNN trên địa bàn huyện 2 Bảng 3.2 63 Tam Dƣơng Tổng hợp kết quả thu NSNN trên địa bàn huyện 3 Bảng 3.3 65 Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc (2016-2018) Tổng hợp thực hiện so với dự toán thu NSNN trên 4 Bảng 3.4 địa bàn huyện Tam Dƣơng theo từng lĩnh vực 69 (2016-2018) ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ TT Sơ đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 1.1 Quy trình thu Ngân sách nhà nƣớc 18 2 Sơ đồ 3.2 Hệ thống tổ chức bộ máy quản lý thu ngân 60 sách nhà nƣớc iii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế của mỗi quốc gia, nhằm duy trì sự ổn định và thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, điều tiết thị trƣờng, giải quyết các vấn đềan ninh xã hội, xóa đói giảm nghèo, đảm bảo nhiệm vụ an ninh quốc phòng. Kể từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần VI của Đảng, sau hơn 30 năm đổi mới, nền kinh tế nƣớc ta đã có bƣớc chuyển quan trọng mang tính đột phá từ tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa, hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Do vậynguồn thu ngân sách càng phải đƣợc đảm bảo để thực hiện các mục tiêu phát triển mà cốt lõi là nhờ kết quả quản lý các nguồn thu NSNN. Tuy nhiên, để huy động đầy đủ các nguồn thu vào ngân sách nhằm đảm bảo các mục tiêu chi của nhà nƣớc thì các hình thức thu NSNN phài phù hợp với điều kiện, tình hình phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phƣơng trong từng giai đoạn. Thực tiễn cho thấy, công tác quản lý thu NSNNlà biểu hiện đặc trƣng của Nhà nƣớc ở mỗi giai đoạn lịch sử. Để duy trì hoạt động của mình, Đảng, Nhà nƣớc ta đã có nhiều giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý thu NSNN, thể hiện:Bộ Chính trị khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 07-NQ/TW, ngày 18/11/2016 về chủ trƣơng, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nƣớc, quản lý nợ công để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững;Quốc hội đã ban hành Luật NSNN năm 1996, năm 2002 và gần đây nhất là Luật NSNN (sửa đổi) năm 2015; Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, Thông tƣ hƣớng dẫn, triển khai thực hiện để hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN và đƣợc Hội đồng nhân dân các cấp cụ thể hóa bằng các Nghị quyết.Hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách về NSNN trong đó có thu NSNN ngày càng đƣợc 1
hoàn thiện theo hƣớng công khai, minh bạch, thiếp cận với thông lệ và chuẩn mực quốc tế, đáp ứng yêu cầu chỉ đạo, điều hành vi mô của đất nƣớc trong từng giai đoạn. Đối với huyện Tam Dƣơng, là huyện trung du thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, các khoản thu ngân sách chƣa đáp ứng nhiệm vụ chi của huyện, phải có sự điều tiết từ ngân sách tỉnh. Do đó, công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn bàn huyện càng đƣợc quan tâm, chú trọng, là nhiệm vụ kinh tế - chính trị quan trọng để đảm bảo đủ nguồn lực phục vụ mục tiêu phát triển theo Nghị quyết Đảng hội Đảng bộ huyện lần thứ XXIX, nhiệm kỳ 2015-2020 đã đề ra. Để triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội huyện đã đề ra, lãnh đạo KBNN Tam Dƣơng đã quán triệt sâu sắc đến cán bộcơ quan mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ công tác thu NSNN; quán triệt, phổ biến quy trình, nghiệp vụ thu NSNN theo đúng các văn bản hƣớng dẫn của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nƣớc và yêu cầu thực tiễn của địa phƣơng. Tuy nhiên, những năm quan, công tác thu NSNN tại KBNN Tam Dƣơng vẫn còn một số những tồn tại, hạn chế: Công tác thu NSNN chƣa đƣợc thực hiện đồng bộ trong tất cả các khâu; dữ liệu thu NSNN còn sai sót, thiếu thông tin dẫn đến khó khăn trong công tác hoạch toán kế toán; báo cáo thu NSNN giữa các đơn vị thu NSNN đôi khi chƣa thống nhất về số liệu, chƣa đáp ứng yêu cầu quản lý... Điều đó dẫn đến công tác quản lý thu NSNN tại KBNN Tam Dƣơng, Vĩnh Phúc chƣa phát huy hết vaia trò, chức năng, nhiệm vụ đối với hoạt động của Kho bạc Nhà nƣớc. Vì vậy, vấn đề nghiên cứu hoạt động quản lý thu NSNN qua KBNN cần phải đƣợc thực hiện một cách có hệ thống, toàn diện, cụ thể cả về lý luận và thực tiễn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra, nhất là ở huyện Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 2
