Đề án Tốt nghiệp: Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:71

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề án "Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang" nhằm nghiên cứu, đánh giá thực trạng tình hình quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè trong những năm qua, làm rõ nguyên nhân của hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp để nâng cao công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp: Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN PHƯƠNG DUY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁT SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CÁI BÈ, TỈNH TIỀN GIANG ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: Quản lý công Hồ Chí Minh, tháng 08 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN PHƯƠNG DUY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁT SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CÁI BÈ, TỈNH TIỀN GIANG ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: Quản lý công MÃ SỐ: 8340403 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. TRẦN VĂN TIẾN HƯỚNG DẪN NỘI DUNG BÁO CÁO KIẾN TẬP ĐỊNH HƯỚNG NỘI DUNG 08 năm 2024KIẾN TẬP Hồ Chí Minh, tháng BÁO CÁO
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Đề án “Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng và chưa được sử dụng ở bất kỳ đề án nào. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về công trình nghiên cứu của riêng mình! Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2024 Tác giả đề án Nguyễn Phương Duy
LỜI CẢM ƠN Qua quá trình được học tập, rèn luyện tại Học viện Hành chính Quốc gia thông qua lớp đào tạo Thạc sĩ - chuyên ngành Quản lý công đã giúp tôi trang bị thêm kiến thức về hành chính nhà nước và khoa học quản lý. Đồng thời, nhờ Học viện tạo điều kiện mà tôi có cơ hội được trải qua quá trình thực tập, được đưa những kiến thức đã học đi vào thực tế. Suốt quá trình nghiên cứu và học tập giúp tôi biết được mình còn thiếu các kiến thức, kỹ năng gì để kịp thời bổ sung, cập nhật, củng cố tạo nền tảng vững chắc để tôi vững bước trong quá trình công tác tại cơ quan mình sau này. Thời gian qua, ngoài những nỗ lực, cố gắng của bản thân thì tôi cũng nhận được nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, hỗ trợ từ thầy, cô, anh, chị, người thân, đồng nghiệp. Vì thế, qua đề án này tôi xin gửi lời cảm ơn thật chân thành đến: Toàn thể quý thầy cô Học viện Hành chính Quốc gia và thầy là người trực tiếp hướng dẫn: Tiến sĩ Trần Văn Tiến đã tận tình truyền đạt kiến thức, theo sát hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề án. Anh, chị học viên lớp HC27.N6 thời gian qua đã cùng nhau học tập, nghiên cứu, hỗ trợ tôi. Các cơ quan, ban ngành, cán bộ công chức huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập tài liệu, nghiên cứu, tổng kết công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè để thực hiện đề án tốt nghiệp. Lời sau cùng, tôi kính chúc quý thầy cô, quý cô chú, quý anh chị, bạn bè lời chúc sức khỏe, thành công trong cuộc sống. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2024 Học viên Nguyễn Phương Duy
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ, cụm từ viết tắt Nghĩa 1 HĐND Hội đồng nhân dân 2 UBND Uỷ ban nhân dân 3 QLNN Quản lý nhà nước
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Danh sách các mỏ cát trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ....... 26 Bảng 2.2. Tình hình kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2021 đến giữa năm 2024 ........................................................................................................ 36
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 1. Lí do xây dựng đề án ................................................................................................. 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án ........................................................... 5 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án ........................................................... 6 5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 6 6. Hiệu quả/lợi ích của đề án có thể ứng dụng trong thực tiễn ................................. 7 7. Kết cấu đề án .............................................................................................................. 8 PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁT SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN............9 1.1. Những vấn đề chung về hoạt động khai thác cát sông ........................................ 9 1.1.1. Một số khái niệm liên quan ................................................................................... 9 1.1.2. Đặc điểm hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện .......................... 11 1.2. Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện .. 11 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện ............................................................................................................................. 