Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trữ tình trong ca dao Nam bộ về tình yêu đôi lứa và tình cảm gia đình

Chia sẻ: Tiêu Sở Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trữ tình trong ca dao Nam bộ về tình yêu đôi lứa và tình cảm gia đình được thực hiện với mục tiêu nhằm nghiên cứu nghệ thuật xây dựng nhân vật trữ tình trong ca dao Nam Bộ để nắm được những nét đặc trưng cơ bản của thi pháp ca dao, hiểu được tâm tư, tình cảm, tính cách của con người Nam Bộ. Qua đó, thấy được những nét đặc trưng độc đáo của địa phương mình. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Nghệ thuật xây dựng nhân vật trữ tình trong ca dao Nam bộ về tình yêu đôi lứa và tình cảm gia đình

TRUCfNG 001 HOC VO TRCtfNG TOAN KHOA KHOA HQC CO BAN KHOA LUAN TOT NGHIEP CHUYEN NGANH VAN HOC NGHE THUAT XAY DlTNG NHAN VAT • • • • TRC TINH TRONG CA DAO NAM BO VE TINH YEU DOI LUA VA TINH CAM GIA DINH Giang vien hirong dan: Sinh vien thyc hifn: TRAN VAN NAM NGUYEN THI BICH THUY H#u Giangy thdng 06 nam 2012
L0I CAM TA Toi xin chan thanh bay to long biet an sau sac den thay Tran Van Nam da tan tinh huang dan, giup do toi trong qua trinh thuc hien de tai. Xin chan thanh biet an quy Thay Co da truyen dat nhung kien thuc quy bau trong su6t qua trinh hoc tap. Dong thai cung xin chan thanh cam an co c6 van hoc tap - Vu Thuy Ki6u va tap the lap Ngu- van - Khoa 1 da khong ngung giup da toi trong suot thai gian qua. Cu6i cung la lai cam an d6n gia dinh, nguai than da ho trg va dong vien toi trong qua trinh hoc tap cung nhu thuc hien de tai. Sinh vien thu*c hien (Ky va ghi ro ho ten) Nguyen Thi Bich Thuy
LOI CAM DOAN Toi xin cam doan rang d§ tai nay la do chinh toi thuc hien, cac so lieu thu thap va kit qua phan tich trong dh tai la trung thuc, de tai khong trung vai bat cu de tai nghien cuu khoa hoc nao. Sinh vien thuc hien (Ky va ghi rp ho ten) Nguyen Thi Bich Thuy n
PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP {Giang vien hw&ng dan) 1. GlANG VIEN HLT6NG DAN: 2. SINH VIEN THI/C HIEN: MSSV: .'.... KHOA: 3. TEN DE TAI: NHAN XET CUA GIANG VIEN HlT6»NG DAN 1. Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep: 1.1. Chuyen can: 1.2. Thai do: 1.3. Khac: 2. Danh gia luan van: 2.1. Dat van de (theo 5 buac): 2.2. Noi dung chinh: in
2.3. Chu thich, thu muc: 2.4. Hinh thuc trinh bay: 2.4.1. Dung lugng (trang): 2.4.2. Khuon kho: 2.4.3. In an: 2.4.4. Trinh bay: 2.4.5. Chinh ta, ngu phap: 3. Danh gia, xep loai: Danh gia: Xep loai: ., ngay thdng nam 2012 Giang vien huang dan (Ki va ghi ro ho ten) IV
TOM TAT LUAN VAN Trong phan M6" dau, luan van de cap den 5 noi dung chinh gom: Li do chon de tai, lich su van de, muc dich nghien cuu, pham vi nghien cuu va phuang phap nghien cuu. 1. Li do chon detai. Luan van neu len vi tri quan trong cua ca dao trong dai song. Ca dao la phuang tien bieu hien tinh cam, noi niem cua con nguai nhu tinh ban, tinh yeu, tinh cam gia dinh, que huang, dat nuac... Ngoai ra, ca dao con cung cap nhung ngon tu binh di, trong sang, each ung xu te nhi, di dam nhung sau sac de tu* do ung dung vao trong giao tiep hang ngay, tu duang va ren luyen cho minh nep song van minh, lich sir. Nghien cuu nghe thuat cua ca dao de thay dugc cai hay cai dep, tu do se nang cao dugc von hieu biet cua minh ve tha ca dan gian, van dung ve viec lam tha va viet van. Han nua, viec giang day ca dao hien nay a cac truang pho thong chua dugc chu y nhieu den thi phap the loai. De tai nay gop phan cho qua trinh tim hieu va giang day ca dao a nha truang pho thong tra nen thuan lgi han, hieu qua han. Dong thai day cung la de tai tuang doi mai me, gop phan nho vao viec nghien cuu thi phap ca dao. 2. Lich su van de •3 day, luan van chu yeu liet ke cac cong trinh suu tarn ca dao Nam Bo va cac cong trinh nghien cuu ve nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bo. 3. Muc dich nghien cuu Nghien cuu nghe thuat xay dung nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bo de nam dugc nhung net dac trung ca ban cua thi phap ca dao, hieu dugc tarn tu, tinh cam, tinh each cua con nguai Nam Bo. Qua do, thay dugc nhung net dac trung doc dao cua dia phuang minh. 4. Pham vi nghien cuu Nghien cuu de tai Nghe thuat xay dung nhan vat trie tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dlnh, luan van dugc giai han bai Ca dao tru tinh truyen thong cua dan toe Viet a Nam Bo. 5. Phuang phap nghien cuu De thuc hien de tai, chung toi dung 4 phuang phap sau: phuang phap thong ke, phuang phap so sanh doi chieu, phuang phap nghien cuu lien nganh, phuang phap phan tich va tong hgp. Ve phan noi dung, luan van gom co 3 chuang: Chircmg 1: Gioi thieu chung ve ca dao Nam Bo va nhan vat tru* tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lira va tinh cam gia dinh.
