zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6 theo chương trình môn Lịch Sử và Địa lí cấp THCS

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:21

Báo xấu

18
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6 theo chương trình môn Lịch Sử và Địa lí cấp THCS" nhằm trang bị cho học sinh một số kiến thức kỹ năng liên quan đến tranh ảnh lịch sử nói riêng và kênh hình nói chung; Qua việc nắm bắt được các kỹ năng quan sát tranh ảnh lịch sử học sinh hiểu sâu sắc hơn về kiến thức lịch sử qua tranh ảnh và các kênh hình khác.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6 theo chương trình môn Lịch Sử và Địa lí cấp THCS

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LƯƠNG THẾ VINH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “ CÁCH SỬ DỤNG KÊNH HÌNH ĐỂ TẠO CẢM HỨNG HỌC TẬP VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG PHÂN MÔN LỊCH SỬ 6” Lĩnh vực: Lịch sử Cấp học: Trung học cơ sở Người thực hiện: Nguyễn Thị Lê Đơn vị công tác: Trường THCS Lương Thế Vinh Chức vụ : Giáo viên Năm học 2022 - 2023 ~~~~~***~~~~~
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI Tên đề tài: “Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” A. ĐẶT VẤN ĐỀ: 1. Lý do chọn đề tài “Điều gì đã thu hút học sinh dành nhiều giờ đồng hồ để chơi game hay để xem tiktok? ” Nếu việc học lịch sử lúc nào mà cũng mang lại cảm hứng như chơi game hay xem tiktok thì thật tuyệt. Việc tôi muốn nhắc đến ở đây là động lực của việc học của học sinh, nó bắt nguồn từ đâu và làm thế nào để duy trì nó, bởi nếu có nó chắc rằng học sinh sẽ phát triển năng lực học tập lịch sử một cách hiệu quả. Trong học tập lịch sử thì kênh hình là một kênh kiến thức có nhiều lợi thế để thu hút và tạo cảm hứng học tập cho học sinh.Tuy nhiên, trong quá trình học tập, tìm tòi kiến thức đôi khi học sinh cũng bị cản trở bởi sự khó khăn trong tìm hiểu các kiến thức lịch sử trong đó có kênh hình. Từ năm học 2021-2022 là năm học triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đối với THCS. Lịch sử và Địa lý là môn học bắt buộc giúp HS hình thành và phát triển những năng lực chung và lực chuyên môn lịch sử và địa lý, trong đó việc biết cách tìm hiểu kênh hình lịch sử của HS giữ một vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử và Địa lý theo hướng tiếp cận năng lực . Phương pháp dạy học sẽ được đổi mới theo hướng phát triển năng lực chú trọng tổ chức các hoạt động dạy học để giúp học sinh tự tìm hiểu, tự khám phá, không thụ động tiếp thu những tri thức được sắp đặt sẵn. Chú trọng rèn luyện cho HS biết cách sử dụng sách giáo khoa và các tài liệu học tập lịch sử, biết cách suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới. Tăng cường phối hợp tự học với học tập, thảo luận theo nhóm, đóng vai, dự án; đa dạng hoá các hình thức tổ chức học tập, coi trọng việc dạy học trên lớp và các hoạt động xã hội. Khuyến khích 2 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” HS được trải nghiệm, sáng tạo trên cơ sở giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn cho học sinh tìm kiếm và thu thập thông tin, gợi mở giải quyết vấn đề, tạo cho học sinh có điều kiện thực hành, tiếp xúc với thực tiễn, học cách phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Chú trọng việc đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, lựa chọn và phối hợp có hiệu quả giữa các hình thức và phương pháp dạy học lịch sử và địa lý. Với phân môn lịch sử , dù sử dụng cách nào trong các phương pháp học tập trên thì khâu hướng dẫn HS tìm hiểu kiến thức trong đó có kênh hình đóng vai trò vô cùng quan trọng và liên quan đến hầu hết đến các phương pháp học tập đó.Với những trăn trở, mong muốn có thể tiến hành những giờ dạy học đạt hiệu quả, học sinh tích cực, chủ động, hào hứng hơn trong việc tiếp thu kiến thức của bài học để từ đó nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử trong nhà trường tôi quyết định chọn đề tài: “Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6 