Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển năng lực tổ chức các tình huống kết nối tri thức trong dạy học hình học ở trường trung học phổ thông

Chia sẻ: Trần Văn Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:246

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận án là Đưa ra quan niệm về năng lực tổ chức các tình huống KNTT, làm rõ vai trò và các thành tố của năng lực tổ chức các tình huống kết nối tri thức của GV trong quá trình dạy học hình học ở trường THPT và đề xuất được các biện pháp sư phạm nhằm bồi dưỡng năng lực này cho GV, góp phần nâng cao chất lượng DH hình học ở trường THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển năng lực tổ chức các tình huống kết nối tri thức trong dạy học hình học ở trường trung học phổ thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHAN THANH HẢI PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC CÁC TÌNH HUỐNG KẾT NỐI TRI THỨC TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHAN THANH HẢI PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC CÁC TÌNH HUỐNG KẾT NỐI TRI THỨC TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ngành: Lý luận và Phƣơng pháp dạy học bộ môn Toán Mã số: 9140111 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. GS.TS. Đào Tam 2. PGS.TS Cao Thị Hà THÁI NGUYÊN - 2019
i LỜI CAM ĐOAN T giả xin m o n yl ng tr nh nghi n ứu ủ ri ng t giả C kết quả nghi n ứu v s liệu n u trong lu n n l ho n to n trung th v hƣ t ng ƣ t giả ng x t họ vị l n n o Thái Nguyên th ng 8 năm 2019 Tác giả Phan Thanh Hải
ii LỜI CẢM ƠN Nghi n ứu sinh xin ảm ơn B n Gi m hiệu trƣờng Đại họ Sƣ phạm - Đại họ Thái Nguyên, Phòng Đ o tạo, B n hủ nhiệm khoa Toán, Bộ m n PPDH To n tạo i u kiện ho t i th hiện v ho n th nh hƣơng tr nh nghi n ứu ủ m nh Tôi xin y t l ng iết ơn s u s nh t tới h i th y cô giáo GS.TS Đ o T m và PGS.TS C o Thị H tr tiếp hƣớng n t i trong su t qu tr nh nghi n ứu v ho n thiện lu n n Xin ƣ h n th nh ảm ơn th y gi o, gi o, nh kho họ qu n t m, ộng vi n v nh ng kiến qu u ho nghi n ứu sinh trong qu tr nh l m lu n n T i xin g i lời ảm ơn tới B n Gi m Sở Gi o ụ v Đ o tạo tỉnh Đ k Nông, B n Gi m hiệu v ạn ng nghiệp trƣờng THPT Trƣờng Chinh ộng vi n, v v tạo nhi u i u kiện thu n l i trong su t qu tr nh nghi n ứu Xin ảm ơn gi nh, ạn v ạn ng nghiệp g n x lu n ộng vi n, hi s v gi p t i trong thời gi n họ t p v nghi n ứu Thái Nguyên th ng 8 năm 2019 Tác giả Phan Thanh Hải
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii SƠ ĐỒ LUẬN ÁN ........................................................................................... iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN ............................. v DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ......................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. L o họn t i ....................................................................................... 1 2. Mụ í h nghi n ứu ................................................................................. 6 3. Giả thuyết kho họ .................................................................................. 6 4. C u h i nghi n ứu ................................................................................... 7 5. Đ i tƣ ng nghi n ứu ............................................................................... 7 6. Nhiệm vụ nghi n ứu ................................................................................ 7 7. Phạm vi nghi n ứu................................................................................... 8 8. Phƣơng ph p nghi n ứu........................................................................... 8 9. Nh ng ng g p ủ lu n n .................................................................... 8 10. Nh ng lu n i m kho họ ƣ r ảo vệ............................................ 9 11. C u tr ủ lu n n .................................................................................. 