Đề án Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nghiên cứu tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường. Kết quả nghiên cứu sẽ hàm ý chính sách cho các doanh nghiệp và cơ sở giáo dục đại học có những cách tiếp cận trong việc nâng cao chất lượng đầu ra sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nghiên cứu tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- KIỀU CÔNG HOÀNG ANH NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC HỢP TÁC GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐẾN KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG VIỆC CỦA SINH VIÊN SAU KHI RA TRƯỜNG ĐỀ ÁN THẠC SĨ NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2025
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- KIỀU CÔNG HOÀNG ANH NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC HỢP TÁC GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐẾN KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG VIỆC CỦA SINH VIÊN SAU KHI RA TRƯỜNG Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số : 8340101 ĐỀ ÁN THẠC SĨ NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS. VŨ QUẢNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CTHĐ CHẤM ĐỀ ÁN Hà Nội – 2025
LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng đề án này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Hà Nội, ngày tháng năm 2025 Tác giả đề án Kiều Công Hoàng Anh
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô giảng dạy tại trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền đạt những kiến thức quý báu trong suốt thời gian tôi học tập tại trường. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Vũ Quảng, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình thực hiện đề án. Kinh nghiệm và kiến thức sâu rộng của thầy đã giúp tôi hoàn thành tốt công trình nghiên cứu này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc và anh chị em CBNV tại Tổng Công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel, Tổng Công ty Mạng lưới Viettel, Công ty Cổ phần Công nghệ Sen Đỏ, Tổ chức giáo dục FPT đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành tốt đề án tốt nghiệp của mình. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè, những người luôn ủng hộ, động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành đề án này. Trong quá trình nghiên cứu và triển khai đề án, không thể tránh khỏi những thiếu sót cần phải hoàn thiện hơn. Rất mong nhận được sự đóng góp, phê bình của quý thầy cô và bạn đọc để đề án được cập nhật, bổ sung và hoàn thiện. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2025 Tác giả đề án Kiều Công Hoàng Anh
MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................... i DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. iv PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................3 2.1. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................3 2.2. Câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................4 3.1. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................4 3.2. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................4 4. Những đóng góp mới của đề án ..............................................................................5 4.1. Những đóng góp về mặt lý luận ...........................................................................5 4.2. Những đóng góp về mặt thực tiễn ........................................................................6 CHƯƠNG 1: ...............................................................................................................7 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC HỢP TÁC GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐẾN KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG VIỆC CỦA SINH VIÊN SAU KHI RA TRƯỜNG ....................................................................................................................7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................................7 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước .............................................................7 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ..............................................................9 1.1.3. Đánh giá tổng quan tài liệu và khoảng trống nghiên cứu .......................10 1.2 Cơ sở lý luận .....................................................................................................12 1.2.1. Doanh nghiệp và mục tiêu của doanh nghiệp .........................................12 1.2.2. Giáo dục đại học và mục tiêu của giáo dục đại học ................................14 1.2.3. Khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường ...15 1.2.4. Hợp tác và hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học .....16 1.3. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ...................................................................18