Xuất phát từ những lý do nhƣ trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý thu Ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc”làm đề tài nghiên cứu, nhằm đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý thu NSNN tại địa phƣơng và đề ra một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 2. Câu hỏi nghiên cứu của đề tài Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc cần phải làm gì và làm nhƣ thế nào để hoàn thiện công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN tại đơn vị. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác Quản lý thu NSNN qua Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn công tác Quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc. - Phân tích, đánh giá thực trạng Quản lý thu ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác Quản lý thu ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là Quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Tại cơ quan Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 3
- Về thời gian: Thực trạng công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc đƣợc phân tích, đánh giá trong giai đoạn 2016- 2018. Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc đƣợc xác định cho giai đoạn 2019-2021. - Nội dung: Đề tài nghiên cứu công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc theo cách tiếp cận của chuyên ngành Quản lý kinh tế với các nội dung sau: 1) Xây dựng kế hoạch công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN; 2) Tổ chức thực hiện kế hoạch; 3) Kiểm tra, giám sát, đánh giá công tác Quản lý thu NSNN qua KBNN. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng, bao gồm: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chƣơng 3: Thực trạng quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. Chƣơng 4: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã giành nhiều thời gian tìm hiểu các văn bản quy phạm pháp luật, Luật, Thông tƣ, Hƣớng dẫn và các công trình nghiên cứu của các tác giả đi trƣớc làm căn cứ chứng minh cho những nhận định, đánh giá đƣợc trình bày trong đề tài nghiên cứu này. Trƣớc hết, phải kể đến Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành (Kho bạc) của Kho bạc Nhà nƣớc Đà Nẵng (2018) về “Tăng cường công tác phối hợp thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Đà Nẵng”. Đề tài đã phân tích khá toàn diện cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn đối với hoạt động thu NSNN, công tác phối hợp thu NSNN giữa các cơ quan liên quan và chỉ rõ mục đích công tác phối hợp thu. Đề tài cũng chỉ rõ trách nhiệm của các cơ quan trong phối hợp thu, nội dung phối hợp thu NSNN và quy trình phối hợp thu, trao đổi thông tin, đối chiếu, quyết toán trong phối hợp thu NSNN. Đề tài đi sâu phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến chu trình phối hợp thu NSNN: Các nhân tố chủ quan; các nhân tố khách quan để làm sáng tỏ sự tác động của các yếu tố trong phối hợp thu. Bên cạnh đó, nhóm tác giả tham khảo công tác phối hợp thu NSNN của các tỉnh: Thừa Thiên Huế, Quảng Bình để rút bài học kinh nghiệm trong công tác phối hợp thu NSNN trên địa bàn Đà Nẵng trong thời gian tới hiệu quả hơn. Đối với các công trình nghiên cứu của các cá nhân, đa phần đều là Luận văn Thạc sỹ, Luận án Tiến sỹ nghiên cứu về thu NSNN ở từng nội dung khác 5
