Sáng kiến kinh nghiệm Vật lý lớp 10: Nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh qua một số bài học trong chương trình Vật lý lớp 10

Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> MỤC LỤC<br />          Trang<br /> PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................1<br /> PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ...................................................................3<br /> 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ AN TOÀN GIAO THÔNG<br /> 1.1. An toàn giao thông..........................................................................................3<br /> 1.2. Tai nạn giao thông..........................................................................................3<br /> 1.3. Văn hóa giao thông.........................................................................................3<br /> 1.4. Một số điều luật an toàn giao thông đường bộ............................................4<br /> 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ AN TOÀN GIAO THÔNG....................................6<br /> 2.1.Thực trạng về ý thức người tham gia giao thông  ........................................6<br /> 2.2.Thực trạng học sinh tham gia giao thông.......................................................7<br /> 2.3. Nguyên nhân  học sinh vi phạm an toàn giao thông......................................10<br /> 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO Ý THỨC THAM GIA GIAO THÔNG  <br /> CỦA HỌC SINH QUA MỘT SỐ BÀI HỌC VẬT LÝ LỚP 10.........................12<br /> 3.1. Những nguyên tắc cơ bản khi tham gia giao thông liên quan đến<br />  kiến thức Vật lý ..................................................................................................12<br /> 3.2. Giải pháp nâng cao ý thức của học sinh khi tham gia giao thông <br /> qua một số bài học Vật lý trong chương trình lớp 10.........................................13<br /> 3.3. Câu hỏi kiểm tra đánh giá kiến thức và các mức độ nhận thức của học sinh<br /> khi học xong các nội dung nêu ra trong đề tài.....................................................13<br /> 4. 4. TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM  ĐÁNH GIÁ  HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI<br /> 4.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm............................................................34<br /> 4.2. Phương pháp thực nghiệm...........................................................................34<br /> 4.3. Tiến hành thực nghiệm.................................................................................34<br /> 4.4. Kết quả thực nghiệm....................................................................................35<br /> 4.5. Hiệu quả của sang kiến kinh nghiệm..........................................................37<br /> PHẦN III – KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................38<br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> PHẦN I ­  ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> 1.  Lý do chọn đề tài.<br />         Tai nạn giao thông là vấn đề  nhức nhối đang được xã hội quan tâm và trở <br /> thành hiểm họa đối với bất kì ai khi tham gia giao thông. Trên thực tế  tai nạn  <br /> giao thông đang diễn ra từng ngày, từng giờ  và có thể  cướp đi mạng sống của <br /> con người bất kì lúc nào. Mỗi ngày trôi qua có hơn 30 người chết và bị thương  <br /> vì tai nạn giao thông.  Đáng buồn hơn khi không ít những nạn nhân của tai nạn  <br /> giao thông là học sinh. <br /> Làm thế nào để giảm thiểu tai nạn giao thông nói chung và nâng cao ý thức <br /> tham giao giao thông của học sinh nói riêng là vấn đề  đang được các cấp, các <br /> ngành đặc biệt quan tâm. Trong đó, việc giáo dục nâng cao ý thức tham gia giao <br /> thông của học sinh trung học phổ  thông từ  15 đến 18 tuổi là nhiệm vụ  quan  <br /> trọng của ngành giáo dục, của nhà trường và của các thầy cô giáo hằng ngày <br /> giảng dạy các em... Học sinh THPT là những người chưa đến tuổi trưởng thành,  <br /> đây là lứa tuổi rất cần được gieo vào ý thức tham gia giao thông an toàn để khi  <br /> lớn lên, các em sẽ  trở  thành những người tham gia giao thông có văn hóa. Tuy  <br /> nhiên, những gì các em được học  ở  trường lại chỉ  nặng về  lý thuyết, chưa  có <br /> nhiều hoạt động thực hành cụ  thể, chính vì vậy các em chưa có nhận thức sâu <br /> sắc, cũng như ý thức bắt buộc mình phải tuân thủ luật lệ giao thông. Để các em  <br /> học sinh, và lớn hơn là thế  hệ  trẻ  có được ý thức, văn hóa giao thông và tham  <br /> gia giao thông có trách nhiệm, chúng ta không thể chỉ xây dựng ý thức giao thông  <br /> cho các em nhờ vào những bài giảng lý thuyết. Việc giáo viên cần làm là tăng sự <br /> hứng thú trong các giờ học về an toàn giao thông và lồng ghép các nội dung về <br /> an toàn giao thông trong các tiết học,  các  bài học, môn học có liên quan trong <br /> chương trình giáo dục THPT. Từ  đó, kích thích học sinh có ý thức hơn trong  <br /> việc tiếp nhận kiến thức. Giáo viên cần được trang bị cả kiến thức chuyên môn <br /> và kiến thức về an toàn giao thông khi giảng dạy cho học sinh. Một trong những  <br /> việc làm quan trọng của giáo viên khi giảng dạy là lồng ghép các nội dung bài <br /> học vào tình huống thực tế liên quan đến an toàn giao thông và nâng cao ý thức  <br /> tham gia giao thông cho học sinh. <br />        Với chương trình dạy học vật lý, giáo viên  có rất nhiều cơ hội để thực hiện <br /> điều đó. Vì vậy trong sáng kiến kinh nghiệm này tôi nghiên cứu đề  tài với nội  <br /> dung:  “Nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh qua một số bài học  <br /> trong chương trình vật lý lớp 10”. Để  xây dựng một xã hội có văn hóa giao  <br /> thông, chúng ta phải có những hành động thiết thực, phải đổi mới cách dạy vừa  <br /> thực tế, vừa có chiều sâu  và gắn liền kiến thức bài học vào thực tiễn. Được <br /> như  vậy, chắc chắn  nâng cao được ý thức tham gia giao thông của học sinh <br /> nhằm hạn chế được các vụ  tai nạn giao thông xảy ra đối với học sinh nói riêng <br /> và đối với tất cả mọi người tham gia giao thông nói chung.