Chuang 1 giai thieu mot each chung nhat ve ca dao Nam Bo, trong do chung toi dua ra khai niem ca dao va ca dao Nam Bo de tien den khai quat ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh. Ben canh do, chung toi giai thieu ve khai niem nhan vat tru tinh noi chung, cac khai niem co lien quan den nhan vat tru tinh cung nhu nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bo noi rieng. Han nua, chung toi cung di sau giai thieu cac dac diem ve tarn trang, tinh each, pham chat cua nhan vat chang trai va co gai trong tinh yeu doi lua, nhan vat nguai vg - nguai chong, cha me - con cai, nang dau trong gia dinh va trong cac moi quan he xa hoi khac. Sau do, chung toi khai quat len cac dac diem chung, tieu bieu cua NVTT a cac moi quan he tren. Chuang nay tap trung phan tich nhung noi dung cu the sau: 1. Khai quat ve ca dao Nam Bo. Trong phan nay, chung toi ban ve khai niem ca dao va ca dao Nam Bo. Truac tien la khai niem ca dao dugc rut ra mot each chung nhat: Ca dao la nhung cau hat dan ca dugc truyen mieng trong dan gian, ban dau co the do mot nguai xuc cam ma lam ra roi vi lai hay y dep ma Ian rong va truyen rung mai tu dai nay sang dai khac. Con ca dao Nam Bo la bo phan ca dao dugc suu tarn a mien Nam, bao gom nhung cau hat da co tu vung dat que huang cu, luu dan mang theo den vung dat nay va nhung cau hat mai, dugc sang tac a day. Tat ca the hien tarn tu tinh cam, phong tuc tap quan, nhan sinh quan va the gidi quan cua con ngudi Nam Bo. Tiep den, chung toi di vao khai quat ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh. Qua ca dao Nam Bo, tinh yeu doi lua cung dugc bgc 16 qua lai ca tieng hat. Trong tinh yeu co biet bao cung bac tinh cam, co luc yeu thuang, nha nhung, co luc gian han, ha hung roi lai chia tay. Khong nhung the, ca dao Nam Bo con la su gan bo, tinh cam thuy chung trong nghla vg - chong, su yeu thuang vo ba ben cua cha me danh cho con va sir hieu thao cua nhung dua con doi vai cha me. 2. Ve nhan vat tru tinh Trong phan nay, chung ta tim hieu ve khai niem nhan vat tru tinh, cac khai niem lien quan den nhan vat tru tinh va nhan vat tru" tinh trong ca dao. Ve khai niem nhan vat tru tinh: nhan vat tru tinh khong phai la mot con nguai co that trong ddi song ma no chi la mot dan vi nghe thuat mang tinh uac le. Nhan vat tru tinh cu the trong gigng dieu, cam xuc va dugc bgc 16 qua cai toi tru tinh. Tu gigng dieu cua nhan vat tru tinh, ta cam nhan dugc dien mao, hanh dgng, dudng net tarn li, ke ca so phan ca nhan. 3. Dac diem cua nhan vat tru tinh trong ca dao Nam B6 ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh. Noi dung phan nay, luan van di vao khao sat 2 noi dung. Noi dung thu nhat la dac diem cac kieu nhan vat tru tinh trong cac moi quan he nhu: trai gai trong tinh vi
duyen, vg chong, me con trong gia dinh, nguai phu nu lam dau... Va noi dung thu hai la dac diem chung cua nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bo. 6 day, chiing toi chi khao sat nhan vat tru tinh trgng nghia va nhan vat tru tinh thang than. Su "trong nghia khinh tai" cua nhan vat tru tinh trong ca dao Nam B6 the hien a nhieu moi quan he, tren nhieu binh dien khac nhau nhu trong tinh yeu doi lua, tinh vg chong, nghia tinh cua con cai doi vai cha me, tinh ban be. Ngoai ra, su trgng nghia con dugc the hien a su hao phong, hieu khach. 