Luận văn tốt nghiệp Tài chính - Ngân hàng: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn thành phố Cần Thơ

Chia sẻ: Tiêu Sở Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tốt nghiệp Tài chính - Ngân hàng: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn thành phố Cần Thơ được thực hiện với mục tiêu nhằm phân phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ, từ đó đề xuất các khuyến nghị đến các công ty bảo hiểm trên địa bàn nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp Tài chính - Ngân hàng: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn thành phố Cần Thơ

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC VOÕ TRÖÔØNG TOAÛN KHOA KINH TẾ NGUYỄN THỊ MAI TRANG PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH MUA BẢO HIỂM NHÂN THỌ CỦA NGƯỜI DÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẦN THƠ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Tài Chính - Ngân Hàng Mã Ngành: D340201 Tháng 10 - 2020
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN KHOA KINH TẾ NGUYỄN THỊ MAI TRANG MSSV: 4192622637 PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH MUA BẢO HIỂM NHÂN THỌ CỦA NGƯỜI DÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẦN THƠ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CÁN BỘ HƯỚNG DẪN Th.S TRẦN TRỌNG TÍN Tháng 10 – 2020
LỜI CẢM TẠ Trước hết em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Trường Đại học Võ Trường Toản nói chung và quý thầy cô Khoa Kinh tế nói riêng đã tận tình giảng dạy và truyền đạt cho em những kiến thức quý báu về cả chuyên môn và xã hội trong suốt khóa học vừa qua. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến thầy Trần Trọng Tín người trực tiếp hướng dẫn luận văn, đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn em tìm ra hướng nghiên cứu, tiếp cận thực tế, tìm kiếm tài liệu, xử lý và phân tích số liệu, giải quyết vấn đề nhờ đó em mới có thể hoàn thành luận văn của mình. Ngoài ra, trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài em còn nhận được nhiều sự quan tâm, góp ý, hỗ trợ quý báu của quý thầy cô, bạn bè và người thân. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Cha mẹ và những người thân trong gia đình đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt thời gian qua và đặc biệt trong thời gian em theo học khóa học cử nhân của mình tại Trường Đại học Võ Trường Toản. Các anh chị, cô chú đã nhiệt tình tham gia phỏng vấn cho đề tài nghiên cứu của em. Do thời gian và kiến thức còn hạn chế nên đề tài không tránh khỏi những sai sót. Kính mong nhận được những ý kiến, đóng góp của quý thầy cô và bạn bè để em có thể hoàn thiện đề tài nghiên cứu của mình của mình. Em xin chân thành cảm ơn! Hậu Giang, ngày….tháng.…năm 2020 Người thực hiện Nguyễn Thị Mai Trang i
TRANG CAM KẾT Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên cứu của tôi dưới sự hướng dẫn của Th.S Trần Trọng Tín và các kết quả nghiên cứu này chưa được dùng cho bất cứ luận văn cùng cấp nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hậu Giang, ngày…. tháng….năm 2020 Người thực hiện Nguyễn Thị Mai Trang ii
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Họ và tên giáo viên hướng dẫn: Trần Trọng Tín Nhận xét quá trình thực hiện luận văn của sinh viên: Nguyễn Thị Mai Trang Ngành: Tài chính ngân hàng Khóa: 9 Đề tài: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn thành phố Cần Thơ. Nội dung nhận xét: 1. Về tinh thần, thái độ thực hiện luận văn của sinh viên: Nguyễn Thị Mai Trang có tinh thần và thái độ tốt trong việc thực hiện luận văn, thường xuyên trao đổi với giáo viên hướng dẫn để hoàn thành đúng thời gian trong quá trình thực hiện. 2. Về chất lượng nội dung của luận văn: Luận văn còn một số thiếu sót, tuy nhiên với yêu cầu của luận văn bậc đại học thì đảm bảo đúng yêu cầu. Đánh giá điểm quá trình, sinh viên đạt: 9 điểm (thang điểm 10) Đánh giá điểm luận văn, luận văn đạt: 7,9 điểm (thang điểm 10) Hậu Giang, ngày .... tháng .... năm.... Giảng viên hướng dẫn (Ký, ghi họ tên) Trần Trọng Tín iii
