Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021- 2023. Trên cơ sở đó chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân; Đề xuất một số giải pháp và phân công trách nhiệm thực hiện nhằm góp phần hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- PHẠM THỊ LỆ THU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ THUỶ SẢN CỦA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- PHẠM THỊ LỆ THU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ THUỶ SẢN CỦA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN DUY ĐẠT HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn bên trong Đề án tốt nghiệp này hoàn toàn trung thực. Các kết quả nghiên cứu của Đề án chưa được công bố ở bất kỳ các công trình, luận văn, đề án nào khác. Hà Nội, ngày 02 tháng 12 năm 2024 Tác giả Phạm Thị Lệ Thu
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và thực hiện đề án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, toàn thể Thầy, Cô giáo đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS. Nguyễn Duy Đạt, là người đã tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành công trình. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Phòng NN&PTNT, UBND huyện Vân Đồn đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện đề án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện đề án. Xin chân thành cảm ơn!. Hà Nội, ngày 02 tháng 12 năm 2024 Tác giả Phạm Thị Lệ Thu
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................... vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH ...................................................................................vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 PHẦN 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ THUỶ SẢN TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN ...................................................................................................................... 6 1.1. Tổng quan về hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ............... 6 1.1.1. Khái niệm hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ..................... 6 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản ................ 6 1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ……………………….…………..……………………………………...……7 1.2. Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện…………………………………………………………………………...8 1.2.1. Khái niệm quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện ................................................................................................... 8 1.2.2. Nội dung quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện ................................................................................................... 9 1.2.3. Cơ sở pháp lý về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện…..………………………………………………………14 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản tại địa phương ................................................................................... 15 1.3. Kinh nghiệm về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh .............................................................................................................. 17
iv 1.3.1. Kinh nghiệm về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của một số địa phương .......................................................................................... 17 1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ……...19 PHẦN 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ THUỶ SẢN CỦA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH……………………………………………………..….....20 2.1. Khái quát về huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh và hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện ......................................... 20 2.1.1. Giới thiệu khái quát về huyện Vân Đồn ..................................................... 20 2.1.2. Thực trạng hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn. ............................................................................................................... 22 2.2. Thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2023 ...................................... 24 2.2.1. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản .................................................................................................... 24 2.2.2. Triển khai thực hiện quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ....................................................................................... 29 2.2.3. Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ............................................................................................... 35 2.3. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ......................................................................................... 38 2.2.1.Thực trạng các nhân tố chủ quan ................................................................. 38 2.2.2.Thực trạng các nhân tố khách quan ............................................................. 40 2.4. Đánh giá chung về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 42 2.4.1. Thành tựu đạt được ..................................................................................... 42 2.4.2. Các hạn chế và nguyên nhân ...................................................................... 43 2.5. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 ...................45
