Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý huy động vốn của Quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Quản lý huy động vốn của Quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội" nhằm phân tích thực trạng và đánh giá chung về quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội; Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý huy động vốn của Quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI NGUYỄN THU TRANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK - CHI NHÁNH HÀ NỘI ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Hà Nội, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI NGUYỄN THU TRANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK - CHI NHÁNH HÀ NỘI Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS,TS. Phan Thế Công Hà Nội, 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề án “Quản lý huy động vốn của Quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các số liệu và kết quả sử dụng trong đề án là hoàn toàn trung thực và có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng. Hà nội, ngày tháng năm 2024 TÁC GIẢ ĐỀ ÁN Nguyễn Thu Trang
ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, quý thầy, cô khoa Sau đại học cùng lãnh đạo các phòng, khoa, ban của Trường Đại học Thương Mại, quý thầy cô đã tận tình giảng dậy, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại Trường. Đặc biệt, tôi tỏ lòng biết ơn sâu sắc và kính trọng đến PGS, TS. Phan Thế Công, người đã tận tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thiện đề án. Tôi xin chân thành cảm ơn đến cán bộ, nhân viên của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội đã cung cấp số liệu, giúp tôi hoàn thành bản đề án. Mặc dù đã cố gắng, nhưng do khả năng của bản thân còn hạn chế nên đề án không tránh khỏi những thiếu sót. Xin kính mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô và các bạn bè, đồng nghiệp để nội dung đề án được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Tác giả đề án Nguyễn Thu Trang
iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Giải nghĩa BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam CBNV Cán bộ nhân viên VHĐ Vốn huy động KHCN Khách hàng cá nhân NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại Techcombank Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam TYM Tổ chức Tài Chính Vi Mô TNHH Một thành viên Tình Thương Eximbank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả kinh doanh của Eximbank Chi nhánh Hà Nội trong giai đoạn 2021 – 2023 ................................................................................................... 25 Bảng 2.2. Cơ cấu dư nợ cho vay của Eximbank Chi nhánh Hà Nội trong giai đoạn 2021 – 2023 ................................................................................................... 26 Bảng 2.3. Tình hình nhân lực của Eximbank Chi nhánh Hà Nội ......................... 29 Bảng 2.4. Mạng lưới chi nhánh, PGD của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023.................................................................................................... 30 Bảng 2.5. Quy mô và tốc độ tăng trưởng vốn huy động của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023 ............................................................................... 31 Bảng 2.6. Cơ cấu vốn huy động theo đối tượng khách hàng của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023 ................................................................ 32 Bảng 2.7. Cơ cấu vốn huy động theo kỳ hạn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 – 2023 ........................................................................................... 33 Bảng 2.8. Thị phần vốn huy động của một số NHTM trên địa bàn TP. Hà Nội giai đoạn 2021 – 2023 ........................................................................................... 34 Bảng 2.9. Chi phí huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023 .............................................................................................................. 35 Bảng 2.10. Lợi nhuận từ huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023.................................................................................................... 36 Bảng 2.11. Chỉ tiêu kế hoạch huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023............................................................................................ 40 Bảng 2.12. Nhân lực thuộc bô máy huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023 ..................................................................................... 39 Bảng 2.13. Tình hình phân bổ kế hoạch huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 – 2023 .............................................................................. 41 Bảng 2.14. Kết quả truyền thông về huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 – 2023..................................................................................... 43 Bảng 2.15. Kết quả kiểm tra, giám sát hoạt động huy động vốn của Eximbank Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 – 2023................................................................ 46
v DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội ............. 23 Hình 2.2. Bộ máy quản lý HĐV của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội ... 37
vi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ i LỜI CẢM ƠN................................................................................................. ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................. iv MỤC LỤC ..................................................................................................... vi TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN .................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................. 1 Phần 1: CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN............................................................... 5 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN..................................................................................... 5 1.1.1. Lý thuyết về quản lý huy động vốn của ngân hàng thương mại .................... 5 1.1.2. Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý huy động vốn của ngân hàng thương mại .. 12 1.2. CĂN CỨ THỰC TIỄN ........................................................................... 16 1.3.1. Kinh nghiệm từ một số chi nhánh ngân hàng thương mại khác...................16 1.2.2. Bài học rút ra cho Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) - Chi nhánh Hà Nội ......................................................................18 1.3. CƠ SỞ PHÁP LÝ ................................................................................... 19 Phần 2: NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN ................................................................. 22 2.1. KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG EXIMBANK – CHI NHÁNH HÀ NỘI. 22 2.1.1. Giới thiệu về Ngân hàng Eximbank Chi nhánh Hà Nội .............................22 2.1.2. Một số kết quả hoạt động của Ngân hàng Eximbank Chi nhánh Hà Nội ......25 2.1.3. Phân tích môi trường kinh doanh ảnh hưởng đến quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội ........................................................27 2.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG EXIMBANK- CHI NHÁNH HÀ NỘI............................................................ 31 2.2.1. Thực trạng huy động vốn của Chi nhánh..................................................31 2.2.2. Thực trạng quản lý hoạt động huy động vốn của Chi nhánh .......................37 2.3. CÁC KẾT LUẬN QUA PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG EXIMBANK - CHI NHÁNH HÀ NỘI ....... 46 2.3.1. Những kết quả đạt được .........................................................................46 2.3.2. Những hạn chế ......................................................................................48
vii 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế .......................................................................49 2.4. CÁC GIẢI PHÁP ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ MÀ ĐỀ ÁN ĐẶT RA ...... 51 2.4.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý huy động vốn tại Chi nhánh ............................51 2.4.2. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch huy động vốn .......................................52 2.4.3. Hoàn thiện tổ chức thực hiện huy động vốn .............................................52 2.4.4. Hoàn thiện kiểm soát hoạt động huy động vốn .........................................54 Phần 3: CÁC ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ..................................................... 55 3.1. ĐỀ XUẤT TỔ CHỨC THỰC HIỆN ....................................................... 55 3.1.1. Dự báo môi trường kinh doanh ...............................................................55 3.1.2. Bối cảnh thực hiện đề án ........................................................................56 3.1.3. Phân công trách nhiệm thực hiện đề án ....................................................58 3.2. KIẾN NGHỊ VỀ ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP ............... 58 3.2.1. Kiến nghị đối với ngân hàng nhà nước ....................................................58 3.2.2. Kiến nghị đối với Hội sở chính - Eximbank .............................................59 KẾT LUẬN .................................................................................................. 60 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................
viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Đề án được thực hiện tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội nhằm đề xuất mốt số giải pháp quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội đến năm 2030. Đề án đã góp phần hệ thống hóa cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý huy động vốn tại ngân hàng thương mại, cụ thể làm rõ khái niệm, các hình thức huy động vốn của ngân hàng thương mại. Khái niệm, nội dung quản lý huy động vốn của ngân hàng thương mại. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý huy động vốn tại NHTM. Đồng thời nêu kinh nghiệm của một số Chi nhánh và bài học rút ra cho Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong quản lý huy động vốn. Trên cơ sở khung lý thuyết được xây dựng, tác giả đã thực hiện phân tích và đánh giá thực trạng quản lý huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong giai đoạn 2021 - 2023. Trong đó chỉ rõ những ưu điểm, những mặt hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý huy động vốn tại Chi nhánh Đồng thời, dựa trên bối cảnh và phương hướng quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội, đề án đã đề xuất 03 giải pháp và một số kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước, đối với Hội sở chính – Ngân hàng Eximbank nhằm hoàn thiện quản lý huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới. Từ khóa: quản lý huy động vốn, huy động vốn, ngân hàng thương mại.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn chủ đề của đề án Hiện nay, hệ thống ngân hàng được xem như là huyết mạch của nền kinh tế, đóng vai trò quan trọng trong quá trình luân chuyển vốn và đảm bảo cho hệ thống tài chính cũng như nền kinh tế được vận hành thông suốt. Để hoạt động hiệu quả hoạt động kinh doanh, các ngân hàng thương mại cần có đủ nguồn lực và một trong những nguồn lực cần thiết của ngân hàng chính là nguồn vốn. Hoạt động huy động vốn là nghiệp vụ truyền thống của các Ngân hàng thương mại cũng là nền tảng cho sự thịnh vượng và phát triển của ngân hàng. Năng lực của đội ngũ nhân viên cũng như của các nhà quản lý ngân hàng trong việc phát triển hoạt động huy động vốn là một thước đo quan trọng về sự chấp nhận của công chúng đối với ngân hàng. Huy động vốn là cơ sở chính của các khoản cho vay và do đó là nguồn gốc sâu xa của lợi nhuận và sự phát triển trong Ngân hàng. Vì vậy, các ngân hàng thương mại (NHTM) rất chú trọng đến vấn đề quản lý huy động vốn nhằm đáp ứng đầy đủ nhu cầu kinh doanh của mình. Trong những năm qua, Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) - Chi nhánh Hà Nội đã thực hiện hoạt động kinh doanh đa dạng, năng động và có những đóng góp nhất định cho sự phát triển kinh tế. Với việc nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động huy động vốn, Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội đã áp dụng nhiều chính sách, biện pháp và hình thức để quản lý và phát triển nguồn vốn này. Tuy nhiên, đứng trước những thách thức không nhỏ trong việc duy trì mở rộng thị phần vốn huy động nhằm đáp ứng sự tăng trưởng quy mô hoạt động và tăng khả năng cạnh tranh với các NHTM khác trên địa bàn, thì nguồn vốn huy động của chi nhánh còn một số hạn chế như: chiếm tỷ trọng khá khiêm tốn, chưa xứng tầm với tiềm năng của mình; tốc độ tăng trưởng vốn huy động còn thấp... Bên cạnh đó, việc quản lý hoạt động huy động vốn của Chi nhánh hiện nay còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện như vấn đề về lập kế hoạch huy động vốn, tổ chức thực hiện hoạt động huy động vốn còn hạn chế… Xuất phát từ thực trạng trên, từ góc nhìn về quản lý, học viên lựa chọn đề tài “Quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội” để nghiên cứu cho đề án tốt nghiệp thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án Mục tiêu đề án:
2 Đề án đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới. Nhiệm vụ của đề án: - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý huy động vốn tại ngân hàng thương mại; - Phân tích thực trạng và đánh giá chung về quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi đề án 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề án là hoạt động quản lý huy động vốn tại ngân hàng thương mại. 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề án Phạm vi về nội dung: Đề tài nghiên cứu nội dung quản lý huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trên các góc độ: bộ máy quản lý, lập kế hoạch huy động vốn, tổ chức thực hiện huy động vốn và kiểm soát hoạt động huy động vốn Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội. Phạm vi về thời gian: Số liệu nghiên cứu được tổng hợp từ năm 2021 đến năm 2023, đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý huy động vốn đến năm 2030. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Quy trình thực hiện đề án bao gồm các bước sau đây: Bước 1: Lựa chọn và xác định đề tài - Xác định vấn đề nghiên cứu dựa trên nhu cầu thực tiễn và các mục tiêu mà đề án hướng tới. - Xác định lý do lựa chọn chủ đề, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng, và phạm vi nghiên cứu.