6 nhan vat tru tinh thang than, ta thay dugc phong each ro rang, dut khoat va tinh than lac quan, vo tu yeu cuoc song cua nhan vat tru tinh trong ca dao Nam B6. Chiroiig 2: Xay dirng nhan vat trir tinh bang hinh anh va tinh huong. De tai hien dugc nhung net tinh each dac trung cua con nguai trong ca dao Nam B6, tac gia dan gian phai dung nhieu thu phap nghe thuat khac nhau. Trong phan nay, chung toi de cap den mot so bien phap xay dung nhan vat tru tinh trong ca dao Nam B6 trong cac moi quan he qua cac yeu to nghe thuat nhu hinh anh va tinh huong de thay dugc the giai tarn hon con nguai phong phu, da dang va phuc tap nhu the nao. Vi the de hieu dugc no thi phai nhd den cac bien phap nghe thuat. Nhan vat tru tinh khong the xuat hien chung chung ma can phai co tinh huong va hinh anh cu the. 1. Xay dung nhan vat tru tinh bang hinh anh. Bao gom 2 noi dung la hinh anh tu nhien va hinh anh nhan tao. Thu nhat la hinh anh tu nhien nhu: hinh anh dong vat (ca, chim, nhan, phung,...), hinh anh thuc vat (hoa, bong, true, mai,...). Thu hai la hinh anh nhan tao nhu: thuyen, dua, khoa, chia,... 2. Xay dung nhan vat tru tinh bang tinh huong. Luan van khao sat 4 tinh huong: tinh yeu gap thuan lgi, tinh yeu gap tra lire, lay phai nguai khong ra gi, vg chong khong hoa thuan. Cac tinh huong trong ca dao xuat hien phong phu, da dang gop phan khac hga nen nhan vat tru tinh vo cung sinh dong, da dien, da chieu... Cac tinh huong do giup nguai tiep nhan hinh dung ro net nhung dac diem cua NVTT trong CDNB. Chircmg 3: Mot so bieu trirng tieu bieu cua nhan vat trir tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lira va tinh cam gia dinh. O phan nay, chung toi tap trung khao sat 2 noi dung tieu bieu la cac bieu trung dan va cac bieu trung cap doi. 1. Cac bieu trung dan Chung toi chi di vao phan tich mot vai bieu trung co tan so xuat hien cao nhu: hoa, ao, ghe, thuyen, do, tau, cau... de bieu trung cho nhan vat tru tinh trong tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh. vu
2. Cac bieu trung cap doi Ca dao Nam B6 cung co nhung cap bieu trung gay dugc an tugng, bieu trung cho doi nam nu nhu: budm - hoa, rong - may, ca - song, chim - rung. Nhung bieu trung nay xuat hien trong ca dao nhu la nhung khuon mau trong truyen thong van hgc dan gian dugc tac gia ca dao su dung de dien dat nhung chu de khac nhau. Ket luan Luan van da phan biet khai niem nhan vat tru tinh vdi cac khai niem co lien quan, dong thai khai quat nhung dac diem ca ban cua nhan vat tru tinh trong ca dao Nam B6. Ve nghe thuat xay dung nhan vat tru tinh, luan van di sau tim hieu each xay dung nhan vat tru tinh tren 2 phuang dien: hinh anh va tinh huong. Them vao do, luan van cung neu len mot so bieu trung tieu bieu cua nhan vat trir tinh, trong do chung toi chi tap trung khai thac d 2 noi dung tieu bieu la cac bieu trung dan va cac bieu trung cap doi. vm
MUC LUC Trang bia phu Ldi cam ta i Ldi cam doan ii Nhan xet cua giang vien hudng dan iii Tom tat luan van v Muc luc ix Danh muc tu viet tat xi MdDAU 1 1. Li do chon de tai 1 2. Lich su van de 1 2.1. Cac cong trinh suu tarn ca dao Nam Bo 2 2.1.1. Cac cong trinh suu tarn ca dao Nam Bo 2 2.1.2. Cac cong trinh nghien cuu ve nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bo 3 3. Muc dich nghien cuu 5 4. Pham vi nghien cuu 5 5. Phuang phap nghien cuu 5 CHlTONG 1: KHAI QUAT VE CA DAO NAM BO VA NHAN VAT TRtT TINH TRONG CA DAO NAM BO VE TINH YEU DOI LUA, TINH CAM GIA DINH 1.1. KHAI QUAT VE CA DAO NAM BO 7 1.1.1. Khai niem ca dao va ca dao Nam Bo 7 1.1.2. Khai quat ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh 8 1.2. VE NHAN VAT TRtT TINH 9 1.2.1. Khai niem nhan vat tru tinh 9 1.2.2. Cac khai niem lien quan den nhan vat tru tinh 11 1.2.3. Nhan vat tru tinh trong cadao 12 1.3. DAC DIEM NHAN VAT TR0 TINH TRONG CA DAO NAM BO VE TINH YEU DOI LUA VA TINH CAM GIA DINH 15 1.3.1. Dac diem cac kieu nhan vat tru tinh trong cac moi quan he 15 1.3.1.1. Trai -gai trong tinh duyen 15 1.3.1.2. Chong - vo trong gia dinh 21 1.3.1.3. Me - con trong gia dinh 24 ix
