Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước bằng Pháp luật về An toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm tìm hiểu thực trạng quản lý nhà nước bằng pháp luât về công tác đảm bảo ATTP. Từ tình hình ATTP và thực trạng quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội đưa ra đánh giá kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn làm chưa tốt từ đó đưa ra phương hướng, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước bằng Pháp luật về An toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THU PHƢƠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THU PHƢƠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8340403 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN MINH SẢN HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan bài luận văn “Quản lý nhà nước bằng Pháp luật về An toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội” là công trình khoa học nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Tất cả các nội dung của công trình nghiên cứu này hoàn toàn được hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả được nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Một lần nữa, tôi xin khẳng định về sự trung thực của lời cam kết. Tác giả Nguyễn Thị Thu Phƣơng i
LỜI CẢM ƠN Trong khoảng thời gian thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sỹ Quản lý công, em đã gặp nhiều khó khăn trong việc chuẩn bị tài liệu, thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Tuy nhiên, với sự nỗ lực của bản thân và sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo trường Học viện Hành chính quốc gia, thầy giáo hướng dẫn, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp trong suốt quá trình học tập và công tác. Em xin trân trọng cảm ơn các thầy cô trong Ban Giám hiệu trường Học viện hành chính quốc gia, Khoa sau Đại học đã động viên và tạo mọi điều kiện để em có thể yên tâm với công việc nghiên cứu. Em cũng xin gửi lời cảm ơn thầy TS Nguyễn Minh Sản - người đã hướng dẫn chỉ bảo tận tình, động viên em trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng hoàn thành nội dung nghiên cứu bằng tất cả năng lực và sự nhiệt tình của bản thân, tuy nhiên luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được các ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, cô và đồng nghiệp để hoàn thiện hơn nữa nhận thức của mình. Xin chân thành cảm ơn! ii
DANH MỤC VIẾT TẮT VSATTP Vệ sinh an toàn thực phẩm ATTP An toàn thực phẩm NĐTP Ngộ độc thực phẩm QLNN Quản lý nhà nước CSKDDVAU Cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống TP Thực phẩm BYT Bộ Y tế TCQG Tiêu chuẩn Quốc gia UBND Ủy ban nhân dân TAĐP Thức ăn đường phố NTD Người tiêu dùng CLVSATTP Chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm BCĐ Ban chỉ đạo NN&PTNN Nông nghiệp và phát triển nông thôn iii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii DANH MỤC VIẾT TẮT ............................................................................... iii MỤC LỤC ....................................................................................................... iv MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM ........................................................... 10 1.1. An toàn thực phẩm............................................................................. 10 1.1.1. Khái niệm thực phẩm .................................................................... 10 1.1.2. Khái niệm an toàn thực phẩm ....................................................... 12 1.2. Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về an toàn thực phẩm .............. 15 1.2.1. Khái niệm ...................................................................................... 15 1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm .. 18 1.2.3. Phương pháp quản lý nhà nước bằng Pháp luật về an toàn thực phẩm ........................................................................................................ 23 1.2.4. Công cụ quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm 26 1.2.5. Vai trò Quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm.. 28 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về an toàn thực phẩm .......................................................................................... 30 1.3.1. Nhận thức, tầm nhìn của người tiêu dùng về an toàn thực phẩm . 30 1.3.2. Nhóm các yếu tố về tổ chức bộ máy quản lý, trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức của cán bộ quản lý ................................................... 31 1.3.3. Sự gia tăng nhanh chóng của các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và các chợ truyền thống ................................................................ 32 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ............................................................................... 33 iv