9 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN....................................................................... 10 1.1. Lị h s v n nghi n ứu li n qu n ............................................ 10 1.1.1. Một s nghi n ứu ở nƣớ ngo i ........................................................ 10 1.1.2. Một s nghi n ứu trong nƣớ ............................................................ 14 1.2. C thu t ng v kh i niệm ơ ản ..................................................... 15 1.2.1. Năng l , năng l t hứ ................................................................. 15
iv 1.2.2. Kh i niệm v trí tuệ, t m t i trí tuệ, u tr ủ hoạt ộng t m t i trí tuệ ................................................................................................... 18 1.3. Một s qu n i m v hoạt ộng KNTT trong ạy họ to n ............... 21 1.3.1. Kết n i tri thứ theo qu n i m triết họ ............................................ 21 1.3.2. Kết n i tri thứ theo qu n i m t m l họ ........................................ 25 1.3.3. Kết n i tri thứ theo qu n i m ủ l lu n ạy họ .......................... 30 1.3.4. Qu n niệm v kết n i tri thứ v một s v n li n qu n ................. 41 1.3.5. M i li n hệ gi tƣ uy v hoạt ộng KNTT, v i tr ủ m i li n hệ n y trong ạy họ to n ................................................................... 51 1.3.6. T nh hu ng ạy họ , t nh hu ng KNTT ............................................. 56 1.3.7. Năng l t hứ t nh hu ng KNTT ................................................... 60 1.4. Kết lu n hƣơng 1 ............................................................................... 66 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VỀ NĂNG LỰC TỔ CHỨC CÁC TÌNH HUỐNG KẾT NỐI TRI THỨC TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TRƢỜNG THPT................................................................. 68 2.1. Mụ í h khảo s t ............................................................................... 68 2.2. Đ i tƣ ng khảo s t .............................................................................. 68 2.2.1. Đ i với gi o vi n................................................................................. 68 2.2.2. Đ i với HS .......................................................................................... 69 2.3. Nội ung khảo s t ............................................................................... 69 2.3.1. Đ i với gi o vi n................................................................................. 69 2.3.2. Đ i với HS .......................................................................................... 69 2.4. C ng ụ khảo s t ................................................................................. 69 2.5. T hứ khảo s t ................................................................................. 69 2.6. Đ nh gi th trạng ............................................................................. 70 2.6.1. Đ i với gi o vi n................................................................................. 71 2.6.2. Đ i với HS .......................................................................................... 88 2.7. Kết lu n hƣơng 2 ............................................................................. 100
v Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC CÁC TÌNH HUỐNG KẾT NỐI TRI THỨC TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TRƢỜNG THPT................... 102 3.1. Một s ịnh hƣớng sƣ phạm l m ơ sở ho việ x ịnh nh m iện ph p ph t tri n năng l t hứ t nh hu ng KNTT trong ạy họ h nh họ ở trƣờng THPT ................................ 102 3.2. Logi kho họ ủ iện ph p .................................................... 103 3.2.1. C hoạt ộng then h t ủ GV g n với năng l th nh t ủ năng l t hứ t nh hu ng KNTT trong ạy họ ph t hiện ịnh lí, quy lu t, quy t h nh họ ............................................. 103 3.2.2. Ý nghĩ ủ hoạt ộng i với việ ph t tri n th nh t ủ năng l t hứ t nh hu ng KNTT trong ạy họ h nh họ ở trƣờng THPT ..................................................................................... 104 3.2.3. V i tr ủ hoạt ộng t hứ t nh hu ng KNTT ủ GV i với hoạt ộng KNTT ủ HS ...................................................... 105 3.3. C nh m iện ph p.......................................................................... 106 3.3.1. Nh m iện ph p 1: Hƣớng gi o vi n v o việ ụ th h th h nh hoạt ộng g n với năng l th nh t ủ NL t hứ t nh hu ng KNTT th ng qu kh i th tƣ tƣởng ạy họ to n l ạy họ m i li n hệ ................................................................. 106 3.3.2. Nh m iện ph p 2: Gi o vi n huẩn ị tri thứ v kỹ năng t hứ t nh hu ng KNTT ho HS theo ịnh hƣớng tí h h p một s l thuyết v phƣơng ph p ạy họ tí h v tăng ƣờng hoạt ộng trải nghiệm trong ạy họ h nh họ ở trƣờng THPT ............... 130 3.4. Kết lu n hƣơng 3 ............................................................................. 140 Chƣơng 4. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .................................................. 142 4.1. Mụ í h th nghiệm ...................................................................... 142 4.2. Y u u th nghiệm ........................................................................ 142
vi 4.3. Đ i tƣ ng th nghiệm ..................................................................... 142 4.4. Nội ung th nghiệm ...................................................................... 143 4.5. C h thứ t hứ th nghiệm ........................................................ 143 4.6. Phƣơng ph p nh gi th nghiệm ................................................. 144 4.6.1. Ki m tr t lu n ................................................................................ 144 4.6.2. D giờ, qu n s t trong lớp họ .......................................................... 144 4.6.3. Ph ng v n .......................................................................................... 144 4.6.4. Phƣơng ph p th ng k to n họ ........................................................ 145 4.6.5. X y ng phƣơng ph p v ti u hí nh gi .................................... 145 4.7. Tiến h nh th nghiệm sƣ phạm ....................................................... 146 4.7.1. Đ nh gi kết quả t m hi u gi o vi n v HS trƣớ khi tiến h nh th nghiệm sƣ phạm ........................................................................ 146 4.7.2. Đ nh gi kết quả th nghiệm .......................................................... 149 4.8. Kết lu n hƣơng 4 ............................................................................. 161 KẾT LUẬN .................................................................................................. 163 1 V mặt l lu n ........................................................................................... 163 2 V mặt th tiễn ........................................................................................ 163 NHỮNG CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ................................................................ 165 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 166 PHẦN PHỤ LỤC