MỤC LỤC Trang Chương 1: GIỚI THIỆU ...................................................................................1 1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu ................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................1 1.2.1 Mục tiêu chung ........................................................................................1 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ........................................................................................2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu .....................................................................................2 1.4 Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................2 1.4.1 Không gian ...............................................................................................2 1.4.2 Thời gian ..................................................................................................2 1.4.3 Nội dung nghiên cứu................................................................................2 1.5 Lược khảo tài liệu có liên quan đến đề tài ..................................................3 1.5.1 Lược khảo tài liệu nước ngoài .................................................................3 1.5.2 Tài liệu trong nước...................................................................................4 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............6 2.1 Cơ sở lí luận ................................................................................................6 2.1.1. Định nghĩa bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm nhân thọ ............6 2.1.2 Các loại hình bảo hiểm nhân thọ .............................................................7 2.1.3. Lợi ích của bảo hiểm nhân thọ................................................................9 2.1.4. Các động cơ mua bảo hiểm nhân thọ ....................................................10 2.1.5 Những rào cản tham gia bảo hiểm nhân thọ ..........................................11 2.1.6 Các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ theo sheth và cộng sự (2001) ...........................................................13 2.1.7 Mô hình nghiên cứu đề xuất của đề tài ..................................................18 2.2 Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................21 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu.................................................................21 iv
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu ...............................................................23 2.2.3 Phương pháp hồi quy bội .......................................................................23 Chương 3: TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM NHÂN THỌ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẦN THƠ NĂM 2020 ..........................................24 3.1 Tổng quan về tình hình kinh tế, chính trị xã hội trên địa bàn thành phố cần thơ ...................................................................................................................24 3.1.1 Vị trí địa lý, diện tích và dân số .............................................................24 3.1.2 Đơn vị hành chính ..................................................................................24 3.1.3 Tình hình kinh tế - xã hội của thành phố và định hướng phát triển đến năm 2020.........................................................................................................24 3.2 Tổng quan thị trường bảo hiểm nhân thọ việt nam...................................31 Chương 4: CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH MUA BẢO HIỂM NHÂN THỌ CỦA KHÁCH HÀNG ...................................................40 4.1 Thông tin chung về mẫu nghiên cứu ........................................................40 4.1.1 Đặc điểm cá nhân của đối tượng khảo sát .............................................40 4.1.2 Tình hình mua bảo hiểm nhân thọ của đáp viên ....................................44 4.2 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của khách hàng ......................................................................................................46 4.2.1 Phân tích độ tin cậy của các thang đo trong mô hình nghiên cứu .........46 4.2.2 Kết quả phân tích nhân tố khám phá phản ánh các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của người dân thành phố Cần Thơ .........49 4.2.3 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của người dân thành phố Cần Thơ ............................................................52 Chương 5: GIẢI PHÁP CHO CÁC ĐƠN VỊ CUNG CẤP DỊCH VỤ BẢO HIỂM NHẰM KHUYẾN KHÍCH NGƯỜI DÂN MUA BẢO HIỂM TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẦN THƠ .............................................................54 5.1 Gia tăng hoạt động giới thiệu lợi ích của bảo hiểm nhân thọ đến những đối tượng phù hợp .................................................................................................54 5.2 Tăng cường hoạt động quảng bá hình ảnh và danh tiếng của công ty trên thị trường.........................................................................................................54 5.3 Giải pháp gia tăng cơ hội cho khách hàng lựa chọn sản phẩm bảo hiểm phù hợp ..................................................................................................................56 v