nhau nhƣ công tác quản lý thu NSNN; công tác phối hợp thu và các giải pháp phối hợp thu NSNN; vấn đề hoàn thiện chính sách và cải cách hành chính trong thu NSNN... Mỗi đề tài đều có những kết quả nghiên cứu đặc trƣng theo cách tiếp cận của tác giả cũng nhƣ yêu cầu thực tiễn đặt ra. Cụ thể: Cao Thị Thu Hƣơng (2006) đã bảo vệ Luận văn Thạc sĩ tại Khoa kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội với đề tài“Quản lý thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam”. Tác giả đã hệ thống cơ sở lý luận về quản lý thu NSNN;phân tích, đánh giá công tác quản lý thu NSNN tại quốc gia phát triển có hệ thống thu NSNN tiên tiến và rút ra một số kinh nghiệm thu NSNN. Tác giả đồng thời cũng có những đánh giá sát thực về thực trạng thu NSNN tại Việt Nam,đánh giá những ƣu điểm, hạn chế, nguyên nhân của những tồn tại hạn chế trong quản lý thu NSNN và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu NSNN tại Việt Nam. Nguyễn Thị Lệ Thuý (2009) đã bảo vệ Luận án Tiến sĩ tại Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân, “Hoàn thiện quản lý thu thuế của Nhà nước nhằm tăng cường sự tuân thủ thuế của Doanh nghiệp”. Đây là nghiên cứu mang tính thực tiễn cao về công tác quản lý thuế của nhà nƣớc. Tác giả đi sâu phân tích sự đổi mới công tác quản lý thu thuế của Nhà nƣớc đối với các doanh nghiệpViệt Nam. Dƣới sự tác động của cuộc cách mạng 4.0, việc thay đổi cơ chế quản lý thu thuế theo cơ chế tự khai tự lập là một tín hiệu tích cực, tại điều kiện cho các doanh nghiệp chủ động hơn trong quá trình kê khai thuế theo hƣớng minh bạch, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc đổi mới công tác quản lý thu thuế hiện nay chƣa thể đảm bảo rằng các doanh nghiệp sẽtuân thủ tự nguyện, đầy đủ các quy định của Nhà nƣớc về thuế để đảm bảo nguồn thu cho NSNN. Trong nền kinh tế thị trƣờng hiện nay, hành vi và đặc điểm của doanh nghiệp ngày càng phức tạp, nhất là tại các thành phố lớn nhƣ Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bình Dƣơng hay thành phố Hồ Chí Minh, quản lý thu 6
thuế cần phải đạt đƣợc mục tiêu tuân thủ cao nhất đặc biệt là sự tuân thủ tự nguyện của doanh nghiệp và nó chỉ đạt đƣợc mục tiêu khi quản lý thu thuế có sự đổi mới hoàn toàn về quan điểm, chiến lƣợc, chính sách quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp. Đỗ Thị Mai Lan (2015) đã bảo vệ Luận văn thạc sĩ tại Trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội với đề tài “Quản lý thu ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Hà Nội”. Tác giả đã hệ thống tƣơng đối đầy đủ cơ sở lý luận Quản lý thu NSNN; đánh giá đúng thực trạng quản lý thu NSNN qua KBNN Hà Nội; đồng thời đƣa ra định hƣớng và một số giải pháp quản lý thu NSNN áp dụng tại KBNN Hà Nội. Tuy nhiên, tác giả chƣa có sự nhất quán khi phân tích nội dung quản lý thu NSNN, thể hiện: Khi phân tích nội dung quản lý thu NSNN, tác giả chia thành 2 nội dung lớn là hoạch định chính sách thu NSNN và quản lý quá trình tổ chức thu NSNN; tuy nhiên khi đi vào phân tích thực trạng quản lý thu NSNN lại chia thành 3 nội dung: chính sách thu NSNN; Quản lý quá trình thu NSNN; bộ máy thu NSNN. Nguyễn Hồng Đức (2017)đã bảo vệ Luận văn Thạc sĩ tạiKhoa Tài chính Ngân hàng - Học viện hành chính Quốc gia với đề tài “Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà”. Tác giảđã phân tích, làm rõ hơn các khái niệm về NSNN, thu NSNN cũng nhƣ các yếu tố ảnh hƣởng đến thu NSNN; mô hình tổ chức bộ máy quản lý thu NSNN; thực trạng quản lý thu NSNN ở nƣớc ta hiện nay. Từ đó rút bài học kinh nghiệm quản lý thu NSNN có thể vận dụng vào quản lý thu NSNN tại thành phố Nha Trang. Trần Văn Viên (2017) đã có Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành (Kho bạc) về “Giải pháp hoàn thiện công tác Phối hợp thu NSNN trên địa bàn tỉnh Thái Bình”. Tác giảđã trình bày, làm rõ hơn một số vấn đề về lý luận và thực tiễn về thu ngân sách và các hình thức thu ngân sách; phối hợp thu ngân sách nhà nƣớc, nội dung phối hợp thu ngân sách và các nhân tố ảnh 7