1.3.1.4. Nguoiphu nu lam dau 26 1.3.2. Dac diem chung cua nhan vat tru* tinh trong ca dao Nam Bo 28 1.3.2.1. Nhan vat trit tinh trong nghia 28 1.3.2.2. Nhan vat trit tinh thang than 29 CHlTONG 2: XAY DI/NG NHAN VAT TRtT TINH BANG HINH ANH VA TINH HUONG 2.1. XAY DUNG NHAN VAT TRlT TINH BANG HINH ANH 32 2.1.1. Hinh anh tir nhien 32 2.1.2. Hinh anh nhan tao 37 2.2. XAY DLTNG NHAN VAT TRtT TINH BANG TINH HUONG 43 2.2.1. Tinh yeu gap thuan lgi 43 2.2.2. Tinh yeu gap trd luc 45 2.2.3. Lay phai ngudi khong ra gi 47 2.2.4. Vg chong khong hoa thuan 50 CHlTONG 3: MOT SO BIEU TRlTNG TIEU BIEU CUA NHAN VAT TRtT TINH TRONG CA DAO NAM BO VE TINH YEU DOI LUA VA TINH CAM GIA DINH 3.1. CAC BIEU TRl/NG DON 53 3.1.1. Bieu trung "Hoa" 53 3.1.2. Bik trung "Ao" 55 3.1.3. Bieu trung "Ghe, thuyen, do, tau" 57 3.1.4. Bieu trung "Cau" 58 3.2. CAC BIEU TRUNG CAP DOI 59 3.2.1. Cap bieu trung "Budm - hoa" 59 3.2.2. Cap bieu trung "Rong - may" 60 3.2.3. Cap bieu trung "Ca - song" 62 3.2.4. Cap bieu trung "Chim - rung" 63 KETLUAN 66 TAI LIEU THAM KHAO xii
DANH MUC TlT VIET TAT NVTT : Nhan vat tru tinh CDNB : Ca dao Nam Bg Cb : Chu bien Cn : Chu nhiem TP.HCM : Thanh pho Ho Chi Minh Nxb : Nha xuat ban XI
Nghe thuat xaydung nhan vattrit tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh MdDAU 1. LI DO CHON DE TAI Ca dao la mot the loai cua van hgc dan gian Viet Nam, la nhung sang tac tru tinh bieu hien tinh cam, noi niem cua con ngudi trong cudc song nhu tinh ban, tinh yeu, tinh cam gia dinh, que huang, dat nude,... Nhung tarn tu ay xuat phat tu trai tim, long chan thanh cua con ngudi. Qua ca dao, ta co the thay dugc mot each trung thuc nhat tarn hdn, nhan each, dac trung van hoa, ban sac dan toe Viet Nam. Thong qua cac bai ca dao, chung toi dugc boi dudng them long yeu men que huang, dat nude, tran trgng tinh cam, biet giu gin va phat huy truyen thdng dao li tot dep cua dan toe minh. Ngoai ra, ca dao con cung cap cho chung toi nhung ngon tu binh di, trong sang, each ung xu te nhi, di ddm nhung sau sac de tu do chung toi ung dung vao trong giao tiep hang ngay, tu dudng va ren luyen cho minh nep song van minh, lich su. Chinh vi ca dao cd mot vi tri quan trong nhu vay cho nen chung toi chon de tai Nghe thuatxay dung nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bo ve tinhyeu doi lua vd tinh cam gia dinh de kham pha dugc nhung cai hay cai dep, noi dung cua rung bai ca dao va but phap nghe thuat cua tac gia dan gian. Cd nhu vay, chung toi se nang cao dugc von hieu biet cua minh ve tha ca dan gian, van dung vao viec lam tha va viet van. Them vao do, viec giang day ca dao hien nay d cac trudng pho thong chua dugc chii y nhieu den thi phap the loai. De tai nay gop phan cho qua trinh tim hieu va giang day ca dao d nha trudng pho thong trd nen thuan lgi han, hieu qua han. Dong thai, day cung la mot de tai tuang doi mdi me. Huang nghien cuu ca dao theo goc do thi phap, mdi xuat hien d Viet Nam vao khoang nhung nam 80 cua the ki XX. Cac nha nghien cuu chu y den cac khia canh nhu khong gian - thai gian nghe thuat; cac hinh anh, bieu tugng; ngon ngu;...rieng ve nghe thuat xay dung NVTT trong ca dao Nam Bo thi rai rac chi mot so bai viet. Ngudi viet mong mudn vdi de tai luan van nay co the gop mot phan nho vao viec nghien cuu thi phap ca dao. 2.LICHSLTVANDE Lau nay, co nhieu cong trinh nghien cuu ve ca dao, trong do co CDNB. Lien quan den de tai Nghe thuat xay dung nhan vat trit tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh cd the ke den cac cong trinh nghien cuu d nhung goc do sau day: GVHD: Tran Van Nam i SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy
Nghe thuat xay dung nhan vat trittinh trongca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh 2.1. CAC CONG TRINH SUU TAM CA DAO NAM BO 1.1.1. Cac cong trinh siru tam ca dao Nam Bo Truang Minh Ky la ngudi da tap hap cac bai ca dao lai va lam thanh tap Cau hat An Nam vao nam 1886 "...co the coi Id suu tap ca dao dan ca Nam Bo dau tien" [105, tr.5]. Ke den la Truang VInh Ky, ong la ngudi cd cong trong viec dong gop cho nen van hgc dan gian Nam Bo, nhat la mang ca dao. Den nam 1886, hat, ly, hd An Nam cung Ian lugt ra ddi va nam 1888 cd 12 cau hat dugc cong bo trong Miscellaness "...co the coi la cai mdc ma dau cua cong viec suu tam ca dao - dan ca Nam Bo" [105, tr.5]. Tuy nhien, cac bai nhan xet ve nhung cong trinh nay thi hiem thay. Viec suu tam ca dao ngay cang dugc day manh nhat la vao the ki XX. The he trudc truyen lai cho the he sau va tu do quy md cua no ngay mot ldn, chat lugng dugc nang len gap bgi. De suu tam mot each nhanh chong va cd hieu qua, ngudi ta da dung phuang phap dien da. Sau day la mot so cong trinh dugc suu tam (dugc xep theo ten tac gia). - Huynh Tinh Cua, 1901, Cau hat gop, (tai ban), Menard, Sai Gdn. - Dang Thanh Kim, 1912, Cau hat gop vd cau hd, Huynh Kim Danh, Sai Gdn. - Dang Le Nghi, 1917, Cau hat hue tinh, Sai Gdn. - Dang Tan Tai, 1922, Cau hat vd ho gop, Xua nay, Sai Gdn. - Nguyen Cong Chanh, 1928, Cau hd xay lua, Xua nay, Sai Gdn. - Dang Trong Qudn, 1928, Hat doi dap, Xua nay, Sai Gdn. - Dang Le Nghi, 1929, Cau hat theo ban cay, Xua nay, Sai Gdn. - Cu Hoanh San, 1933, Cau hd xay lua doi dap, Xua nay, Sai Gdn. - Cu Hoanh San, 1934, Cau hat va hd gop, Xua nay, Sai Gdn. - Sd van hoa thong tin Nam Bd, 1947, Ca dao Dong Thap, Van hoa thdng tin Nam Bd. - Le Thi Minh, Hd mien Nam, 1956, Pham Van Tuai, Sai Gdn. - Thuan Phong, 1958, Ca dao giang luan, A Chau. - Sd Van hoa thong tin Tien Giang, 1958, Van hoc dan gian Tien Giang, Van hoa thdng tin Nam Bo. - Bui Manh Nhi, 1980, Sen Thap Muai, TP.HCM. - Bao Dinh Giang, Nguyen Tan Phat, Tran Tan VInh, Bui Manh Nhi, 1984, Ca dao dan ca Nam Bo, TP.HCM. GVHD: Tran Van Nam 2 SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy
Nghe thuat xay dung nhan vat trittinh trongca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh - Le Tri Vien (Cn), 1986, Tho van Dong Thap, Nxb Tdng hgp Dong Thap. - Huynh Nggc Trang, 1988, Ca dao dan ca Nam Ky luc tinh, Nxb Tdng hop Dong Nai. - Thach Phuang - Ngd Hien, 1994, ca dao Nam Trung Bo, Khoa hoc xa hoi, Ha Noi. - Khoa Ngu van Dai hoc Can Tha, 1997, Van hoc dan gian Dong Bang Song Cuu Long, Giao due. - Chu Xuan Dien, 2002, Van hoc dan gian Sdc Trang, TP.HCM. - Chu Xuan Dien, 2005, Van hoc dan gian Bgc Lieu, Van nghe, TP.HCM. Tu do, ta thay khdi lugng ca dao Nam Bd dugc suu tam cung kha nhieu. Mac du Nam Bd chi la vung dat mdi dugc hinh thanh khoang tren dudi 300 nam. Sau khi dat nude dugc thdng nhat, cong viec suu tam ca dao da trd nen thuan lgi han va dan dan thi sd lugng ca dao tang len dang ke. 1.1.2. Cac cong trinh nghien cuu ve nhan vat trir tinh trong ca dao Nam Bo Trong quyen Ca dao dan ca Nam Bg, Nxb TP.HCM, 1984, nhdm tac gia Bao Dinh Giang, Nguyen Tan Phat, Tran Tan VInh, Bui Manh Nhi da cd nhieu bai tieu luan rat phong phii khi viet ve vung dat cung nhu con ngudi Nam Bd. Them vao do, nhdm tac gia cung lam bat nen ndi dung va dac diem nghe thuat cua CDNB. Qua do, tac gia da chi ra chd thdng nhat cua ca dao Nam Bd so vdi cac mien khac ve de tai, ve