1.3.1. Một số mô hình tham khảo .....................................................................18 1.3.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất....................................................................20 1.3.3. Các giả thuyết nghiên cứu .......................................................................20 CHƯƠNG 2: .............................................................................................................23 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................................23 2.1. Thiết kế nghiên cứu..........................................................................................23 2.2. Nghiên cứu định tính sơ bộ ..............................................................................24 2.2.1. Mục tiêu của nghiên cứu định tính ..........................................................24 2.2.2. Nội dung của nghiên cứu định tính .........................................................25 2.2.3. Kết quả nghiên cứu định tính ..................................................................25 2.3. Các biến và thang đo ........................................................................................26 2.4. Nghiên cứu định lượng chính thức ..................................................................28 2.4.1. Thiết kế bảng hỏi.....................................................................................28 2.4.2. Thiết kế mẫu và phương pháp chọn mẫu ................................................28 2.4.3. Thu thập dữ liệu ......................................................................................29 2.4.4. Phân tích dữ liệu......................................................................................30 CHƯƠNG 3: .............................................................................................................32 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................................................32 3.1. Thực trạng về chất lượng giáo dục đại học và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động .........................................................................................................................32 3.2. Thực trạng về hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học .........35 3.2.1. Thực trạng về quy mô hợp tác ...............................................................35 3.2.2. Thực trạng về nội dung và chất lượng hợp tác .......................................36 3.3. Kết quả phân tích tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường .............39 3.3.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu .............................................................39 3.3.2. Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo Cronbach's Alpha ...............40 3.3.3. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA ..............................................43 3.3.4. Kết quả phân tích tương quan và hồi quy ...............................................46 CHƯƠNG 4: .............................................................................................................50 THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ KHUYẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG VIỆC CỦA SINH VIÊN KHI SAU