iv SƠ ĐỒ LUẬN ÁN ĐẶC ĐIỂM DẠY HỌC HÌNH GV HỌC Ở TRƢỜNG THPT HS ( Nh ng kh khăn, m u thu n, hƣớng ngại,…) TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG DẠY HỌC CỦA GV NL TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG KNTT CÁC NL THÀNH TỐ TÌNH HUỐNG KNTT QUY TRÌNH TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG KNTT CÁC ĐỊNH HƢỚNG VÀ BIỆN PHÁP CÁC ĐỊNH HƢỚNG CÁC NHÓM BIỆN PHÁP Định Định Định Định Định Định Định Nh m iện Nh m iện hƣớng hƣớng hƣớng hƣớng hƣớng hƣớng hƣớng pháp1 và các pháp2 và các 1 2 3 4 5 6 7 iện ph p ụ iện ph p ụ th th THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ BDGV : B i ƣ ng gi o vi n BD : B i ƣ ng BĐT : B t ẳng thứ BĐTT : Biến i th ng tin CNTT : C ng nghệ th ng tin ĐC : Đ i hứng GD : Gi o ụ GQVĐ : Giải quyết v n GV : Giáo viên HH : Hình họ HĐ : Hoạt ộng HHKG : H nh họ kh ng gi n HĐNT : Hoạt ộng nh n thứ HS : Họ sinh KNTT : Kết n i tri thứ KP : Khám phá MHHTH : M h nh h to n họ NL : Năng l PPDH : Phƣơng ph p ạy họ kh m ph SGK : Sách giáo khoa SL : S lƣ ng TN : Th nghiệm THCS : Trung họ ơ sở THPT : Trung họ ph th ng TNSP : Th nghiệm sƣ phạm THDH : T nh hu ng ạy họ TL : Tỉ lệ
vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 4 1 Kết quả i m ki m tr v ng I (Trƣớ khi th nghiệm) ..................... 146 Bảng 4.2. Kết quả xếp loại i ki m tr v ng I ................................................... 147 Bảng 4 3 Ki m ịnh kết quả ki m tr v ng I ...................................................... 148 Bảng 4 4 Kết quả i m ki m tr v ng II............................................................. 155 Bảng 4 5 Kết quả xếp loại i ki m tr v ng II .................................................. 158 Bảng 4 6 Ki m ịnh kết quả i m ki m tr th nghiệm ................................... 161
vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Bi u 21 Tỉ lệ ph n trăm hi u iết ủ gi o vi n v hoạt ộng KNTT to n họ ..... 80 Bi u 22 Tỉ lệ % v hi u iết m i li n hệ kiến thứ h nh họ với uộ s ng ........ 84 Bi u 23 Tỉ lệ % v việ ƣ r giải ph p kh phụ kh khăn trong quá tr nh GQVĐ ....................................................................................... 86 Bi u 41 Đ thị kết quả ki m tr theo t ng trƣờng ........................................ 156 Bi u 42 Sơ kết quả xếp loại i ki m tr v ng II .................................... 159
viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1 .....................................................................................................................22 Hình 1.2 .....................................................................................................................27 Hình 1.3 .....................................................................................................................29 Hình 1.4 .....................................................................................................................30 Hình 1.5 .....................................................................................................................34 Hình 1.6 .....................................................................................................................35 Hình 1.7 .....................................................................................................................36 Hình 1.8 .....................................................................................................................37 Hình 1.9 .....................................................................................................................37 Hình 1.10 ...................................................................................................................38 Hình 1.11 ...................................................................................................................39 Hình 1.12 ...................................................................................................................39 Hình 1.13 ...................................................................................................................43 Hình 1.14 ...................................................................................................................44 Hình 1.15 ...................................................................................................................46 