cdi ngudn,... Khi de cap den quan he yeu duang, NVTT da''the hien niem thucmg ndi nha, the hien tinh yeu mot each hoc true, tu nhien... khi yeu khong phai chi cd cac chdng trai ma ngay ca cac cd gai cung quyet Hit vuat qua nhung trd ngai cua le giao phong kien de bao ve hanh phiic cua minh" [30, tr.46]. Va trong quan he gia dinh cung the "...sau nang tinh cam, chan chua yeu thuang... lo toan ve nghia vu va trdch nhiem trong quan he gia dinh than toe" [30, tr.48]. Cong trinh da mang lai nhieu gia tri, la ca sd de nghien cuu ca dao Nam Bd d nhieu khia canh. Day dugc xem la ngudn tu lieu quy cho nhung ngudi yeu thich mang van chuang binh dan. Giao su Le Tri Vien trong quyen Tha van Dong Thap, tuyen tap I (trudc 1945), Nxb Tdng hgp Dong Thap, 1986 da suu tam dugc mot khdi lugng ldn ve tu lieu tha van. Nhdm bien soan da chia ra lam hai phan: tha van dan gian va tha van tac gia. Nhung net dac trung ciia con ngudi Dong Thap va Nam Bd dugc giao su Le Tri Vien de cap trong "Lai giai thieu" rat sinh ddng: "cuong true, nghia khi - phong khoang, ngang tang - bde true - chan chat... con nguai hay chudng tiet nghia... nhieu nguai GVHD: Tran Van Nam 3 SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy
Nghe thuat xay dung nhan vat trie tinh trongca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh trung dung, khi tiet, trong nghia khinh tai, du hang phu nit ciing the " [113, tr.43 - 44]. NVTT trong ca dao thi "phong khoang, thodi mdi,... xuat phat tu tam long cua con nguai lao dong song bang thuc te chip khong song bang giao dieu,... do la tieng ndi chan that nhat cua trai tim. No vuat ra ngoai xieng xich le giao " [113, tr.47 - 48]. Tap chi Van hoa dan gian, sd 2 - 1990, tr.62 dang bai cua Nguyen Trgng Hoan: Den vai ca dao Dong Thap Muoi - ve dep cua bai ca dao song nuac: Chiec xudng giang cau, Dau ngang con cat, Dau sat me nha, Anh thay em cd mot me gia, Mudn vd phung dudng biet la dang khong? Bai viet chu y khai thac sau cac yeu to thi phap nhu khong gian nghe thuat, ngdn ngu,... Ben canh do con chu y phan tich tam trang cua chang trai qua ldi to tinh kin dao, te nhi, thdng minh. Tuy nhien, phan nhieu tac gia chu y khang dinh ve dep song nude cua bai ca dao. Tap chi Van hoc sd 1 - 1997, tr.33 dang bai cua Nguyen Dac Dieu Lam: Thi phap ca dao vai bai ca Ru con Nam Bd. Nhieu van de ve thi phap ca dao dugc de cap trong bai viet nay nhu: ngdn ngu, the tha, nhac dieu. Rieng ve NVTT, tac gia cd sir dong cam sau sac ve tam trang dau khd cua ngudi phu nu trong hoan canh trai ngang ve hdn nhan. NVTT mang tam trang dau ddn, xdt xa va day dut. Du rai vao canh bi chdng phu bac nhung chi khong nga quy ma chj van ngang cao dau trudc thuc tai phu phang, tan nhan. Day cung la mot dang NVTT tieu bieu trong ca dao ndi chung va CDNB ndi rieng. Ngoai ra, de tai Nhan vat trit tinh trong ca dao Nam Bd cung dugc Nguyen Thi Quynh Lien, sinh vien Dai hoc Can Tha nghien cuu de lam luan van tot nghiep nganh su pham Ngu van nam 2003. NVTT dugc tac gia khao sat la chang trai va cd gai trong quan he tinh duyen; ngudi phu nu (ngudi con gai, con dau, vg le, vg linh) trong canh ngd eo le ve hdn nhan gia dinh; ngudi lao ddng (lam rudng, lam thg trong cong viec lam an tren ddng rudng, song nude va nhung canh ngd khd khan). Ngudi viet khao sat kha day du cac kieu NVTT xuat hien trong ca dao Nam Bd. Tuy nhien, tac gia chi dung lai d viec khai thac cac kieu NVTT ma chua chu y nhieu den cac yeu to thudc ve hinh thuc va thu phap nghe thuat. Vdi de tai luan van nay, chung toi se tap trung khai thac nhung net rieng, dac sac cua nghe thuat xay dung nhan vat tru tinh trong ca dao GVHD: Tran Van Nam 4 SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy
Nghe thuat xay dungnhan vat trit tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lica va tinh cam gia dinh Nam Bd, cu the qua each xay dung NVTT bang hinh anh va tinh huong. Them vao do, chung toi ciing chi ra mot sd bieu trung tieu bieu cua NVTT trong ca dao Nam Bd. Viec su dung nhung bieu trung trong ca dao se giup cho su bieu dat tinh cam trd nen ham sue, sac sao, vira mang tinh udc le, trang trgng vua gan gui than thudc vdi tam hdn con ngudi Nam Bd. Nhin chung, d cac cong trinh nghien cuu tren, ngoai viec ban ve ndi dung ca dao thi cung cd ban den thi phap, trong do cd NVTT. Khi ban ve NVTT, nhung nha nghien cuu ndi nhieu ve dac diem cua hg trong mdi quan he yeu duang (cd le, day la de tai ca dao chiem sd lugng nhieu nhat). Tuy nhien, cac mdi quan he khac thi ngudi nghien cuu it chu y den. 3. MUC DICH NGHIEN ClTU Nghien cuu nghe thuat xay dung NVTT trong CDNB de nam dugc nhung net dac trung ca ban cua thi phap ca dao, ddng thai thay dugc cai hay cai dep cua ca dao va net dep ve ban chat lap ngudi binh dan Nam Bd thai bay gid. Han nua, ta con thay dugc nhung tam tu, tinh cam, tinh each cua ho, tu do ta cang yeu, cang quy han con ngudi Nam Bd. Tren ca sd tim hieu ca dao vung dat Nam Bd cua minh, thay dugc nhung net dac trung ddc dao cua dia phuang minh. Cong trinh ciing gdp phan vao cong viec nghien cuu thi phap ca dao, chi ra nhung net dac sac cua the loai nay qua NVTT, tu do cang yeu quy, tran trgng han kho tang ca dao trong di san van hda dan tdc. 4. PHAM VI NGHIEN CUtJ De tai Nghe thuat xay dung nhan vat tru tinh trong ca dao Nam Bd ve tinhyeu ddi lua vd tinh cam gia dinh dugc giai han bdi Ca dao trir tinh truyen thdng cua dan tdc Viet d Nam Bd. Chung tdi dung tu lieu de khao sat de tai dua tren mot sd sach viet ve CDNB dugc xuat ban nhu Ca dao dan ca Nam Bd cua nhdm tac gia Bao Dinh Giang, Nguyen Tan Phat, Bui Manh Nhi, Nxb TP.HCM, 1984; Tha van Dong Thap tuyen tap I, Nxb Tdng hgp Ddng Thap 1986, Le Tri Vien (Cn de tai); Ca dao dan ca Nam Ky Luc Tinh, Huynh Ngoc Trang bien soan, Nxb Tdng hop Ddng Nai. 5. PHlTONG PHAP NGHIEN CUtJ De thuc hien de tai, chung tdi dung phuang phdp thdng ke de thdng ke cac kieu NVTT, tan so xuat hien cua NVTT qua cac hinh anh tu nhien, hinh anh nhan tao; dung phuang phdp so sdnh doi chieu de so sanh NVTT trong CDNB vdi NVTT cac vung mien khac; dung phuang phdp nghien cuu lien nganh (su dung cac tri thuc cua cac GVHD: Tran Van Nam 5 SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy
Nghe thuat xay dungnhan vat trittinh trong ca dao Nam Bd ve tinh yeu doi lua va tinh cam gia dinh nganh khoa hoc khac nhu dan tdc hge, ngdn ngu hoc, van hda hge,...) de nhan thuc, ly giai mot each hop ly va khoa hoc cac van de nghien cuu trong luan van; dung phuang phdpphan tich va tdng hap de lam ndi bat cac luan diem, luan de can trien khai va lam sang to trong luan van. GVHD: Tran Van Nam SVTH: Nguyen Thj Bich Thuy
Nghe thuat xay dung nhan vat trit tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lua vd tinh cam gia dinh _ _ _ _ _ _ _ GICH THIEU CHUNG VE CA DAO NAM BO • • VA NHAN VAT TRtT TINH TRONG CA DAO NAM BO VE TINH YEU DOI LlfA VA TINH CAM GIA DINH 1.1. KHAI QUAT VE CA DAO NAM BO 1.1.1. Khai niem ca dao va ca dao Nam Bo Trong sinh hoat van hge dan gian, sinh hoat ca hat cd vai trd rat quan trgng, trong do tieu bieu nhat la viec dien xudng ca dao, dan ca. De chi linh vuc ca hat dan gian, nhan dan su dung cac tu nhu: ca, hd, vi, hat giao duyen, hat ddi, hat hue tinh... Gidi nghien cuu goi nhung cau