<br /> Trang 1<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> 2. Mục đính nghiên cứu<br /> Nghiên cứu và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao ý thức của học sinh khi <br /> tham gia giao thông qua một số bài học vật lý trong chương trình lớp 10.<br /> 3. Nhiệm vụ nghiên cứu.<br /> ­ Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về an toàn giao thông. Thực trạng viêc <br /> tham gia giao thông của học sinh hiện nay<br /> ­ Đề xuất giải pháp nâng cao ý thức tham gia giao thông của học sinh qua việc <br /> dạy học một số bài vật lý trong chương trình lớp 10<br /> ­ Tiến hành thự nghiệm để đánh giá kết quả nghiên cứu và rút ra kết luận<br /> 4. Đối tượng nghiên cứu<br /> ­ Cơ sở lý luận về an toàn giao thông, một số điều luật về giao thông đường bộ<br /> ­ Hoạt động dạy và học của giáo viên ở trường THPT<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.<br /> ­ Phương pháp thực nghiệm sư phạm.<br /> ­ Phương pháp thống kê toán học để đánh giá kết quả thực nghiệm<br /> 6. Giới hạn đề tài.<br />      Do thời gian và năng lực còn hạn chế, tôi chỉ đề xuất nghiên cứu một số bài <br /> trong chương trình vật lý lớp 10. Lồng ghép các nội dung giáo dục an toàn giao  <br /> thông cho họ  sinh trong khi giảng dạy và liên hệ  thực tế  về  những vụ  tai nạn <br /> giao thông xảy ra. Hơn nữa, đề tài chỉ nằm trong khuôn khổ một sang kiến kinh  <br /> nghiệm nên việc thực nghiệm sư  phạm chưa được tiến hành rộng rãi để  đánh <br /> giá chính xác hơn kết quả nghiên cứu.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trang 2<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br /> 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ AN TOÀN GIAO THÔNG<br /> 1.1. An toàn giao thông.<br />        An toàn giao thông là tuân thủ  theo các quy định của luật giao thông, là sự <br /> bình an khi tham gia giao thông. An toàn giao thông đường bộ đề  cập đến các <br /> cách thức, biện pháp được để ngăn chặn người tham gia giao thông đường bộ bị <br /> chết  hoặc bị  thương. Những người tham gia giao thông đường bộ  bao gồm: <br /> người đi bộ, người đi xe đạp, người lái các loại xe máy khác nhau, hành khách <br /> trên các phương tiện công cộng.  <br /> 1.2. Tai nạn giao thông.<br />        Tai nạn giao thông là sự  việc bất ngờ, xảy ra ngoài ý muốn chủ  quan của <br /> con người, khi các đối tượng tham gia giao thông đang hoạt động trên đường <br /> giao thông công cộng nhưng chủ  quan vi phạm các quy tắc an toàn giao thông <br /> hoặc gặp phải tình huống, sự cố không kịp phòng tránh đã gây ra thiệt hại nhất  <br /> định về người và tài sản cho xã hội.<br /> 1.3. Văn hóa giao thông.<br />        Theo Uỷ  ban an toàn giao thông quốc gia: “ Văn hoá giao thông được biểu  <br /> hiện bằng hành vi xử sự đúng pháp luật, theo các chuẩn mực của xã hội về  lẽ  <br /> phải, cái đẹp, cái thiện của người tham gia giao thông. Xây dựng  văn hoá giao  <br /> thông nhằm tạo nên thói quen cư xử có văn hoá, đúng pháp luật; coi việc tự giác  <br /> tuân thủ  pháp luật về  đảm bảo trật tự an toàn giao thông như  một chuẩn mực  <br /> đạo đức truyền thống và là biểu hiện văn minh hiện đại của con người khi  <br /> tham gia giao thông”. Cũng theo Uỷ  ban an toàn giao thông quốc gia, trong  văn <br /> hoá giao thông có ba tiêu chí: một là, về nhận thức và hành động, hiểu biết đầy <br /> đủ và tự giác chấp hành đúng các quy định của pháp luật về đảm bảo trật tự an <br /> toàn giao thông; hai là,  có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, tôn trọng, <br /> nhường nhịn và giúp đỡ  người khác; ba là, có thái độ   ứng xử  văn minh lịch sự <br /> khi xảy ra va chạm giao thông và tinh thần thượng tôn pháp luật.<br />        Theo báo Văn hoá: “Văn hoá giao thông là tự giác chấp hành trật tự an toàn  <br /> giao thông, ngăn chặn các hành vi gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông,  <br /> tôn trọng, nhường nhịn người khác, tận tình giúp đỡ  người tham gia giao thông  <br /> gặp hoạn nạn, giúp đỡ người tàn tật, trẻ em, người cao tuổi để  hướng tới một  <br /> xã hội giao thông an toàn, thân thiện”.<br />         Như  vậy, chúng ta có thể  hiểu: Văn hoá giao thông là văn hoá của người <br /> trực tiếp tham gia giao thông và văn hoá của các thành viên khác trong xã hội có <br /> tác động, ảnh hưởng đến quá trình hình thành văn hoá giao thông như: Nhà làm <br /> luật giao thông; cơ  quan quy hoạch giao thông; cảnh sát giao thông; thanh tra <br /> <br /> Trang 3<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> giao thông; ban quản lý các khu công nghiệp, khu đô thị, khu chế xuất; ban quản <br /> lý các chợ, các công trình xây dựng; người phụ  trách và nhân viên  ở  các trung  <br /> tâm đào tạo, sát  hạch, cấp bằng lái xe, trung tâm đăng kiểm phương tiện... <br /> Trong những yếu tố  trên đây thì người trực tiếp tham gia giao thông đóng một <br /> vai trò quan trọng tạo nên văn hoá giao thông. Văn hoá của người trực tiếp tham  <br /> gia giao thông  được  biểu hiện cụ  thể  như: phải hiểu biết đầy đủ  và nghiêm <br /> chỉnh chấp hành luật lệ  giao thông;   phải có tính cộng đồng khi tham gia giao <br /> thông, khi lưu thông trên đường phải biết không chỉ vì lợi ích bản thân mình mà  <br /> còn phải đảm bảo an toàn cho những người khác, gặp trường hợp người bị nạn  <br /> cần giúp đỡ  phải chia sẻ  kịp thời; phải  cư  xử  có văn hoá khi lưu thông trên <br /> đường như tham gia giao thông từ tốn, bình tĩnh, ưu tiên cho người già, trẻ nhỏ,  <br /> biết xin lỗi, cảm ơn khi có va quệt... Văn hoá giao thông phải được nhìn nhận từ <br /> hai phía, đó là người tham gia giao thông và các lực lượng chức năng quản lý <br /> giao thông trong đó quan trọng nhất là người trực tiếp tham gia giao thông.