hƣởng đến phối hợp thu ngân sách nhà nƣớc. Các phƣơng pháp tiếp cận này có tính logic và là cơ sở để triển khai nghiên cứu. Nguyễn Hồng Hà (01/2018)có bài viết “Hệ thống Kho bạc Nhà nước đẩy mạnh hoàn thiện chính sách và cải cách hành chính” đăng tải trên tạp chí Quản lý Ngân quỹ Quốc gia. Bài viết đánh giá cao công tác thu NSNNthời gian qua rất đầy đủ, kịp thời các khoản thu vào NSNN và điều tiết cho các cấp ngân sách đúng chế độ quy định; kiểm soát chặt chẽ các khoản chi NSNN đảm bảo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định; góp phần thực hiện cải cách hành chính trong hệ thống KBNN. 1.1.2. Những kết quả chủ yếu của các công trình nghiên cứu và khoảng trống trong nghiên cứu Nhìn chung, các công trình nghiên cứu về việc Quản lý thu NSNN qua Kho bạc Nhà nƣớc của các tập thể, cá nhân đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, khẳng định vai trò của Quản lý thu NSNN đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nƣớc và nền kinh tế - xã hội, nguyên tắc xây dựng, các giải pháp nâng cao vai trò, hoàn thiện công tác Quản lý thu NSNN. Tuy nhiên, với đặc thù riêng của các cơ quan hành chính nhà nƣớc, bên cạnh việc tuân thủ các quy định của luật pháp thì trình tự giải quyết công việc, hồ sơ công việc còn phải tuân thủ theo rất nhiều các văn bản hƣớng dẫn, quy định của Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và các cơ quan cấp trên, hơn nữa các quy định, hƣớng dẫn này lại thƣờng xuyên thay đổi, nên việc Quản lý thu NSNN qua Kho bạc Nhà nƣớc còn nhiều khó khăn. Theo Luật Ngân sách Nhà nƣớc số 83/2015/QH13đƣợc Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25/6/2015 và Thông tƣ số 328/2016/TT- BTC, ngày 26/12/2016 của Bộ Tài chính hƣớng dẫn thu và quản lý các khoản thu Ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc, việc thực hiện Quản lý thu NSNN qua KBNN tại KBNN huyện nói chung chƣa phát huy tối đa hiệu quả, 8
chƣa đáp ứng yêu cầu về nâng cao sự hài lòng của khách hàng là các cá nhân, tổ chức đến giao dịch. Thực tế hiện nay chƣa có công trình nghiên cứu khoa học nào nghiên cứu về Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc. Vì vậy, việc nghiên cứu Quản lý thu NSNN qua KBNN Tam Dƣơng, Vĩnh Phúc là cần thiết, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi do thực tiễn đặt ra, và đây là một công trình nghiên cứu hoàn toàn mới,không trùng lặp với các công trình đã đƣợc công bố trƣớc đây. 1.2. Cơ sở lý luận về Quản lý thuNgân sách Nhà nƣớc 1.2.1. Ngân sách Nhà nƣớc và vai trò của Ngân sách Nhà nƣớc Ngân sách Nhà nƣớc là một phạm trù kinh tế - lịch sử, gắn liền với sự ra đời của Nhà nƣớc và nền kinh tế hàng hóa. Trong quá trình hoạt động, Nhà nƣớc sử dụng quyền lực thống trị tác động vào quá trình phân phối sản phẩm xã hội thông qua hình thức tiền tệ để hình thành nên NSNN, bộ phận quan trọng nhất của tài chính nhà nƣớc. Tuy nhiên, thuật ngữ “ngân sách nhà nƣớc” chỉ thực sự xuất hiện khi nền sản xuất phát triển đến giai đoạn nhất định. Lúc này, các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đƣợc thể chế hóa bằng luật pháp. Căn cứ hình thức biểu hiện thì NSNN là một bảng dự toán thu, chi bằng tiền của Nhà nƣớc đƣợc thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Hằng năm, Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp dự toán các khoản thu vào NSNN và dự toán các khoản chi phát triển kinh tế, chính trị, an sinh xã hội, an ninh, quốc phòng,…từ nguồn NSNN và bảng dự toán này đƣợc Quốc hội, Hội đồng Nhân dân các cấp phê duyệt. Trong thực tiễn,hoạt động NSNN là hoạt động tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ của Nhà nƣớc. Trong quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội, nguồn lực tài chính luôn vận động giữa một bên là Nhà nƣớc và một bên là các chủ thể kinh tế - xã hội thể hiện mối quan hệ giữa Nhà nƣớc với các chủ thể khác 9