hat dan gian la: phong su, phong dao, ca dao, dan ca, tha ca dan gian, tha ca truyen mieng dan gian, tha ca tru tinh dan gian... De cap den khai niem ca dao, cac nha nghien cuu da dua ra nhung y kien cua minh. Tuy nhien, d day chung tdi chon nhung y kien khoa hoc va tam dac nhat. Theo Chu Xuan Dien: "Ca dao von la mot thuat ngit Hdn - Viet. Theo cdch hieu thdng thuang thi ca dao la lai cua cdc bai hdt dan ca da tuac bd di nhitng tieng dim, tieng lay... hoac nguac lai, la nhung cau tha cd the "be" thanh nhitng Ian dieu ddnca" [46, tr.79]. Nguyen Xuan Kinh cho rang: "Ca dao la nhung sang tdc van chuang duac phd bien rdng rdi, dugc luu truyen qua nhieu the he mang nhitng dac diem nhat dinh va ben vung ve mat phong cdch. Va ca dao da tra thanh mot thuat ngu dung de chi mot the tha dan gian" [50, tr.79]. Tuy each dien dat cua mdi tac gia khac nhau nhung cung thdng nhat nhau ve quan diem. Nhin chung ta cd the ndi: ca dao la nhung cau hat dan ca dugc truyen mieng trong dan gian, ban dau cd the do mot ngudi xuc cam ma lam ra rdi vi ldi hay y dep ma Ian rdng va truyen tung mai tu ddi nay sang ddi khac. Nam trong he thdng ca dao Viet Nam, ca dao Nam Bd cd nhung diem chung va khu biet so vdi cac vung khac. Ca dao Nam Bd la bd phan ca dao dugc suu tam d mien Nam, bao gdm nhung cau hat da cd tu vung dat que huang cu, luu dan mang theo den vung dat nay va nhung cau hat mdi, dugc sang tac d day. Tat ca the hien tam tu tinh cam, phong tuc tap quan, nhan sinh quan va the gidi quan cua con ngudi Nam Bd. CDNB gan chat vdi sinh hoat hang ngay va ddi song tinh than cua ngudi binh dan ngay tu thai au tha, no trd thanh mot phan khong the thieu trong ddi song tinh than cua con ngudi. Gidng nhu tat ca cac the loai cua van hge, ca dao ciing hudng den ddi GVHD: Tran Van Nam 7 SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy
Nghe thuat xay dung nhan vat trit tinh trong ca dao Nam Bo ve tinh yeu ddi lua vd tinh cam gia dinh tugng trung tam la con ngudi, kham pha, phat hien nhirng ve dep trong cudc song con ngudi. Nam thanh nu tu cd the dung mot vai cau ca dao phu hop vdi tam trang de giai bay ndi niem. Khi duang dem, tat nude, phac cd, gia gao, xay lua, ru em,... hg hat len de cong viec cd hieu qua han. 1.1.2. Khai quat ca dao Nam Bo ve tinh yeu doi lira va tinh cam gia dinh CDNB la mot the thuc cua van hda tinh than, la tu rudng, tinh cam, y nghi trung thuc cua ngudi binh dan Nam Bd. Day la nai phan anh sinh hoat hang ngay va ddi song tinh than cua con ngudi, no an chua day du nhat tam tu, tinh cam khat vgng cua con ngudi: - Cha chai, me luai, con cau, Chang re ddng day, con dau ngdi no. - Chieu chieu roc la gdi nem, Con chi gdi kheo con em budc dum. - Tai day khong hdt thi hd, Khong phai con cd ngdng cd ma nghe. - Con cua no a trong hang, No nghe gigng ly klnh cang bd ra. - Chim quyen xudng dat an trung, Anh hung la van len rung dot than. Tinh yeu ddi lua ciing dugc bgc Id qua ldi ca tieng hat. Trong tinh yeu cd biet bao cung bac tinh cam, cd luc yeu thuang, nhd nhung, cd luc gian hdn, hd hung rdi lai chia tay. Tat ca deu dugc phan anh qua ca dao: - Thd tay ma hai cgng ngd, Thuang em ditt rudt gia do ngd la. - Nhu vay mai ggi la trai, Ngay di lam muan, tdi vang lai thdm nang. - Khdc rdi lai than, than rdi lai tui, Anh cd va rdi, phan rui cua em. - Cong anh but choai ben ddng, Cha me ndi rang xdu tudi, em thdi. Qua CDNB, ngudi ta con phat hien ra sir gan bd, tinh cam thuy chung trong nghia vg - chdng, sir yeu thuang vd bd ben cua cha me danh cho con va su hieu thao cua nhung dua con ddi vdi cha me: GVHD: Tran Van Nam 8 SVTH: Nguyen Thi Bich Thuy