theo chương trình môn Lịch Sử và Địa lí cấp THCS”. Với việc nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần đổi mới phương pháp dạy và học đối với phân môn Lịch sử tại trường THCS cũng như phục vụ việc giảng dạy của bản thân. 2. Mục đích yêu cầu và phạm vi thực hiện đề tài: + Nhằm trang bị cho học sinh một số kiến thức kỹ năng liên quan đến tranh ảnh lịch sử nói riêng và kênh hình nói chung. + Qua việc nắm bắt được các kỹ năng quan sát tranh ảnh lịch sử học sinh hiểu sâu sắc hơn về kiến thức lịch sử qua tranh ảnh và các kênh hình khác. + Đưa đến hứng thú cho học sinh khi các em quan sát, tìm hiểu lịch sử qua các bộ phim tư, đoạn phim liệu lịch sử + Nội dung chương trình phân môn lịch sử lớp 6 có nhiều vấn đề cần trao đổi, nhưng do thực tế trên của học sinh nên tôi chọn đề tài: “Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6 theo chương trình môn Lịch Sử và Địa lí cấp 3 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” THCS” áp dụng cho học sinh lớp khối 6 Trường THCS Lương Thế Vinh - Thị Trấn Phùng. Thời gian thực hiện: Học kỳ I - Năm học 2022-2023. B. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI I. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI TRƯỚC KHI THỰC HIỆN 4 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy: Học sinh có vai trò vô cùng quan trọng trong việc lĩnh hội kiến thức bài học lịch sử, trong khi đó một số kĩ năng phục vụ cho việc lĩnh hội kiến thức bài học lịch sử mà cụ thể là cách làm việc với kênh hình lịch sử của học sinh chưa đạt hiệu quả. Vì vậy dẫn đến học sinh không hứng thú với môn lịch sử và việc học lịch sử không đạt được kết quả cao. Trong đó, thầy cô giáo đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhận thức của học sinh, vì vậy việc đổi mới dạy học lịch sử và tìm ra phương pháp dạy học lịch sử để phù hợp với đối tượng học sinh là bắt buộc và cấp thiết ở cấp THCS nhằm nâng cao chất lượng dạy và học . Nhận thức được điều đó, mỗi khi nhận lớp mới nhất là học sinh đầu cấp tôi đã đặc biệt tìm hiểu tình hình của học sinh. Sau một thời gian tôi phát hiện thấy rằng: kiến thức lịch sử được ghi trong sách giáo khoa thì học sinh nắm được khá máy móc và khi yêu cầu các em trả lời những câu hỏi có sử dụng đến tranh ảnh, lược đồ trong sách giáo khoa thì học sinh trả lời một cách hời hợt hoặc rất lúng túng. Điều đó khiến tôi hết sức băn khoăn, trăn trở vì trong chương trình lịch sử, tranh ảnh, lược đồ là những loại dụng đồ dùng trực quan được sử dụng thường xuyên và là một bộ phận quan trọng thuộc kênh hình của sách giáo khoa lịch sử, nó giúp học sinh hiểu đúng, hiểu sâu sắc quá khứ, đặc biệt nó giúp học sinh làm việc với sách giáo khoa một cách thông minh, tích cực và sáng tạo nhất. Với tình hình như trên, tôi quyết định rèn luyện cho học sinh kỹ các năng quan sát kênh hình lịch sử, và tôi quyết định khảo sát chất lượng của học sinh lớp 6A. Sau khi dạy bài 5, tiết 5,6 “Xã hội nguyên thuỷ ” tôi cho học sinh khảo sát theo đề bài sau: Câu 1: Qua hình 3,4,5 trong sách giáo khoa trang 21, em có hiểu biết gì về đời sống vật chất và tinh thần của người nguyên thủy trên đất nước ta ? Câu 2: Theo em kĩ thuật chế tác công cụ đá của của người Bắc Sơn có điểm gì tiến bộ hơn Núi Đọ? 5 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” * Cách đánh giá: Câu 1:(7 điểm) Học sinh trả lời đầy đủ, đúng kiến thức, thể hiện được sự quan sát của mình một cách chính xác, nhận xét được nội dung của hình ảnh. Câu 2:(3 điểm) Học sinh trả lời đầy đủ, đúng kiến thức. Số lượng điều tra trước khi thực hiện đề tài: Tổng Giỏi Khá TB Yếu số HS SL % SL % SL % SL % 44 10 22,7 16 36,4 14 31,8 4 8,0 Qua bài kiểm tra trên, tôi nhận thấy học sinh thường mắc phải những lỗi cơ bản sau: - Nhiều học sinh trả lời thiếu chính xác về các sự kiện lịch sử. - Cách làm bài thiếu sáng tạo, phát hiện kiến thức lịch sử qua tranh ảnh chưa đầy đủ... II. NHỮNG BIỆN PHÁP TÁC ĐỘNG GIÁO DỤC Từ các lỗi