SKKN: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 5

PHÒNG GIÁO DỤ C HUY ỆN L ƯƠ NG S ƠN<br /> TR ƯỜ NG TI ỂU HỌC HOÀ SƠ N A<br />  ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ o0o ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN <br /> Năm học 2005­2006<br /> <br /> MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO <br /> CHẤT LƯỢ NG GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN <br /> CHO HỌC SINH L ỚP 5<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> HỌ  VÀ TÊN :        Trịnh Th ị Thu Hà<br /> CH Ứ C V Ụ :           Giáo viên<br /> ĐƠN VỊ :    Trườ ng ti ểu h ọc Hoà Sơ n A<br />     Hoà Sơn ­ Lương Sơn ­ Hoà Bình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> L ƯƠ NG SƠ N, THÁNG 05 NĂM 2006<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> <br /> Phần thứ nhất<br /> Đ Ặ T V ẤN ĐỀ<br /> <br /> Ch ươ ng trình toán c ủ a ti ểu h ọc có vị  trí và tầ m quan tr ọng r ất l ớn. Toán họ c  <br /> góp phầ n quan tr ọng trong vi ệc đ ặ t n ề n móng cho vi ệc hình thành và phát triể n nhân  <br /> cách h ọc sinh. Trên c ơ  s ở  cung c ấp nh ững tri th ức khoa h ọc ban đầ u về  s ố  họ c, các <br /> s ố  t ự  nhiên, các s ố  th ậ p phân, các đạ i lượ ng c ơ  bả n, gi ả i toán có lờ i văn  ứ ng dụ ng <br /> thi ế t th ực trong đ ờ i s ố ng và mộ t s ố  y ế u t ố hình họ c đơ n giả n.<br /> Môn toán  ở  ti ể u h ọc b ướ c đầ u hình thành và phát triể n năng lự c tr ừ u t ượ ng  <br /> hoá, khái quán hoá, kích thích trí t ưở ng t ượ ng, gây h ứ ng thú h ọ c tậ p toán, phát triể n <br /> h ợp lý khả  năng suy lu ậ n và biế t di ễ n đạ t đúng bằ ng l ời, b ằ ng vi ết, các, suy luậ n  <br /> đ ơ n gi ả n, góp phầ n rèn luy ệ n ph ươ ng pháp họ c tậ p và làm việ c khoa h ọc, linh ho ạt  <br /> sáng t ạ o.<br /> M ụ c tiêu nói trên đ ượ c thông qua vi ệc d ạy h ọc các môn h ọ c, đặ c biệ t là môn  <br /> toán. Môn này có tầ m quan tr ọng vì toán h ọ c v ới t ư  cách là mộ t b ộ  ph ậ n khoa h ọc  <br /> nghiên c ứ u h ệ th ống ki ến th ức c ơ b ản và sự  nhậ n th ứ c c ầ n thi ết trong đờ i số ng sinh <br /> hoạ t   và  lao   đ ộ ng   c ủ a  con   ng ườ i.   Môn  toán   là  ''chìa  khoá''   mở   c ủ a  cho  t ất   c ả  các  <br /> ngành khoa h ọc khác, nó là công c ụ  cầ n thi ết c ủa ng ườ i lao độ ng trong th ời đạ i mớ i.  <br /> Vì vậ y, môn  toán là  b ộ  môn  không th ể  thi ếu  đượ c  trong nhà  tr ườ ng, nó giúp  con <br /> ng ườ i phát tri ể n toàn di ệ n, nó góp ph ầ n giáo d ụ c tình cả m, trách nhiệ m, ni ề m tin và  <br /> s ự  ph ồn vinh c ủa quê h ươ ng đấ t n ướ c.<br /> Trong d ạ y ­ h ọc toán  ở  ti ể u h ọc, vi ệc gi ải toán có lờ i văn chiế m mộ t v ị  trí  <br /> quan tr ọng. Có th ể  coi vi ệc d ạy ­ h ọc và giả i toán là '' hòn đá thử  vàng'' củ a d ạ y ­  <br /> h ọc toán. Trong gi ải toán, h ọc sinh ph ải t ư  duy m ột cách tích cự c và linh ho ạ t, huy  <br /> đ ộ ng tích c ự c các ki ế n th ức và khả  năng đã có vào tình hu ố ng khác nhau, trong nhi ều  <br /> tr ườ ng h ợp ph ải bi ết phát hiệ n nh ững d ữ  ki ện hay điề u kiệ n ch ư a đượ c nêu ra mộ t  <br /> cách  t ườ ng minh  và trong  ch ừng m ực  nào  đó, phả i  bi ế t suy nghĩ năng  độ ng,  sáng  <br /> t ạ o. Vì vậ y có th ể  coi gi ải toán có lờ i văn là mộ t trong nh ững bi ểu hi ện năng độ ng  <br /> nhấ t c ủa ho ạt đ ộ ng trí tu ệ  c ủ a h ọc sinh.<br /> Dạy học giải toán có lời văn ở bậc tiểu học nhằm mục đích chủ  yếu sau:<br /> ­Giúp h ọc sinh luy ện t ập, c ủng c ố, v ận d ụng các kiế n th ứ c và thao tác thự c <br /> hành đã h ọc, rèn luy ệ n k ỹ  năng tính toán b ướ c tậ p d ượ c v ậ n d ụng ki ến th ức và rèn  <br /> luy ệ n k ỹ năng th ực hành vào th ự c ti ễn.<br /> <br /> <br /> 2<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> ­Giúp h ọc sinh t ừng b ướ c phát tri ể n năng lự c t ư  duy, rèn luy ệ n ph ươ ng pháp <br /> và k ỹ  năng suy lu ận, khêu g ợi và tậ p d ượ t khả  năng quan sát, ph ỏ ng đoán, tìm tòi.<br /> ­Rèn luy ện cho h ọc sinh nh ững  đ ặ c tính và phong cách làm việ c c ủ a ng ườ i  <br /> lao đ ộ ng, nh ư: c ẩn th ận, chu đáo, cụ  th ể .....<br />   Ở  h ọc sinh l ớp 5, ki ến th ức toán đố i vớ i các em không còn mớ i lạ , kh ả  năng <br /> nhậ n th ức c ủa các em đã đ ượ c hình thành và phát tri ể n  ở  các lớ p tr ướ c, t ư  duy  đã <br /> bắ t đ ầ u có chi ề u h ướ ng b ền v ưỡ ng và đang  ở  giai đoạ n phát triể n. V ố n s ố ng, v ốn  <br /> hi ể u  bi ết  th ực  t ế   đã   b ướ c   đầ u  có  nhữ ng  hi ể u  bi ết   nh ất   đị nh.  