3 Bước 2: Xây dựng đề cương nghiên cứu - Thiết lập một khung nghiên cứu chi tiết cho đề án, bao gồm các nội dung chính, cấu trúc và các bước thực hiện cụ thể. - Lên kế hoạch về thời gian và nguồn lực cần thiết để thực hiện đề án. Bước 3: Thu thập tài liệu lý thuyết và dữ liệu thực tiễn - Tìm kiếm, thu thập và tổng hợp các tài liệu, lý thuyết, khung nghiên cứu liên quan đến hoạt động huy động vốn và quản lý huy động vốn của các ngân hàng thương mại. Thu thập số liệu về hoạt động huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong giai đoạn nghiên cứu. Dữ liệu có thể bao gồm báo cáo tài chính, báo cáo thường niên, các chỉ số kinh tế, và các thông tin liên quan khác từ ngân hàng. Bước 4: Phân tích dữ liệu - Sử dụng các phương pháp phân tích phù hợp (ví dụ: phân tích tài chính, thống kê) để xử lý dữ liệu thu thập được. - Phân tích thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội, đánh giá hiệu quả hoạt động và xác định những hạn chế, khó khăn hiện tại. - So sánh với các ngân hàng cùng ngành hoặc với các chi nhánh khác trong hệ thống Eximbank để có cái nhìn toàn diện hơn. Bước 5: Đánh giá và thảo luận kết quả Đánh giá các kết quả thu được từ quá trình phân tích dữ liệu, làm rõ những điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội. Bước 6: Đề xuất giải pháp - Trên cơ sở những phân tích và đánh giá, đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hoạt động huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội. Các giải pháp có thể bao gồm thay đổi chính sách lãi suất, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng, phát triển sản phẩm huy động mới, hoặc áp dụng công nghệ hiện đại trong quản lý huy động vốn. - Đưa ra các đề xuất mang tính chiến lược và dài hạn cho ngân hàng trong bối cảnh thị trường tài chính thay đổi. Bước 7: Kết luận và kiến nghị - Tổng kết những phát hiện chính của đề án. - Đưa ra các kiến nghị cho Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội trong việc quản lý HĐV và các hướng nghiên cứu tiếp theo cho các vấn đề liên quan.
4 Bước 8: Hoàn thiện báo cáo đề án - Biên soạn và chỉnh sửa nội dung đề án theo cấu trúc đã thiết lập. Đảm bảo nội dung được trình bày rõ ràng, mạch lạc và đầy đủ. - Chuẩn bị tài liệu và báo cáo cuối cùng để nộp và trình bày trước hội đồng hoặc đơn vị thẩm định (nếu có). Bước 9: Trình bày và bảo vệ đề án - Chuẩn bị bài thuyết trình và bảo vệ các kết quả nghiên cứu trước hội đồng thẩm định (nếu có). - Giải đáp các câu hỏi và nhận xét của hội đồng để hoàn thiện thêm các nội dung của đề án. 4.2. Phương pháp thực hiện đề án - Phương pháp tổng hợp: Tác giả đã sử dụng phương pháp này để thu thập, tổng hợp số liệu về thực trạng huy động vốn tại Chi nhánh năm 2021 – 2023 trên cơ sở số liệu thu thập được. - Phương pháp thống kê mô tả: Tác giả đã sử dụng phương pháp này để thu thập, phân tích, trình bày và giải thích về kết quả huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2021 - 2023. - Phương pháp phân tích: sau khi đã thu được số liệu đã qua xử lý bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh, đánh giá, tác giả sẽ áp dụng các phương pháp phân tích để phân tích các bảng, đồ thị; từ đó đưa ra được những đánh giá và đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động huy động vốn của Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội. - Phương pháp so sánh: dựa trên những dữ liệu đã thu thập được tiến hành so sánh các kết quả thu thập liên quan đến hoạt động huy động vốn trong đề tài nghiên cứu để làm rõ được kết quả quản lý hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Eximbank - Chi nhánh Hà Nội đã làm được và điều mà Chi nhánh chưa làm tốt trong hoạt động này. 5. Kết cấu của đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề án được kết cấu gồm 3 phần: Phần 1: Cơ sở xây dựng đề án Phần 2: Nội dung của đề án. Phần 3: Các kiến nghị và đề xuất
5 Phần 1 CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1.1. Lý thuyết về quản lý huy động vốn của ngân hàng thương mại 1.1.1.1. Khái quát về huy động vốn * Khái niệm Đối với NHTM huy động vốn là nghiệp vụ vô cùng quan trọng và cần thiết, bên cạnh đó còn có nghiệp vụ cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Đây là những nghiệp vụ có quan hệ tác động qua lại như một vòng quay, hỗ trợ nhau phát triển tạo nên một thể thống nhất trong hoạt động kinh doanh của NHTM nhằm thiết lập lên sức mạnh cạnh tranh và mục tiêu kinh doanh cho ngân hàng. Trong các nghiệp vụ của NHTM thì nghiệp vụ huy động vốn có thể coi là nghiệp vụ khởi đầu và lâu đời nhất trong quá trình hoạt động của ngân hàng. Nguồn tiền được ký gửi trở thành nguồn vốn khả dụng và chiếm tỷ trọng lớn nhất của ngân hàng. Ngày nay, các NHTM đều xây dựng cho mình chính sách huy động vốn phù hợp với từng đặc điểm và thời kỳ, chủ động tiếp cận khách hàng với nhiều hình thức, với nhiều kênh nhằm huy động vốn từ dân cư. Do vậy mà các phương thức huy động vốn ngày càng trở nên đa dạng phong phú. Theo Cao Thị Ý Nhi (2016): “Huy động vốn là hoạt động tạo nguồn vốn cho ngân hàng thương mại, là những giá trị tiền tệ mà ngân hàng huy động được từ tiền nhàn rỗi của tổ chức kinh tế và các cá nhân trong xã hội thông qua quá trình thực hiện các nghiệp vụ huy động vốn từ nhận tiền gửi, phát hành giấy tờ có giá, vay vốn giữa các TCTD và vay vốn của các ngân hàng nhà nước làm nguồn vốn phục vụ cho hoạt động kinh doanh của mình ”. Hoạt động huy động vốn là một trong những hoạt động quan trọng vì đây là nguồn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn của NHTM. Huy động vốn phản ánh rõ rệt quá trình hình thành vốn cho ngân hàng trong hoạt động kinh doanh và là nền tảng vững chắc quyết định sự phát triển của ngân hàng về sau. * Các hình thức huy động vốn của ngân hàng thương mại
6 Ngân hàng thương mại có các hình thức huy động vốn như sau: - Theo loại tiền huy động + Huy động ngoại tệ Đây thực chất là số ngoại tệ ngân hàng huy động được thông qua việc thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ giữa các doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài nước, hoặc là số ngoại tệ của các than nhân nước ngoài gửi về cho người nhà trong nước. + Huy động nội tệ Là hình thức NHTM huy động bằng đồng Việt Nam thông qua các tổ chức, cá nhân trong nước - Theo phương thức huy động + Tiền gửi không kỳ hạn Tiền gửi không kỳ hạn là những giá trị tiền tệ mà khách hàng gửi vào ngân hàng có thể rút ra bất cứ lúc nào và ngân hàng phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu này của người gửi tiền. Đây là tiền của cá nhân và các tổ chức gửi vào ngân hàng với mục đích chính là để đảm bảo an toàn hoặc hưởng các dịch vụ thanh toán của ngân hàng. Với tiền gửi không kỳ hạn khách hàng có thể rút ra bất cứ khi nào mà không cần báo trước về thời hạn và số lượng. Do đó tiền gửi không kỳ hạn là nguồn vốn biến động nhiều nhất, ngân hàng khó có thể dự đoán về quy mô có thể huy động được và vì vậy tiền gửi không kỳ hạn có lãi suất rất thấp hoặc không được trả lãi. + Tiền gửi tiết kiệm: Tiền gửi tiết kiệm là một hình thức để người dân gửi tiền vào ngân hàng sau đó hưởng lãi suất tiết kiệm tương ứng với kỳ hạn gửi. + Tiền gửi có kỳ hạn Tiền gửi có kỳ hạn là những giá trị tiền tệ mà khách hàng gửi vào ngân hàng có sự thỏa thuận về thời gian rút tiền và khách hàng không được rút tiền trước thời hạn. Tuy nhiên do áp lực cạnh tranh, các NHTM cho phép khách hàng rút trước thời hạn, tùy theo chính sách của mỗi ngân hàng mà có hình thức trả lãi phù hợp. Mục đích của người gửi tiền là an toàn, hưởng lãi và một số mục đích khác như sử dụng hợp đồng tiền gửi để cầm cố vay vốn, bảo lãnh, … Thông thường, tiền gửi có kỳ hạn có thời hạn dài và lãi suất cao. Đây là loại tiền gửi có tính ổn định, ngân hàng có thể sử dụng phần lớn số dư vào mục đích kinh doanh. Chính vì vậy, các NHTM luôn tìm cách đa dạng hóa loại tiền gửi này bằng cách áp dụng nhiều kỳ hạn với
7 mức lãi suất khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu của mọi khách hàng. - Các phương thức Huy động khác + Phát hành giấy tờ có giá Đây là hình thức huy động chủ động của Ngân hàng khi ngân hàng có kế hoạch tăng vốn hoạt động. Để nâng cao hiệu quả huy động, Ngân hàng phát hành các công cụ nợ trên thị trường tài chính như: các giấy vay nợ, trái phiếu kỳ phiếu có thời hạn khác nhau. + Vốn huy động qua thực hiện trung gian thanh toán Trong quá trình làm trung gian thanh toán, ngân hàng thương mại cũng tạo được một khoản vốn trong thanh toán: Vốn trên tài khoản mở thư tín dụng, tài khoản tiền gửi séc bảo chi, séc định mức và các khoản tiền phong toả do ngân hàng chấp nhận hối phiếu thương mại… Các khoản tiền tạm thời được trích khỏi tài khoản này nhập vào tài khoản khác chờ sử dụng nên tạm được coi là tiền nhàn rỗi. Thông qua nghiệp vụ đại lý, ngân hàng thương mại còn làm đại lý bán cổ phiếu, trái phiếu cho các doanh nghiệp cũng như thu hộ lợi tức chứng khoán cho khách hàng…qua nghiệp vụ này cũng tạo thêm được nguồn vốn cho ngân hàng thương mại. Các nguồn vốn huy động khác của ngân hàng có thể không nhiều, thời gian sử dụng đôi khi rất ngắn, nhưng có điều đáng quan tâm là ngân hàng không phải tốn kém chi phí huy động nhưng lại có điều kiện phát triển các nghiệp vụ và dịch vụ ngân hàng khác, phục vụ tốt nhất nhu cầu của khách hàng. 1.1.1.2. Quản lý huy động vốn của ngân hàng thương mại (i) Khái niệm và mục tiêu quản lý huy động vốn * Khái niệm: Theo Nguyễn Thị Ngọc Huyền và cộng sự (2018) thì “Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, kiểm soát các nguồn lực và hoạt động của tổ chức nhằm đạt được mục đích của tổ chức với hiệu lực và hiệu quả cao một cách bền vững trong điều kiện môi trường luôn biến động» Xuất phát từ khái niệm quản lý và đặc điểm của huy động vốn của NHTM, quan điểm của tác giả về quản lý huy động vốn của NHTM cụ thể như sau: “Quản lý huy động vốn của NHTM là quá trình hoạt động có tổ chức, có định hướng của