Hình 1.16 ...................................................................................................................46 Hình 1.17 ...................................................................................................................47 Hình 1.18 ...................................................................................................................50 H nh 1 19 ...................................................................................................................51 Hình 1.20 ...................................................................................................................56 Hình 1.21 ...................................................................................................................56 Hình 3.1 ...................................................................................................................107 Hình 3.2 ...................................................................................................................107 Hình 3.3 ...................................................................................................................109 Hình 3.4 ...................................................................................................................111 Hình 3.5 ...................................................................................................................111 Hình 3.6 ...................................................................................................................112 Hình 3.7 ...................................................................................................................112 Hình 3.8 ...................................................................................................................113 Hình 3.9 ...................................................................................................................113 Hình 3.10 .................................................................................................................113
ix Hình 3.11 .................................................................................................................115 Hình 3.12 .................................................................................................................116 Hình 3.13 .................................................................................................................119 Hình 3.14 .................................................................................................................119 Hình 3.15 .................................................................................................................120 Hình 3.16 .................................................................................................................124 Hình 3.17 .................................................................................................................125 Hình 3.18 .................................................................................................................125 Hình 3.19 .................................................................................................................128 Hình 3.20 .................................................................................................................131 Hình 3.21 .................................................................................................................132 Hình 3.22 .................................................................................................................132 Hình 3.23 .................................................................................................................133 Hình 3.24 .................................................................................................................135 