5.4 Nắm bắt nhu cầu và tâm lý khách hàng ....................................................56 5.5 Nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuyên môn cũng như kỹ năng bán hàng cho nhân viên, đại lý tư vấn ...................................................................................58 5.6 Gia tăng chất lượng cung cấp dịch vụ ......................................................58 5.7 Giải pháp thúc đẩy yếu tố trách nhiệm đạo lý của người dân ..................58 5.8 Đa dạng hóa các kênh phân phối ..............................................................59 Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................62 6.1 Kết luận .....................................................................................................62 6.2 Kiến nghị hướng nghiên cứu ....................................................................63 Tài liệu tham khảo ..........................................................................................64 Phụ lục 1 .........................................................................................................65 Phụ lục 2 .........................................................................................................68 vi
DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 2.1: Diễn giải các biến trong mô hình nghiên cứu ................................19 Bảng 4.1: Đặc điểm mẫu nghiên cứu ..............................................................40 Bảng 4.2: Thông tin thu nhập và tiết kiệm của đối tượng khảo sát ................44 Bảng 4.3 Phân bố khách hàng theo công ty bảo hiểm nhân thọ .....................44 Bảng 4.4: Các kênh thông tin biết đến bảo hiểm nhân thọ .............................45 Bảng 4.5: Mục đích mua bảo hiểm .................................................................46 Bảng 4.6: Kết quả phân tích độ tin cậy các thang đo trong mô hình nghiên cứu .........................................................................................................................47 Bảng 4.7: Kết quả phân tích nhân tố các nhóm biến độc lập .........................49 Bảng 4.8: Kết quả phân tích EFA nhân tố biến phụ thuộc .............................51 Bảng 4.9: Kết quả phân tích hồi quy ..............................................................52 vii
DANH MỤC HÌNH Trang Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất ...........................................................18 Hình 3.1: Tỷ trọng doanh thu phí theo nghiệp vụ bảo hiểm năm 2019 ..........33 HÌnh 3.2: Doanh thu phí bảo hiểm gốc của thị trường PNT năm 2019 .........34 Hình 3.3: Tỷ trọng doanh thu phí theo nghiệp vụ bảo hiểm năm 2019 ..........35 Hình 3.4: Thị phần theo doanh thu phí bảo hiểm năm 2019 ..........................36 Hình 3.5: Phí bảo hiểm thu xếp qua môi giới theo nghiệp vụ bảo hiểm năm 2018 – 2019 ....................................................................................................37 Hình 3.6. Tỷ trọng doanh thu năm 2019 của các DN MGBH ........................38 Hình 4.1: Nghề nghiệp của đối tượng khảo sát ..............................................43 Hình 4.2: Mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm của người dân trên địa bạn thành phố Cần Thơ ....................................................51 viii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BHNT: Bảo hiểm nhân thọ BHYT: Bảo hiểm y tế TP: Thành phố NTGT: Nhận thức giá trị DVKH: Dịch vụ khách hàng DTCT: Danh tiếng công ty AHNT: Ảnh hưởng người thân TĐBH: Thái độ đối với bảo hiểm QĐM: Quyết định mua KMO: Kaiser - Meyer - Olkin HS: Học sinh THPT: Trung học phổ thông HCV: Huy chương vàng HVB: Huy chương bạc HVĐ: Huy chương đồng DNBH: Doanh nghiệp bảo hiểm PNT: Phi nhân thọ DNMGBH: Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm ix
CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Tuy đã có mặt và được vận hành tại Việt Nam hơn 20 năm nhưng thị trường bảo hiểm nhân thọ (BHNT) chỉ mới thực sự nở rộ trong những năm gần đây. Theo ước tính của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (IAV), năm 2020 có khoảng 11-12% dân số người dân Việt Nam tham gia BHNT. Như vậy, với hơn 90 triệu dân của cả nước, thị trường BHNT tại Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm năng khai thác. Tại TP. Cần Thơ, các công ty bảo hiểm đã có nhiều nổ lực trong việc cung cấp sản phẩm BHNT đến người dân. Tuy nhiên, đa số người dân chưa nhận thức được đầy đủ tầm quan trọng của việc tham gia BHNT. Như chúng ta đã biết, bảo hiểm là một sản phẩm vô hình, không thể nhìn thấy hay sử dụng thử như các sản phẩm hữu hình nên việc xác định được nhu cầu và ra quyết định mua đối với người dân càng thêm phần phức tạp. Các tổ chức kinh doanh bảo hiểm không thể chờ đợi cho đến khi khách hàng hiểu hết về bảo hiểm và tự động tìm đến mình hay đại lý bảo hiểm để mua sự bình an cho tương lai. Thay vào đó, các tổ chức cần phải nhanh chóng giúp cho các khách hàng của mình hiểu về các sản phẩm bảo hiểm, nhận biết nhu cầu hoặc thậm chí là tạo ra nhu cầu cho người dân đối với các sản phẩm bảo hiểm. Vì thế, việc xác định được các yếu tố nào ảnh hưởng đến quyết định khách hàng sử dụng sản phẩm dịch vụ bảo hiểm trở nên quan trọng và cần thiết được nghiên cứu. Những kết quả nghiên cứu này sẽ cung cấp những thông tin khoa học và cũng mang tính thực tiễn để các tổ chức kinh doanh bảo hiểm có thể có các giải pháp gia tăng đến quyết định sử dụng sản phẩm, là cơ sở cho các ngân hàng đẩy mạnh hoạt động cung ứng dịch vụ này có hiệu quả hơn. Nhận thấy sự cần thiết đó, đề tài “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ” được thực hiện. Các kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần cung cấp thông tin cần thiết để giúp các công ty BHNT xây dựng chiến lược sản phẩm, nguồn nhân lực và các chính sách thị trường, góp phần phát triển thị trường BHNT tại TP. Cần Thơ nói riêng và Việt Nam nói chung. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Mục tiêu chung của nghiên cứu này là phân phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ, từ đó đề xuất các khuyến nghị đến các công ty bảo hiểm trên địa bàn nhằm góp phần năng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. 1
1.2.2 Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu chung đã đề ra, các mục tiêu cụ thể sau đây cần phải đạt được: Mục tiêu cụ thể: + Mục tiêu 1: Khái quát thực trạng mua bảo hiểm của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ. + Mục tiêu 2: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ. + Mục tiêu 3: Đề xuất các khuyến nghị đến các công ty bảo hiểm trên địa bàn thành phố Cần Thơ góp phần năng cao hiệu quả kinh doanh. 1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Câu hỏi 1: Thực trạng mua bảo hiểm của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ? Câu hỏi 2: Yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ? Câu hỏi 3: Những khuyến nghị nào là phù hợp để góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh đến các công ty bảo hiểm trên địa bàn thành phố Cần Thơ? 1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4.1 Không gian Đề tài được thực hiện trên địa bàn thành phố Cần Thơ, trong đó tập trung tại các quận: Ninh Kiều, Cái Răng và Bình Thủy. Đối tượng khảo sát là những người dân đã có mua bảo hiểm nhân thọ. 1.4.2 Thời gian Số liệu sơ cấp thu thập từ khách hàng trong khoảng tháng 09/2020. Thời gian thực hiện đề tài là từ tháng 08/2020 đến tháng 10/2020. 1.4.3 Nội dung nghiên cứu Nội dung nghiên cứu chủ yếu của đề tài là các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của người dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ. 1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.5.1 Lược khảo tài liệu nước ngoài Ulbinaite et al, 2013. Determinants of Insurance Purchase Decision Making in Lithuania – Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm ở Lithuania. Mục đích của nghiên cứu là xác định các yếu tố giải thích cho quyết định mua 2