11 1.2.2. Đặc điểm và vai trò quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện ................................................................................................................ 12 1.2.3. Cơ sở pháp lý quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện ............................................................................................................................. 14 1.2.4. Nội dung quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện ............................................................................................................................. 15 1.3. Yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện ........................................................................................................ 18 1.3.1. Các yếu tố khách quan ......................................................................................... 18 1.3.2. Các yếu tố chủ quan ............................................................................................ 19
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁT SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CÁI BÈ, TỈNH TIỀN GIANG ....21 2.1. Điều kiện tự nhiên - xã hội và tác động của điều kiện tự nhiên - xã hội đến quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang .................................................................................................................... 21 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ............ 21 2.1.2. Tác động của điều kiện tự nhiên - xã hội đến quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang .................................... 24 2.2. Phân tích thực trạng ............................................................................................. 25 2.2.1. Thực trạng khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ....... 25 2.2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang .............................................................................................................. 28 2.3. Đánh giá chung về quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ............................................................................ 36 2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân của những kết quả .............................. 36 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế ........................................... 37 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP, LỘ TRÌNH VÀ NGUỒN LỰC THỰC HIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁT SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CÁI BÈ, TỈNH TIỀN GIANG ....................................................................40 3.1. Định hướng và mục tiêu quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ............................................................. 40 3.1.1. Định hướng .......................................................................................................... 40 3.1.2. Mục tiêu ............................................................................................................... 41 3.2. Giải pháp quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ................................................................................... 42 3.2.1. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông .................................................................................................................. 43 3.2.2. Xây dựng quy chế phối hợp giữa huyện Cái Bè với các huyện có chung ranh giới hành chính trên sông trong tỉnh và ngoài tỉnh ....................................................... 44 3.2.3. Đẩy mạnh tổ chức thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và nhiệm vụ về hoạt động khai thác cát ............................................................................................ 44
3.2.4. Hoàn thiện tổ chức, bộ máy và cán bộ, công chức quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông ................................................................................................. 44 3.2.5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm khai thác, sử dụng, bảo vệ nguồn tài nguyên khoáng sản cát sông ............................... 45 3.2.6. Tăng cường thực hiện công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra về hoạt động khai thác cát sông .................................................................................................................. 46 3.3. Lộ trình và nguồn lực tổ chức thực hiện công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang ...................... 47 3.3.1. Lộ trình thực hiện ................................................................................................ 48 3.3.2. Nguồn lực thực hiện ............................................................................................ 54 3.4. Kiến nghị ............................................................................................................... 55 KẾT LUẬN ..................................................................................................................57 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 59