Tuy  nhiên   trình   độ <br /> nhậ n th ức c ủa h ọc sinh không đồ ng đề u, yêu cầ u đặ t ra khi gi ả i các bài toán có lờ i <br /> văn cao h ơn nh ững l ớp tr ướ c, các em ph ả i đọ c nhiề u, vi ế t nhi ều, bài làm phả i tr ả <br /> l ời chính xác v ới phép tính, v ới các yêu c ầ u c ủ a bài toán đư a ra, nên th ườ ng v ướ ng <br /> m ắ c  v ề   vấ n   đề   trình   bày   bài   giả i:   sai   sót   do   vi ế t   không  đúng   chính   tả   ho ặ c  vi ết <br /> thi ế u, vi ết t ừ  th ừa. M ột sai sót đáng k ể  khác là họ c sinh th ườ ng không chú ý phân  <br /> tích theo các đi ề u ki ện c ủa bài toán nên đã lự a ch ọn sai phép tính.<br /> V ới nh ững lý do đó, trong h ọc sinh ti ểu h ọc nói chung và họ c sinh l ớp Năm <br /> nói riêng, vi ệc h ọc toán và giả i toán có lờ i văn là rấ t quan tr ọng và rấ t cầ n thi ế t. Để <br /> th ự c hi ện t ốt m ục tiêu đó, giáo viên cầ n ph ả i nghiên cứ u, tìm biệ n pháp giả ng d ạ y  <br /> thích h ợp, giúp các em gi ả i bài toán mộ t cách v ữ ng vàng, hi ể u sâu đượ c bả n chấ t  <br /> c ủ a v ấ n đ ề  cầ n tìm, mặ t khác giúp các em có ph ươ ng pháp suy lu ậ n toán lôgic thông  <br /> qua cách trình bày, l ời gi ả i đúng, ng ắ n g ọn, sáng tạ o trong cách th ự c hi ệ n. T ừ   đó <br /> giúp các em h ứng thú, say mê h ọ c toán. T ừ  nh ữ ng căn cứ  đó tôi đã chọ n đề  tài   "  <br /> M ột s ố  bi ện pháp nâng cao ch ất l ượ ng gi ải toán có lờ i văn cho h ọc sinh l ớp 5''  <br /> đ ể  nghiên c ứ u, v ới m ục đích là:<br /> ­ Tìm hi ể u n ội dung, ch ươ ng trình và nh ữ ng ph ươ ng pháp dùng để  giả ng dạ y  <br /> toán có l ời văn.<br /> ­ Tìm hi ể u nh ững k ỹ  năng c ơ  bả n c ầ n trang b ị  để  phụ c vụ  việ c gi ả i toán có  <br /> l ời văn cho h ọc sinh l ớp Năm.<br /> ­ Khả o sát và h ướ ng d ẫ n gi ải c ụ th ể m ột s ố bài toán, mộ t s ố  d ạ ng toán có lờ i  <br /> văn  ở l ớp Năm, t ừ  đó đúc rút kinh nghi ệm, đề  xuấ t mộ t s ố ý kiế n góp phầ n nâng cao  <br /> ch ấ t l ượ ng d ạ y h ọc gi ải toán có lờ i văn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> <br /> Phần thứ hai<br />  N ỘI DUNG<br /> <br /> <br /> I. C Ơ  S Ở  KHOA H ỌC:<br /> 1/ C ơ s ở lý lu ận:<br /> Giả i  toán là  m ột  thành ph ầ n quan tr ọng  trong ch ươ ng  trình  gi ả ng dạ y môn <br /> toán  ở  bậ c ti ểu h ọc. N ội dung c ủa vi ệc gi ải toán gắ n chặ t mộ t cách hữ u cơ  vớ i nộ i  <br /> dung c ủa s ố  h ọc và s ố  t ự  nhiên, các s ố  th ậ p phân, các đạ i lượ ng c ơ  b ả n và các yế u  <br /> t ố  đạ i s ố, hình h ọc có trong ch ươ ng trình.<br /> Vì v ậ y, vi ệc gi ải toán có lờ i văn có mộ t v ị  trí quan tr ọng th ể  hi ện  ở  các điể m <br /> sau:<br /> a)   Các   khái   ni ệ m   và   các   quy   t ắ c   v ề   toán   trong   sách   giáo   khoa,   nói   chung   đề u <br /> đ ượ c gi ả ng d ạ y thông qua vi ệc gi ải toán. Việ c gi ả i toán giúp họ c sinh c ủ ng c ố, v ậ n  <br /> d ụ ng các ki ế n th ức, rèn luy ệ n k ỹ  năng tính toán. Đ ồ ng th ờ i qua vi ệc gi ải toán củ a  <br /> h ọc sinh mà giáo viên có th ể  dễ  dàng phát hi ệ n nh ững  ưu điể m h ạ c thi ế u sót củ a các <br /> em v ề  ki ến th ức, k ỹ năng và tư  duy để  giúp các em phát huy ho ặ c kh ắ c ph ục.<br /> b) Vi ệc k ết h ợp h ọc và hành, kế t h ợp gi ảng d ạy v ới  đờ i số ng đượ c thự c hiệ n  <br /> thông qua vi ệc cho h ọc sinh gi ải toán, các bài toán liên h ệ  v ới cu ộc s ống m ột cách <br /> thích h ợp giúp h ọc sinh hình thành và rèn luy ệ n nh ững k ỹ  năng th ự c hành cầ n thi ế t  <br /> trong đ ờ i s ống hàng ngày, giúp các em bi ết v ậ n d ụng nh ững k ỹ  năng đó trong cu ộc  <br /> s ố ng.<br /> c) Việc gi ải toán góp ph ầ n quan tr ọng trong vi ệc xây dự ng cho h ọc sinh nh ững  <br /> c ơ  s ở  ban đ ầ u củ a lòng yêu n ướ c, tinh th ầ n qu ốc t ế  vô sả n, thế  giớ i quan duy v ật  <br /> bi ệ n ch ứng: vi ệc gi ải toán v ớ i nh ữ ng đề  tài thích hợ p, có thể  giớ i thi ệ u cho các em  <br /> nh ữ ng thành t ựu trong công cu ộc xây d ự ng CNXH  ở  n ướ c ta và các nướ c Anh em, <br /> trong công cu ộc b ả o v ệ  hoà bình c ủ a nhân dân th ế  gi ới, góp ph ầ n giáo dụ c các em ý  <br /> th ứ c bả o v ệ  môi tr ườ ng, phát tri ể n dân s ố  có kế  ho ạ ch  v.v... Vi ệc gi ải toán có thể <br /> giúp các em th ấ y đ ượ c nhi ề u khái ni ệ m toán h ọ c, ví dụ : các s ố , các phép tính, các  <br /> đạ i l ượ ng v.v... đ ề u có ngu ồn g ốc trong cu ộc s ống hi ện th ực, trong th ực ti ễn ho ạt  <br /> đ ộ ng c ủ a con ng ườ i, th ấy đượ c các mố i quan hệ  bi ện ch ứng gi ữa các dữ  kiệ n, giữ a <br /> cái đã cho và cái ph ả i tìm v.v..