<br /> 1.4. Một số điều luật ATGT đường bộ số 23/2008/QH12<br /> Điều 9. Quy tắc chung<br />   Nguời tham gia giao thông phải đi bên phải theo chiều đi của mình, đi đúng <br /> làn đường, phần đường quy định và phải chấp hành hệ thống báo giao thông.<br /> Điều 10. Hệ thống báo hiệu đường bộ<br /> 1. Hệ  thống báo hiệu đường bộ  gồm hiệu lệnh của nguời  điều khiển giao  <br /> thông; tín hiệu đèn giao thông, biển báo hiệu, vạch kẻ  đường, cọc tiêu hoặc <br /> tường bảo vệ, rào chắn.<br /> 2. Tín hiệu đèn giao thông có ba màu, quy định nhu sau:<br /> a. Tín hiệu xanh là được đi;<br /> b. Tín hiệu đỏ là cấm đi;<br /> c.Tín hiệu vàng là phải dừng lại truớc vạch dừng, trừ  trường hợp đã đi <br /> quá vạch dừng thì được đi tiếp; trong trường hợp tín hiệu vàng nhấp nháy <br /> là được đi nhưng phải giảm tốc độ, chú ý quan sát, nhường đường cho <br /> người đi bộ qua đường.<br /> 3. Biển báo hiệu đường bộ gồm 5 nhóm, quy định như sau:<br /> a. Biển báo cấm để biểu thị các điều cấm;<br /> b. Biển báo nguy hiểm để  cảnh báo các tình huống nguy hiểm có thể  xảy <br /> ra;<br /> c. Biển hiệu lệnh để báo các hiệu lệnh phải thi hành;<br /> d. Biển chỉ dẫn để chỉ dẫn huớng đi hoặc các điều cần biết;<br /> <br /> Trang 4<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> e. Biển phụ để thuyết minh bổ sung các loại biển báo cấm, biển báo nguy <br /> hiểm, biển hiệu lệnh và biển chỉ dẫn.<br /> 4. Vạch kẻ đường là vạch chỉ sự phân chia làn đường, vị trí hoặc hướng đi, vị trí <br /> dừng lại.<br /> Điều 24. Nhường đường tại nơi đường giao nhau<br /> Khi đến gần đường giao nhau, người điều khiển phương tiện phải cho xe giảm  <br /> tốc độ và nhường đường theo quy định sau đây:<br /> 1. Tại nơi đường giao nhau không có báo hiệu đi theo vòng xuyến, phải nhường <br /> đường cho xe đi đến từ bên phải;<br /> 2. Tại nơi đường giao nhau có báo hiệu đi theo vòng xuyến, phải nhường đường <br /> cho xe đi bên trái;<br /> 3. Tại nơi đường giao nhau giữa đường không  ưu tiên và đường  ưu tiên hoặc  <br /> giữa đường nhánh và đường chính thì xe đi từ đường không ưu tiên hoặc đường <br /> nhánh phải nhường đường cho xe đi trên đương  ưu tiên hoặc đường chính từ <br /> bất kỳ hướng nào tới.<br /> Điều 30. Người điều khiển, người ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy<br /> 1. Người điều khiển xe mô tô hai bánh, xe gắn máy chỉ được chở một nguời, trừ <br /> những trường hợp sau thì được chở tối đa hai người:<br /> a. Chở người bệnh đi cấp cứu;<br /> b. Áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật;<br /> c. Trẻ em dưới 14 tuổi.<br /> 2. Người điều khiển, người ngồi trên xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe <br /> gắn máy phải đội mũ bảo hiểm có cài quai đúng quy cách.<br /> 3. Nguời điều khiển xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy không  <br /> được thực hiện các hành vi sau đây:<br /> a. Đi xe dàn hàng ngang;<br /> b. Đi xe vào phần đường dành cho người đi bộ và phương tiện khác;<br /> c. Sử dụng ô, điện thoại di động, thiết bị âm thanh, trừ thiết bị trợ thính;<br /> d. Sử  dụng xe để  kéo, đẩy xe khác, vật khác, mang, vác và chở  vật cồng  <br /> kềnh;<br /> đ. Buông cả hai tay hoặc đi xe bằng một bánh đối với xe hai bánh, bằng hai  <br /> bánh đối với xe ba bánh;<br /> e. Hành vi khác gây mất trật tự, an toàn giao thông.<br /> <br /> <br /> Trang 5<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> 4. Người ngồi trên xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy khi tham gia  <br /> giao thông không được thực hiện các hành vi sau đây:<br /> a. Mang, vác vật cồng kềnh;<br /> b. Sử dụng ô;<br /> c. Bám, kéo hoặc đẩy các phương tiện khác;<br /> d. Đứng trên yên, giá đèo hàng hoặc ngồi trên tay lái;<br /> đ. Hành vi khác gây mất trật tự, an toàn giao thông.<br /> Điều 31. Người điều khiển, nguời ngồi trên xe đạp, người điều khiển xe <br /> thô sơ <br /> 1. Nguời điều khiển xe đạp chỉ được chở  một nguời, trừ truờng hợp chở thêm   <br /> một trẻ em dưới 7 tuổi thì được chở tối đa hai người. Người điều khiển xe đạp  <br /> phải thực hiện quy định tại khoản 3 điều 30 của Luật này; người ngồi trên xe <br /> đạp khi tham gia giao thông phải thực hiện quy định tại khoản 4 điều 30 của <br /> Luật này.<br /> 2. Người điều khiển, nguời ngồi trên xe đạp máy phải đội mũ bảo hiểm có cài <br /> quai đúng quy cách.<br /> 3. Nguời điều khiển xe thô sơ khác phải cho xe đi hàng một, nơi có phần đường  <br /> dành cho xe thô sơ thì phải đi đúng phần đường quy định; khi đi ban đêm phải có  <br /> báo hiệu  ở  phía truớc và phía sau xe. Nguời điều khiển xe súc vật kéo phải có <br /> biện pháp bảo đảm vệ sinh trên đường.<br /> 4. Hàng hóa xếp trên xe thô sơ  phải bảo đảm an toàn, không gây cản trở  giao <br /> thông và che khuất tầm nhìn của người điều khiển.<br /> Điều 32. Người đi bộ<br /> 1. Người đi bộ  phải đi trên hè phố, lề  đường; trường hợp đường không có hè  <br /> phố, lề đường thì người đi bộ phải đi sát mép đường.<br /> 2. Người đi bộ  chỉ  được qua đường  ở  những nơi có đèn tín hiệu, có vạch kẻ <br /> đường hoặc có cầu vượt, hầm dành cho nguời đi bộ  và phải tuân thủ  tín hiệu  <br /> chỉ dẫn.