cơ bản mà học sinh mắc phải, tôi đã quyết định rèn luyện cho học sinh theo các biện pháp sau: 1. Tìm hiểu tình hình học tập và việc nắm bắt kiến thức của học sinh. 2. Dạy cho học sinh cách nắm bắt được các kiến thức cơ bản của bài học cùng một số kiến thức liên quan. 6 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” 3. Phát triển các kiến thức mới nhằm phát huy tính tự giác, tích cực và sự hứng thú của học sinh. 4. Rèn luyện kỹ năng, kỹ sảo trong quan sát tìm, hiểu nội dung của tranh ảnh và các mô hình cùng lược đồ lịch sử. 5. Rèn các kỹ năng tự học và làm việc nhóm của học sinh trong việc chuẩn bị bài trước khi đến lớp, trong khi trao đổi bài mới và ôn bài cũ. 6. Kết hợp với nhà trường, đồng nghiệp tổ chức tham quan di tích lịch sử nhằm gây hứng thú và kích thích sự tìm tòi của học sinh. III. NHỮNG GIẢI PHÁP KHOA HỌC TIẾN HÀNH: Như tôi đã trình bày ở phần trên, học sinh thích xem tranh ảnh, lược đồ, mô hình lịch sử nhưng lại lúng túng, thiếu sáng tạo hoặc ít biết khai thác nội dung của các đồ dùng trực quan lịch sử đó để phục vụ bài học. Để khắc phục vấn đề trên, tôi quyết định rèn học sinh theo các bước sau: 1. Sử dụng kênh hình nhằm thực hiện hoạt động khởi động: Trong việc học tập lịch sử, kiến thức cơ bản là kiến thức tối ưu và cần thiết cho việc tìm hiểu của học sinh về lịch sử thế giới và dân tộc. Nó gồm nhiều yếu tố: sự kiện lịch sử, các niên đại, địa danh lịch sử, tên nhân vật lịch sử... Trong đó, tranh ảnh hay video là các bộ phận của đồ dùng trực quan, nó chứa đựng khá nhiều nội dung của lịch sử. Hiểu rõ điều này nên trong tất cả các giờ dạy tôi cố gắng bằng mọi cách khai thác hết nội dung của tranh ảnh hay video nhằm gây hứng thú và tăng sự hiểu biết cho học sinh. Đầu tiên là sử dụng kênh hình này cho phần động khởi động: Ví dụ”: khi dạy bài 8 “ Ấn Độ cổ đại” đ ể tạo sự tò mò, ham học hỏi và lòng khao khát muốn tìm hiểu những điều ở hoạt động hình thành kiến thức mới của bài học; tạo không khí hứng khởi để HS bắt đầu một tiết học mới. Tôi cho HS quan sát tranh H1 và chiếu video về Lễ hội tắm nước sông Hằng và yêu cầu hs trả lời các câu hỏi theo yêu cầu của giáo viên 7 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Câu 1: Đây là lễ hội gì ở Ấn Độ? Câu 2: Em có biết vì sao lễ hội tôn giáo này thu hút đông đảo người dân Ấn Độ tham gia? Kết hợp với sự chuẩn bị tìm hiểu bài ở nhà tôi thấy HS đã trả lời được khá tốt: Câu 1: Đây là lễ hội tắm nước sông Hằng được tổ chức ở một số thành phố thuộc miền Bắc Ấn Độ ngày nay. Câu 2: Lễ hội tôn giáo này thu hút đông đảo người dân Ấn Độ tham gia vì đây là một nghi lễ tôn giáo thiêng liêng, người Ấn Độ tin rằng khi tắm nước sông Hằng thì tội lỗi của họ sẽ được gột rửa. Học sinh trả lời, rồi giáo viên dẫn vào bài mới: Tắm nước sông Hằng là một trong những lễ hội tôn giáo cổ và lớn nhất thế giới vẫn được duy trì cho đến ngày nay. Tín đồ Ấn Độ giáo tin tưởng nước ở sông Hằng (sông Mẹ) linh thiêng sẽ tẩy rửa mọi tội lỗi của họ. Vậy, vì sao ở Ấn Độ- một cường quốc kinh tế hiện nay mà vẫn duy trì những phong tục cổ xưa như thế? Các con sống lớn đã có vai trò ra sao trong việc hình thành, phát triển nền văn minh Ấn Độ cổ đại? Cư dân cổ nơi đây đã đóng góp những gì cho nhân loại? Cô và các em sẽ cùng tìm hiểu bài 8…. Với cách vào bài như vậy, tôi nhận thấy HS đã có một tâm thế học tập rất hào hứng. Hoạt động này tuy không chiếm nhiều thời gian nhưng đóng 8 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” vai trò quan trọng trong việc tạo hứng thú học tập cho HS, từ đó HS có động lực và nhu cầu tìm tòi, khám phá các kiến thức, kĩ năng mới trong bài học. 2. Sử dụng kênh hình nhằm thực hiện hoạt động hình thành kiến thức mới: Hoạt động hình thành kiến thức mới là hoạt động tìm tòi và khám phá rất quan trọng của HS. Hoạt động này có thể phân chia làm nhiều hoạt động học (theo các mục trong SGK) dành cho HS tuỳ theo độ dài và mức độ phức tạp của kiến thức. Thông qua chuỗi hoạt động khám