KHI RA TRƯỜNG THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG HỢP TÁC GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG ..................................................................................50 4.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu ..........................................................................50 4.2. Một số khuyến nghị, giải pháp dựa trên kết quả phân tích tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường ......................................................................................58 4.3. Hạn chế của nghiên cứu và định hướng cho các nghiên cứu tiếp theo ............63 KẾT LUẬN ...............................................................................................................66 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa Thái độ (A - Attitude); Kỹ năng (S – Skill); Kiến 1 ASK thức (K – Knowledge) 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 ĐƯCV Đáp ứng công việc Exploratory Factor Analysis - Phân tích nhân tố 4 EFA khám phá 5 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 6 GDĐH Giáo dục đại học 7 HTĐT Hợp tác liên quan đến đào tạo 8 HTTTNC Hợp tác liên quan đến tài trợ, nghiên cứu 9 HTTV Hợp tác liên quan đến tư vấn 10 SPSS Statistical Package for the Social Sciences United Nations Educational, Scientific and Cultural 11 UNESCO Organization - Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc i
DANH MỤC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1 Các giả thuyết của nghiên cứu 21 Thang đo hoạt động hợp tác liên quan đến đào 2 Bảng 2.1 tạo 26 Thang đo hoạt động hợp tác liên quan đến tài 3 Bảng 2.2 trợ, nghiên cứu 27 Thang đo hoạt động hợp tác liên quan đến tư 4 Bảng 2.3 vấn 27 5 Bảng 2.4 Thang đo mức độ đáp ứng yêu cầu công việc 28 Số trường đại học Việt Nam đạt chỉ tiêu về 6 Bảng 3.1 đánh giá chất lượng GDĐH năm 2024 32 Số lượng cơ sở giáo dục đại học, đội ngũ giảng 7 Bảng 3.2 viên và số lượng sinh viên đại học Việt Nam giai đoạn 2016 – 2020 33 Quy mô hợp tác giữa cơ sở giáo dục đại học 8 Bảng 3.3 với doanh nghiệp 35 9 Bảng 3.4 Kết quả thống kê mô tả 40 Kiểm định thang đo hợp tác liên quan đến đào 10 Bảng 3.5 tạo 41 Kiểm định thang đo hợp tác liên quan đến tài 11 Bảng 3.6 trợ 41 Kiểm định thang đo hợp tác liên quan đến tư 12 Bảng 3.7 vấn 42 Kiểm định thang đo khả năng đáp ứng yêu cầu 13 Bảng 3.8 công việc 43 Kiểm định KMO và Bartlett đối với các biến 14 Bảng 3.9 độc lập 43 ii
15 Bảng 3.10 Ma trận xoay các nhân tố (biến độc lập) (lần 1) 44 16 Bảng 3.11 Ma trận xoay các nhân tố (biến độc lập) (lần 2) 44 Kiểm định KMO và Bartlett đối với các biến 17 Bảng 3.12 phụ thuộc 46 18 Bảng 3.13 Ma trận nhân tố cho biến phụ thuộc 46 Tương quan giữa các phụ thuộc và các biến độc 19 Bảng 3.14 lập 46 Kết quả ước lượng hệ số hồi quy với biến phụ 20 Bảng 3.15 thuộc ĐƯCV (Lần 1) 47 Kết quả ước lượng hệ số hồi quy với biến phụ 21 Bảng 3.16 thuộc ĐƯCV (Lần 2) 48 Giá trị hệ số xác định R2 và hệ số Durbin- 22 Bảng 3.17 Watson 49 23 Bảng 3.18 Kết quả kiểm định giả thuyết thống kê 41 iii
DANH MỤC HÌNH STT Hình Nội dung Trang Mô hình khung hợp tác giữa doanh nghiệp và 1 Hình 1.1 trường đại học 18 Mô hình hợp tác giữa trường đại học với 2 Hình 1.2 doanh nghiệp nhằm tăng khả năng được tuyển dụng của sinh viên tốt nghiệp 19 3 Hình 1.3 Mô hình chuẩn hóa năng lực nghề nghiệp ASK 19 Mô hình nghiên cứu tác động của việc hợp tác 4 Hình 1.4 giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên 20 5 Hình 2.1 Quy trình nghiên cứu của đề án 34 Lực lượng lao động có việc làm giai đoạn 6 Hình 3.1 2019 – 2023 phân theo trình độ chuyên môn 18 iv
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Theo báo cáo mới nhất từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI) của Việt Nam chỉ đạt 58,05/100 điểm, xếp hạng 77 trên tổng số 140 quốc gia. Trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đứng thứ 6 trên tổng số 7 nước, xếp sau Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Philippines. Đây thực sự là những con số đáng báo động. Một số nguyên nhân được cho là đã góp phần dẫn đến thực trạng này bao gồm: (i) Chương trình đào tạo tại các trường đại học chưa xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về trình độ chuyên môn và năng lực trong bối cảnh toàn cầu hóa; (ii) Chương trình học còn thiếu sự chú trọng vào việc rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và ra quyết định; (iii) Việc phát triển các đức tính và tác phong cần thiết của người lao động trong xã hội hiện đại cũng chưa được chú trọng nhiều (Trần Thị Sáu, 2019). Thực trạng sinh viên sau khi tốt nghiệp không thể tìm được việc làm hoặc phải làm trái ngành, gây ra sự lãng phí lớn cho xã hội được cho là do thiếu sự kết nối chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp. Từ thế kỷ XIX, ý