8 NHTM với hoạt động huy động vốn thông qua các hoạt động lập kế hoạch huy động vốn, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm soát việc thực hiện kế hoạch nhằm tạo ra nguồn vốn ổn định và bền vững, hỗ trợ hoạt động kinh doanh, phục vụ các mục tiêu xã hội và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật». Chủ thể quản lý huy động vốn của NHTM là ban giám đốc và các phòng chức năng của chi nhánh ngân hàng; đối tượng của hoạt động quản lý huy động vốn là các hoạt động gửi và nhận vốn giữa chi nhánh ngân hàng với khách hàng; công cụ mà NHTM sử dụng để huy động vốn là các chính sách của ngân hàng như: chính sách lãi suất; chính sách sản phẩm; chính sách kênh phân phối... * Mục tiêu của quản lý huy động vốn của NHTM -Tăng trưởng quy mô vốn huy động Quy mô là chỉ tiêu quan trọng phản ánh kết quả hoạt động huy động vốn của NHTM, quy mô nguồn vốn huy động gia tăng sẽ tạo điều kiện cho NHTM mở rộng hoạt động, nâng cao tính thanh khoản và tính ổn định của nguồn vốn. Tuy nhiên chỉ tiêu quy mô chỉ phản ánh sự gia tăng nguồn vốn về số tuyệt đối, tức là chỉ xem xét ở con số tuyệt đối của từng năm một cách đơn lẻ, vì vậy sẽ không phản ánh được đầy đủ khả năng huy động vốn của NHTM qua các năm. Vì vậy, để đánh giá kết quả huy động vốn, các NHTM còn sử dụng chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng huy động vốn của NHTM. - Tăng thị phần huy động vốn : Thị phần huy động vốn càng lớn, thể hiện sự chiếm lĩnh của NHTM trong huy động vốn trên địa bàn hoạt động, công tác quản lý huy động vốn đạt hiệu quả - Tăng lợi nhuận từ hoạt động huy động vốn Lợi nhuận là mục tiêu hướng đến của các chi nhánh NHTM khi triển khai hoạt động kinh doanh và huy động vốn cũng không phải là ngoại lệ. Đa phần các NHTM hiện nay đang quản lý vốn theo cơ chế quản lý vốn tập trung (TFP), theo đó, các chi nhánh NHTM sẽ bán vốn huy động được cho HSC và mua vốn từ HSC để cho vay. Do đó, lợi nhuận thu được từ hoạt động huy động vốn đến từ chênh lệch giữa giá bán vốn cho HSC và lãi suất huy động trả cho khách hàng gửi tiền tiết kiệm (NIM huy động).
9 - Giảm chi phí huy động vốn Chi phí huy động vốn là toàn bộ chi phí ngân hàng bỏ ra trong quá trình huy động vốn. Chi phí huy động vốn bao gồm 2 phần: chi phí trả lãi (trả lãi suất huy động) và chi phí phi lãi. Chi trả lãi chiếm phần lớn trong chi phí huy động vốn. Ngoài ra là các chi phí phi lãi như: Chi phí lương công nhân viên, chi phí quảng cáo marketing, chi phí máy móc, chi phí cơ sở hạ tầng,… phục vụ cho công tác huy động vốn của NHTM. Chi phí trả lãi bình quân giảm qua các năm, kèm theo sự tăng trưởng về quy mô nguồn vốn từ dân cư, chứng tỏ công tác quản lý huy động vốn tiền gửi tiết kiệm dân cư của ngân hàng đã được tổ chức một cách hiệu quả. (ii) Nội dung quản lý huy động vốn của ngân hàng thương mại * Tổ chức bộ máy huy động vốn Trong hoạt động của NHTM, việc tổ chức bộ máy huy động vốn vai trò quan trọng, giúp ngân hàng tối ưu hóa khả năng thu hút nguồn vốn từ khách