phá kiến thức mới, HS tìm hiểu kiến thức mới thông qua các tư liệu học tập bằng kênh chữ/kênh hình/kênh tiếng… GV tổ chức cho HS gia công trí tuệ bằng các kĩ năng tiến trình, như: quan sát, thu thập, xử lí thông tin thông qua hoạt động phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, hệ thống hóa, khái quát hóa, trừu tượng hóa, để giải quyết vấn đề chính của bài học. Trong các tiết học lịch sử, hoạt động hình thành kiến thức mới sẽ có rất nhiều kiến thức của kênh hình, vì vâỵ việc sử dụng nó như thế nào để đạt tạo cảm hứng học tập cho học sinh và phát triển năng lực học tập lịch sử các em giữ vai trò quan trọng. Hiểu rõ điều này nên trong tất cả các giờ dạy tôi cố gắng bằng mọi cách khai thác hết nội dung của kênh hình nhằm gây hứng thú và tăng sự hiểu biết cho học sinh. Ví dụ”: khi dạy bài 8 “ Ấn Độ cổ đại” Năng lực đặc thù của trong bài này là cần nhận diện, phân biệt, khai thác và sử dụng được những thông tin, hiện vật, tranh ảnh có trong bài, đọc và chỉ ra được thông tin quan trọng trên lược đồ. Để thực hiện được điều đó, trong mục 1. Điều kiện tự nhiên: tôi cho HS quan sát Lược đồ Ấn Độ cổ đại để xác định vị trí quốc gia Ấn Độ cổ đại và hai dòng sông: sông Ấn và sông Hằng, phân tích được sự ảnh hưởng của nó đến sự hình thành nền văn minh Ấn Độ và phương pháp think-pair-share (trao đổi nhóm đôi), trao đổi, phản biện…và cho hs chốt lại theo yêu cầu của PHT số 1. 9 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Yêu cầu Sản phẩm Câu 1: Nêu vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên (địa hình, khí hậu) đã ảnh hưởng đến sự hình thành của văn minh Ấn Độ như thế nào? (HS xác định trên lược đồ) Câu 2: Điều kiện tự nhiên của Ấn Độ cổ đại có điểm gì giống và khác so với Ai Cập và Lưỡng Hà? Với sự gợi mở của GV cùng sự tìm hiểu bài ở nhà, các em đã hoàn thành phiếu bài tập khá nhanh chóng. Yêu cầu Sản phẩm Câu 1: Nêu vị trí - Vị trí địa lí: là bán đảo ở Nam Á, có ba mặt giáp biển, nằm địa lí và điều kiện tự trên trục đường biển từ Tây sang Đông. Phía bắc được bao nhiên (địa hình, khí bọc bởi dãy Hi-ma-lay-a- một vòng cung khổng lồ. hậu) đã ảnh hưởng Địa hình: đến sự hình thành + Ấn Độ có đồng bằng sông Ấn, sông Hằng lớn vào loại bậc của văn minh Ấn nhất thế giới, được phù sa màu mỡ của hai con sông này bồi Độ như thế nào? tụ. (HS xác định trên + Miền Trung và miền Nam là cao nguyên Đê-can với núi đá lược đồ) hiểm trở, đất đai khô cằn. + Vùng cực Nam và dọc hai bờ ven biền là những đống bằng nhỏ hẹp. - Khí hậu: Lưu vực sông Ấn khí hậu khô nóng, ít mưa. Ở lưu vực sông Hằng có gió mùa nên lượng mưa nhiều do tác động của gió mùa và không có sa mạc. Câu 2: Điều kiện tự Đều nằm ở lưu vực các con sông lớn, (cư dân chủ yếu sinh nhiên của Ấn Độ cổ sống ở lưu vực hai con sông) nhiều phù sa, khí hậu thuận lợi đại có điểm gì giống cho phát triển nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi) và khác so với Ai Cập và Lưỡng Hà? Hay như khi dạy bài 7: “Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại”, trong phần 1. Tặng phẩm của những dòng sông. Khi giới thiệu về ngành kinh tế chính của Ai Cập, GV cho hs quan sát và mô tả hình 4.Người Ai Cập cổ đại canh tác nông nghiệp rồi yêu 10 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” cầu HS rút ra kết luận về nghề sản xuất được thể hiện trong hình. Nếu các em lúng túng GV có thể hướng dẫn HS quan sát từng hình ảnh nhỏ của bức tranh rồi tổng hợp để mô tả tranh: +Phía trên: Người đàn ông đang cày ruộng nhờ sức kéo của trâu bò, người đàn bà đi phía sau đang gieo hạt. +Phía dưới: cây chà là, ô-liu xanh tốt Rồi HS có thể đưa ra kết luận: Nông nghiệp của người Ai Cập phát triển sớm, biết sử dụng sức kéo của trâu bò. Cũng trong bài 7: “Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại”, ở phần 3. Những thành tựu văn hóa chủ yếu. Tôi cho hs xem video về việc xây dựng Kim thự tháp, trước khi xem tôi sẽ chia lớp làm 4 nhóm, đặt một số câu hỏi để các nhóm HS phải hoàn