tưởng về việc gắn kết đào tạo với nghiên cứu khoa học, ứng dụng thực tiễn trong giáo dục đại học đã được đặt nền móng bởi nhà triết học người Đức Wilhelm Humboldt thông qua triết lý giáo dục toàn diện. Ông cho rằng ngoài nhiệm vụ đào tạo, các trường đại học còn cần phải thực hiện chức năng nghiên cứu và hợp tác với các ngành công nghiệp. Năm 1810, ŏng sáng lặp Đại học Berlin với tầm nhìn và định hướng hoàn toàn khác biệt so với các trường đại học đương thời, đó là tập trung phát triển nghiĕn cứu để hỗ trợ và nâng cao chất lượng đào tạo. Chính việc chú trọng vào mối quan hệ tương hỗ này đã tạo ra một nước Đức phát triển trong các lĩnh vực công nghệ phục vụ cho mục đích dân sinh và mục đích quân sự. Từ đó đưa Đức trở thành một trong những quốc gia hùng cường trên thế giới. (Đinh Văn Toàn, 2016) Hợp tác trường đại học và doanh nghiệp (University - Business Cooperation hay University - Industry Collaboration) là những tương tác mang tính trực tiếp hay 1
gián tiếp, cá nhân hay phi cá nhân giữa các trường đại học và các doanh nghiệp. Mục đích của việc hợp tác này là nhằm hỗ trợ lẫn nhau vì lợi ích của cả hai bên (Perkmann, M. et al, 2013). Hợp tác trường đại học và doanh nghiệp là một quá trình phức tạp, đa chiều, đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều bên liên quan ở cả cấp độ cá nhân lẫn tổ chức (Wilson, 2012). Theo nghiên cứu của Gibb & Hannon (2006), mối quan hệ hợp tác này sẽ giải quyết được các vấn đề của cả hai bên. Về phía nhà trường, việc hợp tác sẽ nâng cao chất lượng đào tạo, tháo gỡ những khó khăn về tài chính. Về phía doanh nghiệp, kết quả của việc hợp tác đem tới cho họ khả năng cạnh tranh tốt hơn trong cuộc đua thu hút người lao động (Gibb, Hannon, 2006). Tại Việt Nam, quan niệm truyền thống về vai trò của trường đại học và doanh nghiệp đã có sự thay đổi đáng kể. Trước đây, trường đại học được coi là nơi đào tạo nguồn nhân lực, trong khi doanh nghiệp là nơi tiếp nhận và sử dụng sản phẩm đào tạo đó. Hiện nay, hai bên đã trở thành những đối tác ngang hàng, hợp tác chặt chẽ với nhau để đạt được các mục tiêu chung, mang lại lợi ích không chỉ cho bản thân họ mà còn cho toàn xã hội (Nguyễn Diệu Cúc, 2023). Trong những năm gần đây, hệ thống cơ sở pháp lí thúc đẩy tăng cường hợp tác trường đại học và doanh nghiệp của nước ta ngày càng được hoàn thiện. Cụ thể, Chính phủ đã ban hành các văn bản như: (i) Nghị quyết 29-NQ/TW: Về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo (2013); (ii) Thông tư 36/2017/TT-BGDĐT: Về việc ban hành Quy chế thực hiện công khai đối với cơ sở giáo dục và đào tạo thuộc hệ thống giáo dục quốc dân (2017); (iii) Quyết định 2239/QĐ-TTg: Phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (2021). Các văn bản này đã đề ra Chiến lược Phát triển giáo dục Việt Nam, trong số đó có: “Tăng cường gắn đào tạo với sử dụng, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đáp ứng nhu cầu xã hội” với những định hướng cụ thể như: “Quy định trách nhiệm của doanh nghiệp trong đầu tư phát triển đào tạo nhân lực” và khuyến khích sự phối hợp giữa nhà trường với doanh nghiệp. Qua đó có thể thấy, giáo dục đại học gắn liền với nhu cầu của doanh nghiệp nói riêng và giáo dục đại học định hướng ứng dụng nói chung đang là xu thế tất yếu của bất kỳ hệ thống giáo dục nào trong thế kỷ XXI. Điều này phản ánh sự cần thiết 2
phải tạo ra một cầu nối hiệu quả giữa lý thuyết và thực tiễn, nhằm đảm bảo rằng sinh viên không chỉ có kiến thức nền tảng vững chắc mà còn có khả năng áp dụng kiến thức đó vào các tình huống thực tế, đáp ứng nhanh chóng và hiệu quả các yêu cầu của thị trường lao động. Để làm được điều này, việc hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp là vô cùng cần thiết với bất kỳ cơ sở giáo dục đại học nào. Từ những vấn đề đặt ra ở trên, việc thực hiện đề án “Nghiên cứu tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường” có tính cấp thiết nhằm góp phần nâng cao chất lượng đầu ra sinh viên và thu hẹp khoảng cách giữa kiến thức được lĩnh hội và khả năng ứng dụng vào thực tiễn, đáp ứng yêu cầu công việc sau khi ra trường của sinh viên các trường đại học tại Việt Nam. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường. Kết quả nghiên cứu sẽ hàm ý chính sách cho các doanh nghiệp và cơ sở giáo dục đại học có những cách tiếp cận trong việc nâng cao chất lượng đầu ra sinh viên. Để thực hiện được mục tiêu đó, Đề án hướng đến các nhiệm vụ nghiên cứu sau: (1) Hệ thống hóa có chọn lọc một số khái niệm, định nghĩa và cơ sở lý luận liên quan tới hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học (2) Đánh giá tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường (3) Đề xuất các khuyến nghị, giải pháp nhằm góp phần nâng cao khả năng đáp ứng công việc của sinh viên sau khi ra trường 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Nhằm hiện thực hóa mục tiêu nghiên cứu đặt ra, đề án hướng tới trả lời những câu hỏi nghiên cứu sau: 1) Mô hình nào là phù hợp để nghiên cứu tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên 3
sau khi ra trường tại Việt Nam? 2) Hiện nay có những hoạt động hợp tác nào giữa doanh nghiệp và nhà trường đang được triển khai tại Việt Nam? 3) Mức độ tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường Việt Nam là như thế nào? 4) Doanh nghiệp và nhà trường cần có các biện pháp gì để góp phần nâng cao khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề án là tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề án giới hạn phạm vi nghiên cứu như sau: - Về nội dung: Đề án tập trung xác định tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường trên cơ sở mô hình chuẩn hóa năng lực nghề nghiệp ASK xây dựng bởi Benjamin Bloom (1956), kế thừa và điều chỉnh các tiêu chí so với mô hình khung hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học của Andik Asmara, Ming-Chang Wu (2020); mô hình hợp tác giữa trường đại học với doanh nghiệp nhằm tăng khả năng được tuyển dụng của sinh viên tốt nghiệp của nhóm tác giả Vũ Đình Khoa và Nguyễn Thị Mai Anh (2019). - Về không gian: Đề án giới hạn phạm vi nghiên cứu là tại Việt Nam. Trong đó, dữ liệu thứ cấp được tác giả tổng hợp và phân tích số liệu được công bố bởi các cơ quan, tổ chức uy tín như Tổng Cục thống kê; Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT; Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT;… Dữ liệu sơ cấp được thu thập trong phạm vi khảo sát giới hạn tại các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam, bao gồm: Tổng Công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel (Cơ sở Hà Nội và Cơ sở Hồ Chí Minh), Tổng Công ty 4
Mạng lưới Viettel (Cơ sở Hà Nội và Cơ sở Đà Nẵng), Công ty Cổ phần Công nghệ Sen Đỏ, Tổ chức giáo dục FPT. Đây đều là các công ty thành viên của các doanh nghiệp thuộc Top 50 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam theo xếp hạng của VNR500 (2023). Đối tượng khảo sát chủ yếu là cựu sinh viên các trường đại học hiện đang công tác tại các doanh nghiệp trên. - Về thời gian: Đề án giới hạn việc thu thập và phân tích các dữ liệu thứ cấp liên quan tới lao động việc làm trong giai đoạn từ năm 2019 đến 2023, tình hình hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học tính đến tháng 06/2021 và chất lượng giáo dục đại học tính đến tháng 08/2024. Các dữ liệu sơ cấp được thu thập qua điều tra bằng bảng hỏi trong thời gian từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2024. Từ đó, nghiên cứu đề xuất các hàm ý chính sách và biện pháp nhằm nâng cao khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường đến năm 2030. 4. Những đóng góp mới của đề án 4.1. Những đóng góp về mặt lý luận Đề án có những đóng góp về mặt lý luận như sau: (i) Nghiên cứu này bổ sung thêm lý thuyết về các hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp – nhà trường ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng công việc của sinh viên sau khi ra trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục theo định hướng ứng dụng, đào tạo theo nhu cầu xã hội đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm triển khai, đồng thời giúp cho các nhà quản lý doanh nghiệp và các nhà quản lý giáo dục có cái nhìn tổng quan chủ đề nghiên cứu dưới góc độ kinh tế. Cụ thể, trên cơ sở kế thừa các mô hình trong các công trình nghiên cứu về hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường cũng như mô hình chuẩn hóa năng lực nghề nghiệp, đề án đã phân chia và điều chỉnh các hoạt động hợp tác này thành các thang đo thuộc 03 nhóm, bao gồm: (1) Hợp tác liên quan đến đào tạo gồm 05 thang đo (với 02 thang đo mới), (2) Hợp tác liên quan đến tài trợ, nghiên cứu gồm 05 thang đo (với 02 thang đo mới), (3) Hợp tác liên quan đến tư vấn gồm 05 thang đo (với 02 thang đo mới). Mô hình ASK được kế thừa, phân thành 03 thang đo: (1) Đáp ứng các yêu cầu về kiến thức, (2) Đáp ứng các yêu cầu về kỹ năng, (3) Đáp ứng các yêu cầu về thái độ. Bên cạnh đó, các thang đo này được bổ sung, bỏ bớt hoặc điều chỉnh từ ngữ cho phù hợp với bối cảnh thực 5