hàng. Bộ máy này thường bao gồm các bộ phận chuyên môn như phòng kinh doanh, phòng marketing và các phòng giao dịch, mỗi bộ phận đều có nhiệm vụ và trách nhiệm cụ thể trong việc thiết lập mục tiêu, kế hoạch và chiến lược huy động vốn. NHTM cũng thường xuyên tổ chức đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân viên, nhằm mục tiêu cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng cường khả năng tương tác, thấu hiểu nhu cầu của khách hàng. * Lập kế hoạch huy động vốn Kế hoạch huy động vốn của ngân hàng thương mại bao gồm nhiều loại khác nhau, các kế hoạch chiến lược và các kế hoạch tác nghiệp. Để lập kế hoạch nguồn vốn hàng năm, các NHTM phân công bộ phận quản lý nguồn vốn dựa trên các cơ sở phân tích điểm mạnh, điểm yếu, thách thức và cơ hội (mô hình SWOT) của đơn vị mình để lập ra bản kế hoạch sát thực nhất. Kế hoạch huy động vốn hàng năm: Là một loại kế hoạch tác nghiệp về huy động vốn. Kế hoạch huy động vốn hàng năm xác định định lượng cụ thể về số lượng vốn cần huy động theo thời hạn nhất định, năm, quý; theo kỳ hạn; theo nhóm khách hàng huy động. Kế hoạch huy động vốn hàng năm đưa ra các con số cụ thể về quy mô cho trong một năm và có thể được thực hiện chia theo tiến độ hàng quý. Giúp cho việc tổ chức triển khai và kiểm soát dễ dàng. Kế hoạch huy động vốn
10 hàng năm được xây dựng trên cơ sở cân đối giữa nguồn vốn và sử dụng vốn. Quá trình xây dựng kế hoạch huy động vốn hàng năm bao gồm các bước: + Nghiên cứu nhu cầu về nguồn vốn: Nhu cầu về nguồn vốn huy động bao gồm vốn để đáp ứng yêu cầu dự trữ bắt buộc, dự trữ thanh toán, vốn để cho vay, đầu tư. + Nghiên cứu về khả năng huy động vốn của ngân hàng + Thiết lập các mục tiêu: Các mục tiêu quản lý huy động vốn đưa ra cần phải xác định rõ thời hạn thực hiện và được lượng hoá đến mức cao nhất có thể. Các mục tiêu quản lý huy động vốn có thể được chia thành mục tiêu hàng đầu và mục tiêu hàng thứ hai. Những mục tiêu hàng đầu bao gồm: doanh số, cơ cấu nguồn vốn, chi phí huy động vốn, v.v... Những mục tiêu hàng thứ hai liên quan đến tính hiệu quả của hoạt động huy động vốn như: khả năng thu hút khách hàng, sự hài lòng của khách hàng, nâng cao hình ảnh thương hiệu của ngân hàng, v.v... + Đề xuất phương án về huy động vốn để đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả + Đánh giá các phương án và lựa chọn phương án tối ưu Sau khi đã xây dựng được các phương án quản lý huy động vốn, NHTM cần tìm ra các phương án tối ưu nhất, phương án khả thi nhất. Để làm được đó, NHTM cần phải đánh giá các phương án theo các tiêu chuẩn phù hợp với mục tiêu đã đề ra và phải trung thành cao nhất với các tiền đề đã xác định. + Ra quyết định và thể chế hoá quyết định: Sau khi đã xác định được phương án quản lý huy động vốn tối ưu nhất, NHTM thường ra quyết định để phân bổ nhân lực và các nguồn lực khác cho việc thực hiện kế hoạch quản lý huy động vốn. * Tổ chức thực hiện huy động vốn - Phổ biến kế hoạch và giao chỉ tiêu kế hoạch huy động vốn Khi đã có kế hoạch huy động vốn, ngân hàng sẽ phỏ biến kế hoạch và tiếp tục phân bổ các chỉ tiêu xuống dưới, giao chỉ tiêu cho các chi nhánh, các chi nhánh tiếp tục giao chỉ tiêu xuống các phòng giao dịch và các cán bộ nhân viên của ngân