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông là một trong những nội dung quan trọng trong công tác quản lý nhà nước, được Chính phủ, các Bộ ngành Trung ương và Ủy ban nhân dân các cấp quan tâm, chỉ đạo thực hiện trong thời gian qua trên địa bàn cả nước. Tại huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang, công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông được cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm, chỉ đạo thực hiện xuyên suốt góp phần mang lại những kết quả tích cực, nhiều khu vực có trữ lượng khoáng sản cát sông đã và đang được quy hoạch, khoanh định để phục vụ nhu cầu vật liệu san lấp mặt bằng trong thời gian tới nhằm góp phần cho sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Bên cạnh đó, cũng đã nhận được sự quan tâm, ủng hộ của nhân dân trong quá trình quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác quản lý nhà nước về khai thác cát sông là một vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp, trong quá trình triển khai thực hiện vẫn còn vướng mắc và tồn tại gây bức xúc trong nhân dân. Nguồn tài nguyên cát là nguồn tài nguyên con người tiêu thụ nhiều thứ hai trên thế giới, chỉ đứng sau tài nguyên nước. Dựa trên báo cáo của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (tháng 4 năm 2023) thì lượng cát tiêu thụ trên toàn cầu mỗi năm lên đến 50 tỷ tấn. Theo kết quả nghiên cứu của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF - Việt Nam) (tháng 9 năm 2023), với tốc độ khai thác nguồn khoáng sản cát sông như hiện nay, dao động từ 35-55 triệu m3/năm thì trữ lượng cát tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long sẽ cạn kiệt trước năm 2035. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự ổn định hình thái và khả năng chống chịu của đồng bằng, dẫn đến các hiện tượng sụt lún, sạt lở. Công tác quản lý nhà nước và tình hình hoạt động khai thác cát sông tại huyện Cái Bè thời gian qua còn một số tồn tại, hạn chế như: công tác kiểm tra, xử lý của các cơ quan, ban ngành, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn dù đã được tăng cường nhưng hiệu quả chưa cao; tình trạng khai thác cát sông trái phép diễn biến phức tạp và ngày càng tinh vi tập trung trên địa bàn các xã Hòa Hưng, Mỹ Lương,
2 Hòa Khánh (cụ thể: khu vực cách cầu Mỹ Thuận 800m về phía hạ nguồn; vàm Hòa Lộc), gây ảnh hưởng đến môi trường, cạn kiệt nguồn tài nguyên, thất thu ngân sách, gây mất trật tự an toàn giao thông đường thủy nội địa. Vừa qua, vào tháng 03/2024 Công an tỉnh Tiền Giang phối hợp với Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về môi trường Bộ Công an đã phát hiện và bắt giữ 16 sà lan bơm hút cát trái phép, vận chuyển cát không rõ nguồn gốc. Thực tế cho thấy, nhiều "kẽ hở" pháp luật cùng với việc tuyến sông Tiền thuộc địa phận huyện Cái Bè quản lý có địa giới, địa phận dài và rộng, giáp với huyện Cai Lậy và 02 tỉnh Vĩnh Long, Đồng Tháp (kéo dài từ xã Đông Hòa Hiệp đến xã Tân Thanh) có tổng chiều dài trên 20 km đang bị các đối tượng lợi dụng để đối phó với cơ quan chức năng dẫn đến tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn huyện chưa xử lý triệt để, diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, đời sống người dân khu vực xung quanh. Ngoài ra, sắp tới các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và tỉnh Tiền Giang nói riêng sẽ tổ chức cấp phép khai thác các mỏ cát trên địa bàn để cung cấp, phục vụ cho dự án đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh và các dự án trọng điểm quốc gia khác được Thủ tướng, các bộ, ngành trung ương giao. Chính vì vậy, công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè thời gian tới là rất quan trọng. Trước thực tế mang tính nghiêm trọng và cấp bách nêu trên, tôi đã nghiên cứu và lựa chọn xây dựng đề án “Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang” cho đề án tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Quản lý nhà nước nói chung và quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông nói riêng là một trong những lĩnh vực thu hút sự quan tâm của một số nhà nghiên cứu, cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Được nghiên cứu nhiều ở dạng luận văn, chuyên đề, báo cáo đăng tải trên các báo, tạp chí và một số công trình nghiên cứu khác. Tại đây tác giả đi vào nghiên cứu theo hai nhóm nội dung, các tác phẩm liên quan đến
3 việc khai thác tài nguyên, khoáng sản cát sông và các tác phẩm liên quan đến việc quản lý nhà nước về hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản cát sông. Cụ thể: * Các tác phẩm liên quan đến khai thác tài nguyên, khoáng sản cát sông: - PGS. TS. Đinh Công Sản, PGS. Lê Mạnh Hùng, KS. Nguyễn Ngọc Thành, Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam (2015), bài viết “Đánh giá ảnh hưởng của các kịch bản khai thác cát đến diễn biến lòng dẫn sông Tiền đoạn hạ lưu cầu Mỹ Thuận”. Nội dung bài viết phân tích về phương pháp đánh giá tác động của hoạt động khai thác cát và dựa trên quy hoạch khai thác cát đã được phê duyệt tại khu vực tỉnh Vĩnh Long, Tiền Giang để tiến hành đánh giá các kịch bản khai thác cát sẽ tác động tới tỷ lệ phân lưu dòng chảy và biến hình lòng