<br /> d) Vi ệc gi ải toán góp ph ầ n quan tr ọng vào vi ệ c rèn luy ệ n cho h ọc sinh năng lự c <br /> t ư  duy và nh ữ ng đ ứ c tính t ốt c ủa con ng ườ i lao độ ng mớ i. Khi gi ả i m ột bài toán, tư <br /> <br /> <br /> 4<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> duy c ủa h ọc sinh ph ải ho ạt độ ng mộ t cách tích cự c vì các em cầ n phân biệ t cái gì đã  <br /> cho và caí gì c ầ n tìm, thi ết l ập các m ối liên hệ  gi ữ a các dữ  kiệ n gi ữa cái đã cho và  <br /> cái ph ả i tìm; Suy lu ận, nêu nên nh ữ ng phán đoán, rút ra nh ữ ng k ết lu ận, th ực hi ện  <br /> nh ữ ng phép tính c ầ n thi ết đ ể  giả i quy ết v ấn đề  đặ t ra v.v... Ho ạt  độ ng trí tuệ  có <br /> trong vi ệc gi ải toán góp ph ầ n giáo d ụ c cho các em ý trí v ượ t khó khăn, đứ c tính cẩ n  <br /> th ậ n, chu đáo làm vi ệ c có k ế  ho ạ ch, thói quen xem xét có căn cứ , thói quen t ự  ki ểm <br /> tra k ết qu ả công vi ệ c mình làm, óc độ c lậ p suy nghĩ, óc sáng tạ o v.v...<br /> * N ội dung ch ươ ng trình Toán lớp 5:<br /> 1/ Ôn t ậ p v ề s ố  t ự nhiên.<br /> 2/ Ôn t ậ p v ề các phép tính s ố t ự  nhiên.<br /> 3/ D ấu hi ệu chia h ết cho 2, 5, 3, 9.<br /> 4/ Phân s ố( ôn t ậ p b ổ sung).<br /> 5/ Các phép tính về  phân s ố.<br /> 6/ S ố th ập phân.<br /> 7/ Các phép tính về  s ố th ập phân.<br /> 8/ Hình h ọc  – chu vi, đi ệ n tích, th ể  tích c ủ a m ột hình.<br /> 9/ S ố đo th ời gian  – Toán chuy ển đ ộ ng đ ề u.<br /> 2/ C ơ s ở th ực ti ễn:<br /> Toán có l ời văn th ự c ch ấ t là nh ữ ng bài toán th ự c t ế . N ội dung bài toán đượ c  <br /> thông qua nh ững câu văn nói về  nh ững quan h ệ, t ươ ng quan và ph ụ  thu ộc, có liên  <br /> quan  đế n cu ộc s ống th ườ ng x ẩy ra hành ngày. Cái  khó củ a bài toán có lờ i  văn là  <br /> phả i l ượ c b ỏ  nh ững y ếu t ố  v ề  l ời văn đã che đậ y bả n chấ t toán họ c củ a bài toán,  <br /> hay nói cách  khác  là ch ỉ  ra các  m ối  quan h ệ  gi ỡa  các  y ế u t ố  toán  họ c  ch ứ a  đự ng <br /> trong bài toán và nêu ra phép tính thích h ợp đ ể  t ừ  đó tìm đ ượ c đáp s ố  bài toán.<br /> a) Đề  bài c ủ a bài toán có lờ i văn bao gi ờ  cũng có hai ph ầ n:<br /> ­ Phầ n đã cho hay còn g ọi gi ả  thi ết c ủa bài toán.<br /> ­ Phầ n ph ả i tìm hay còn g ọi k ế t lu ậ n c ủa bài toán.<br /> Ngoài ra, trong đ ề  toán có nêu m ối quan h ệ  gi ữa ph ần  đã cho và phầ n ph ả i  <br /> tìm hay th ực ch ất là mố i quan h ệ  t ươ ng quan ph ụ  thu ộc vào giả  thi ế t và kế t luậ n  <br /> c ủ a bài toán.<br /> b) Quy trình gi ả i toán có l ời văn th ườ ng thông qua các b ướ c sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> ­ Nghiên c ứ u k ỹ  đ ầ u bài: Tr ướ c h ế t c ầ n đọ c cẩ n thậ n đề  toán, suy nghĩ về  ý  <br /> nghĩa bài toán, n ội dung bài toán, đ ặ c bi ệ t chú ý đ ế n câu h ỏ i bài toán. Ch ớ  v ội tính <br /> toán khi ch ưa đ ọ c k ỹ  đ ề  toán.<br /> ­ Thi ết  lậ p m ối  quan h ệ  gi ữa các  s ố   đã cho  và diễ n  đạ t nộ i  dung bài toán  <br /> bằ ng ngôn ng ữ ho ặ c tóm tắ t điề u kiệ n bài toán, ho ặ c minh ho ạ b ằng s ơ đồ  hình vẽ .<br /> ­ L ậ p kế  ho ạch gi ải toán: h ọ c sinh ph ải suy nghĩ xem để  trả  lờ i câu hỏ i củ a  <br /> bài toán phả i th ực hi ện phép tính gì? Suy nghĩ xem t ừ  s ố đã cho và điề u kiệ n c ủ a bài  <br /> toán có th ể  bi ết gì, có th ể  làm tính gì, phép tính đó có th ể  giúp trả  l ời câu hỏ i củ a <br /> bài toán không? Trên các c ơ s ở đó, suy nghĩ đ ể  thi ế t l ậ p trình tự  gi ả i toán.<br /> ­ Th ự c hi ện phép tính theo trình t ự  đã thi ế t l ậ p để  tìm đáp s ố . M ỗ i khi th ực  <br /> hi ệ n phép tính c ầ n ki ểm tra đã tính đúng ch ư a? Phép tính đ ượ c th ự c hi ệ n có dự a trên  <br /> c ơ  s ở  đúng đắ n không?...<br /> Giả i   xong  bài  toán,   khi  c ần  thi ết,   c ần  th ử   xem   đáp   s ố   tìm   đượ c   có   trả   lờ i <br /> đúng câu h ỏi c ủa bài toán, có phù h ợ p v ới các điề u kiệ n c ủ a bài toán không? Trong  <br /> m ột s ố  tr ườ ng h ợp, giao viên nên khuyế n khích h ọ c sinh tìm xem có cách giả i khác <br /> g ọn hay không?