thành như: - Nhóm 1,2: Tóm tắt quá trình người Ai Cập hoàn thành xây dựng một Kim thự tháp. - Nhóm 3,4: Em hãy tìm 3 điều ấn tượng nhất trình người Ai Cập hoàn thành xây dựng một Kim thự tháp. Với cách làm như vậy sẽ làm HS chú ý hơn, kiến thức sẽ được khắc sâu hơn. Trên đây là một vài ví dụ minh hoạ cho các bài giảng có sử dụng kênh hình minh hoạ của tôi từ đầu năm đến giờ. Qua đó tôi nhận thấy học sinh nắm được kiến thức một cách chắc hơn, có hứng thú hơn khi học bộ môn lịch sử và nhờ vậy năng lực học tập bộ môn của HS được tăng lên. 3. Sử dụng kênh hình nhằm thực hiện hoạt động luyện tập và vận dụng: Trong hoạt động này, GV sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập với mục tiêu cụ thể, nhằm rèn luyện các kiến thức, kĩ năng cụ thể hướng dẫn HS đáp ứng năng lực hoặc thành phần năng lực đã xác định trong mục tiêu dạy học. Cần có những câu hỏi, bài tập gắn liền với thực tiễn để HS phát triển được thành phần năng lực “vận dụng kiến thức kĩ năng đã học” của Năng lực Lịch sử. GV tổ chức, định hướng cho HS giải quyết các vấn đề trong thực tiễn đòi hỏi vận dụng 11 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” kiến thức kĩ năng đã học, có thể ở mức độ cao. HS có thể thực hiện hoạt động này trên lớp, ngoài lớp, ở nhà hoặc cộng đồng. Đối với kênh hình chúng ta sẽ có những cách cực kì thu hút học sinh: Ví dụ sau khi học xong bài 7: “Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại”, GV có thể đưa ra bài tập sau: Hãy thiết kế mô hình vườn treo Babylon bằng các chất liệu sẵn có. Hãy giải thích về cách để xây dựng vườn treo, hệ thống nước tưới được sử dụng. Sau đó sẽ cho HS giới thiệu sản phẩm vào đầu tiết học sau. Với dạng bài tập vận dụng này chúng ta khong nên bắt buộc mà nên khuyến khích các nhóm HS thực hiện. Và thực tế ở trường tôi đã có nhóm hs hoàn thành sản phẩm rất đẹp. Hoặc chúng ta có thể cho hs quan sát H5: Một tác phẩm điêu khắc của người Lưỡng Hà miêu tả việc sử dụng bánh xe trong bài 7: “Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại” và đặt câu hỏi: Em hãy cho biết bánh xe do người Lưỡng Hà phát minh ra hiện nay được ứng dụng trong những lĩnh vực nào?. Tùy từng đối tượng hs, các em có thể trả lời đúng hay sai, hoặc GV có thể chốt lại: Bánh xe do người Lưỡng Hà phát minh ra hiện nay được ứng dụng trong những lĩnh vực: sản xuất bánh xe ô tô, xe máy,… Tóm lại, hoạt động này có thể đặt ở cuối chuỗi hoạt động, tuy nhiên có thể đặt ra ngay từ ban đầu, như là một vấn đề cần giải quyết thông qua chủ đề học tập. Từ đó HS chủ động tìm hiểu, khám phá kiến thức, vận dụng và rèn luyện kĩ năng liên quan để giải quyết vấn đề đặt ra. 2. Một số phương pháp giúp học sinh tự tìm hiểu và biết cách quan sát kênh hình lịch sử (ở trên lớp và ở nhà). Trước tiên, giáo viên hướng dẫn học sinh nắm bắt được một số nội dung thường làm khi quan sát tranh ảnh lịch sử. - Về cách sử dụng tranh ảnh treo tường: học sinh phải chú ý quan sát tranh, giải thích nội dung tranh để chọn lọc những chi tiết phục vụ cho bài học như: cụ thể hoá sự kiện lịch sử làm cơ sở cho việc tường thuật, miêu tả và rút ra kết luận khái quát. 12 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” - Loại tranh cỡ nhỏ được sử dụng riêng cho từng học sinh trong giờ học, trong việc tự học ở nhà. Giáo viên phải hướng dẫn kỹ để học sinh sử dụng tốt loại tranh này (vì đây là loại tranh học sinh thường phải làm việc khi chuẩn bị bài). Học sinh phải quan sát kỹ tìm hiểu sâu sắc nội dung, hoàn thành các bài tập, chứ không phải chỉ nói theo sách giáo khoa. - Khi sử dụng tranh ảnh chân dung các nhân vật lịch sử, học sinh không nên quá chú ý đến việc miêu tả hình dáng bên ngoài của nhân vật mà phải phân tích nội tâm, tài đức, các hành động của nhân vật. - Về các đoạn phim, băng hình tư liệu lịch sử : Tôi khuyến khích hoặc giao nhiệm vụ cho các nhóm tự tìm hiểu, sưu tầm những đoạn phim ngắn liên quan đến bài học. - Về lược đồ lịch sử: để tìm hiểu được, học sinh cần