dẫn. - Nguyễn Xuân Quang (2017), Luận văn tiến sĩ “Nghiên cứu công nghệ khai thác cát lòng sông ở Việt Nam nhằm đảm bảo an toàn, bảo vệ môi trường và phục vụ công tác quản lý”, Trường Đại học Mỏ - Địa chất. Luận văn gồm: tổng quan về công nghệ khai thác cát lòng sông tại Việt Nam và thế giới; các yếu tố tự nhiên - kỹ thuật ảnh hưởng đến vùng xói lở khi khai thác cát lòng sông; công nghệ khai thác đảm bảo hiệu quả kinh tế và giảm thiểu vùng xói lở; các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên cát lòng sông ở Việt Nam. Các nội dung của luận văn khái quát lý luận việc sử dụng công nghệ khai thác cát lòng sông đảm bảo hiệu quả kinh tế và giảm thiểu vùng xói lở, đưa ra những giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên cát lòng sông ở Việt Nam. - Nguyễn Thị Bảy, Trần Thị Kim, Trần Thị Thúy An, Trà Nguyễn Quỳnh Nga (2023), bài báo khoa học “Đánh giá ảnh hưởng của khai thác cát đến diễn biến đáy đoạn sông Tiền chảy qua tỉnh Vĩnh Long”. Nội dung bài viết tập trung đánh giá diễn biến lòng dẫn dưới ảnh hưởng của suy giảm phù sa và hoạt động khai thác cát tại khu vực sông Tiền đoạn chảy qua tỉnh Vĩnh Long. Từ các kết quả của việc đánh giá làm cơ sở trong việc đề xuất các biện pháp giảm thiểu xói lở phục vụ công tác quản lý rủi ro do thiên tai sạt lở. * Các tác phẩm liên quan đến quản lý nhà nước về hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản cát sông:
4 - Đề tài "Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn đề xuất cơ chế nâng cao hiệu quả quản trị tài nguyên khoáng sản" (2014) của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường. Đề án đã nghiên cứu, khảo sát thực tế và đi sâu đánh giá tình hình thực hiện công tác quản trị tài nguyên khoáng sản trong thời gian qua để làm rõ những mặt được, những mặt còn tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại, hạn chế đó; làm rõ các quy định của pháp luật về khoáng sản và những bất cập trong quá trình thực hiện những quy định, từ đó đề xuất cơ chế hợp lý, hiệu quả hơn để quản trị tốt hơn tài nguyên khoáng sản. - Nguyễn Thị Hiệp (2017), Luận văn thạc sĩ “Quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản ở Việt Nam”, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn gồm: cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với khai thác tài nguyên khoáng sản; thực trạng quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản ở Việt Nam; phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản Việt Nam. Các nội dung của luận văn khái quát việc lý luận trong công tác quản lý nhà nước đối với khai thác tài nguyên khoáng sản, đưa ra thực trạng và đề xuất những giải pháp trong quản lý nhà nước đối với khai thác tài nguyên khoáng sản ở Việt Nam. - Đào Thị Ngân (2018), Luận văn thạc sĩ “Quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa”, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn gồm: cơ sở khoa học quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường; thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa; phương hướng và giải pháp quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Các nội dung của luận văn khái quát về lý luận trong công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, đưa ra thực trạng và đề xuất những giải pháp, kiến nghị trong quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa. - Phan Thị Phố (2020), Luận văn thạc sĩ “Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh”, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn gồm: cơ sở khoa học quản lý nhà nước về môi trường; thực trạng quản lý
5 nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh; phương hướng và giải pháp quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Các nội dung của luận văn khái quát về cơ sở khoa học lý luận quản lý nhà nước về môi trường, những yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về môi trường, đưa ra thực trạng và đề xuất những giải pháp, kiến nghị trong quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Trên cơ sở các công trình nghiên cứu và bài viết, đề án sẽ tiếp tục kế thừa những kết quả nghiên cứu trước đó để tiếp tục hệ thống hóa các cơ sở lý luận, đánh giá thực tiễn công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang và tìm ra giải pháp mới nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý trong thời gian tới. Có thể nói, cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào thật sự toàn diện, có hệ thống từ cơ sở lý luận đến thực tiễn về đề án “Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang”. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án 3.1. Đối tượng Công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu lý luận và thực tiễn công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. - Về thời gian: Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông từ năm 2021 đến tháng 6 năm 2024 và đề xuất giải pháp hoàn thiện cho giai đoạn từ tháng 7 năm 2024 đến năm 2030. - Về không gian: Nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông thực hiện trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang tại Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè.