<br /> Ví d ụ  1 : Thùng to có 21 lít n ướ c m ắ m, thùng bé có 15 lít n ướ c mắ m. N ướ c m ắm  <br /> đ ượ c ch ứ a vào các chai nh ư  nhau, m ỗi chai có 0,75 lít. H ỏ i có tấ t cả  bao nhiêu chai  <br /> n ướ c m ắ m?<br /> Giáo viên h ướ ng dẫ n h ọc sinh th ực hi ện bài toán trên bằ ng cách dùng ph ươ ng <br /> pháp h ỏi đáp, k ế t h ợp v ới minh ho ạ b ằng tóm tắ t đề  toán.<br /> + Phân tích n ội dung bài toán : Giáo viên dùng hai câu h ỏi: Bài toán cho bi ết gì? <br /> Bài toán h ỏi gì? Đ ể  h ọ c sinh th ấy rõ n ộ i dung: <br /> ­ Thùng to có 21 lít n ướ c m ắ m.<br /> ­ Thùng nh ỏ  có 15 lít n ướ c mắ m.<br /> ­ M ỗi chai ch ứa 0,75 lít n ướ c m ắ m.<br /> ­ H ỏi có t ấ t cả  bao nhiêu chai n ướ c m ắm ?<br />        + Tóm t ắ t bài toán : Theo nh ững câu tr ả  l ời c ủa h ọc sinh, giao viên hướ ng d ẫ n  <br /> h ọc sinh tóm t ắ t nh ư sau:<br />         Thùng to: 21 lít.<br />         Thùng nh ỏ  :   15 lít.<br />         Có ... chai n ướ c m ắm ?<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br />              Tóm t ắ t trên chính là ch ỗ  d ự a cho h ọc sinh tìm ra trình tự  giả i và phép tính  <br /> t ươ ng  ứ ng.<br />      + Thi ết l ập trình t ự  gi ả i : Giao viên đ ặ t câu h ỏi: " Mu ốn bi ết có bao nhiêu chai  <br /> n ướ c m ắ m, ta làm th ế  nào? ”  H ọc sinh tr ả  l ời: " Tr ướ c h ết ta ph ải tìm tổ ng s ố  n ướ c  <br /> m ắ m có  ở  cả  hai thùng; sau đó mớ i tìm tổ ng s ố chai đự ng n ướ c mắ m".<br />     + Tìm phép tính và th ực hi ện phép tính:  H ọc sinh t ự  đặ t lờ i gi ả i và làm nh ư  sau:<br /> Bài gi ải<br />       T ổng s ố n ướ c m ắm  ở hai thùng là:<br />                           21 + 15 = 36 (lít )<br /> S ố chai đ ự ng n ướ c m ắ m là:<br /> 36 : 0,75 = 48 ( chai)<br />                                        Đáp s ố: 48 chai.<br /> <br /> <br /> II. CÁC PHƯƠNG PHÁP DÙNG ĐỂ DẠY GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN:<br /> 1/ Ph ươ ng pháp tr ực quan:<br /> Nh ậ n th ức c ủa tr ẻ  t ừ  6 đế n 11 tu ổi còn mang tính cụ  th ể  , g ắ n v ới các hình  <br /> ảnh   và   hi ệ n   t ượng   c ụ   th ể,   trong   khi   đó   kiế n   th ứ c   c ủ a   môn   toán   lạ i   có   tính   trừ u  <br /> t ượ ng   và  khái  quát  cao.   S ử  d ụng  ph ươ ng   pháp  này  giúp   h ọ c  sinh  có   ch ỗ  d ự a   cho <br /> hoạ t đ ộ ng t ư  duy, b ổ  xung v ốn hi ểu bi ết, phát triể n t ư  duy tr ừu t ượ ng và vố n hiể u  <br /> bi ế t. Ví d ụ : khi d ạy gi ải toán  ở  lớ p Năm, giáo viên có thể  cho h ọc sinh quan sát mô <br /> hình ho ặ c hình v ẽ , sau dó lậ p tóm tắ t đề  bài qua, r ồi m ới đế n bướ c ch ọ n phép tính.<br /> 2/ Ph ươ ng pháp th ực hành luy ện t ập:<br /> S ử  d ụ ng ph ươ ng pháp này đ ể  th ự c hành luy ệ n tậ p ki ến th ức, k ỹ  năng giả i <br /> toán t ừ  đ ơ n gi ả n đ ế n ph ứ c t ạ p ( Ch ủ  y ếu  ở  các tiế t luy ệ n t ậ p ). Trong quá trình họ c <br /> sinh luy ện t ập, giáo viên có th ể  ph ối h ợp các ph ươ ng pháp nh ư : g ợi m ở  ­ v ấ n đáp và  <br /> c ả  giả ng gi ải ­ minh ho ạ.<br /> 3/ Ph ươ ng pháp g ợi m ở ­ v ấn đáp:<br /> Đây là ph ươ ng pháp r ấ t c ầ n thi ết và thích h ợ p v ới h ọc sinh ti ểu h ọc, rèn cho <br /> h ọc sinh cách suy nghĩ, cách di ễ n đ ạ t bằ ng l ời, tạ o ni ềm tin và khả  năng họ c tậ p  <br /> c ủ a t ừ ng h ọc sinh.<br /> 4/ Ph ươ ng pháp gi ả ng gi ải ­ minh ho ạ:<br /> Giáo viên hạ n ch ế  dùng ph ươ ng pháp này. Khi c ầ n gi ảng gi ải ­ minh ho ạ  thì <br /> giáo viên nói g ọn, rõ và k ế t h ợp v ới g ợi m ở ­ v ấn đáp. Giáo viên nên ph ố i h ợ p gi ả ng  <br /> <br /> 7<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> gi ả i  v ới   ho ạt   đ ộ ng   th ự c   hành   củ a   h ọc   sinh   (  Ví   dụ :   Bằ ng   hình  vẽ ,   mô   hình,  vậ t  <br /> th ậ t...) đ ể  h ọc sinh ph ối h ợp nghe, nhìn và làm.<br /> 5/ Ph ươ ng pháp s ơ đ ồ  đo ạ n th ẳng:<br /> Giáo viên sử  d ụ ng s ơ  đồ  đoạ n th ẳ ng để  biể u diễ n các đạ i lượ ng đã cho  ở <br /> trong bài và m ối liên h ệ  ph ụ  thu ộc gi ữa các đạ i lượ ng đó. Giáo viên phả i ch ọ n độ <br /> dài các đo ạ n thẳ ng m ột cách thích h ợp để  họ c sinh d ễ  dàng th ấ y đượ c mố i liên hệ <br /> ph ụ  thu ộc gi ữa các đ ạ i lượ ng t ạ o ra hình  ả nh c ụ  th ể  để  giúp họ c sinh suy nghĩ tìm <br /> tòi gi ả i toán. <br /> <br /> III.   