Hình 3.25 .................................................................................................................135 Hình 3.26 .................................................................................................................136 Hình 3.27 .................................................................................................................137 Hình 3.28 .................................................................................................................138 Hình 3.29 .................................................................................................................139 Hình 3.30 .................................................................................................................139
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Tính cấp thiết phải đổi mới giáo dục Trong xu thế to n u h , hội nh p qu tế ng y ng s u rộng và s ph t tri n mạnh mẽ ủ uộ C h mạng ng nghiệp l n thứ tƣ, ngu n nh n l h t lƣ ng o trở th nh l i thế ạnh tr nh ủ nhi u qu gi . V v y, việ quan tâm o tạo on ngƣời là nhiệm vụ trọng t m ủ nhi u nƣớ , hƣớng ến ph t tri n on ngƣời to n iện, năng l , năng ộng v s ng tạo, ặ iệt khả năng v n ụng tri thứ v o uộ s ng, nhằm p ứng nh ng y u u mới trong xu thế hội nh p v ph t tri n ủ thời ại Đ p ứng nh ng yêu u , việ u tƣ v ph t tri n gi o ụ ƣ nƣớ ƣu ti n h ng u, i mới gi o ụ l v n p h, nhi u qu gi v ng tiến h nh ải h hƣớng tới một n n gi o ụ ti n tiến v hiện ại Ở Việt N m, Nghị quyết s 29-NQ/TW ng y 04 th ng 11 năm 2013 ủ Hội nghị l n thứ VIII B n Ch p h nh Trung ƣơng Đảng kh XI th ng qu Đ n “Đ i mới ăn ản, to n iện gi o ụ v o tạo, p ứng y u u ng nghiệp h , hiện ại h trong i u kiện kinh tế thị trƣờng ịnh hƣớng x hội hủ nghĩ v hội nh p qu tế” n u rõ: “X y ng n n gi o ụ mở, th họ , th nghiệp, ạy t t, họ t t, quản l t t, hi u iết v kỹ năng ơ ản, khả năng s ng tạo l m hủ ản th n, s ng t t v l m việ hiệu quả” Cụ th h hủ trƣơng i mới gi o ụ v o tạo g p ph n ph t tri n ngu n nh n l trong thời kỳ hội nh p v ph t tri n, gi o ụ v o tạo ng t p trung th hiện nhi u giải ph p ng ộ ở nhi u nội ung nhƣ i mới nội ung, hƣơng tr nh, SGK, i mới ng t ki m tr nh gi , i mới phƣơng ph p ạy họ ,... Đội ng GV l l lƣ ng hủ yếu iến hủ trƣơng, hƣơng tr nh, mụ ti u i mới GD th nh hiện th , h y n i h kh ội ng GV v i tr quyết ịnh i với h t lƣ ng, hiệu quả GD Hiện n y trong hƣơng tr nh GD m n họ ph thông nói hung, GD m n To n THPT n i ri ng nh ng i mới v mụ ti u, nội ung, PPDH Nh ng th y i , i h i hứ năng ủ ngƣời GV phải th y i, t hứ năng truy n thụ kiến thứ l hủ yếu s ng hứ năng thiết kế, t hứ v hƣớng
2 n s ph t tri n nh n h ủ HS th ng qu việ l i u n họ th m gi hoạt ộng họ t p, vui hơi, hoạt ộng x hội một h t gi , tí h v hệ th ng S th y in y i h i phải xem x t lại nh ng y u u v phẩm h t v năng l ủ GV, mụ ti u, nội ung PP o tạo v BDGV Nh ng iến i i h i ội ng GV n i hung, GV ạy to n THPT n i ri ng phải ƣ o tạo, sung ho n thiện tr n nhi u phƣơng iện, trong h trọng ph t tri n năng l ngh nghiệp, t GV mới th ng v i tr v n, trọng t i, gi v i tr hủ ạo trong hoạt ộng ạng ủ qu tr nh họ t p tí h ủ HS Theo Jean-Marc Denommé et Madeleine Roy (2000), trong “tiến tới một phương pháp sư phạm tương t c”, nh n mạnh v i tr ủ GV trong qu tr nh ạy họ , GV l ngƣời t hứ , hƣớng n, v n, ng h nh với HS ng nh u t m hi u v ph t hiện kiến thứ mới Đi u n y ng ph h p với kiến ủ J Dewey (Trong Experience and Education, 1938), Carl Rogers (trong Freedom to learn, 1969) v J Bruner ho rằng mặ r t t n trọng v i tr ủ v n kiến thứ , kinh nghiệm ủ HS ng nhƣ quy n ƣ l họn nội ung ƣ t m t i, ph t hiện nhƣng trong qu tr nh kh ng th thiếu v i tr ủ GV Hội thảo kho họ v ph t tri n năng l ngh nghiệp gi o vi n to n THPT Việt N m sau năm 2015 qu n t m ến một s năng l t lõi ủ gi o vi n to n ở trƣờng