tế tại Việt Nam. Nghiên cứu này làm phong phú thêm các nghiên cứu về chất lượng hợp tác giữa doanh nghiệp – đại học, một chủ đề rất quan trọng nhưng lại đang nhận được ít sự quan tâm từ các nhà nghiên cứu. (ii) Đề án đã xây dựng mô hình nghiên cứu ảnh hưởng của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường tới khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường dựa trên cơ sở xây dựng các thang đo cho hoạt động hợp tác và vận dụng mô hình chuẩn hóa năng lực nghề nghiệp ASK do Benjamin Bloom (1956) đề xuất. (iii) Đề án đã kiểm định mô hình đề xuất trong bối cảnh của các doanh nghiệp và cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam. (iv) Đề án đánh giá khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường dưới góc nhìn Quản trị kinh doanh trong bối cảnh thực hiện chủ trương “đào tạo theo nhu cầu xã hội” theo Nghị quyết Số: 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 4.2. Những đóng góp về mặt thực tiễn Đề án có những đóng góp về mặt thực tiễn như sau: (i) Đề án là một công trình nghiên cứu về tác động của việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đến khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường dựa trên góc nhìn quản trị kinh doanh, cung cấp cho các nhà quản lý doanh nghiệp và các nhà quản lý giáo dục biết thực trạng khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên sau khi ra trường, đồng thời các hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường có tác động như thế nào đến khả năng đáp ứng này, để từ đó các bên có sự điều chỉnh trong chính sách và hành động. (ii) Đề án giúp làm rõ các thực trạng về chất lượng giáo dục đại học, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam. (iii) Kết quả của đề án giúp các doanh nghiệp và cơ sở giáo dục đại học nắm bắt được các hoạt động hợp tác cũng như mức độ tác động của các hoạt động này tới khả năng đáp ứng công việc của sinh viên. Từ đó, có thể giúp các bên có các biện pháp phù hợp để nâng cao chất lượng đầu ra sinh viên. 6
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC HỢP TÁC GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐẾN KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG VIỆC CỦA SINH VIÊN SAU KHI RA TRƯỜNG 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước 1.1.1.1. Tổng quan các nghiên cứu liên quan tới tác động của việc hợp tác Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo tại nơi làm việc và sự cạnh tranh gay gắt giữa lực lượng lao động toàn cầu hóa đã làm dấy lên mối lo ngại sâu sắc về tương lai việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp, đây là câu chuyện không của riêng quốc gia nào (Ilias, Katerina, Athanasios, 2019). Điều đó đặt ra trăn trở cho các nhà khoa học rằng cần phải khám phá ra đâu là nhân tố giữ trọng trách thu hẹp khoảng cách giữa học thuật và thực tiễn, giúp một sinh viên đại học tự tin, sẵn sàng tham gia vào thị trường lao động ngay sau khi rời khỏi ghế nhà trường (Zopiatis, 2007). Đã có rất nhiều bài nghiên cứu của các học giả trên thế giới chứng minh rằng việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường chính là lời giải cho những băn khoăn trên. Theo Sanahuja và Ribes (2015) 03 loại lợi ích mà các hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường mang đến cho sinh viên tốt nghiệp gồm: (i) Lợi ích liên quan đến việc nâng cao cơ hội việc làm; (ii) Lợi ích liên quan đến việc cải thiện kỹ năng và năng lực; và (iii) Năng lực liên quan đến việc khám phá nghề nghiệp. Tác động ở khía cạnh trang bị kiến thức, Theo kết quả nghiên cứu của Ilias, Katerina và Athanasios (2019), sinh viên sau khi tham gia vào các chương trình trong khuôn khổ hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học có phản hồi tích cực rằng nhờ việc hợp tác này, họ biết những gì mà người sử dụng lao động mong đợi từ họ tại nơi làm việc. Họ có thể áp dụng hiệu quả các kiến thức học thuật cơ bản, kiến thức chuyên sâu bậc cao mà người sử dụng lao động yêu cầu trong công việc, coi đây là phần thưởng nội tại, thậm chí còn giá trị hơn là phần thưởng vật chất bên ngoài. 7