M ỘT   S Ố   BI ỆN   PHÁP   ĐỂ   NÂNG   CAO   CH ẤT   L ƯỢ NG   GI ẢI   CÁC   BÀI <br /> TOÁN CÓ L Ờ I VĂN  Ở  L Ớ P 5:<br /> Mu ốn phân tích đ ượ c tình hu ống, l ựa ch ọn phép tính thích h ợ p, các em c ầ n  <br /> nhậ n th ức đ ượ c: cái gì đã cho, cái gì cầ n tìm, mố i quan h ệ  gi ữa cái đã cho và cái  <br /> phả i tìm. Trong b ướ c  đầ u giả i toán, vi ệ c nh ậ n th ức này, việ c lự a ch ọn phép tính  <br /> thích h ợp đ ố i v ới các em là mộ t vi ệ c khó. Đ ể  giúp các em kh ắ c ph ục khó khăn này,  <br /> c ầ n d ự a vào các hoạ t độ ng c ụ  th ể  c ủa các em v ớ i v ậ t th ậ t, v ới mô hình, dự a vào  <br /> hình v ẽ  , các s ơ  đ ồ  toán h ọ c.... nh ằm làm cho các em hi ể u khái niệ m " g ấ p " v ới  <br /> phép nhân, khái ni ệm " m ột ph ần ... " v ới phép chia” trong t ươ ng quan gi ữa các mố i  <br /> quan h ệ trong bài toán.<br /> Trong m ột bài toán, câu h ỏi có mộ t ch ứ c năng quan tr ọng vì việ c l ự a ch ọn <br /> phép tính thích h ợp đ ượ c quy đ ị nh không ch ỉ  b ởi các d ữ  ki ệ n mà còn bở i các câu hỏ i.  <br /> V ới cùng các  d ữ  ki ệ n nh ư  nhau có th ể   đặ t các  câu hỏ i  khác  nhau do  đó  việ c lự a <br /> ch ọn phép tính cũng khác nhau, vi ệc th ấu hi ểu câu h ỏ i c ủ a bài toán là điề u kiệ n căn  <br /> bả n đ ể  gi ả i đúng bài toán đó. Nh ư ng tr ẻ  em  ở  giai đoạ n đầ u khi mớ i gi ả i toán chư a <br /> nhậ n th ức đ ượ c đầ y đủ  chứ c năng củ a câu hỏ i trong bài toán. Để  rèn luyệ n cho các <br /> em suy lu ận đúng, c ầ n giúp các em nh ậ n th ức đượ c ch ứ c năng quan tr ọng c ủa câu <br /> h ỏi trong bài toán. Mu ốn v ậ y có th ể  dùng biệ n pháp: th ườ ng xuyên gợ i cho các em <br /> phân tích đ ề  toán đ ể  xác đ ị nh cái đã cho, cái ph ả i tìm, các d ữ  ki ệ m c ủ a bài toán , câu  <br /> h ỏi c ủ a bài toán, đôi khi nêu cho các em bài toán vui không gi ả i đ ượ c, ch ẳ ng hạ n: "  <br /> trên cành cây có 10 con chim, ng ườ i th ợ săn bắ n r ơi 2 con. H ỏi  trong l ồng còn mấ y  <br /> con chim?" có em s ẽ  nh ẩm và tr ả  l ời là 8 con, lúc đó giáo viên s ẽ  gi ả i thích để  họ c  <br /> sinh nh ận ra cái sai trong câu h ỏi c ủa bài toán.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 8<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> Đ ố i v ới toán có lờ i văn  ở  lớ p 5, ch ủ  yế u là các bài toán hợ p, giả i bài toán  <br /> cũng có nghĩa là gi ả i quy ết các bài toán đ ơ n. M ặ t khác các dạ ng toán đề u đã đượ c  <br /> h ọc  ở  các l ớp tr ướ c, bao g ồm hai nhóm chính nh ư  sau:<br /> a) Nhóm 1: Các bài toán h ợp mà quá trình gi ả i không theo m ột ph ươ ng pháp <br /> th ống nh ấ t cho các bài toán đó.<br /> b) Nhóm 2: Các bài toán đi ể n hình, các bài toán mà trong quá trình gi ả i   có <br /> ph ươ ng pháp riêng cho t ừng d ạng bài toán. Trong ch ươ ng trình toán 5 có nh ữ ng d ạ ng  <br /> toán đi ể n hình sau:<br /> ­ Tìm s ố trung bình c ộng.<br /> ­ Tìm hai s ố khi bi ết t ổng và hiệ u c ủ a hai s ố đó.<br /> ­ Tìm hai s ố khi bi ết t ổng và tỉ  c ủ a hai s ố đó.<br /> ­ Tìm hai s ố khi bi ết hi ệu và tỉ  s ố  c ủ a hai s ố đó.<br /> ­ Bài toán liên quan đế n đạ i lượ ng t ỉ  l ệ  thu ậ n, liên quan đế n đạ i lượ ng tỉ  lệ <br /> ngh ịch.<br /> Ng ườ i  giáo viên ph ả i n ắ m v ững các dạ ng toán  để  khi h ướ ng dẫ n h ọc sinh  <br /> gi ả i toán sẽ  t ổ  ch ức cho h ọc sinh tr ướ c h ết xác đị nh dạ ng toán để  có cách giả i phù  <br /> h ợp.<br /> Giả i toán là mộ t hoạ t đ ộ ng trí tu ệ  khó khăn, ph ứ c t ạ p. Hình thành kỹ  năng <br /> gi ả i toán khó h ơ n nhi ều so v ới hình thành k ỹ  năng tính vì bài toán là s ự  k ế t h ợp đa <br /> dạ ng nhi ều khái ni ệ m, nhi ều quan h ệ  toán họ c. Giả i toán không chỉ  là nhớ  mẫ u để <br /> r ồi áp d ụ ng , mà đòi h ỏi n ắ m ch ắ c khái niệ m, quan h ệ  toán họ c, n ắ m chắ c ý nghĩa  <br /> c ủ a phép  tính,  đòi  h ỏi kh ả  năng  đ ộ c  lậ p suy lu ậ n c ủa  h ọc sinh,  đòi  hỏ i biế t  tính  <br /> đúng.<br /> Các b ướ c đ ể  gi ả i m ột bài toán có lờ i văn  ở  tiể u h ọc nói chung và lớ p Năm <br /> nói riêng đã đ ượ c đ ề  cậ p  ở  mộ t s ố sách về  ph ươ ng pháp giả i toán ở  bậ c tiể u h ọ c.  ở <br /> đây tôi rút ra m ột s ố kinh nghi ệm h ướ ng d ẫn: Ph ần d ạy toán có lờ i văn ở  lớ p Năm.