6 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án 4.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông, đề án tiến hành nghiên cứu, đánh giá thực trạng tình hình quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè trong những năm qua, làm rõ nguyên nhân của hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp để nâng cao công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông thuộc cấp huyện. - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. Trên cơ sở đó, đánh giá những kết quả đạt được, nguyên nhân của nó; những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đề xuất về định hướng và giải pháp để nâng cao công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề án được tiến hành nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của Triết học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước, quản lý nhà nước nói chung, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước Việt Nam về hoạt động khai thác cát sông, quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 5.2.1. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp Các tài liệu, các văn bản có liên quan đến hoạt động khai thác cát sông, công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông; các nghị định, thông tư hướng
7 dẫn của Chính phủ, các Quyết định, các văn bản đặc thù, chỉ đạo công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang; Số liệu về tình hình khai thác cát sông, quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông thể hiện trong các báo cáo sáu tháng, năm của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. 5.2.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích Trên cơ sở các tài liệu, số liệu thu được, tiến hành tổng hợp, phân tích để đưa ra các nhận định đánh giá, tổng kết vấn đề. 5.2.3. Phương pháp thống kê Tổng hợp và phân tích thống kê các tài liệu về thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè. 6. Hiệu quả/lợi ích của đề án có thể ứng dụng trong thực tiễn Đề án đã hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện. Đề án đã đánh giá được thực trạng công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang của Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè và đề xuất những giải pháp phù hợp với tình hình thực tế tại huyện Cái Bè, góp phần nâng cao công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang trong thời gian tới. Đề án là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan thực hiện công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang và những địa phương có điều kiện tương tự góp phần nâng cao công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông. Đề án cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập về quản lý công ở Học viện Hành chính Quốc gia và các cơ sở đào tạo khác.
8 7. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, kết cấu đề án gồm 03 chương cụ thể như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện. Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang. Chương 3. Giải pháp, lộ trình và nguồn lực thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang.
9 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁT SÔNG TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN 1.1. Những vấn đề chung về hoạt động khai thác cát sông 1.1.1. Một số khái niệm liên quan 1.1.1.1. Khoáng sản cát sông, khoáng sản cát sông trên địa bàn cấp huyện Cát sông là một loại tài nguyên khoáng sản thuộc nhóm khoáng sản không kim loại, hay có thể phân chia thuộc nhóm khoáng sản ở thể rắn. Khoáng sản cát sông là nguồn tài nguyên cát được khai thác ở lòng suối, lòng sông, bãi bồi, thềm sông, lòng hồ, kênh rạch,… Khoáng sản cát sông là loại vật liệu quan trọng trong xây dựng và đời sống con người. Thường được sử dụng vào những mục đích như sau: sử dụng như một thành phần chính trong làm đường, móng, nền, thành, nhà, tồn tại ở dạng vữa hay bê tông; nguyên liệu để chế tạo các sản phẩm thủy tinh; nguyên liệu trong hồ nước hay các máy lọc nước; cùng với đất sét và một số nguyên vật liệu khác được dùng để chế tác làm gạch xây dựng; trộn với đất để trồng cây; dập tắt lửa hay tăng độ ma sát cho nền đường;... Tại khoản 1, Điều 2 Thông tư số 01/2016/TT-BTNMT ngày 13/01/2016 của Bộ Tài nguyên và Môi trường Quy định kỹ thuật về công tác thăm dò cát, sỏi lòng sông và đất, đá làm vật liệu san lấp: “Cát, sỏi lòng sông là sản phẩm tích tụ trong bãi bồi, thềm sông và cửa sông, bao gồm: cuội, sỏi, sạn, cát chỉ có giá trị sử dụng làm vật liệu xây dựng thông thường” [2]. Tại khoản 1, Điều 3 Nghị định số 23/2020/NĐ-CP ngày 24/02/2020 của Chính phủ Quy định về quản lý cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông: “Cát, sỏi lòng sông là cát, cuội, sỏi tích tụ ở lòng suối, lòng sông, bãi bồi, thềm sông từ thượng lưu cho đến cửa sông; tích tụ ở lòng hồ và cửa sông” [4]. Từ cơ sở trên, ta có thể rút ra khái quát chung về khoáng sản cát sông như sau: Khoáng sản cát sông là một loại tài nguyên khoáng sản thuộc nhóm khoáng sản không kim loại tồn tại ở dạng hạt có kích thước nhỏ hơi sỏi nhưng lớn hơn bột hay đất bùn. Được tích tụ ở lòng suối, lòng sông, bãi bồi, thềm sông từ thượng lưu