Tác động ở khía cạnh trang bị kỹ năng, Mainga và cộng sự (2022) khám phá ra rằng các kỹ năng mềm như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng học tập và giải quyết vấn đề được đánh giá là rất quan trọng để sinh viên có được việc làm. Việc tham gia các hoạt động thực tiễn do doanh nghiệp và trường đại học cùng tổ chức giúp nâng cao những kỹ năng này. Đồng tình với kết quả đó, Tereshchenko và các cộng sự (2023) đã phân tích các mô hình hợp tác thành công giữa doanh nghiệp và các trường đại học. Kết quả cho thấy rằng những sinh viên tham gia vào các chương trình hợp tác này có khả năng phát triển kỹ năng quản lý, lập kế hoạch, và phân tích công việc thực tế tốt hơn. Điều này giúp sinh viên sau khi tốt nghiệp có thể bắt nhịp nhanh chóng với môi trường làm việc chuyên nghiệp. Tổng quan tài liệu cho thấy các kết quả nghiên cứu đều đồng ý với quan điểm rằng việc hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường mang lại tác động tích cực trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng cho sinh viên, mang đến lợi thế cạnh tranh của sinh viên khi tham gia vào thị trường lao động. 1.1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu liên quan tới tiêu chí đánh giá khả năng đáp ứng công việc Liên quan đến các tiêu chí được dùng để đánh giá khả năng đáp ứng yêu cầu công việc, có thể tìm thấy một số cách phân loại khác nhau trong các bài nghiên cứu. O'Neil (1997) phân loại chúng thành bốn loại: (i) Kỹ năng học thuật cơ bản; (ii) Kỹ năng tư duy bậc cao; (iii) Kỹ năng cá nhân và làm việc nhóm; (iv) Các đặc điểm và thái độ cá nhân. Gault và cộng sự (2000) cho rằng các tiêu chí quan trọng nhất mà nhà tuyển dụng mong đợi ở một sinh viên sau khi tốt nghiệp gồm: (i) Kỹ năng giao tiếp, (ii) Kỹ năng học thuật, (iii) Kỹ năng lãnh đạo, và (iv) Kỹ năng tìm việc làm. Trong các nghiên cứu gần đây, Chhinzer và Russo (2018) kết luận rằng: (i) Khả năng tư duy tổng quát, (ii) Kiến thức chuyên môn cụ thể, (iii) Tinh thần sẵn sàng làm việc, (iv) Thái độ, hành vi và khả năng phản hồi là những tiêu chí chính được các công ty tuyển dụng xem xét khi đánh giá triển vọng việc làm của một ứng viên. Có thể thấy, đặc điểm chung trong kết quả của tất cả các nghiên cứu đều cho 8
thấy nhà tuyển dụng đánh giá khả năng làm việc của một ứng viên thông qua các tiêu chí có thể phân loại vào 03 nhóm: (1) Kiến thức; (2) Kỹ năng; và (3) Thái độ. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước 1.1.2.1. Tổng quan các nghiên cứu liên quan tới các hình thức hợp tác Theo Đinh Văn Toàn (2016), các hình thức hợp tác thời gian qua của các đại học chủ yếu là hoạt động đào tạo, cung ứng lao động cho doanh nghiệp, hợp tác trong nghiên cứu khoa học công nghệ còn hạn chế và chưa theo kịp xu thế của thế giới. Hoạt động hợp tác còn mang tính chắp vá cả về phương thức, thời hạn và nội dung. Cụ thể, các hoạt động hợp tác với doanh nghiệp đang được triển khai tại các trường đại học tại Việt Nam gồm có phát triển môi trường học tập và thúc đẩy khả năng chuyển giao sinh viên vào doanh nghiệp (Phạm Hồng Quang, Nguyễn Danh Nam, 2023); Định hình các môn học thực tiễn và hỗ trợ sinh viên chuẩn bị tốt hơn cho thị trường lao động, đảm bảo sự phù hợp giữa kiến thức học thuật và yêu cầu thực tế của doanh nghiệp (Trần Ái Cầm, Đặng Như Tháo, 2021); Ngoài khía cạnh đào tạo, nhiều doanh nghiệp hiện nay cũng tích cực hợp tác cùng trường đại học để cùng thực hiện các đề tài khoa học và công nghệ, song song đó, doanh nghiệp cũng tài trợ kinh phí cho các hoạt động nghiên cứu khoa học này (Nguyễn Diệu Cúc, 2023); Hàng năm, các doanh nghiệp đều có nhu cầu về tuyển dụng lao động, nhà trường là một đối tác quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua các hoạt động tư vấn việc làm, ngày hội tuyển sinh,… (Phạm Thị Thùy Trang và cộng sự, 2019) Từ các nghiên cứu trên có thể thấy các kết quả nghiên cứu đều phân loại các hoạt động hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường thành 03 nhóm: (1) Hoạt động hợp tác liên quan đến đào tạo; (2) Hoạt động hợp tác liên quan đến tài trợ, nghiên cứu; và (3) Hoạt động hợp tác liên quan đến tư vấn. 1.1.2.2. Tổng quan các nghiên cứu liên quan tới tiêu chí đánh giá khả năng đáp ứng công việc Theo thang đo được xây dựng bởi Nguyễn Quốc Nghi và các cộng sự (2015) để nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ đáp ứng yêu cầu công việc của cán 9