v 2.5.1. Hoàn thiện xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ....................................................................................... 45 2.5.2. Hoàn thiện triển khai thực hiện quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản………………………………………………47 2.5.3. Hoàn thiện kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản ........................................................................ 50 2.5.4. Một số giải pháp khác ................................................................................. 50 PHẦN 3: CÁC ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ VỀ THỰC HIỆN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ THUỶ SẢN CỦA HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH ........................................................ 53 3.1. Đề xuất tổ chức thực hiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 ..........................53 3.1.1. Bối cảnh thực hiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2024-2030 ......................... 53 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ...................................... 54 3.3 Mội số kiến nghị về điều kiện thực hiện giải pháp……...…………………..60 3.3.1. Đối với với cơ quan quản lý nhà nước Trung ương ................................... 60 3.3.2. Đối với UBND tỉnh Quảng Ninh ................................................................ 60 KẾT LUẬN ..............................................................................................................61 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Nguyên nghĩa 1 DN Doanh nghiệp 2 ĐVT Đơn vị tính 3 HĐND Hội đồng nhân dân 4 KTXH Kinh tế - Xã hội 5 NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn 6 NSNN Ngân sách Nhà nước 7 QLNN Quản lý nhà nước 8 TNMT Tài nguyên môi trường 9 TW Trung ương 10 UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG, HÌNH Bảng Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế của huyện Vân Đồn giai đoạn 2021- 2023 .......................................................................................................21 Bảng 2.2: Kết quả khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn giai đoạn 2021-2023..............................................................................22 Bảng 2.3: Cơ cấu thị trường xuất khẩu thủy sản của huyện Vân Đồn giai đoạn 2021-2023… .........................................................................................24 Bảng 2.4: Tổng hợp quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn giai đoạn 2021 - 2023 ...............28 Bảng 2.5: Thực trạng tập huấn nhân lực thực hiện quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản của Huyện Vân Đồn giai đoạn 2021- 2023.............................................................................29 Bảng 2.6: Kết quả thực hiện truyền thông hướng dẫn các quy định, quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của Huyện Vân Đồn giai đoạn 2021 - 2023 ................................................30 Bảng 2.7: Kinh phí thực hiện truyền thông hướng dẫn các quy định, quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của Huyện Vân Đồn giai đoạn 2021 - 2023 ................................................31 Bảng 2.8: Kết quả tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch về hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của Huyện Vân Đồn trong giai đoạn 2021 – 2023 ....................................................................................................32 Bảng 2.9: Kết quả hỗ trợ giải quyết những vướng mắc, khó khăn của người dân, doanh nghiệp trong khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn huyện Vân Đồn giai đoạn 2021- 2023 ..................................................34 Bảng 2.10: Tình hình tổ chức kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của Huyện Vân Đồn giai đoạn 2021 - 2023...................................................................................36 Bảng 2.11: Cơ cấu cán bộ, công chức quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn huyện Vân Đồn giai đoạn 2021-2023...........38
viii Hình Hình 2.1: Quá trình xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản của huyện Vân Đồn ..…………...……………… ..................................................................26 Hình 2.2: Sơ đồ cơ cấu bộ máy máy quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn ..........................................................38
ix TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Đề án được thực hiện trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh nhằm đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030. Đề án đã góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản và quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện, cụ thể làm rõ: Khái niệm, nội dung quản lý và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện Đồng thời trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phương về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản và rút ra bài học thực tiễn cho huyện Vân Đồn. Trên cơ sở khung lý thuyết được xây dựng, tác giả đã thực hiện phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2023. Kết quả phân tích cho thấy, trong những năm qua hoạt hệ thống QLNN huyện Vân Đồn đã quản lý chặt chẽ, tích cực áp dụng các giải pháp phù hợp nên nên hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên việc quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn vẫn còn tồn tại một số bất cập, hạn chế. Trong nghiên cứu, đề án đã chỉ ra được các nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan gây ra những hạn chế trên. Trên cơ sở phân tích thực trạng, đánh giá những mặt đạt được và những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Đề án đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới; Nêu cụ thể bối cảnh thực hiện và phân công nhiệm vụ, xây dựng lộ trình thực hiện giải pháp. Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho hệ thống quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, các cơ quan đơn vị QLNN về nông nghiệp và chính quyền địa phương trong cả nước. Từ khóa: QLNN; Thủy sản; khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản; huyện Vân Đồn.