10 cho đến cửa sông; tích tụ ở lòng hồ và cửa sông. Thường được dùng phổ biến trong xây dựng và đời sống con người. Khoáng sản cát sông trên địa bàn cấp huyện là nguồn khoáng sản cát sông chịu sự quản lý chung, thống nhất của UBND tỉnh và chịu sự quản lý của UBND huyện nơi có nguồn khoáng sản cát sông. Trong đó, UBND tỉnh có quyền quyết định đến nguồn tài nguyên khoáng sản này (theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch); UBND huyện có trách nhiệm tổ chức quản lý nguồn tài nguyên khoáng sản cát sông trên địa bàn do mình quản lý. 1.1.1.2. Hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện Khai thác là được xem một khái niệm quan trọng trong ngành công nghiệp và kinh tế. Là quá trình lấy đi và sử dụng tài nguyên từ môi trường tự nhiên hoặc môi trường địa lý. Khi nhắc đến khai thác người ta sẽ liên tưởng đến hoạt động thu lấy những sản vật có sẵn trong tự nhiên. Tại khoản 1, Điều 2 Luật Khoáng sản năm 2010: “Khai thác khoáng sản là hoạt động nhằm thu hồi khoáng sản, bao gồm xây dựng cơ bản mỏ, khai đào, phân loại, làm giàu và các hoạt động khác có liên quan.” [5]. Khai thác cát sông là hoạt động nhằm thu hồi cát sông từ lòng suối, lòng hồ, lòng sông, bãi bồi, thềm sông từ thượng lưu cho đến cửa sông sử dụng vào mục đích xây dựng và nhu cầu con người trong cuộc sống. Bao gồm xây dựng cơ bản mỏ, khai đào, phân loại, làm giàu và các hoạt động khác có liên quan. Từ đó, có thể khái quát về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện như sau: Hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện là hoạt động nhằm thu hồi cát sông từ lòng suối, lòng hồ, lòng sông, bãi bồi, thềm sông từ thượng lưu cho đến cửa sông trên địa bàn một huyện để sử dụng vào mục đích xây dựng và nhu cầu của con người trong cuộc sống. Bao gồm việc xây dựng cơ bản mỏ, khai đào, phân loại, làm giàu và các hoạt động khác có liên quan. Tại Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) có quy định về tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên [8]. Theo đó, hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện của cơ quan, tổ chức không có quyền hoặc có quyền mà thực hiện không đúng phạm vi, quyền hạn của mình, không được sự
11 chấp thuận, cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (UBND cấp tỉnh) được xem là hoạt động khai thác cát sông trái phép diễn ra trên địa bàn cấp huyện. Hoạt động này được xác định là hành vi vi phạm pháp luật và các cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi này sẽ bị xử phạt hành chính hoặc bị xử lý hình sự tùy theo mức độ vi phạm. 1.1.2. Đặc điểm hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện - Chủ thể được cấp phép khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện gồm các tổ chức, cá nhân và hộ kinh doanh đăng ký kinh doanh ngành nghề khai thác khoáng sản. - Ủy ban nhân dân tỉnh có thẩm quyền cấp Giấy phép khai thác khoáng sản cát sông trên địa bàn cấp huyện cho các tổ chức, cá nhân và hộ kinh doanh. - Quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân, hộ kinh doanh khai thác khoáng sản cát sông được quy định tại Luật Khoáng sản năm 2010. - Vị trí, phạm vi, chiều sâu khai thác và chế độ khai thác phải do cơ quan cấp phép khai thác khoáng sản cho phép và được xem xét trên cơ sở dự án đầu tư khai thác, phù hợp với trữ lượng khoáng sản được phép đưa vào thiết kế khai thác. - Hoạt động khai thác cát trên sông phải tuân thủ quy định pháp luật về khoáng sản, các pháp luật khác có liên quan, đáp ứng các yêu cầu chung về bảo vệ, phòng, chống sạt lở lòng, bờ, bãi sông, hồ. 1.2. Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông trên địa bàn cấp huyện Quản lý nhà nước về hoạt động khai thác cát sông là quá trình mà nhà nước bằng chức trách, nhiệm vụ và quyền hạn của mình đưa ra các biện pháp, luật pháp, chính sách kinh tế, kỹ thuật và xã hội thích hợp nhằm đảm bảo nguồn khoáng sản cát sông được khai thác, sử dụng một cách hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả đúng theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đã đề ra và bảo vệ, ngăn chặn việc khai thác trái phép. Nguồn khoáng sản cát sông trên địa bàn cấp huyện được quản lý chung, thống nhất của Ủy ban nhân dân tỉnh và chịu sự quản lý của Ủy ban nhân dân huyện nơi có nguồn khoáng sản cát sông. Trong đó, Ủy ban nhân dân tỉnh có quyền quyết định những vấn đề liên quan đến quản lý, bảo vệ hay cấp phép khai thác sử dụng nguồn tài nguyên