phải tìm hiểu trước các kiến thức liên quan đến lược đồ lịch sử mà mình sẽ thực hành thì sẽ đạt hiệu quả cao. Để thực hiện các điều trên, học sinh phải chú ý theo dõi hướng dẫn của thầy cô giáo, phải thường xuyên rèn luyện, tìm hiểu kỹ tranh ảnh và các tài liệu có nội dung liên quan. Ví dụ: Để chuẩn bị cho việc dạy bài 5 : “ Xã hội nguyên thủy” tôi đã cho học sinh chia làm 4 nhóm về chuẩn bị bài tập dự án với nhiệm vụ cụ thể: Nhóm 1,2: Nhìn vào lược đồ hình 4 trang 22, em hãy cho biết những dấu tích của thời đồ đá cũ được tìm thấy ở đâu? Qua hình 3 có hình ảnh “Rìu đá núi Đọ (Thanh Hóa)” và 5 “ Rìu tay ở di chỉ An Khê (Gia Lai) em có nhận xét gì về công cụ đá của Người tối cổ? Nhóm 3,4: Nhìn vào lược đồ hình 4 trang 22, em hãy cho biết những dấu tích của thời đồ đá mới được tìm thấy ở đâu? So sánh công cụ ở hình 3 “Rìu mài lưỡi Bắc Sơn ” với hình 3 “Rìu đá núi Đọ (Thanh Hóa)”? 13 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Sau khi giao bài tập dự án cho các nhóm tôi có đưa ra gợi ý: để làm được bài tập, học sinh cần phải tìm hiểu trước các kiến thức liên quan đến lược đồ lịch sử, tranh ảnh mà mình sẽ thực hành thì sẽ đạt hiệu quả cao.Trong quá trình học sinh thực hiện bài tập dự án nếu có thắc mắc muốn trao đổi thì cô giáo có thể đưa gợi ý để học sinh làm việc một cách hiệu quả nhất. Đến tiết dạy bài mới các nhóm cử đại diện lên báo cáo những nội dung bài tập được giao.Với sự hướng dẫn của giáo viên, sự làm việc tích cực và sáng tạo của các nhóm học sinh bài báo cáo các em đã đạt hiệu quả cao, đồng thời do tìm hiểu bài kĩ càng nên các nhóm đã đưa ra được những câu hỏi phản biện quan trọng liên quan đến các vấn đề trọng tâm của bài. Cụ thể ba nhóm đều đã giới thiệu được về thời gian, trình bày và chỉ bản đồ một cách chính xác những địa điểm sinh sống của con người nguyên thủy qua các giai đoạn mà mỗi nhóm phụ trách. Về phần hình ảnh các nhóm đã đưa ra các nhận xét chính xác: Nhóm 1 đưa ra nhận xét công cụ đá của Người tối cổ mới chỉ được ghè đẽo thô sơ, chưa có hình thù rõ ràng. Nhóm 2 đã so sánh được công cụ đá của Người tinh khôn giai đoạn đầu là vẫn được ghè đẽo thô sơ nhưng có hình thù rõ ràng. Nhóm 3 đã đưa ra được điểm tiến bộ trong chế tác đá của Người tinh khôn giai đoạn phát triển chính là công cụ đá được mài ở lưỡi cho sắc. Qua tiết học tôi nhận thấy với việc tìm hiểu kĩ nội dung bài học, đặc biệt việc nghiên cứu lược đồ, tranh ảnh theo tinh thần chủ động và sáng tạo đã giúp học sinh hiểu bài học nhanh hơn và sâu sắc hơn. Với ví dụ minh họa trên thì sẽ phục vụ tốt cho phương pháp hoạt động nhóm, hoạt động đàm thoại. Qua ví dụ trên tôi nhận thấy, các em đã hứng thú học tập hơn, chất lượng của giờ học được nâng cao hơn, đặc biệt các em không còn lúng túng, ngại ngùng khi cô giáo yêu cầu tìm hiểu kiến thức, nêu nhận xét hay tạo biểu tượng lịch sử qua tranh ảnh nữa, phần trình bày những kiến thức lịch sử qua lược đồ 14 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” cũng rất tự tin và chính xác và như vậy năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử đã phát triển hơn. Tuy nhiên để cho học sinh có ý thức tự giác tìm hiểu các tranh ảnh lịch sử trước khi đến lớp tôi đã rèn các em theo cách sau: + Tôi yêu cầu các em phải thực hiện tốt yêu cầu ở phần trên, phải nắm được các kỹ năng cô giáo đã thực hiện ở trên lớp. + Yêu cầu các em phải đọc tài liệu tham khảo liên quan đến những hình ảnh lịch sử sẽ được học, tự tạo biểu tượng lịch sử qua hình ảnh trong sách giáo khoa trước khi đến lớp (có thể tiến hành theo cá nhân hoặc theo nhóm) Nhờ có cách tự học trên thì học sinh sẽ hiểu biết sâu sắc về lịch sử hơn. 3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tiến trình thực hiện các phương pháp dạy học theo đặc trưng của bộ môn lịch sử: Trong dạy học lịch sử dù giáo viên có sử dụng bất kì một kĩ năng hay phương pháp giảng dạy nào vào bài dạy thì việc chuẩn bị chu đáo cho mỗi giờ lên lớp là rất cần thiết, và theo tôi là bắt buộc phải thực hiện. Với những tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin, ngoài những thao tác chuẩn bị cơ bản cho một tiết dạy học thì giáo viên cần phải chuẩn bị một số việc sau: - Thiết kế các hoạt động dạy học trên máy tính với các phần mềm tin học như PowerPoint, Lecture Maker 2.0, Window moviemaker, ....