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản là ngành kinh tế có đóng góp vô cùng quan trọng trong cơ cấu kinh tế của nước ta. Vị trí địa lý của Việt Nam vốn rất thuận lợi với đường bờ biển dài và tài nguyên thủy sản phong phú đã tạo thuận lợi cho người dân và các tổ chức doanh nghiệp tham gia và các hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản để phát triển kinh tế. Huyện Vân Đồn nằm ở phía đông tỉnh Quảng Ninh, là một vùng biển nằm trong vịnh Bắc Bộ với 600 hòn đảo lớn nhỏ thuộc hai quần đảo Cái Bầu (tên cũ là Kế Bào) và Vân Hải. Các đảo đều có địa hình núi đá vôi, thường chỉ cao 200–300 m so với mặt biển, có nhiều hang động. Huyện Vân Đồn được thiên nhiên ban tặng nhiều ưu đãi về vị trí địa lý cũng như những chính sách ưu tiên từ tỉnh Quảng Ninh cho nên có nhiều tiềm lực để phát triển động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản. Huyện Vân Đồn có 1.620km2 mặt nước, nguồn lợi thủy sản phong phú với nhiều loài có giá trị kinh tế cao, như sá sùng, ngao, hàu, cá song... Với sự quản lý chặt chẽ của chính quyền địa phương, sản lượng khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản những năm trở lại đây của Vân Đồn liên tục tăng. Năm 2023, sản lượng khai thác đạt trên 19.000 tấn (tăng gấp 1,7 lần năm 2013); sản lượng nuôi trồng đạt trên 89.000 tấn (tăng gấp 20 lần năm 2013); giá trị ngành thủy sản đạt trên 2.100 tỷ đồng (tăng gấp 4,4 lần năm 2013), chiếm 88,7% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp. Tuy nhiên ngoài những kết quả đạt được, hiện nay công tác quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn vẫn còn một số hạn chế: Hiện nay trên địa bàn huyện Vân Đồn có 1.895 hộ dân và 1.480 phương tiện đánh bắt, khai thác thủy sản được đưa vào quản lý nhưng chỉ có hơn 60% phương tiện đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định. Hơn 95,% lao động tham gia khai thác, chế biến và tiêu thụ Hải Sản của huyện Vân Đồn là ngư dân tự phát, không qua đào tạo nên chất lượng lao động không cao, ảnh hưởng đến chất lượng bảo quản thủy sản khi vào bờ. Đồng thời việc đánh bắt khai thác quá mức cũng như ý thức bảo vệ môi trường của người dân và doanh nghiệp kém dẫn đến việc suy thoái môi trưởng biển, giảm sút sự phong phú của sản lượng thủy sản được khai thác và chế biến, cụ thể trong giai đoạn 2021-2023, kết quả thanh tra của cơ quan QLNN đã phát hiện 144 trường hợp vi phạm với các lỗi: Khai thác đánh bắt thủy sản không
2 được cấp phép; Khai thác thủy sản bằng phương tiện mang tính tận diệt như lưới cào, kích điện; Khai thác thủy sản không đúng vùng quy hoạch; Chế biến và tiêu thụ thuỷ sản không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm… (Báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn năm 2023). Đối mặt với khó khăn từ cả bên trong lẫn bên ngoài, trong thời gian tới chính quyền huyện Vân Đồn cần có những biện pháp quản lý phù hợp để hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của các hộ dân, doanh nghiệp trên địa bàn được ổn định, phát triển vững chắc về kinh tế nhưng đồng thời phải bảo vệ môi trường, hệ sinh thái biển và quyền lợi của người tiêu dùng các sản phẩm thủy sản được khai thác, chế biến và tiêu thụ của địa phương. Chính vì vậy việc nghiên cứu công tác quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn có ý nghĩa cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn. Xuất phát từ thực tế trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài nghiên cứu đề án tốt nghiệp thạc sĩ Quản Lý Kinh tế của mình.. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 2.1. Mục tiêu của đề án Mục tiêu của đề án nhằm đề xuất được các giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn trong giai đoạn 2021-2023, định hướng đến năm 2030. 2.2. Nhiệm vụ của đề án Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đề án gồm: - Hệ thống lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện. - Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021- 2023. Trên cơ sở đó chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp và phân công trách nhiệm thực hiện nhằm góp phần hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030. 3. Đối tượng và phạm vi của đề án 3.1. Đối tượng của đề án Đối tượng nghiên cứu tại đề tài là quản lý hoạt động khai thác, chế biến và
3 tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện. 3.2. Phạm vi của đề án + Về chủ thể: Đề án tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của chủ thể quản lý chính là HĐND và UBND huyện Vân Đồn và cơ quan trực tiếp thực hiện quản lý là Phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn và các chủ thể phối hợp như Phòng TNMT; Phòng Hạ tầng kinh tế; Phòng TCKH,… + Về nội dung nghiên cứu: Đề án tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn tiếp cận theo hướng quản lý kinh tế, bao gồm: (1) Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản; (2) Triển khai thực hiện quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản; (3) Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản. + Về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh và các ngư trường khai thác của huyện. + Về thời gian nghiên cứu: Dữ liệu thu thập cho giai đoạn 2021-2023, các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn đến năm 2030. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Đề án dự kiến thực hiện nghiên cứu qua các bước cụ thể như sau: Bước 1: Nghiên cứu tài liệu để xây dựng khung lý thuyết về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện. Phương pháp nghiên cứu là phương pháp mô hình hóa, phân tích hệ thống. Bước 2: Thu thập số liệu về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn giai đoạn 2021-2023. Các số liệu được thu thập từ các báo cáo, tài liệu, thông tin của Chi cục thống kê, Phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn. Ở bước này, tác giả sử dụng phương pháp thống kê tổng hợp. Bước 3: Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn giai đoạn 2021-2023, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Phương pháp được sử dụng bao gồm: Phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp phân tích, thống kê. Bước 4: Trên cơ sở những hạn chế và nguyên nhân, đề án đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn đến 2030. Ở bước này tác giả sử dụng phương pháp dự báo phân tích, tổng hợp.