<br /> 3. Trường hợp không có đèn tín hiệu, không có vạch kẻ đường, cầu vuợt, hầm <br /> dành cho người đi bộ  thì người đi bộ  phải quan sát các xe đang đi tới, chỉ  qua <br /> đường   khi   bảo   đảm   an   toàn   và   chịu   trách   nhiệm   bảo   đảm   an   toàn   khi   qua <br /> đường.<br /> 4.   Người   đi   bộ   không   được   vuợt   qua   dải   phân   cách,   không   được   bám   vào <br /> phương tiện giao thông đang chạy; khi mang vác vật cồng kềnh phải bảo đảm <br /> <br /> <br /> Trang 6<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> an toàn và không gây trở  ngại cho nguời và phương tiện tham gia giao thông  <br /> đường bộ.<br /> 5. Trẻ  em duới 7 tuổi khi đi qua đường đô thị, đường thường xuyên có xe cơ <br /> giới qua lại phải có nguời lớn dắt; mọi người có trách nhiệm giúp đỡ  trẻ  em  <br /> duới 7 tuổi khi đi qua đường.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ AN TOÀN GIAO THÔNG<br /> 2.1. Thực trạng về ý thức người tham giao giao thông<br />         Việc tham gia giao thông của người Việt Nam có nhiều vấn đề  cần suy <br /> nghĩ. Bên cạnh những người tham gia giao thông có ý thức tốt, có văn hoá, thực  <br /> hiện nghiêm chỉnh luật giao thông là một bộ phận không nhỏ những người dân, <br /> người tham gia giao thông có ý thức kém, thậm chí đáng báo động.  Mặt khác, tai <br /> nạn giao thông gây nên những tác động tâm lý cả trước mắt cũng như về lâu dài <br /> đối với mọi người, nó để  lại những di chứng về  tâm lý hết sức nặng nề  cho  <br /> người bị  tai nạn  và người thân của họ,  gây nên hiện tượng bất an cho những  <br /> người xung quanh.<br />       Theo dõi việc tham gia giao thông của người dân, nhất là ở những đô thị lớn <br /> như  Hà Nội, TP. Hồ  Chí Minh...chúng ta rất dễ  nhận ra những hành vi thiếu ý <br /> thức, kém văn hoá khi tham gia giao thông như: không có giấy phép lái xe vẫn sử <br /> dụng xe máy; không thắt dây an toàn khi đi xe ôtô; dừng xe, đỗ xe, quay đầu xe  <br /> không đúng quy định;  đi xe buýt không nhường ghế cho người già, trẻ nhỏ, phụ <br /> nữ  có thai, người tàn tật;   phóng nhanh; vượt  ẩu; đi vào đường ngược chiều; <br /> uống rượu, bia trước khi điều khiển phương tiện cơ giới; không có tín hiệu xin <br /> đường   khi   chuyển   làn   chuyển   hướng;   không   đi   đúng   phần   đường   của   loại  <br /> phương tiện điều khiển; đi xe quá tốc độ  cho phép; vượt đèn đỏ; lạng lách; <br /> không đội mũ bảo hiểm hoặc đội mũ bảo hiểm mang tính chất đối phó;   kẹp ba, <br /> kẹp bốn trên xe máy; vừa điều khiển phương tiện giao thông vừa nghe điện  <br /> thoại, nghe nhạc; làm xiếc khi đi xe máy như đi xe máy một bánh; rú còi inh ỏi;  <br /> đua xe trái phép; vượt qua đường sắt khi tàu sắp tới, hành hung cảnh sát giao <br /> thông khi bị  dừng xe vì vi phạm luật giao thông...Chỉ  một va chạm nhỏ  trên <br /> đường phố, thay vì xin lỗi, cảm  ơn thì người ta quay ra cãi lộn, đánh đấm nhau <br /> thậm chí rượt đuổi đâm chém, bắn nhau dẫn đến tử vong…<br />        Ở Việt Nam hiện còn tồn tại rất nhiều hành vi gây cản trở giao thông như: <br /> Mang vật liệu cồng kềnh quá giới hạn cho phép, gây cản trở  tầm nhìn và tầm  <br /> hoạt động cho các phương tiện khác; đi bộ  sai đường không đúng vạch quy  <br /> định; tụ  tập đông người dưới lòng đường, trên vỉa hè, trước cổng trường học,  <br /> <br /> Trang 7<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> bệnh viện, nhà hát...Đặc biệt nguy hiểm là hành vi tự mở đường ngang  dân sinh <br /> qua đường sắt.<br /> 2.2. Thực trạng về ý thức học sinh khi tham gia giao thông<br /> Giờ tan học, tại cổng trường, nhiều học sinh đi xe đạp điện không đội mũ <br /> bảo hiểm; một số học sinh đi hàng 2, hàng 3, khiến nhiều người điều khiển xe <br /> máy, ô tô phải giảm tốc độ, thậm chí dừng lại nhường đường. Tuy nhà trường <br /> đã nghiêm cấm học sinh đi xe máy, nhưng một số em vẫn đi và gửi xe ở các bãi  <br /> xe tư nhân gần trường, số lượng xe máy gửi tương đối nhiều. Dù nhà trường đã <br /> phối hợp với lực lượng xung kích của Đoàn giữ  trật tự  giao thông trước cổng <br /> trường, vẫn có khá nhiều học sinh “tụm năm, tụm ba” trước cổng trường gây <br /> ách tắc giao thông. Giờ tan học, hàng chục học sinh “đầu trần” đi xe máy điện,  <br /> xe đạp điện phóng từ  khu vực cổng trường ra. Thậm chí có học sinh, đội mũ <br /> bảo hiểm đi xe đạp điện từ  trong sân trường ra khỏi cổng đã tháo ngay mũ ra <br /> khỏi đầu. Sau đó, các học sinh này tụ  tập rất đông tại cổng trường để  “buôn <br /> dưa lê” rất lâu mới về, gây cản trở giao thông tại khu vực này.<br /> Việc cấm học sinh đi xe máy đã có trong nội quy của nhà trường, từ  phụ <br /> huynh đến học sinh đều biết nhưng để kiểm soát triệt để việc này rất khó. Học  <br /> sinh đi xe máy gửi  ở  các nhà dân và bãi gửi xe bên ngoài với nhiều lý do khác <br /> nhau.  Ban giám hiệu đã làm việc với chính quyền địa phương để nhắc nhở, vận  <br /> động các điểm giữ  xe không giữ  xe cho các em, nhưng chỉ  được một thời gian  <br /> rồi đâu lại vào đó. Một số  phụ huynh được nhà trường nhắc nhở  việc cho con  <br /> em mình đi xe máy thì nêu lý do nhà xa, công việc bận rộn không đưa đón được <br /> nên mới làm vậy…<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình ảnh: Học sinh đi xe máy điện chở 3, sang đường vượt ẩu<br /> <br /> Trang 8<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> Từ  đầu năm học, Sở  Giáo dục và Đào tạo đã có văn bản chỉ  đạo, hướng  <br /> dẫn các đơn vị, trường học trong toàn ngành  giáo dục  thực hiện tốt công tác <br /> đảm bảo trật tự  an toàn giao thông trong và ngoài trường học. Học sinh các <br /> trường khi bước vào năm học mới đều phải ký cam kết chấp hành nghiêm túc <br /> Luật Giao thông đường bộ. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng <br /> với nhà trường, gia đình chưa chặt chẽ, nên việc quản lý học sinh tham gia giao <br /> thông vẫn chưa đạt kết quả  như  mong muốn. Trách nhiệm các trường chỉ  là <br /> tuyên  truyền,   giáo   dục,   nhắc   nhở   chứ   không  có   quyền  xử   phạt.   Chỉ   những <br /> trường hợp học sinh đi xe máy vào trường hay vi phạm Luật Giao thông đường  <br /> bộ, bị Cảnh sát giao thông gửi thông báo về trường thì lúc đó nhà trường mới có <br /> thể đưa ra hình thức xử lý.<br /> Đề cập tới ý thức tham gia giao thông của học sinh thì vấn đề giáo dục  cần <br /> được nhắc đến. Có quá nhiều áp lực không đáng có đang đè nặng tâm lí của  học <br /> sinh. Đó là thành tích, là điểm số; những điều đó khiến cho từ việc nhỏ nhất là <br /> đọc thuộc nội quy nhà trường để  thực hiện và điều chỉnh hành vi  ứng xử  của <br /> học sinh cũng được thực hiện một cách hình thức. Chừng nào việc dạy để  học <br /> sinh nên người, giáo dục rèn luyện các kỹ năng cần thiết cho học sinh  còn chưa <br /> được chú trọng bằng việc dạy để  học sinh thi đạt điểm cao, thi đỗ  vào các  <br /> trường Đại học, Cao đẳng… thì việc tuyên truyền về an toàn giao thông ở  nhà <br /> trường chưa thể tác động gì nhiều tới hệ tư duy cũng như  phẩm chất đạo đức <br /> của học sinh "những chủ nhân tương lai của đất nước". <br />      Ngoài mặt ý thức, học sinh còn thường xuyên có các hành vi vi phạm về an  <br /> toàn giao thông như: điều khiển xe phân khối lớn khi tham gia giao thông, không <br /> đội mũ bảo hiểm, chở  quá số  người quy định, phóng nhanh,  vượt  ẩu,  đi hàng <br /> ngang...Chính vì vậy, số vụ tai nạn giao thông trong độ  tuổi học sinh là con số <br /> không hề nhỏ, khiến dư luận xã hội lo ngại.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trang 9<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> Hình  ảnh: Học sinh đi xe máy phân khối lớn chở  3, không đội MBH tham gia giao  <br /> thông<br /> Còn trước các cổng Trường Tiểu  học và THCS, vào giờ  tan học thường  <br /> xuyên diễn ra cảnh nhốn nháo, mất trật tự, ùn tắc giao thông. Một phần là do <br /> phụ huynh đến đón con đứng chật cả cổng trường lẫn đường đi. Một phần khi  <br /> đến giờ  tan học, các em học sinh thường xuyên tụ  tập trước cổng trường mua  <br /> quà vặt, vui đùa, bất chấp cả dòng phương tiện đang ùn ứ, càng làm cho khung  <br /> cảnh cổng trường giờ tan học như ong vỡ tổ và ẩn chứa nhiều nguy cơ tai nạn  <br /> giao thông. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình ảnh: Phụ huynh đón con gây mất an toàn giao thông trước cổng trường<br /> Trên đường, người đi đường dễ dàng bắt gặp các học sinh mặc đồng phục <br /> sử dụng phương tiện xe đạp, xe đạp điện chở quá số người quy định, dàn hàng <br /> ngang, đánh võng, lạng lách, học sinh cầm ô khi đi xe đạp điện, xe máy điện lao <br /> vun vút.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trang 10<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> Tình trạng vi phạm an toàn giao thông  của học sinh  diễn biến phức tạp <br /> phần lớn là do phụ  huynh chưa quan tâm nhắc nhỡ, công tác giáo dục của nhà <br /> trường còn gặp phải một số  khó khăn. Đồng thời, việc xử  lý các hành vi vi <br /> phạm an toàn giao thông của học sinh, chưa  đủ sức răn đe. Vì vậy, vấn đề  đặt <br /> ra là làm thế nào để nâng cao hiệu quả sự phối hợp của gia đình, nhà trường để <br /> giáo dục an toàn giao thông cho học sinh. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình ảnh: Học sinh dàn hàng ngang và cầm ô khi tham gia giao thông<br />  2.3. Nguyên nhân học sinh vi phạm an toàn giao thông.<br />        Nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm an toàn giao thông phần lớn do  <br /> các em chưa nhận thức đầy đủ về Luật giao thông đường bộ. Không chấp hành  <br /> đúng luật đã quy định. Các bài học về an toàn giao thông ở  trường chưa nhiều,  <br /> chưa có sự đồng bộ giữa các bộ môn. Các em chưa chú trọng đến việc tìm hiểu <br /> và thực hiện nghiêm túc luật giao thông đường bộ. Nhiều môn học chưa lồng <br /> ghép các nội dung giáo dục về an toàn toàn giao thông cho học sinh. Các nguyên <br /> tắc cơ bản khi tham gia giao thông chưa được học sinh chú ý, học sinh chưa liên  <br /> hệ được kiến thức môn học với thực tế.  Học sinh chưa ý thức được việc tham  <br /> gia giao thông an toàn là bảo vệ bản thân mình và bảo vệ cho người khác. Đa số <br /> các em còn suy nghĩ chủ quan về những hành vi vi phạm an toàn giao thông của  <br /> bản thân mình. Những vụ tai nạn giao thông diễn ra hằng ngày không liên quan  <br /> đến mình. Một bộ phận không nhỏ học sinh thiếu ý thức, thiếu trách nhiệm khi <br /> tham gia giao thông…  Mặt  khác, do  hằng ngày  các em  thấy  cha mẹ, anh chị, <br /> những người xung quanh chưa thực sự làm gương cho con em trong việc chấp  <br /> hành luật an toàn giao thông. Chúng ta có thể  liệt kê một số  nguyên nhân học  <br /> sinh vi phạm an toàn giao thông như sau:<br /> Trang 11<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> + Thái độ, ý thức của học sinh khi tham gia giao thông chưa cao, chưa tự <br /> giác chấp hành luật giao thông đường bộ. Chưa nhận thức được những hành vi <br /> sai trái của mình, dẫn đến những hành vi khi tham gia giao thông chưa đảm bảo <br /> an toàn.<br /> + Học sinh chưa được học tập đầy đủ  về  luật giao thông đường bộ   ở <br /> trường ở lớp, chưa nắm vững các quy định đảm bảo an toàn giao thông. <br /> + Học sinh còn xem thường các hành vi vi phạm về an toàn giao thông như:  <br /> đi xe lạng lách, đánh võng trên đường; đi xe máy khi chưa có bằng lái; vượt đèn <br /> đỏ; đi sai phần đường; dừng đỗ  không đúng quy định, khi rẽ  ngang hoặc dừng  <br /> lại không quan sát cẩn thận và không có tín hiệu báo cho người sau biết; đeo tai <br /> nghe nghe nhạc khi điều khiển xe; Đi hàng hai, hàng ba, chở  quá số  người quy <br /> định, sử dụng điện thoại, cầm ô khi điều khiển xe; phóng nhanh, vượt ẩu…<br />       + Một số học sinh còn vui chơi dưới lòng đường nơi các phương tiện đang <br /> tham gia giao thông; vui chơi gần đường sắt có tàu chạy qua.