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................... 34 2.1. Khái quát về điều kiện kinh tế, xã hội quận Thanh Xuân ............. 34 2.2. Thực trạng quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân giai đoạn năm 2014-2017 ......... 35 2.2.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch, triển khai và thực hiện văn bản pháp luật về an toàn thực phẩm .............................................................. 35 2.2.2. Thực trạng tổ chức, thực hiện quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân ................................. 41 2.2.3. Thực trạng thanh tra, kiểm tra và việc xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm ................................................................................................ 44 2.2.4. Thực trạng phối hợp liên ngành giữa các bộ phận có liên quan ... 48 2.2.5. Đánh giá thực trạng xây dựng kế hoạch, triển khai, thực hiện văn bản, chính sách quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân ............................................................................................. 51 2.2.6. Đánh giá thực trạng tổ chức, thực hiện quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân ............. 52 2.2.7. Đánh giá thực trạng thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm đối với an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân. ..................................... 55 2.2.8. Đánh giá thực trạng phối hợp liên ngành giữa các bộ phận liên quan. ........................................................................................................ 56 2.3. Những thành công và tồn tại chủ yếu ............................................... 57 2.3.1. Những thành công ......................................................................... 57 2.3.2. Một số hạn chế, tồn tại chủ yếu .................................................... 58 2.4. Nguyên nhân cơ bản........................................................................... 60 2.4.1. Nguyên nhân khách quan .............................................................. 60 v
2.4.2. Nguyên nhân chủ quan .................................................................. 61 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................... 63 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................ 64 3.1. Phƣơng hƣớng bảo đảm quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội .. 64 3.1.1. Quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm theo hướng xây dựng chiến lược, quy hoạch tổng thể về bảo đảm an toàn thực phẩm ....................................................................................................... 64 3.1.2. Chính sách tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân ...................................... 67 3.1.3. Phương hướng hoạt động của quận Thanh Xuân.......................... 69 3.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân. ....... 71 3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện thể chế, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước bằng pháp luật về an toàn thực phẩm ...................................................... 71 3.2.2. Giải pháp tăng cường tập huấn, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về an toàn thực phẩm .............................................................. 72 3.2.3. Giải pháp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm. 73 3.3. Một số kiến nghị nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân ............................... 75 3.3.1. Kiến nghị đối với Ban chỉ đạo Vệ sinh an toàn thực phẩm liên ngành. ...................................................................................................... 75 3.3.2. Kiến nghị đối với các phòng, ban, đơn vị .................................... 77 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................... 81 vi
KẾT LUẬN .................................................................................................... 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 84 PHỤ LỤC 1 .................................................................................................... 88 PHỤ LỤC 2 .................................................................................................... 91 PHỤ LỤC 3 .................................................................................................... 93 PHỤ LỤC 4 .................................................................................................... 