4 4.2. Phương pháp thực hiện đề án a. Phương pháp thu thập dữ liệu Tác giả thu thập dữ liệu thứ cấp từ các nguồn như: Thu thập các số liệu liên quan đến hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn tại các cơ quan chuyên ngành trên địa bàn như: Các quyết định, kế hoạch, báo cáo, ý kiến chỉ đạo của UBND huyện về giao chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, chỉ tiêu phát triển ngành khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn. Các báo cáo của Phòng NN&PTNN, Phòng Tài nguyên Môi trường, Chi cục thống kê… về tình hình hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn. b. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liệu Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề án tốt nghiệp, các phương pháp được sử dụng là: + Phương pháp thống kê mô tả: Thống kê số liệu và mô tả sự biến động cũng như những thay đổi về tình hình khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản; các nhân tố ảnh hưởng, mức độ chấp hành của các chủ thể tham gia, thực hiện phương pháp này sử dụng để mô tả thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn. + Phương pháp phân tích, tổng hợp: Từ số liệu thông kê, tiến hành phân tích rhực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của chính quyền Vân Đồn và qua đó chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu, những hạn chế, tồn tại nhằm đề xuất những giải pháp có tính khả quan để giải quyết, khắc phục những hạn chế, tồn tại. + Phương pháp so sánh: Phương pháp so sánh được sử dụng trong quá trình phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn giai đoạn nghiên cứu (2021 - 2023) qua các năm. Tiến hành so sánh, đối chiếu rút ra những nhân xét, đánh giá tạo cơ sở cho các phương pháp phân tích, tổng hợp. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề án - Về khoa học: Đề xuất các luận cứ khoa học làm phương hướng từ đó xây dựng những giải pháp hiệu quả đối với thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện tại, đáp ứng phù hợp với mục tiêu và nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước đặt ra.. - Về thực tiễn: Đề án tập trung khảo sát, phân tích thực trạng quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, chỉ ra những khó
5 khăn, hạn chế còn tồn tại trong việc quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản và đưa ra những giải pháp phù hợp tháo gỡ khó khăn, hạn chế. Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan QLNN về nông nghiệp và chính quyền địa phương trong cả nước. 6. Kết cấu của đề án Đề án tốt nghiệp ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, có kết cấu bao gồm 3 phần: Phần 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện Phần 2: Nội dung quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh Phần 3: Các đề xuất và kiến nghị về thực hiện quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
6 Phần 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ THUỶ SẢN TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan về hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản 1.1.1. Khái niệm hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản Theo Quốc hội Việt Nam (2017) định nghĩa trong luật thủy sản thì:“Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản là một bộ phận của hoạt động thủy sản, bao gồm việc thực hiện để tiến hành các hoạt động đánh bắt, khai thác thủy sản; chế biến, mua, bán, xuất khẩu, nhập khẩu thủy sản trong nền kinh tế quốc dân”. Phạm Nhựt Duy, Đoàn Ngọc Hiệp (2021) đưa ra quan điểm:“Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản là một hoạt động kinh tế tổng hợp gồm tiến hành đánh bắt, khai thác thủy sản tại các vùng biển, vùng nước (kể cả thủy sản nuôi trồng), công nghiệp chế biến sản phẩm từ thủy sản và kinh doanh tiêu thủ sản phẩm từ thủy sản trên thị trường. Hoạt động này gắn liền với khoa học và công nghệ áp dụng vào khai thác và chế biến, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường...”