<br /> + Học sinh chưa nhận thức được trách nhiệm với bản thân và với cộng <br /> đồng; chưa biết tôn trọng, nhường nhịn và giúp đỡ người khác khi tham gia giao <br /> thông.<br /> + Các hoạt động xây dựng mô hình văn hoá giao thông như: “Đội thanh niên <br /> tình nguyện”, “Đội thanh niên xung kích đảm bảo an toàn giao thông”, “Cổng <br /> trường an toàn giao thông”, “Chương trình phát thanh học đường về an toàn giao <br /> thông”...Các hoạt động khác như Hội diễn văn hoá văn nghệ; hội thi về an toàn <br /> giao thông chưa được tổ chức nhiều ở các trường THPT.<br />   + Học sinh chưa mạnh dạn đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực, với <br /> những hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông diễn ra hằng ngày mà trong số <br /> đó không ít người học sinh.<br /> Nguyên nhân hàng đầu của các vụ  tai nạn giao thông của học sinh phổ <br /> thông được chỉ ra là do đi sai phần đường, vi phạm tốc độ và thiếu quan sát, dàn  <br /> hang ngang, chở  quá số  người quy định... Trong khi đó, việc xử  lý học sinh vi <br /> phạm quy định an toàn giao thông lại không đơn giản, hầu hết các trường hợp <br /> sai phạm mới chỉ dừng lại  ở việc nhắc nhở, hoặc nếu có thông báo từ  công an  <br /> gửi về  trường thì nặng nhất cũng chỉ  bị  hạ  một bậc hạnh kiểm. Hơn nữa, học  <br /> sinh có hành vi sai phạm khi bị lực lượng chức năng phát hiện thường tìm cách <br /> trốn tránh, dễ gây nguy hiểm cho những người cùng tham gia giao thông. Thậm  <br /> chí, khi bị bắt lỗi, chính các bậc phụ  huynh lại gây khó dễ  cho lực lượng chức  <br /> năng,   khiến   công   tác   xử   lý   học   sinh   vi   phạm   giao   thông   không   đạt   hiệu <br /> quả. Trong tất cả  các nguyên nhân trên thì ý thức khi tham gia giao thông của <br /> học sinh là vấn đề đáng báo động<br /> <br /> <br /> Trang 12<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> 3. NÂNG CAO Ý THỨC THAM GIA GIAO THÔNG CHO HỌC SINH QUA <br /> MỘT SỐ BÀI  HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ LỚP 10<br /> 3.1. Những nguyên tắc cơ bản khi tham gia giao thông liên quan đến Vật lý.<br /> Khi tham gia giao thông trên đường, học sinh phải chú ý một số  nguyên tắc cơ <br /> bản có liên quan đến kiến thức vật lý như sau:<br /> ­ Khi đi xe đạp điện, xe máy điện và xe máy dưới 50 phân khối, tốc độ  tương <br /> đối lớn (khoảng 40km/h) nên khi tăng tốc độ hoặc giảm tốc độ  đều có một gia  <br /> tốc nhất định cần có thời gian để tăng tốc hoặc giảm tốc độ. Quảng đường khi  <br /> tăng tốc và giảm tốc phụ thuộc vào khối lượng người ngồi trên xe, vận tốc ban <br /> đầu, công suất của xe, lực cản ma sát của mặt đường…Khối lượng trên xe càng  <br /> lớn thì càng khó tăng tốc hoặc giảm tốc độ.<br /> ­ Khi hai xe chạy cùng chiều thì vận tốc của xe này đối với xe kia giảm đi so <br /> với vận tốc của mỗi xe, còn khi hai xe chạy ngược chiều thì vận tốc này được  <br /> tăng lên, bằng tổng độ lớn vận tốc của mỗi xe.<br /> ­ Khi chạy xe tốc độ càng lớn thì tầm quan sát phía trước càng hạn chế và khả <br /> năng xử lý tình huống càng khó khăn, dễ gây tai nạn.<br /> ­ Khi các phương tiện giao thông chuyển động trên đường luôn có xu hướng bảo <br /> toàn vận tốc của nó. Đó là do quán tính, khối lượng lớn thì mức quán tính lớn. <br /> Xe nào có khối lượng càng lớn thì bảo toàn vận tốc càng lâu, nghĩa là muốn <br /> giảm vận tốc để dừng lại thì thời gian dài hơn, quảng đường đi được xa hơn. <br /> ­ Khi đứng gần đường sắt mà có tàu chạy qua thì chúng ta bị hút về phía đường  <br /> sắt, có thể  bị  tai nạn, do áp suất phía ngoài lớn hơn áp suất phía đường ray có <br /> tàu chạy qua (Định luật Becnuly). Điều này cũng xảy ra khi chúng ta đứng gần <br /> đường giao thông mà có xe ô tô lớn chạy qua.<br /> ­ Khi đi xe dưới trời mưa thì các hạt mưa luôn rơi xiên từ  phía trước vào mặt  <br /> chúng ta theo công thức cộng vận tốc, nhưng tuyệt đối không được cầm ô, dù <br /> hướng về phía trước để tránh mưa vì một phần làm khuất tầm nhìn, một phần <br /> làm cản trở khả năng điều khiển xe, dễ gây tai nạn cho bản thân và cho người <br /> khác.<br /> ­ Khi trời mưa, đường trơn, ma sát giữa bánh xe và mặt đường giảm xuống, <br /> đồng thời hạn chế  tầm nhìn, nếu đi tốc độ  cao rất dễ  gây tai nạn. Khả  năng  <br /> phanh để xe dừng lại cũng hạn chế hơn, quảng đường xe đi được đến khi dừng  <br /> lại xa hơn.<br /> ­ Khi chuyển động đến đường cua, đường vòng xe rất dễ bị ngã hoặc bi văng ra  <br /> khỏi đường. Tốc độ  xe càng lớn, bán kính khúc cua càng nhỏ  thì xe càng dễ  bị <br /> ngã văng ra khỏi đường gây tai nạn. Khi xe đi qua cầu vượt vồng lên, áp lực của <br /> <br /> <br /> Trang 13<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> xe lên mặt đường giảm, xe không bám chắc vào mặt đường như  bình thường <br /> nên khó điều khiển xe hơn.<br /> ­ Khi tham gia giao thông, xe nào có trọng tâm càng cao, chiều rộng xe càng nhỏ <br /> càng dễ  bị  lật (cân bằng của vật có mặt chân đế  và mức vững vàng của cân <br /> bằng). Các xe Container thường có khối lượng lớn chở hàng hóa nặng nên trọng <br /> tâm càng cao, khi tránh chướng ngại vật lái xe đánh tay lái đột ngột nên xe rất  <br /> dễ bị lật. Vì vậy khi tham gia giao thông không nên đi gần các xe Container.