để tạo ra hệ thống kiến thức của bài giảng trong việc soạn giáo án hoặc tạo ra các thông tin mang tính lôgic và sinh động trên các slide (trang trình chiếu). - Để giờ học thêm phong phú và thu hút được sự chú ý của học sinh giáo viên cần phải sưu tầm, thu thập những thông tin liên quan đến bài giảng như hình ảnh, video clip hay những thông tin mới phù hợp với bài giảng để đưa vào các slide sao cho phù hợp. 15 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Với những tư liệu, hình ảnh và thông tin mới mà sách giáo khoa chưa cập nhật được giáo viên chuẩn bị và đưa vào bài học chắc chắn sẽ thu hút sự chú ý của học sinh và làm mới được giờ dạy học. - Sử dụng các phần mền tin học để tạo ra các hiệu ứng trên các slide để khi trình chiếu các kiến thức, câu hỏi, câu trả lời, các hình ảnh, lược đồ được hiện ra theo đúng thiết kế ban đầu. - Sử dụng các phần mền tin học để tự tạo ra các video clip sinh động phục vụ cho các tiết dạy học hoặc trên cơ sở các lược đồ tĩnh tạo ra các lược đồ động. - Giáo viên cần chuẩn bị chu đáo các phương tiện dạy học trước khi lên lớp: máy tính, máy chiếu, bảng phụ, sơ đồ, tranh ảnh, biểu đồ, mô hình... - Để có sự chủ động trong các hoạt động dạy học với những tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin giáo viên cần dự kiến các tình huống có thể xảy ra đối với máy móc, đối với các thiết kế bài giảng của mình hay bất kì một sự việc nào đó xảy ra và cần dự kiến các biện pháp thay thế. Để giờ học đạt hiệu quả cao thì ngoài sự chuẩn bị chu đáo của người giáo viên thì sự chuẩn bị bài của học sinh là rất cần thiết. Trong giáo dục hiện nay, chúng ta rất chú trọng việc tích cực hóa các hoạt động của học sinh, vì vậy giáo viên cần hướng dẫn các em chuẩn bị bài chu đáo, đồng thời khuyến khích sử dụng các em công nghệ thông tin sưu tầm, tìm hiểu các loại lược đồ, tranh ảnh liên quan đến bài học một cách chủ động và sáng tạo. Có như vậy học sinh mới tham gia vào xây dựng bài một cách tự tin và tích cực nhất. Tóm lại, khi chúng ta chuẩn bị giáo án chu đáo thì khi thực hiện các hoạt động dạy học sẽ thuận lợi và sẽ đạt hiệu quả như mình mong muốn. Trên đây là một số phương pháp để rèn luyện kỹ năng sử dụng tranh ảnh và các loại đồ dùng trực quan khác trong học tập lịch sử đã được tôi áp dụng vào đối tượng học sinh lớp 6 và đạt được kết quả như sau: 16 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI: Từ khi tôi áp dụng phương pháp trên, tôi thấy học sinh có hứng thú học tập hơn. Từ chỗ các em ngại học, ngại làm các bài tập liên quan đến tranh ảnh thì nay các em đã thấy cái hay, sự lý thú của tranh ảnh lịch sử. Các em không còn trả lời một cách hời hợt các câu hỏi liên quan đến tranh ảnh, lược đồ lịch sử, mà đã say mê hơn mỗi khi bài học có tranh ảnh, lược đồ hay các loại đồ dùng trực quan lịch sử khác . Vì các em đã biết cách làm việc với nó, vì các em được làm việc với những nguồn sử liệu quý giá và có cảm giác như được làm việc với người thật việc thật. Sau khi thực hiện kinh nghiệm trên trong một thời gian, tôi quyết định khảo sát lớp 6A vào đầu kì II theo câu hỏi sau: Câu 1: Quan sát lược đồ H2,4 và tư liệu SGK tìm hiểu về vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên của Hy Lạp, La Mã có đặc điểm gì nổi bật? Câu 2: Theo em, với điều kiện tự nhiên như trên, có tác động như thế nào đến sự hình thành và phát triển của kinh tế Hy Lạp, La Mã cổ đại? * Cách đánh giá: 17 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Câu 1 (3 điểm): Học sinh trình bày đủ nội dung cơ bản về vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên của Hy Lạp, La Mã. Câu 2 (7 điểm): Học