. Như vậy, hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản là hoạt động kinh tế gắn liền với nguồn tài nguyên thủy sản của một địa phương và tổng hợp bởi 3 hoạt động kinh tế chính là khai thác thủy sản (ngư nghiệp), công nghiệp (chế biến) và thương mại (buôn bán, tiêu thụ). Từ các quan điểm trên, tác giả đề án rút ra định nghĩa hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản đó là: Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản là một hoạt động kinh tế tổng hợp bởi 3 hoạt động kinh tế chính là khai thác, đánh bắt thủy sản, công nghiệp chế biến thủy sản và thương mại tiêu thụ sản phẩm từ thủy sản của một khu vực, một địa phương. Quy mô của hoạt động này gắn liền với quy mô và giá trị của nguồn tài nguyên thủy sản mà địa phương, khu vực địa lý đang hiện hữu. 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản có những đặc điểm cụ thể như sau: Thứ nhất, hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản là hoạt động kinh tế liên quan đến việc nuôi trồng, đánh bắt, chế biến và tiêu thụ các loài động, thực
7 vật sống trong môi trường nước, bao gồm cả nước biển và nước ngọt. Các sản phẩm chính của ngành thủy sản bao gồm cá, tôm, sò điệp, hàu, mực, và nhiều loài khác. Hoạt động kinh tế này có vai trò quan trọng trong cung cấp thực phẩm cho con người trên toàn thế giới và góp phần đáng kể vào nền kinh tế. Thứ hai, hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi nguồn tài nguyên thủy sản, điều kiện diện tích mặt nước, thị trưởng tiêu thụ thủy sản…nên muốn triển khai cần đối mặt với nhiều thách thức về bền vững, bao gồm quản lý tài nguyên, phòng ngừa ô nhiễm môi trường nước, và quản lý an toàn thực phẩm. Thứ ba, hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản là hoạt động kinh tế tổng hợp bởi 3 hoạt động kinh tế chính là khai thác thủy sản (ngư nghiệp), công nghiệp (chế biến) và thương mại (buôn bán, tiêu thụ) nên mang đặc điểm liên kết tổng hợp của cả 3 hoạt động kinh tế và không thể tách rời nhau. Thứ tư, hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thủy sản thường được thực hiện tại các địa phương có diện tích mặt nước như cửa sông, vùng ven biên nên luôn giữ vai trò quan trọng trong bảo vệ an ninh, chủ quyền trên biển, ổn định xã hội và phát triển kinh tế các vùng ven biển, hải đảo, góp phần thực hiện chiến lược quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân. 1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản chịu tác động của nhiều yếu tố khác nhau, trong đó một số yếu tố ảnh hưởng chính gồm: - Diện tích và môi trường mặt nước của địa phương: Diện tích và môi trưởng mặt nước của địa phương gồm nước biển và nước ngọt, bao gồm nhiệt độ nước, mực nước, độ mặn, và tình trạng dòng chảy, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của các loài thủy sản. Tù đó ảnh hưởng đến quy mô và sản lượng, giá trị thủy sản phân bổ và được khai thác chế biến và tiêu thụ hàng năm. - Sự đa dạng sinh học và quy mô giá trị thủy sản: Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản chịu tác động bởi sự đa dạng sinh học và quy mô giá trị thủy sản phân bổ tại địa bàn khai thác, nếu vùng nước, vùng biển khai thác có sự đa dạng và phân bố sinh sống các loại thủy sản giá trị cao và số lượng nhiều thì quy mô khai thác sẽ tăng, nguyên liệu chế biến thủy sản sẽ dồi dào và cung cấp sản phẩm đa dạng, giá trị hơn cho thị trường tiêu thụ. - Sự thay đổi khí hậu: Sự biến đổi khí hậu có tác động đến các hệ sinh thái