<br /> ­ Với các phương tiện giao thông, khi chuyển động với vận tốc v nào đó thì luôn <br /> có năng lượng là động năng. Động năng phụ  thuộc vào khối lượng và bình  <br /> phương vận tốc. Khối lượng càng lớn thì động năng càng lớn, vận tốc tăng lên <br /> gấp đôi thì động năng tăng lên bốn lần. Xe có năng lượng lớn khi gây tai nạn <br /> càng nghiệm trọng. Vì vậy xe nào có khối lượng lớn, chạy với tốc độ nhanh thì <br /> khi tai nạn xảy ra càng nghiêm trọng, gây thiệt hại càng lớn. <br /> ­ Khi va chạm giữa hai xe xảy ra, lực tương tác giữa hai xe bằng nhau. Nhưng <br /> xe nào có khối lượng lớn thì thu được gia tốc nhỏ, xe nào khối lượng nhỏ thì thu <br /> gia tốc lớn. Vì vậy, phần lớn các xe khối lượng nhỏ  thường bị  thiệt hại nặng  <br /> nề hơn so với xe khối lượng lớn (Ví dụ: Ô tô va chạm xe máy; Xe con va chạm <br /> xe tải…)<br />   3.2. Giải pháp nâng cao ý thức tham gia giao thông của học sinh qua một <br /> số bài học vật lý trong chương trình lớp 10.<br /> Trong quá trình dạy học, một trong những biện pháp đổi mới nội dung,  <br /> phương pháp dạy học là lồng ghép các nội dung giáo dục, nâng cao ý thức tham <br /> gia giao thông cho học sinh thông qua các môn học, qua các bài học cụ thể. Liên <br /> hệ kiến thức đã học với thực tiễn cuộc sống. Từ những bài học trên lớp, các em  <br /> liên hệ với thực tế, với những vụ tai nạn giao thông, biết được nguyên nhân, dự <br /> đoán được hậu quả xảy ra để có biện pháp phòng ngừa. Trong đó, bộ môn Vật  <br /> lý lớp 10 có rất nhiều nội dung về chuyển động, về va chạm, về năng lượng…<br /> liên quan đến an toàn giao thông. Đồng thời từ những bài học đó, xây dựng các  <br /> bài tập Vật lý về an toàn giao thông, khi giải các em sẽ hiểu được nguyên nhân  <br /> của việc tham gia giao thông mất an toàn, nguyên nhân các vụ  tai nạn xảy ra...  <br /> Từ đó, các em sẽ thay đổi nhận thức và nâng cao hiểu biết về việc tham gia giao <br /> thông an toàn, giảm thiểu các tai nạn xảy ra đối với bản thân và những người <br /> xung quanh.<br /> Sau đây chúng ta sẽ nghiên cứu một số bài học vật lý lớp 10 liên quan đến nội <br /> dung giáo dục, nâng cao ý thứ tham gia giao thông cho học sinh. <br /> Bài 3: Chuyển động thẳng biến đổi đều.<br /> 1. Mục tiêu<br /> <br /> Trang 14<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> ­ Nªu ®îc ®Æc ®iÓm cña vect¬ gia tèc trong chuyÓn ®éng th¼ng nhanh<br /> dÇn ®Òu, trong chuyÓn ®éng th¼ng chËm dÇn ®Òu.<br /> ­ Biết cách lập công thức và tính được các đại lượng trong công thức của <br /> chuyển động biến đổi đều.<br /> ­ Vận dụng được các công thức gia tốc, vận tốc, quảng đường, công thức liên <br /> hệ để giải bài toán chuyển động của các phương tiện giao thông.<br /> 1 2<br /> v = v0 + at;      s = v0t + at ; v2 – v02 = 2as<br /> 2<br /> ­ Liên hệ được với thực tế về chuyển động chậm dần đều của các phương tiện <br /> giao thông. Tính được vận tốc, quảng đường của xe từ lúc hãm phanh đến khi <br /> dừng lại.<br /> 2. Liên hệ thực tế về giao thông.<br /> Dựa vào tính chất  của chuyển động chậm dần đều, quảng đường vật đi <br /> được, kết hợp với các yếu tố khác về điều kiện của xe, tính chất mặt đường…<br /> người ta có thể xác định được vận tốc của ô tô tại thời điểm phanh là bao nhiêu. <br /> Từ  đó có thể  khẳng định ô tô có vượt quá giới hạn cho phép  về  tốc độ  hay <br /> không. Công việc này thường gặp khi xử lý các vụ tai nạn giao thông đường bộ.<br />        Mặc dù, khi phanh bộ  phận phanh hãm đã có hiệu lực nhưng do quán tính <br /> làm cho phương tiện vẫn bị đẩy, trượt trên đường tạo nên những vết trượt, vết  <br /> phanh. Vết trượt, vết phanh dài hay ngắn, phụ  thuộc vào: tốc độ; trọng lượng  <br /> của xe; phản xạ  và kỹ  thuật của người điều khiển xe; chất lượng phanh; tính <br /> chất   mặt   đường   (độ   dốc,   độ   nghiêng   mặt   đường,   đường   nhựa,   đường   đá, <br /> đường khô hay ướt…).<br /> Ví dụ1:   Một xe du lịch 40 chổ  ngồi, chạy với tốc độ  60 km/h khi phát hiện  <br /> chướng ngại vật đạp phanh đến khi dừng hẳn diễn ra như sau:<br />             Giai đoạn nhận thức của tài xế (0,2 giây): 3,33 m.<br />             Giai đoạn phản xạ của tài xế (0,6 giây): 9,99 m.<br />             Sau thời gian phanh làm việc (0,2 giây): 3,33 m.<br />             Vết phanh theo công thức: 30,87 m.<br />             Tổng cộng từ lúc nhận thức để phanh đến khi xe dừng là: 47,52 m.<br />          Như vậy nếu người điều khiển phương tiện phát hiện chướng ngại vật ở <br /> cự ly xa hơn 49,52 m  (quãng đường phanh 47,52 m + khoảng cách an toàn 2 m) <br /> tai nạn sẽ không xảy ra. Những trường hợp chướng ngại vật được phát hiện <br /> trong khoảng cách dưới 47,52 m thì tai nạn có thể xảy ra.<br /> Ví dụ 2: Xe Container cần quãng đường bao nhiêu để phanh dừng lại?<br /> Thông thường, những chiếc xe đầu kéo có khối lượng rất lớn (kể  cả  khi  <br /> chạy không tải) nên khi  ở  tốc độ  cao chúng thường mất một quãng đường khá  <br /> <br /> Trang 15<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> lớn để có thể dừng lại hoàn toàn, do quán tính lớn. Theo tính toán dựa trên các  <br /> số liệu của xe Container, trên mặt đường khô ráo, nếu xe chạy ở tốc độ 60 km/h  <br /> thì cần 81 m để  phanh dừng, trong khi xe con chỉ mất 32 m. Còn  ở  tốc độ  100  <br /> km/h, quãng đường với xe Container phanh dừng tăng lên là 185 m, của xe con  <br /> khi đó  là 76 m.<br /> 3. Bài tập vận dụng về giao thông.<br /> Ví dụ 1: Một người đi xe máy đang chạy với tốc độ 54 km/h thì thấy một <br /> chướng ngại vật trước mặt cách 20m không thể tránh. Người ấy phanh gấp với <br /> lực cản tối đa để bánh xe trượt trên mặt đường và xe dừng lại khi vừa chạm <br /> vào chướng ngại vật.<br /> a.  