<br /> Ở   l ớp   5   vi ệc   h ọc   phân   s ố ,   h ọc   s ố   th ậ p   phân,   họ c   v ề   các   đơ n   vị   đo   đạ i  <br /> l ượ ng ...   cũng  đ ượ c kế t h ợp h ọc các phép tính, h ọ c gi ả i toán  đượ c kế t hợ p mộ t <br /> cách   h ữu   c ơ   đ ể   có   tác   d ụ ng   h ỗ   tr ợ   l ẫ n   nhau.   Vi ệc   d ạy   cho   h ọc   sinh   n ắm   đượ c  <br /> ph ươ ng pháp chung đ ể  giả i toán đ ượ c chú tr ọ ng ngay t ừ  khi các em giả i bài toán <br /> đầ u tiên  ở  đ ầ u b ậ c ti ể u h ọc và sau này vẫ n đượ c thườ ng xuyên quan tâm, các em  <br /> luôn đ ượ c rèn luy ện trong vi ệc tìm hi ể u đề  toán, trong vi ệc phân tích cái gì đã cho,  <br /> cái gì phả i tìm trong vi ệc suy nghĩ tìm ra cách giả i và trong vi ệc th ực hi ện cách giả i. <br /> <br /> <br /> 9<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> Đặ c bi ệ t, các em đ ượ c th ườ ng xuyên s ử  d ụ ng vi ệ c tóm tắ t đề  toán bằ ng s ơ  đồ , hình  <br /> vẽ.<br /> Sau đây là m ột s ố ví d ụ  v ề  các dạ ng bài toán có lờ i văn ở  lớ p 5:<br /> Ví d ụ1:  Bài 5 ( tr 120 SGK Toán 5) Bài toán về  đ ạ i l ượ ng t ỉ  l ệ thu ận.<br /> M ộ t làng lát ngõ, c ứ  100 kg xi măng thì lát đ ượ c 2,5 m. Ngõ làng dài 240 m. <br /> Tính s ố  tấ n xi măng ph ả i mua ?<br /> Bài gi ả i<br /> S ố xi măng lát m ột mét ngõ là:<br /> 100 : 2,5 = 40 (kg)<br /> S ố xi măng phả i mua đ ể  lát ngõ là:<br /> 40 x 240 = 9600 (kg)<br /> = 9,6 (t ấn)<br /> Đáp s ố: 9,6 t ấn.<br /> Ví d ụ  2 : Bài 3 ( tr 193 SGK Toán 5) Toán chuy ển đ ộ ng đ ề u.<br /> M ộ t ô tô đi h ế t quãng đ ườ ng dài94,5 km v ới v ận t ốc 42 km / gi ờ. H ỏi ô tô đó <br /> đã đi h ế t bao nhiêu gi ờ  và bao nhiêu phút ?<br /> Bài gi ả i<br /> Th ời gian ô tô đi h ế t quãng đ ườ ng là:<br /> 94,5 : 42 = 2,25 (gi ờ)<br /> = 2 gi ờ  15 phút<br /> Đáp s ố: 2 gi ờ 15 phút.<br /> Ví d ụ  3 : Bài 4 (tr 125 SGK Toán 5) Toán v ề  t ỉ  l ệ ngh ịch.<br /> 1<br /> M ộ t đ ộ i th ợ  xây d ự ng có 8 ng ườ i xây xong m ột b ức t ườ ng trong   5   ngày. <br /> 2<br /> H ỏi mu ốn xây xong b ức t ườ ng đó trong 4 ngày thì cầ n bao nhiêu th ợ  xây (s ứ c làm  <br /> ngang nhau).<br /> Tóm t ắ t:<br /> 1<br /> 5  ngày cầ n: 8 ng ườ i<br /> 2<br /> 4 ngày c ầ n: ? ng ườ i<br /> Bài gi ả i:<br /> 1 11<br /> 5  ngày =   ngày<br /> 2 2<br /> Xây xong trong 1 ngày thì c ầ n s ố th ợ  là:<br /> <br /> 10<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> 11<br /> 8 x   = 44 (th ợ)<br /> 2<br /> Xây xong trong 4 ngày thì c ầ n s ố th ợ  là:<br /> 44 : 4 = 11 (th ợ)<br /> Đáp s ố: 11 th ợ.<br /> Ví d ụ  4 :Bài 3 (tr94) Bài toán v ề  nhân s ố th ậ p phân v ới s ố th ậ p phân.<br /> M ộ t v ườ n cây hình ch ữ  nh ậ t có chiề u dài 15,62 m, chi ều r ộng 8,4 m. Tính <br /> chu vi và di ệ n tích v ườ n cây đó.<br /> Tóm t ắ t:<br /> Chi ề u dài: 15,62 m<br /> Chi ề u r ộng: 8,4 m<br /> Chu vi: ? m; Di ện tích: ?<br /> Bài gi ả i:<br /> Chu vi v ườ n cây hình ch ữ  nh ật là:<br /> ( 15,62 + 8,4 ) x 2 = 48,04 (m)<br /> Di ệ n tích v ườ n cây hình ch ữ nh ậ t là:<br /> 15,62 x 8,4 = 131,208 (m 2 )<br /> Đáp s ố: 1) 48,08 m<br />           2) 131,208 m 2<br /> Đ ố i v ới các bài toán có lờ i văn nh ư  trên, giáo viên nên khuyế n khích h ọ c sinh <br /> t ự  nêu ra các gi ả  thi ết đã bi ế t, cái cầ n ph ả i tìm, cách tóm tắ t bài toán và tìm đườ ng  <br /> l ối gi ả i. Các phép tính gi ả i ch ỉ là khâu th ứ  y ế u mang tính kĩ thuậ t.<br />     M<br />    ột s ố  bài nâng cao dành cho dành cho h ọc sinh khá, gi ỏi: <br /> Đ ố i v ới nh ững đ ố i tượ ng h ọc sinh đã giả i đượ c và giả i thành thạ o các bài toán  <br /> đ ơ n c ơ  bả n, thì việ c đư a ra h ệ  th ống bài tậ p nâng cao là rấ t quan tr ọng và cầ n thiế t <br /> đ ể  cho h ọc sinh có điề u ki ệ n phát huy năng lự c trí tuệ  củ a mình, v ượ t xa kh ỏi t ư <br /> duy c ụ  th ể  mang tính ch ấ t ghi nh ớ  và áp d ụ ng m ột cách máy móc trong công th ứ c.  <br /> Qua đó phát tri ển trí thông minh cho h ọc sinh.<br /> D ướ i đây là các dạ ng bài nâng cao mà tôi đã th ự c hi ện trong các tiế t dạ y để  nâng  <br /> cao tính hi ểu bi ết c ủa h ọc sinh đồ ng th ờ i b ồi d ưỡ ng h ọc sinh gi ỏi.