dịch vụ bảo hiểm của công dân Litva. Một khảo sát dựa trên bảng câu hỏi theo thang điểm Likert 5 điểm có cấu trúc được sử dụng để thu thập dữ liệu. Một mô hình nghiên cứu bao gồm các giai đoạn chính (khuynh hướng mua và quyết định) được đề xuất. Phân tích nhân tố và phân tích hồi quy bội được sử dụng để xác định cách các yếu tố được hình thành và trọng lượng tương đối của chúng. Năm yếu tố được xác định: khả năng chấp nhận của điều kiện bảo hiểm (F1), năng lực của nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm (F2), thái độ tiền tệ của người tiêu dùng đối với bảo hiểm (F3), tính tích cực trong trải nghiệm bảo hiểm của người tiêu dùng (F4) và khả năng giảm số tiền phí bảo hiểm phải trả (F5). Kết quả cho thấy ở Lithuania, việc ra quyết định tiêu dùng bảo hiểm chủ yếu vẫn chịu ảnh hưởng của tiền tệ những cân nhắc, chẳng hạn như đánh giá của người tiêu dùng về dịch vụ bảo hiểm bằng tiền và tìm kiếm khả năng để giảm số phí bảo hiểm phải trả cho bảo hiểm. Kết quả cũng chỉ ra rằng các đặc điểm nhân khẩu học và kinh tế xã hội của người tiêu dùng ảnh hưởng đến hành vi của họ. Trong số các phát hiện chính ở đây là hầu hết những điều khác biệt: nam giới quyết định bảo hiểm chủ yếu dựa trên khả năng chấp nhận của các điều kiện bảo hiểm, trong khi phụ nữ làm theo thẩm quyền của nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm; khi mua dịch vụ bảo hiểm, người trưởng thành chỉ quan tâm đến khả năng giảm số phí phải trả cho bảo hiểm, trong khi thanh niên và thanh niên chủ yếu dựa vào năng lực của nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm. Huihui Wang, 2010. Factors influencing consumers’ life insurance purchasing decisions in China. Nghiên cứu này đã sử dụng dữ liệu khảo sát để xác định các yếu tố chính quyết định liên quan đến quyền sở hữu bảo hiểm nhân thọ của người tiêu dùng Trung Quốc. Phương pháp được sử dụng là mô hình probit với cỡ mẫu là 258. Kết quả cho thấy một số nhóm biến ảnh hưởng người mua bảo hiểm nhân thọ Trung Quốc, bao gồm cả kiến thức và lòng tin, hồ sơ của mua bảo hiểm nhân thọ và sở thích đầu tư, tầm quan trọng của các thuộc tính sản phẩm và nhân khẩu học. Ngoài ra, nghiên cứu này áp dụng phân tích nhân tố để điều tra các nhân tố quan trọng đối với người mua bảo hiểm nhân thọ ở Trung Quốc. Kết quả phân tích nhân tố chỉ ra rằng bốn yếu tố được xác định bao gồm: tầm quan trọng của các thuộc tính sản phẩm, sức mạnh tài chính của người tiêu dùng, thái độ và sự tin tưởng của người tiêu dùng đối với bảo hiểm nhân thọ ngành và thuộc tính của người tiêu dùng. Hanguang Qiu, 2007. An Empirical Study Of The Key Factors Affecting Consumers' Purchase Decision On Life Insurance. Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định và thời lượng sống bảo hiểm mà người tiêu dùng mua được điều tra trong nghiên cứu này. Dữ liệu nghiên cứu được thu tập từ 426 khách hàng đã mua bảo hiểm nhân thọ. Phương pháp được sử dụng trong đề tài là phân tích nhân tố và phương trình cấu trúc tuyến tính SEM. Kết quả chỉ ra rằng: mức độ lo lắng về 3
tương lai, điều kiện kinh tế, nhận thức về bảo hiểm nhân thọ và tần suất tham gia vào các hoạt động phiêu lưu là các yếu tố có tác động tích cực đáng kể đến ý định mua bảo hiểm nhân thọ. Trong đó, tình trạng tiết kiệm có ảnh hưởng tích cực đáng kể đến lượng mua bảo hiểm nhân thọ; tần suất phiêu lưu có ảnh hưởng tiêu cực đáng kể đến số lượng mua trong cuộc sống bảo hiểm; Nhận thức về bảo hiểm nhân thọ có tác dụng lớn nhất về ý định mua bảo hiểm nhân thọ; tiết kiệm có ảnh hưởng lớn nhất đến số lượng mua bảo hiểm nhân thọ. Dựa trên các kết quả lý thuyết, một số chính sách tiếp thị đáng tin cậy đã được đề xuất để thúc đẩy thương mại bảo hiểm nhân thọ. 1.5.2 Tài liệu trong nước Nguyễn Xuân Cường, Nguyễn Xuân Thọ và Hồ Huy Tựu, 2014. Một số nhân tố ảnh hưởng đến sự quan tâm tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người buôn bán nhỏ lẻ trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Nghiên cứu này nhằm mục đích khám phá và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự quan tâm tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động buôn bán nhỏ, lẻ tại tỉnh Nghệ An. Các tác giả đã tiến hành khảo cứu các lý thuyết về hành vi người tiêu dùng nói chung như TRA và TPB, đánh giá tổng quan các nghiên cứu trước đây liên quan đến hành vi người tiêu dùng nói chung và các nghiên cứu về sự quan tâm của người tiêu dùng trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội nói riêng. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng có 7 biến tác động có ý nghĩa thống kê lên sự quan tâm tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện với tầm quan trọng lần lượt là: Tuyên truyền về bảo hiểm xã hội tự nguyện, Ý thức sức khỏe, Kiến thức về bảo hiểm xã hội tự nguyện, Thái độ, Kỳ vọng gia đình, Trách nhiệm đạo lý và Kiểm soát hành vi. Từ đây, tác giả đề xuất các hàm ý ứng dụng nhằm gia tăng sự quan tâm của những người buôn bán nhỏ lẻ trên địa bàn tỉnh Nghệ An đối với bảo hiểm xã hội tự nguyện. Phạm Thị Loan và Phan Thị Dung, 2015. Các nhân tố ảnh hưởng tới quyết định mua bảo hiểm nhân thọ Manulife trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. Mục đích của nghiên cứu này nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ trong tương lai. Các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng đồng thời được áp dụng. Kết quả phân tích 250 mẫu điều tra thu thập trực tiếp từ các khách hàng của Manulife có sử dụng dịch vụ tại địa bàn tỉnh Khánh Hòa, cho thấy có 4 nhân tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của khách hàng. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố theo thứ tự là: (i) Sự kiện và động cơ thúc đẩy mua bảo hiểm nhân thọ (ii) Ý kiến của người thân (iii) Uy tín của Công ty bảo hiểm và (iv) Tâm lý chi tiêu và tiết kiệm. Từ đó tác giả đưa ra 4 giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ 4
như: (i) Trang bị tốt cho Nhân viên tư vấn kỹ năng bán hàng (ii) Nâng cao thương hiệu của Công ty BHNT (iii) Tuyên truyền, giới thiệu ý nghĩa của BHNT cho mọi người xung quanh (iv) Giúp khách hàng lập kế hoạch tài chính khoa học & luôn đổi mới sản phẩm phù hợp với thị hiếu của khách hàng. Thượng Vũ Minh Trang, 2016. Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham gia bảo hiểm nhân thọ Manulife của khách hàng tại thành phố Hồ Chí Minh. Đề tài nghiên cứu này nhằm để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham gia bảo hiểm nhân thọ Manulife tại Thành phố Hồ Chí Minh, xác định mức độ tác động của các yếu tố đến quyết định chọn mua các sản phẩm Bảo hiểm nhân thọ của người dân và đưa ra một số kiến nghị từ kết quả phân tích. Phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu là phương pháp thống kê mô tả, kiểm định hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha, phương pháp phân tích nhân tố khám phá (EFA). Bên cạnh đó, nghiên cứu còn sử phương pháp hồi quy đa biến, phân tích ANOVA và T-test để kiểm định các giả thuyết thông qua phần mềm SPSS 20.0 với số lượng mẫu là 330 khách hàng ngẫu nhiên từ danh sách khách hàng đã tham gia bảo hiểm nhân thọ Manulife và danh sách khách hàng tiềm năng từ cách quản lý kinh doanh. Kết quả nghiên cứu cho thấy kinh nghiệm mua bảo hiểm trước đây là yếu tố có ảnh hưởng lớn đến quyết định tham gia của khách hàng tại Manulife. Ngoài ra còn có một số yếu tố cũng tác động đến quyết định chọn mua sản phẩm bảo hiểm nhân thọ Manulife của khách hàng là: động cơ mua bảo hiểm, tâm lý chi tiêu và tiết kiệm, dịch vụ khách hàng, sự kiện trong cuộc sống, rào cản mua bảo hiểm, nhận thức giá trị sản phẩm và thương hiệu công ty. Thêm vào đó, các yếu tố độ tuổi, giới tính, thu nhập, trình độ học vấn, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân của khách hàng cũng tác động ít nhiều đến quyết định mua bảo hiểm nhân thọ của khách hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Lê Cảnh Bích Thơ, Võ Văn Tuấn và Trương Thị Thanh Tâm, 2017. Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm y tế tự nguyện của người dân thành phố Cần Thơ. Nghiên cứu này được tiến hành nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua bảo hiểm y tế (BHYT) tự nguyện của người dân thành phố Cần Thơ. Số liệu sơ cấp được thu thập bằng cách phỏng vấn theo bảng câu hỏi cấu trúc với 207 đáp viên sống tại 3 quận của thành phố Cần Thơ là Ninh Kiều, Bình Thủy và Cái Răng. Đề tài sử dụng mô hình Probit để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua BHYT tự nguyện của người dân thành phố Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu cho thấy tình trạng sức khỏe, giới tính, trình độ học vấn, tuyên truyền và số lần khám chữa bệnh có ảnh hưởng đến quyết định mua BHYT tự nguyện của người dân. 5
CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1. Định nghĩa bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm nhân thọ 2.1.1.1 Định nghĩa bảo hiểm nhân thọ Theo Jones và Long (1999): Bảo hiểm nhân thọ là một cách chuyển giao rủi ro và tích lũy tài chính bằng cách khi chủ hợp đồng bảo hiểm đồng ý tham gia vào hợp đồng bảo hiểm với công ty bảo hiểm, chủ hợp đồng sẽ đóng góp một số phí cho công ty bảo hiểm. Đổi lại công ty bảo hiểm trả một khoản tiền nếu người được bảo hiểm tử vong trong thời gian hợp đồng có hiệu lực hoặc trong trường hợp người được bảo hiểm còn sống đến một thời gian theo quy định của hợp đồng. Theo Cẩm nang bảo hiểm của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2010): Bảo hiểm nhân thọ có thể được hiểu trên 2 phương diện: kỹ thuật và pháp lý. + Trên phương diện kỹ thuật: bảo hiểm nhân thọ là loại bảo hiểm bao hàm những cam kết mà sự thực hiện những cam kết đó phụ thuộc vào tuổi thọ của con người. Có hai loại cam kết chủ yếu trong bảo hiểm nhân thọ, đó là cam kết đóng phí bảo hiểm của người tham gia bảo hiểm và cam kết trả tiền bảo hiểm hoặc trả trợ cấp định kỳ của doanh nghiệp bảo hiểm. Do thời hạn hợp đồng bảo hiểm trong bảo hiểm nhân thọ kéo dài nhiều năm nên người tham gia bảo hiểm thường cam kết đóng phí làm nhiều lần. Thông thường, nếu người tham gia bảo hiểm bị chết trước khi hoàn thành nghĩa vụ đóng phí cho cả hợp đồng thì cam kết đóng phí những lần còn lại sẽ chấm dứt, nghĩa là không có ai trong phía bên mua bảo hiểm phải đóng thay họ. Khi người được bảo hiểm bị chết hoặc còn sống đến một thời điểm nhất định đã chỉ rõ trong hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện cam kết của mình, trả cho một hoặc nhiều người thụ hưởng một khoản tiền nhất định hoặc những khoản trợ cấp. + Trên phương diện pháp lý: bảo hiểm nhân thọ bao gồm các hợp đồng bảo hiểm được ký kết giữa doanh nghiệp bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm. Theo đó, để nhận được phí bảo hiểm của người tham gia bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm cam kết sẽ trả cho một hoặc nhiều người thụ hưởng bảo hiểm một khoản tiền nhất định hoặc những khoản trợ cấp định kì trong trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời điểm nhất định hoặc tử vong trước một thời điểm nhất định đã được ghi rõ trên hợp đồng bảo hiểm. Ngoài ra, theo Luật kinh doanh bảo hiểm được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ Nghĩa Việt Nam 6
thông qua và có hiệu lực từ 01/04/2001 thì “Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết”. 2.1.1.2 Định nghĩa hợp đồng bảo hiểm nhân thọ Hợp đồng bảo hiểm là căn cứ quan trọng quy định quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm theo thỏa thuận của hai bên. - Điều 12, khoản 1,2 Luật kinh doanh bảo hiểm quy định: “Hợp đồng bảo hiểm là sự thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm”. Theo Cẩm nang bảo hiểm nhân thọ (chương IV) của Cổng thông tin bảo hiểm Việt Nam: Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ phải có những nội dung cơ bản sau đây: + Tên, địa chỉ của doanh nghiệp bảo hiểm, bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng. + Các điều khoản của hợp đồng: là những quy định cụ thể liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của các bên giao kết hợp đồng. + Số tiền bảo hiểm: là số tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phải trả khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Số tiền bảo hiểm do các bên tự thỏa thuận theo nhu cầu và khả năng tài chính. + Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm: loại trừ trách nhiệm trả tiền của doanh nghiệp bảo hiểm khi xảy ra những rủi ro dẫn đến nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm quá lớn hoặc sự kiện bảo hiểm không hẳn do rủi ro. + Thời hạn bảo hiểm: là khoảng thời gian doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện trách nhiệm bảo hiểm, được tính từ khi hợp đồng bắt đầu có hiệu lực. Thời hạn bảo hiểm do các bên thỏa thuận. + Mức phí bảo hiểm, phương thức đóng phí bảo hiểm. + Thời hạn, phương thức trả tiền bảo hiểm. + Các quy định giải quyết tranh chấp. + Ngày, tháng, năm giao kết hợp đồng. 2.1.2 Các loại hình bảo hiểm nhân thọ Theo Cẩm nang bảo hiểm của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam thì các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ được chia thành các dạng như: - Căn cứ theo hình thức hợp đồng, bảo hiểm nhân thọ được chia thành 2 loại: Sản phẩm chính và điều khoản riêng. - Căn cứ theo đối tượng được bảo hiểm, bảo hiểm nhân thọ chia thành 2 loại: Bảo hiểm cá nhân và bảo hiểm nhóm. 7