Tính gia tốc của xe và thời gian từ lúc phanh đến khi dừng lại<br /> b. Nếu người ấy chạy với tốc độ 72 km/h và cũng phanh như lúc đầu liệu <br /> có an toàn không? Vì sao?<br /> ­ Hướng dẫn:    v0  = 54km/h = 15m/s<br /> a. Khi hãm phanh để xe dừng lại khi vừa chạm vào chướng ngại vật:<br /> 2 2 2<br />   v = 0    khi  s = 20m.   Gia tốc của xe là:  a = v − v0 = 0 − 15 = −5,6 (m/s2)<br /> 2s 2.20<br /> b. Với gia tốc a = ­5,6(m/s2)  và v0 = 72 km/h  = 20 (m/s)<br /> 2 2 2<br /> thì quảng đường xe đi được đến khi dừng lại là: s  =  v − v0 = 0 − 20 = 35,7 <br /> 2a 2.( −5,6)<br /> (m)<br /> Khi đó quảng xe máy đi lớn hơn khoảng cách đến chướng ngài vật nên xe máy <br /> sẽ húc vào chướng ngại vật có thể gây tai nạn.<br /> Ví dụ  2: Một bạn học sinh đi xe máy điện với vận tốc 36 km/h sau xe tải 10m <br /> (cùng làn đường). Vì có chướng ngại vật phía trước, xe tải đột ngột phanh dừng <br /> lại, khi đó bạn học sinh bị bất ngờ đã giảm ga và phanh tối đa  để  chuyển động <br /> chậm dần đều nhưng vẫn đâm vào xe tải với vận tốc 18 km/h và bị tai nạn.<br /> a.  Tính gia tốc của xe máy điện khi phanh tối đa.<br /> b. Với vận tốc như trên thì khoảng cách an toàn khi đi sau xe tải là bao nhiêu? <br /> ­ Hướng dẫn:    v0  = 36km/h = 10m/s<br /> a. Khi hãm phanh để xe máy điện va chạm với xe tải cách s = 10m.<br /> Vận tốc khi va chạm là: v = 18km/h =5m/s<br /> 2 2 2 2<br />   Gia tốc của xe máy điện là:  a = v − v0 = 5 − 10 = −3,75 (m/s2)<br /> 2s 2.10<br /> b. Với gia tốc a = ­3,75(m/s )  và v0= 10 (m/s)<br /> 2<br /> <br /> <br /> Trang 16<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> 2 2 2<br /> thì quảng đường xe đi được đến khi dừng lại là: s  =  v − v0 = 0 − 10 = 13,3 <br /> 2a 2.( −3,75)<br /> (m)<br /> Để không xảy ra tai nạn thì khi xe máy điện dừng cũng phải cách ít nhất 3m đối  <br /> với xe tải và từ lúc phát hiện xe tải dừng đột ngột đến khi hãm phanh cũng mất  <br /> khoảng 5m. Do đó khoảng cách an toàn khi đi sau xe tải là 20m (đối với xe đi sau  <br /> có vận tốc 10m/s)<br /> Trong thực tế, người ta đưa ra nguyên tắc để  đảm bảo an toàn khi đi sau  <br /> xe khác là nguyên tắc “2 giây”. Nghĩa là, nếu chạy với vận tốc 10m/s thì khoảng  <br /> cách an toàn là 20m, nếu vận tốc là 15m/s thì khoảng cách an toàn là 30m, nếu  <br /> đi với vận tốc 20m/s thì khoảng cách an toàn là 40m…<br /> Ví dụ 3: Một xe Container khối lượng 30 tấn đang chuyển động với vận tốc 72  <br /> km/h thì hãm phanh chuyển động chậm dần đều bằng lực hãm tối đa Fh = 6.104 <br /> N.<br /> a.  Tính vận tốc từ lúc hãm phanh đến khi xe đi được 50m.<br /> b. Nếu gặp đèn đỏ, muốn xe dừng lại đúng quy định thì phải hãm phanh <br /> cách vị trí dừng bao xa<br /> c.  Tại   sao   khi   tham   gia   giao  thông,   chúng   ta  cần   phải   đi  cách   xa   các   xe <br /> Container. <br /> ­ Hướng dẫn:    v0  = 72km/h = 20m/s;     m  = 30 tấn = 3.104(kg)<br /> a. Khi hãm phanhbằng lực Fh = 6.104N. <br /> −Fh −6.104<br />   Gia tốc của xe container là :  a = = = −2 (m/s2)<br /> m 3.104<br /> <br /> b. Với gia tốc a = ­2(m/s2)  và v0= 20 (m/s)<br /> 2 2 2<br /> thì quảng đường xe đi được đến khi dừng lại là: s  =  v − v0 = 0 − 20 = 100  (m)<br /> 2a 2.(−2)<br /> Vậy muốn xe dừng lại đúng quy định phải hãm phanh từ lúc cách vị trí dừng <br /> 100m.<br /> c. Khi tham gia giao thông chúng ta phải đi cách xa các xe Container vì khi gặp  <br /> sự  cố  xe rất khó dừng lại nên dễ  gây tai nạn. Mặt khác xe Container chở hàng  <br /> nặng, trọng tâm của xe nâng lên cao nên rất dễ mất cân bằng. Nếu tài xé đánh  <br /> lái đột ngột thùng  Container dễ  bị  lật xuống đường do không được cài chắc  <br /> chắc vào xe, thậm chí khi cài chắc chắc rồi có thể  lật cả  xe, gây rat a nạn rất  <br /> nghiêm trọng.<br /> Ví dụ 4: Một ô tô chạy trên đường thẳng với vận tốc không đổi là 30 m/s vượt  <br /> quá tốc độ  cho phép và bị  cảnh sát giao thông phát hiện. Chỉ  sau 1s khi ô tô đi  <br /> <br /> Trang 17<br /> Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018­2019                                 Giáo viên: Bùi Văn Cơ<br /> <br /> ngang qua 1 cảnh sát phóng xe chuyên dụng đuổi theo với gia tốc không đổi 3 <br /> m/s2 <br /> a. Sau bao lâu cảnh sát đuổi kịp ô tô.<br /> b. Quãng đường anh đi được là bao nhiêu?<br /> ­ Hướng dẫn: Chọn hệ quy chiếu gắn với quảng đường, gốc tọa độ tại vi trí <br /> Cảnh sát giao thông đứng, gốc thời gian lúc xe ô tô chạy qua, chiều dương cùng <br /> chiều chuyển động.<br /> a. Phương trình chuyển động của ô tô là:     x1 = 30t<br /> Phương trình chuyển động của xe cảnh sát là: <br /> 1 1<br />                                                           x2 =  a(t − 1)2 = .3(t − 1)2 = 1,5t 2 − 3t + 1,5<br /> 2 2<br /> Khi cảnh sát đuổi kịp ô tô: x1 = x2  => 30t = 1,5t2 ­ 3t + 1,5   => t  =  21,9(s)<br /> Vậy chỉ sau 21,9 giây thì xe cảnh sát đã đuổi kịp ô tô.<br /> b. Quảng đường mà 2 xe đã đi được là: s1 = s2 = 30.21,9 = 657,6 (m)<br /> Bài 6: Tính tương đối của chuyển động. Công thức cộng vận tốc<br /> 1. Mục tiêu<br /> r r r<br /> ­ Viết được công thức cộng vận tốc:  v1,3 = v1,2 + v2,3 .<br /> ­ Biết cách áp dụng được công thức cộng vận tốc trong các trường hợp:<br /> + Vận tốc tương đối cùng phương, cùng chiều với vận tốc kéo theo.<br /> + Vận tốc tương đối cùng phương, ngược chiều với vận tốc kéo theo.<br /> ­ Giải được bài tập về công thức cộng vận tốc liên quan trong thự tế.<br /> ­ Giải thích được các hiện tượng thực tế liên quan đến công thức cộng vận tốc.<br /> 2. Liên hệ thực tế về giao thông<br /> Khi học về tính tương đối của chuyển động, chúng ta hiểu đúng quy luật <br /> chuyển động của các phương tiện giao thông. Ví dụ như khi đang đi cùng chiều  <br /> với các phương tiện khác, chúng ta hình như  thấy mình đi chậm lại muốn tăng <br /> tốc thêm để