THPT, ụ th l : Năng l thiết kế v t hứ t nh hu ng ạy họ to n hiệu quả ho s ph t tri n ủ họ sinh, trong o h m ạy họ ph n h , thiết kế t nh hu ng to n họ h ; Năng l hƣớng n hiệu quả gi p họ sinh thiết l p m i li n hệ gi tri thứ to n họ v nội ung ạy họ ở s h gi o kho ; Năng l nh n th y m i li n hệ v khả năng s ụng to n trong kho họ v lĩnh v m n họ khác [32, tr.20]. C ng t o tạo, i ƣ ng GV ạt hiệu quả phải hịu s hi ph i, t ộng ủ nhi u yếu t Thứ nh t: Qu tr nh o tạo ph t tri n ội ng GV v th trạng h t lƣ ng ội ng GV trƣớ y u u mới ủ GD Thứ 2: S ng n ủ tri thứ nh n loại, iến ộng ủ th tiễn GD l nh ng yếu t t ộng qu n trọng m trong yếu t t ộng tr tiếp nh t l hƣơng tr nh GD Hiện n y hƣơng tr nh THPT n i hung v hƣơng tr nh m n to n n i ri ng u i mới v mụ ti u, nội ung,
3 phƣơng ph p Một trong nh ng trọng t m ủ i mới hƣơng tr nh m n To n THPT l nn yl i mới PPDH, th hiện DH to n v o hoạt ộng tí h , hủ ộng s ng tạo ủ HS với s hƣớng nv t hứ ủ GV, nhằm h nh th nh nhu u v PP t họ , tạo hứng th v ni m tin trong họ t p m n to n Nh ng i mới ih i ng t BDGV n i hung, GV to n THPT n i ri ng phải nh ng i mới tr n t t ả phƣơng iện t mụ ti u, nội ung, phƣơng thứ BD, ến ki m tr , nh gi kết quả BD, p nh t kiến thứ huy n m n, nghiệp vụ ho GV nhằm gi p GV NL thí h ứng ƣ mọi s iến i Mặt kh , nhiệm vụ BD v ph t tri n năng l ạy họ phải ƣ tiến h nh thƣờng xuy n, li n tụ v "su t ời" i với mỗi GV 1.2. Trong giáo dục toán học, những nghiên cứu về lĩnh vực kết nối tri thức được thể hiện theo những hướng sau đây - Theo nội ung nh gi họ sinh qu tế ủ PISA, NL to n họ ủ HS ƣ quan tâm o g m ba ụm năng l : ụm t i tạo, ụm li n kết v ụm phản ánh. Trong , ụm li n kết ƣ x ịnh NL t i tạo ằng h ƣ việ giải quyết v n v o i ảnh kh ng quen thuộ nhƣng li n qu n ến u tr g n nhƣ quen thuộ Nh ng u h i kết h p với ụm NL n y thƣờng i h i một s hứng ứ v s tí h h p v li n kết tƣ liệu t nhi u tƣởng o qu t, h y t mạ h kiến thứ , hƣơng tr nh kh nh u, h y s li n kết gi i u iễn kh nh u ủ một v n C t nh hu ng PISA ƣ r HS giải quyết o giờ ng gặp kh khăn, hƣớng ngại, nằm trong i ảnh kh ng quen thuộ , HS phải thông qu việ tƣ uy v suy lu n, l p lu n, thông qua mô hình hóa,. th t i tạo, li n tƣởng ến kiến thứ họ , t ịnh hƣớng giải quyết t nh hu ng ặt r [100, tr.39 - 43]. Đi u n y ho th y rằng, giải quyết v n ặt r i h i HS phải khả năng KNTT to n họ - Dƣới qu n i m l lu n ạy họ , KNTT i u hiện hủ yếu theo hƣớng tiếp n ph t hiện: Theo hƣớng n y họ sinh ằng hoạt ộng trí tuệ ủ m nh tƣơng t tr n tri thứ nhằm kh m ph tri thứ mới, tri thứ v phƣơng ph p ƣ huy ộng một ht i v o nh ng kh u g i ộng ơ, xu t giả thuyết, g iv n ,… C th k r h tiếp n ph t hiện ƣ th hiện trong l thuyết ạy họ kiến tạo, ạy họ kh m ph , ạy họ ph t hiện v giải quyết v n , ạy họ theo quan i m hoạt ộng
4 - Đứng t g ộ hoạt ộng tƣ uy th xem tri thứ l i u kiện ủ hoạt ộng tƣ uy Tƣ uy i t i iết ến i n iết Qu tr nh v n ộng n y ƣ s i u hỉnh ởi hệ th ng kiến thứ v phƣơng ph p Tri thứ v n ụng tạo nhu u n trong ho hoạt ộng ph t hiện tri thứ mới, nhu un y nhằm kí h thí h tƣ uy, nhằm g i nhu u n trong ho việ mở rộng v ph t hiện v n th ng qu hoạt ộng ph n tí h, so s nh, kh i qu t h , t ng h p Lu n n i v o nghi n ứu việ KNTT th hiện trong hoạt ộng t m t i trí tuệ, o g m việ x ịnh, l họn tri thứ ph t hiện nh ng m u thu n, chọn lọ tri thứ v kinh nghiệm nhằm i u hỉnh v ịnh hƣớng hoạt ộng trí tuệ t l m ộ lộ nhiệm vụ nh n thứ Tri thứ l ơ sở, l phƣơng tiện ph t hiện v n , ph t hiện h GQVĐ th ng qu hoạt ộng hủ yếu s u: - Hoạt ộng khảo s t một s trƣờng h p ri ng, khảo s t i u iễn to n, nhờ hoạt ộng ph n tí h so s nh, kh i qu t h , tƣơng t h o n tri thứ mới ( quy lu t mới, i tƣ ng mới) - Hoạt ộng huy ộng tri thứ li n qu n tới t ng ộ ph n ủ v n nhằm l m ộ lộ nhiệm vụ nh n thứ , ộ lộ v n ộ ph n, t hủ th t ng ƣớ ịnh hƣớng giải quyết v n ặt r - Hoạt ộng huy ộng tri thứ g n kết giả thiết với