- Căn cứ theo phạm vi bảo hiểm, bảo hiểm nhân thọ chia thành 5 loại: Bảo hiểm sinh kì, bảo hiểm tử kì, bảo hiểm hỗn hợp, bảo hiểm trọn đời và bảo hiểm trả tiền định kì. Cụ thể như sau: + Bảo hiểm sinh kì: là loại hình bảo hiểm cho trường hợp sống của người được bảo hiểm. Khi người được bảo hiểm sống đến một thời điểm đã được quy định trong hợp đồng, công ty bảo hiểm sẽ chi trả số tiền bảo hiểm. + Bảo hiểm tử kì: là loại hình bảo hiểm nhân thọ chỉ bảo hiểm cho khả năng chết xảy ra trong thời gian đã được quy định cụ thể trong hợp đồng. Khi người được bảo hiểm chết trong thời gian đó, công ty bảo hiểm sẽ chi trả số tiền bảo hiểm. Đây là quyền lợi cơ bản của sản phẩm bảo hiểm tử kì. Trong thực tế, để tăng thêm quyền lợi cho khách hàng, các công ty bảo hiểm có thể bổ sung thêm một số quyền lợi khác. + Bảo hiểm hỗn hợp: Số tiền bảo hiểm sẽ được bồi thường khi người được bảo hiểm tử vong trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực hoặc sẽ được thanh toán khi đến hết thời hạn hợp đồng và người được bảo hiểm vẫn còn sống. Bảo hiểm hỗn hợp cũng có sự kết hợp giữa tiết kiệm và bảo vệ, có giá trị hoàn lại. + Bảo hiểm trọn đời: Cung cấp bảo hiểm trọn đời và số tiền bảo hiểm sẽ được chi trả khi người được bảo hiểm tử vong. Phí bảo hiểm sẽ không thay đổi trong suốt thời gian bảo hiểm. Bảo hiểm trọn đời có sự kết hợp giữa tiết kiệm và bảo vệ, có giá trị hoàn lại. + Bảo hiểm định kỳ: Số tiền bảo hiểm sẽ được chi trả khi người được bảo hiểm tử vong trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực. Đây là loại hình bảo hiểm đơn giản và rẻ nhất, chỉ bảo hiểm trong một thời gian nhất định và không có giá trị hoàn lại. Trên cơ sở các dạng sản phẩm chính này, các công ty bảo hiểm nhân thọ có thể thiết kế ra nhiều sản phẩm có thời hạn và quyền lợi khác nhau để đáp ứng cho nhu cầu của khách hàng, chẳng hạn như: - Sản phẩm bảo hiểm định kỳ có thời hạn 1 năm: Khi tham gia sản phẩm này, số tiền bảo hiểm sẽ được chi trả khi người được bảo hiểm tử vong trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực. Sản phẩm này có tính bảo vệ tài chính và không có giá trị hoàn lại. - Sản phẩm bảo hiểm hỗn hợp có thời hạn ngắn (5 năm hoặc 10 năm): quyền lợi bảo hiểm của khách hàng sẽ được chi trả khi người được bảo hiểm tử vong. Tại thời điểm đáo hạn, công ty bảo hiểm sẽ thanh toán số tiền bảo hiểm tham gia và các khoản lãi thưởng trong suốt thời hạn của hợp đồng theo quy định về quyền lợi của sản phẩm. Phí bảo hiểm không thay đổi trong suốt thời hạn của hợp đồng. 8
- Sản phẩm bảo hiểm hỗn hợp có thời hạn dài (15 năm hoặc 20 năm): Khách hàng sẽ được chi trả quyền lợi bảo hiểm khi người được bảo hiểm tử vong. Một số quyền lợi tài chính sẽ được chi trả vào từng thời điểm của hợp đồng như các khoản tiền mặt định kỳ tính trên số tiền tham gia sẽ được chi trả sau mỗi 5 năm sẽ đáp ứng các nhu cầu tài chính trung hạn. Số tiền tham gia và lãi thưởng của hợp đồng cũng được chi trả thành nhiều lần trong thời hạn hợp đồng. Sản phẩm này có sự kết hợp giữa tích lũy tiết kiệm và bảo vệ tài chính. Phí bảo hiểm không thay đổi trong suốt thời hạn của hợp đồng. - Sản phẩm bảo hiểm trọn đời: Công ty bảo hiểm sẽ cung cấp bảo hiểm trọn đời cho khách hàng. Số tiền bảo hiểm và các khoản lãi thưởng xuất hiện trong suốt thời gian người được bảo hiểm còn sống theo quy định về quyền lợi của sản phẩm sẽ được chi trả cho người thụ hưởng khi người được bảo hiểm tử vong. Phí bảo hiểm sẽ không thay đổi trong suốt thời gian bảo hiểm. Bảo hiểm trọn đời có sự kết hợp giữa tiết kiệm và bảo vệ, có giá trị hoàn lại. Bên cạnh nhóm sản phẩm chính còn có nhóm sản phẩm bổ sung nhằm mở rộng phạm vi bảo hiểm cho khách hàng, có các nhóm sản phẩm bổ sung sau đây: - Nhóm tai nạn: Bảo hiểm tử vong do tai nạn; Bảo hiểm tử vong và tàn tật do tai nạn; Bảo hiểm mọi rủi ro do tai nạn. - Nhóm miễn thu phí: Quyền lợi miễn thu phí trên người được bảo hiểm; Quyền lợi người thanh toán. - Nhóm hỗ trợ viên phí và bệnh hiểm nghèo: Bảo hiểm hỗ trợ viện phí và Bảo hiểm bệnh hiểm nghèo. 2.1.3. Lợi ích của bảo hiểm nhân thọ Không ai có thể phủ nhận những lợi ích mà bảo hiểm nhân thọ mang lại cho khách hàng và nền kinh tế xã hội. 2.1.3.1 Đối với cá nhân Giống như các loại hình bảo hiểm khác, bảo hiểm nhân thọ ra đời nhằm khắc phục những khó khăn về tài chính khi gặp rủi ro. Khi một người trụ cột trong gia đình bị tai nạn dẫn đến thương tật hoặc chết, bản thân người đó hoặc những người sống phụ thuộc sẽ rơi vào tình trạng khó khăn về mặt tài chính. Hơn lúc nào hết, họ sẽ cần đến nguồn tài chính kịp thời để bù đắp thiệt hại, lấy lại sự cân bằng, ổn định tình hình tài chính. Bảo hiểm nhân thọ ra đời đã đáp ứng nhu cầu đó một cách nhanh nhất. Hơn nữa, vượt lên cả ý nghĩa “tiền bạc”, bảo hiểm nhân thọ mang đến trạng thái an toàn về tinh thần, giảm bớt sự lo âu trước rủi ro, bất trắc cho người được bảo hiểm. Bảo hiểm nhân thọ còn giúp cho những người tham gia có thể tích lũy cho những kế hoạch tương lai, như để dành tiền cho con đi học, cho con một số 9