<br /> Ví d ụ  1:<br /> Hai ng ườ i th ợ  cùng làm chung m ột công vi ệ c thì sau 5 gi ờ  s ẽ  xong. Sau khi  <br /> làm đ ượ c 3 gi ờ  thì ng ườ i th ợ  c ả  b ậ n vi ệc ph ải ngh ỉ, ch ỉ còn ngườ i thợ  th ứ  hai phả i  <br /> <br /> <br /> 11<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> làm n ốt công vi ệ c còn lạ i trong 6 gi ờ. H ỏi n ếu m ỗi ng ườ i th ợ làm mộ t mình thì mấ t  <br /> m ấ y gi ờ m ới xong công vi ệ c ?<br /> Bài gi ả i:<br /> Hai ng ườ i làm chung thì h ế t 5 gi ờ  m ới xong. V ậy m ỗi gi ờ  2 ng ườ i làm đượ c  <br /> <br /> 1<br />  công vi ệc.<br /> 5<br /> Trong 3 gi ờ, hai ng ườ i làm đ ượ c là:<br /> 1 3<br />  x 3 =   (công vi ệc)<br /> 5 5<br /> Phân s ố ch ỉ  công vi ệ c ng ườ i th ứ  hai làm mộ t mình là:<br /> 1 2<br /> 1 ­   =   (công vi ệc)<br /> 5 5<br /> M ỗ i gi ờ  ng ườ i th ứ hai làm đượ c là:<br /> 2 1<br />  : 6 =   (gi ờ)<br /> 5 15<br /> Th ời gian ng ườ i th ứ hai làm mộ t mình là:<br /> 1<br /> 1 :   = 15 (gi ờ)<br /> 15<br /> M ỗi gi ờ ng ườ i th ứ  nh ất làm đượ c là:<br /> 1 1 2<br />  ­   =   (công vi ệc)<br /> 5 15 15<br /> Th ời gian ng ườ i th ứ nh ất làm mộ t mình là:<br /> 2 1<br /> 1 :   = 7  gi ờ  = 7 gi ờ 30 phút<br /> 5 2<br /> Đáp s ố: 1) 7 gi ờ  30 phút;<br /> 2) 15 gi ờ.<br /> Ví d ụ  2:<br /> 1<br /> Mạ nh, Hùng, Dũng và Minh có 1 s ố  quy ển v ở. M ạnh l ấy     s ố  v ở  đ ể  dùng, <br /> 3<br /> <br /> 1 1<br /> Hùng l ấ y   còn lạ i, Dũng l ấ y   còn l ạ i, cu ối cùng Minh dùng n ốt 8 quy ển v ở. H ỏi  <br /> 3 3<br /> lúc đ ầ u c ả  4 b ạ n có tấ t cả  bao nhiêu quy ể n v ở ?<br /> Tóm t ắ t:<br /> <br /> <br /> Mạnh<br /> Hùng<br /> 12<br />  Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> <br /> <br /> <br /> Dũng Minh 8 vở<br /> Bài gi ả i:<br /> S ố v ở  c ủ a Dũng và Minh là:<br /> 8 : 2 x 3 = 12 (quy ển)<br /> S ố v ở  c ủ a Dũng, Minh, và Hùng là:<br /> 12 : 2 x 3 = 18 (quy ển)<br /> S ố v ở c ủ a 4 b ạn lúc đầ u là:<br /> 18 : 2 x 3 = 27 (quy ển)<br /> Đáp s ố: 27 quy ển.<br /> V/ K ẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU:<br /> Qua một thời gian nghiên cứu đề ra một số biện pháp giải toán có lời văn ở lớp 5,  <br /> tôi đã mạnh dạn đề xuất với Ban Giám hiệu tổ chức thực hiện chuyên đề toán, về phương  <br /> pháp, về  cách giải toán có lời văn cho học sinh lớp 5 đã được  nâng cao và đạt hiệu quả <br /> cao. Do vậy đã được  triển khai áp dụng thực hiện ở các lớp trong khối 5.<br /> ­ Kết quả đạt được  cụ thể ở lớp 5A như sau:<br /> <br /> <br /> K ế t quả<br /> Thời gian  Tổng s ố <br /> kiểm tra h ọc sinh Gi ỏ i Khá TB Yếu<br /> <br /> SL % SL % SL % SL %<br /> Giữa k ỳ I 31 5 16,1% 13 41,9% 13 41,9% 0<br /> Cu ố i k ỳ I 31 6 19,4% 13 41,9% 13 41,9% 0<br /> Cuố i năm 31 7 22,6% 14 45,2% 10 32,3% 0<br /> <br /> <br /> Về học sinh giỏi cấp tỉnh: Lớp do tôi phụ trách có 03 em được công nhận là học sinh giỏi  <br /> cấp tỉnh, riêng môn Toán có 02 em.<br /> Từ những kết quả đạt được nêu trên, tôi thấy dạy học giải toán có lời văn ở lớp 5  <br /> không những chỉ giúp cho học sinh củng cố vận dụng các kiến thức đã học, mà còn giúp  <br /> các em phát triển tư duy, sáng tạo trong học toán và biết vận dụng thực thành vào thực tiễn <br /> cuộc sống.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 13<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> <br /> Phần thứ ba<br /> K ẾT LU ẬN ­ ĐỀ  XU Ấ T VÀ KIẾ N NGH Ị<br /> <br /> I. K ẾT LU ẬN:<br /> H ướ ng dẫ n và giúp h ọ c sinh gi ải toán có lờ i văn nh ằ m giúp các em phát triể n <br /> t ư  duy trí tu ệ , t ư  duy phân tích và tổ ng h ợp, khái quát hoá, tr ừ u tượ ng hoá, rèn luyệ n  <br /> t ốt ph ươ ng pháp suy lu ậ n lôgic. Bên c ạ nh đó đây là dạ ng toán rấ t gầ n gũi vớ i đờ i  <br /> s ố ng th ực t ế.<br /> Do vậ y, vi ệc gi ảng d ạy toán có lờ i văn mộ t cách hiệ u quả  giúp các em tr ở <br /> thành nh ững con ng ườ i linh ho ạt, sáng t ạ o, làm ch ủ  trong m ọi lĩnh v ự c và trong cu ộc  <br /> s ố ng th ực t ế hàng ngày.<br /> Nh ữ ng k ết qu ả  mà chúng tôi  đã thu đ ượ c trong quá trình nghiên cứ u không  <br /> phả i là cái m ới so v ới ki ến th ức chung v ề  môn toán  ở  bậ c tiể u h ọc, song l ại là cái  <br /> m ới đ ố i v ớ i b ả n thân tôi. Trong quá trình nghiên cứ u, tôi đã phát hiệ n và rút ra nhi ề u  <br /> đi ề u lý  thú  v ề  n ộ i dung và ph ươ ng pháp dạ y h ọ c gi ả i toán có lờ i văn  ở  bậ c tiể u <br /> h ọc. Tôi  t ự  cả m  th ấ y mình   đượ c  bồ i  d ưỡ ng thêm  lòng kiên  trì,  nhẫ n lạ i, s ự  ham <br /> mu ốn, say x ưa v ới vi ệc nghiên cứ u. Tuy nhiên đề  tài này củ a tôi là giai đoạ n đầ u  <br /> nghiên c ứ u trong lĩnh v ự c khoa h ọc nên không th ể  tránh kh ỏi nh ững ki ến khuy ết.  <br /> Tôi mong mu ốn nh ận đ ượ c ý kiế n đóng góp củ a các th ầ y cô giáo, củ a các bạ n đồ ng  <br /> nghi ệp và nh ữ ng ai quan tâm đ ế n vấ n đề  giả i toán có lờ i văn cho h ọ c sinh  ở  b ậ c  <br /> ti ể u h ọc nói chung, gi ải Toán có lờ i văn  ở  lớ p 5 nói riêng.<br /> II. MỘT S Ố ĐỀ  XUẤ T:<br /> Qua th ực t ế  gi ảng d ạy môn toán  ở  Tr ườ ng ti ể u h ọc nói chung và lớ p 5 nói <br /> riêng, tôi th ấ y ng ườ i giáo viên phả i luôn luôn tìm tòi h ọ c h ỏ i, trau d ồi kinh nghi ệm  <br /> đ ể  nâng cao trình đ ộ  nghi ệ p v ụ.<br /> T ừ  nh ữ ng kinh nghi ệm th ực t ế trong nh ững năm giả ng dạ y, để  giúp họ c sinh  <br /> thích h ọc và giả i toán có lờ i văn, tôi ki ế n ngh ị  v ới các nhà soạ n sách giáo khoa hãy <br /> l ự a ch ọn, s ắp x ếp h ệ th ống các bài tậ p từ  d ễ  đế n khó, từ  đơ n giả n đế n phứ c tạ p để <br /> các em có th ể  vậ n d ụng t ốt các ki ế n th ức đã họ c.<br /> Đ ố i v ới giáo viên,  ở  m ỗi dạ ng toán cầ n h ướ ng dẫ n h ọc sinh nh ận d ạng b ằng  <br /> nhi ề u cách: đ ọ c, nghiên c ứ u đề , phân tích bằ ng nhi ề u ph ươ ng pháp ( Mô hình, s ơ  đồ <br /> đoạ n th ẳ ng, suy lu ận ....) để  họ c sinh đễ  hiể u, d ễ  nắ m bài hơ n. Không nên dừ ng lạ i  <br /> ở  k ế t qu ả  ban  đ ầ u ( giả i đúng bài toán ) mà nên có yêu cầ u cao h ơn  đố i vớ i họ c <br /> sinh.<br /> <br /> 14<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> Ví d ụ : Nh ư yêu c ầ u h ọc sinh ra m ột đề  toán tươ ng tự  ho ặ c tìm nhiề u lờ i giả i  <br /> khác nhau....<br /> Giáo viên phả i luôn đ ổ i m ới ph ươ ng pháp d ạ y b ằ ng nhi ều hình thứ c nh ư : trò <br /> ch ơi, đ ố  vui.... phù h ợ p v ới đố i tượ ng h ọ c sinh c ủa mình: "  Lấ y h ọc sinh đ ể  h ướ ng  <br /> vào   ho ạ t   đ ộ ng   h ọc,   th ầ y   là   ng ườ i   h ướ ng   dẫ n,   t ổ   ch ức,   trò   nhậ n   thứ c   chủ   độ ng  <br /> trong vi ệc gi ải toán '' .<br /> Trong giảng d ạy giáo viên c ầ n chú ý phát tri ể n t ư  duy, kh ả  năng phân tích, <br /> t ổng h ợp, kh ả  năng suy lu ậ n lôgíc,  giúp các  em nắ m ch ắ c ki ến th ức c ụ  th ể. V ới  <br /> toán có l ời văn, đó là cách gi ả i và trình bày l ời gi ả i, s ử  d ụng t ốt t ất c ả  các phươ ng  <br /> pháp đã nêu  ở trên.<br /> Không nên d ừ ng l ạ i  ở  k ết qu ả  ban đầ u ( gi ả i đúng bài toán ) mà nên có yêu <br /> c ầ u cao h ơn đ ố i v ớ i h ọc sinh. Ví dụ : Nh ư    yêu cầ u mộ t h ọ c sinh ra m ột  đề  toán  <br /> t ươ ng t ự ho ặ c tìm nhi ề u l ời gi ải khác nhau.....<br /> Trong khi gi ải ph ải yêu cầ u h ọc sinh đặ t câu h ỏ i: ''  Làm phép tính đó đ ể  làm  <br /> gì ?'' , t ừ  đó có h ướ ng gi ả i đúng, chính xác.<br /> Sau m ỗi bài gi ả i, h ọc sinh ph ải bi ết xem xét lạ i k ế t qu ả  mình làm để  giúp các em tự <br /> tin h ơn khi gi ải quy ết m ột v ấn đề  gì đó.<br /> Qua cách d ạ y đã nêu trên đây, so v ới các l ớp h ọc theo ch ỉ  d ẫn c ủa sách giáo <br /> khoa và sách giáo viên, tôi nh ậ n th ấy h ọc sinh d ễ hi ểu bài hơ n, d ễ  áp dụ ng h ơ n. Qua  <br /> k ế t quả  h ọc t ập c ủa h ọc sinh l ớp tôi, các đồ ng nghiệ p trong kh ối cũng nhậ n th ấ y  <br /> cách h ướ ng d ẫ n trên là hay và có hiệ u quả .<br />    Hoà S ơn, ngày 20 tháng 05 năm 2006<br />                                                                                    Ng ườ i th ực hi ện<br /> <br /> <br /> <br /> <br />     Tr ịnh Th ị Thu Hà<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> <br /> Đánh giá xếp loại c ủa <br /> Hội đồng xét duyệt sáng kiến các cấp<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 16<br /> Trinh Thi Thu Hà<br /> ̣ ̣                                  Sang kiên kinh nghiêm  Năm hoc 2005­2006<br /> ́ ́ ̣ ̣<br /> .....................................................................................................................................<br /> .....................................................................................................................................<br /> ..................................................................................................................................<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 17<br />