kết lu n. - Hoạt ộng s ụng tri thứ giải quyết v n th tiễn 1.3. Những khó khăn về kết nối tri thức trong việc dạy học hình học ở trường Trung học phổ thông H nh họ l m n họ v i tr r t qu n trọng trong việ g p ph n ho n thiện tri thứ to n họ ph th ng v ph t tri n tƣ uy ho họ sinh Th tế ho th y, việ họ h nh họ l một th th h i với ph n lớn họ sinh ph th ng hiện n y T m l họ sinh thƣờng e ngại o tính h t tr u tƣ ng ủ ộ m n n y Đặ iệt l nội ung h nh họ kh ng gi n, trí tƣởng tƣ ng kh ng gi n ủ họ sinh n nhi u hạn hế, suy lu n l gi trong h nh họ hƣ hặt hẽ, khả năng h nh ung h nh kh ng gi n qu h nh i u iễn n hạn hế V v y họ sinh n nh m l n m i li n hệ gi h nh họ phẳng v h nh họ kh ng gi n Kh khăn n y ƣ ộ lộ khi
5 huy n t h nh họ phẳng sang h nh họ kh ng gi n, tạo r s ngăn h: trong h nh họ phẳng, h nh vẽ thƣờng ƣ g n li n với m h nh ủ thế giới hiện th , trong khi h nh vẽ kh ng gi n hỉ l nh ng h nh i u iễn ủ i tƣ ng, qu n hệ kh ng gi n [52, tr.154] Khi ạy yếu t n u ủ h nh họ kh ng gi n gi o vi n hƣ h trọng kh phụ s ngăn h n u tr n, n tới nhi u khi họ sinh nh m tƣởng i tƣ ng kh ng gi n với i tƣ ng h nh họ phẳng Nh ng hạn hế n u tr n o họ sinh hƣ ƣ qu n t m ng mứ việ i ƣ ng năng l huy ộng kiến thứ , năng l giải quyết v n Một kh khăn ủ họ sinh trong qu tr nh họ h nh họ ở trƣờng THPT khi ứng trƣớ một t nh hu ng tri thứ mới n hiếm lĩnh, n ộ lộ nh ng kh khăn o hƣ ủ tri thứ phƣơng ph p v tri thứ s v t tƣơng thí h x m nh p v o t nh hu ng mới nhằm giải quyết v n ặt r Kh khăn tr n l o họ sinh hƣ kh i th ƣ tri thứ trung gi n nhờ hoạt ộng ph t tri n tri thứ trong hƣơng tr nh s h gi o kho h nh họ kết n i tri thứ ntm Tri thứ trung gi n nhờ hoạt ộng ph t tri n tri thứ trong hƣơng tr nh sách giáo khoa h nh họ Tri thứ phƣơng T nh hu ng tri ph p v tri thứ s thứ mới họ sinh v t trong Nhu u nh n thứ n hiếm lĩnh hƣơng tr nh SGK Ngoài ra, HS n ộ lộ một s hạn hế v phƣơng iện hoạt ộng nh n thứ , l : Kh khăn th hiện qu hoạt ộng ph t hiện kiến thứ iết li n qu n ến v n h nh họ n giải quyết l m ộ lộ nhiệm vụ nh n thứ , t t ng ƣớ hủ th x m nh p v o v n v th giải quyết ng n
6 v n ặt r ; Kh khăn thứ h i trong hoạt ộng ủ th y v tr l thiết kế v t hứ t nh hu ng ạy họ n phải ảm ảo nh ng i u kiện g gi p họ sinh kết n i tri thứ iết với tri thứ mới một h hiệu quả Một hạn hế n ủ GV trong qu tr nh ạy họ h nh họ , l hƣ quan tâm nhi u ến việ t hứ hoạt ộng nhằm gi p HS kết n i tri thứ to n họ với uộ s ng Đ y ng l một hƣớng ƣ nh gi o ụ to n họ tr n thế giới qu n t m; ặ iệt trong hƣơng tr nh nh gi HS qu tế PISA h trọng nh gi năng l hi u iết To n ủ HS Nh ng kh khăn, hạn hế n u tr n nảy sinh một mặt l o HS n thiếu khả năng KNTT với tri thứ mới n t m ẩn hứ trong t nh hu ng ạy họ , mặt khác GV hƣ qu n t m ến việ t hứ ạy họ (bao gồm xây dựng c c tình huống dạy học tổ chức cho HS hoạt động để ph t hiện khả năng KNTT nhằm ph t hiện vấn đề c ch giải quyết vấn đề trong qu trình tìm tòi trí tuệ). V n ặt r nghi n ứu ủ h ng t i x ịnh ạng hoạt ộng KNTT; nghi n ứu việ x y ng quy tr nh t hứ ho HS luyện t p ạng hoạt ộng n u tr n nhằm g p ph n ph t hiện năng l t m t i trí tuệ ủ họ sinh, năng l ph t hiện v giải quyết v n , trong v n then h t l hoạt ộng KNTT. Vì nh ng lí o n i tr n h ng t i họn t i: Phát triển năng lực tổ chức các tình huống kết nối tri thức trong dạy học hình học ở trường trung học phổ thông. 2. Mục đích nghiên cứu Đƣ r qu n niệm v năng l t hứ t nh hu ng KNTT, làm rõ vai trò và th nh t ủ năng l t hứ t nh hu ng kết n i tri thứ ủ GV trong quá trình ạy họ h nh họ ở trƣờng THPT v xu t ƣ iện ph p sƣ phạm nhằm i ƣ ng năng l n y ho GV, g p ph n n ng o h t lƣ ng DH h nh họ ở trƣờng THPT. 3. Giả thuyết khoa học Nếu l m rõ ƣ v i tr , th nh t ủ năng l t hứ t nh hu ng kết n i tri thứ ủ GV trong qu tr nh DH h nh họ v th xu t ƣ iện ph p sƣ phạm i ƣ ng năng l n y ho GV th th n ng o h t lƣ ng DH h nh họ ở trƣờng THPT.