sinh biết trình bày đầy đủ tác động với lập luận chặt chẽ. Và khảo sát lần ba vào cuối tháng 2 theo câu hỏi sau: Câu 1. Kênh hình ở phần giới thiệu chương 4, gợi cho em suy nghĩ gì về khu vực Đông Nam Á? Em hãy thử suy đoán dụng ý của các tác giả biên soạn sách khi giới thiệu những kênh hình này là gì? Câu 2. Kể tên 1 số quốc gia ĐNÁ hiện nay và trình bày (mô tả) vị trí địa lí của khu vực Đông Nam Á * Cách đánh giá: Câu 2 (4 điểm): Học sinh biết trình bày suy nghĩ một cách có ý nghĩa và có sáng tạo. Câu 1 (6 điểm): Học sinh kể tên được 1 số quốc gia ĐNÁ hiện nay và trình bày đủ những nội dung cơ bản về vị trí địa lí của khu vực Đông Nam Á Sau đây là kết quả khảo sát của lớp 6A trước và sau khi tôi thực hiện đề tài: Bảng so sánh đối chiếu: Tổng Giỏi Khá TB Yếu số HS Trước SL % SL % SL % SL % 44 (Đầu kì I) 10 22,7 16 36,4 14 31,8 4 8,0 Sau 44 13 29,5 18 40,9 10 22,7 3 6,9 (Đầu kì II) Tăng Tăng Tăng Tăng Giảm Giảm Giảm Giảm So sánh 3 6,8 2 4,6 4 9,1 1 1,1 Sau (Cuối 44 16 36,4 20 44,4 7 15,9 1 3,3 tháng 2) 18 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” Tăng Tăng Tăng Tăng Giảm Giảm Giảm Giảm So sánh 3 6,9 2 3,5 3 6,8 2 3,6 C. KẾT LUẬN: Như chúng ta đã biết, giáo dục lịch sử ngày nay được Đảng và nhà nước và ngành giáo dục chú ý hơn. Bởi vì mỗi con người cần phải biết lịch sử dân tộc và sự phát triển chung của con người. Nhưng trong nhiều gia đình và bản thân các em học sinh vì nhiều lí do lại không dành thời gian và sự quan tâm cho môn học lịch sử. Vì vậy nhiệm vụ của người giáo viên lịch sử ngày càng nặng nề hơn. Đứng trước nhiệm vụ như vậy, bản thân tôi luôn nghĩ mình phải tự phấn đấu để dạy học sinh tốt hơn. Để có chuyên môn tốt tôi nhận thấy bản thân cần phải làm những việc sau: + Luôn tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, cải tiến phương pháp sao cho phù hợp. + Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo chu đáo, tỉ mỉ trước giờ dạy. + Xác định rõ yêu cầu cần đạt được ngay từ đầu năm để có biện pháp giải quyết. + Lấy học sinh làm trung tâm trong mọi tiết học. Trong đó giáo viên là người tổ chức hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động của giờ học. 19 /22
“Cách sử dụng kênh hình để tạo cảm hứng học tập và phát triển năng lực học tập của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 6” + Sử dụng nhiều hình thức và phương pháp trong giờ dạy để phát huy hết khả năng tối ưu của từng phương pháp dạy học. Rèn cho học sinh có thói quen chuẩn bị bài ở nhà trong quá trình học tập môn lịch sử. Tóm lại trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông, việc kết hợp chặt chẽ giữa lời nói sinh động của giáo viên với việc sử dụng tranh ảnh nói riêng và kênh hình nói chung là biện pháp quan trọng để tạo cảm hứng học tập cho HS, đồng thời thực hiện được nhiệm vụ giáo dục, giáo dưỡng và phát triển năng lực học tập của học sinh. D. KIẾN NGHỊ: Qua quá trình thực hiện đề tài, tôi có một số kiến nghị nhỏ nhằm để phục vụ tốt cho việc giảng dạy: + Đề nghị cấp trên bổ sung thêm một số sách tham khảo của bộ môn lịch sử để giáo viên nghiên cứu, nâng cao trình độ chuyên môn. + Nhà trường cần có sách lịch sử để học sinh có thể thường xuyên mượn sử dụng hoặc tổ chức các buổi tham quan ngoại khoá để học tập trải nghiệm một cách sáng tạo và hiệu quả nhất. + Đối với phụ huynh học sinh thì phải tạo điều kiện về thời gian và đồ dùng học tập đầy đủ cho con em mình. + Tạo điều kiện để giáo viên đi học tập các lớp bồi dưỡng chuyên môn và học tập rút kinh nghiệm ở các trường bạn. Trên đây là một vài kinh nghiệm tôi đã rút ra được sau quá trình thực hiện đề tài. Tuy đề tài còn có nhiều hạn chế nhưng tôi cũng xin mạnh dạn trình bày ra đây để mong được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, các đồng nghiệp tham khảo, đóng góp cho tôi những ý kiến bổ ích để đề tài của tôi hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! 20 /22

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.