8 biển, làm biến động chủng quần và nguồn lợi thủy sản vì vậy làm ảnh hưởng trực tiếp đến sự đa dạng sinh học và quy mô giá trị thủy sản và từ đố ảnh hưởng đến hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản. - Ứng dụng công nghệ trong hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản: Mức độ ứng dụng công nghệ trong hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản như hiện đại hóa tàu thuyền ngư cụ trong khai thác đánh bắt thủy sản, đầu tư dây chuyền chế biến công nghệ hiện đại và hệ thống kinh doanh, maketing trong xuất khẩu, tiêu thụ sản phẩm… có tác động vô cùng quan trọng đến hiệu quả hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản của mỗi địa phương. - Các chính sách quản lý và hỗ trợ của cơ quan QLNN: Hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản phải tuân thủ các chính sách quản lý quy định của nhà nước, đồng thời nếu được cơ quan QLNN địa phương quan tâm hỗ trợ về cơ sở vật chất, trợ giúp ngân sách và sự thông thoáng trong thủ tục hành chính thì sẽ càng thuận lợi, hiệu quả hơn. 1.2. Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện 1.2.1. Khái niệm quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện Võ Hồng Phúc (2007), cho rằng: “Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý một cách liên tục, có tổ chức, liên kết các thành viên trong tổ chức hành động nhằm đạt tới mục tiêu với kết quả tốt nhất” . Theo Nguyễn Thị Ngọc Huyền, Đoàn Thị Thu Hà và Đỗ Thị Hải Hà (2012) thì: “Quản lý (quản lý kinh tế và chính sách) là quá trình lập kế hoạch, tổ chức hoạt động và kiểm soát các nguồn lực và các hoạt động của tổ chức nhằm giúp tổ chức đạt được mục đích của mình với hiệu lực và hiệu quả cao trong điều kiện môi trường luôn biến động”. Như vậy, quản lý là hiện tượng tồn tại trong mọi chế độ xã hội. Bất kỳ ở đâu, lúc nào con người có nhu cầu kết hợp với nhau để đạt mục đích chung đều xuất hiện quản lý. Quản lý kinh tế tại địa phương cũng là quá trình tổ chức điều hành các hoạt động kinh tế của cơ quan quản lý nhà nước địa phương nhằm đạt được những mục tiêu và yêu cầu nhất định dựa trên những quy luật khách quan. Từ khái niệm quản lý kinh tế đã phân tích, có thể rút ra định nghĩa quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện: Quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện là sự tác
9 động có mục đích của chủ thể quản lý là cơ quan QLNN địa phương vào đối tượng quản lý là hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện một cách hiệu quả trong thời gian và điều kiện xác định. 1.2.2. Nội dung quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn cấp huyện 1.2.2.1. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản a) Căn cứ xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản Chính quyền địa phương xây dựng quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản căn cứ vào: - Các luật, quy định, văn bản hướng dẫn của Trung ương và UBND tỉnh về quản lý khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản và nhiệm vụ của chính quyền địa phương đổi với quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản. - Quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế nông nghiệp nói chung và ngành thủy sản của địa phương, phương hướng thông thương và hội nhập của địa phương những năm tới. - Tình hình thực tiễn về số lượng và cơ cấu hộ dân, doanh nghiệp tham gia 3 hoạt động gồm khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản được cấp phép và quản lý theo quy định tại địa phương. - Tình hình hỗ trợ công nghệ, xây dựng hạ tầng và thực tiễn nguồn lực phục vụ hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản, cũng như việc quản lý hoạt động này của địa phương. b) Nội dung quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản: Quy hoạch, kế hoạch đối với hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản theo thẩm quyền của chính quyền địa phương gồm các nội hàm như sau: - Quy hoạch về diện tích mặt nước nuôi trồng và khai thác thủy sản, các khu công công nghiệp và doanh nghiệp tham gia chế biện thủy sản và thị trường tiêu thụ thủy sản trên địa bàn trong năm. - Nội dung, quy trình quản lý hoạt động khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản tại địa phương theo thẩm quyền nguồn lực thực hiện, kết quả cần đạt được trong quá trình thực hiện. - Dự toán về kết quả khai thác, chế biến và tiêu thụ thuỷ sản trên địa bàn trong