95 vii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Thực phẩm là một trong những nhu cầu thiết yếu quyết định cho sự tồn tại của con người. Ngày nay, con người không chỉ dừng lại ở nhu cầu cơ bản là “ăn no, mặc ấm” mà đã chuyển sang “ăn ngon, mặc đẹp”, mong muốn được sử dụng nguồn thực phẩm có chất lượng, an toàn là điều tất yếu. Bởi vậy, an toàn thực phẩm (ATTP) giữ vị trí rất quan trọng trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe con người; góp phần làm giảm tỷ lệ mắc bệnh, duy trì và phát triển nòi giống; tăng cường sức khỏe để lao động học tập, thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế – văn hóa – xã hội, thể hiện nếp sống văn minh của dân tộc, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của nhân dân. Những năm gần đây, công tác bảo đảm chất lượng ATTP, phòng chống ngộ độc thực phẩm (NĐTP) và các bệnh truyền qua thực phẩm ngày càng được các tầng lớp trong xã hội quan tâm. Sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan quản lý, của các ngành chức năng và ý thức, trách nhiệm của người sản xuất, kinh doanh, người tiêu dùng đã khiến cho công tác này đạt được những tiến bộ rõ rệt. Tuy nhiên, trong thời gian qua trên địa bàn cả nước vẫn xảy ra một số vụ NĐTP ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Theo thống kê của Bộ Y tế, năm 2012 cả nước ghi nhận 67 vụ ngộ độc thực phẩm, năm 2014 là 109 vụ và đến năm 2015, toàn quốc ghi nhận 171 vụ ngộ độc thực phẩm với 4.965 người mắc và 23 trường hợp tử vong. Như vậy, các ca NĐTP có chiều hướng gia tăng theo từng năm, và chủ yếu xảy ra tại các bếp ăn tập thể. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngộ độc trên, một trong những nguyên nhân là do kiến thức, thực hành về ATTP của người trực tiếp chế biến không tốt, điều kiện vệ sinh cơ sở không đảm bảo, nguyên liệu thực phẩm không an 1
toàn, phương pháp chế biến, bảo quản không đúng quy định. Đây là vấn đề rất quan tâm của chính quyền và ngành Y tế trong công tác bảo đảm ATTP. Thanh Xuân là một Quận phía tây nam của nội thành Hà Nội, được thành lập từ năm 1996 trên cơ sở tách một số phường thuộc quận Đống Đa, huyện Từ Liêm, và huyện Thanh Trì. Thanh Xuân có các con đường lớn, án ngữ các cửa ô ra vào Hà Nội như Quốc lộ 1A (đường Giải Phóng), Quốc lộ 6 (đường Nguyễn Trãi)…; ngoài ra còn có hệ thống các đường giao thông mới được đầu tư, tạo ra sự thuận tiện trong giao thông không chỉ trong quận mà còn cả với các quận huyện bạn và các tỉnh thành khác xa hơn. Do cận kề Thăng Long - Hà Nội nên vùng đất Thanh Xuân có những đặc điểm về địa lý hành chính, kinh tế xã hội cũng như thành phần dân cư có sự khác biệt so với các vùng địa phương khác. Cũng chính từ sự đa dạng về thành phần dân cư nên vấn đề ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân cũng đặt ra cho các cơ quan quản lý quận Thanh Xuân nhiều thách thức: Những yếu kém trong công tác quản lý, thực thi và thi hành; sự bất cập trong các văn bản quản lý nhà nước; sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước; tồn tại nhiều bất cập trong công tác tuyên truyền, giáo dục về ATTP. Vì vậy, quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP cũng được xem là vấn đề nổi cộm cần giải quyết hiện nay. Do đó, việc nghiên cứu đề tài Quản lý nhà nước bằng Pháp luật về an toàn thực phẩm là vấn đề rất cần thiết. Vì vậy, luận văn tiến hành nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước bằng Pháp Luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội”. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài luận văn An toàn vệ sinh thực phẩm đã và đang là một vấn đề được toàn xã hội quan tâm. Trong những năm gần đây, nền kinh tế của nước ta chuyển sang cơ chế thị trường. Các loại thực phẩm được sản xuất, chế biến trong nước và nước ngoài nhập vào Việt Nam ngày càng nhiều chủng loại. Tình hình sản 2
xuất thức ăn, đồ uống giả, không đảm bảo chất lượng và không theo đúng thành phần nguyên liệu cũng như quy trình công nghệ đã đăng ký với cơ quan quản lý. Nhãn hàng và quảng cáo không đúng sự thật vẫn xảy ra…Nhằm từng bước tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về ATTP, trong thời gian qua đã có một số đề tài, chuyên đề nghiên cứu về vấn đề này như : - Quản lý Nhà nước về chất lượng VSATTP ở Việt Nam từ góc nhìn cải cách hành chính ( Trương Thị Thúy Thu, năm 2003); - Nghiên cứu thể chế quản lý Nhà nước về VSATTP đối với hàng Nông sản Việt Nam; - Báo cáo tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia VSATTP giai đoạn 2006-2010, tổ chức tháng 3/2011; - Các báo cáo tham luận tại hội nghị khoa học về kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm lần thứ nhất, tổ chức tháng 12/2010; - Trong đề tài nghiên cứu về: “Kiểm soát an toàn thực phẩm và nâng cao chất lượng thực phẩm” của giáo sư Hà Duyên Tư, tác giả cũng đặc biệt chú trọng đến vai trò kiểm soát an toàn thực phẩm của nhà nước. Tuy nhiên, từ trước tới nay chưa có một công trình nghiên cứu tổng hợp độc lập nào về quản lý Nhà nước bằng Pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. Các đề tài, chuyên đề trên mới chỉ dừng lại ở việc liên quan đến công tác xây dựng pháp luật mà chưa nghiên cứu một cách tổng thể việc quản lý nhà nước về ATTP trên cơ sở lý luận, khoa học và thực tiễn dưới giác độ của khoa học hành chính. Đây là một khoảng trống trong nghiên cứu cần khắc phục, xuất phát từ tầm quan trọng của các chính sách QLNN cũng như thực tế đòi hỏi. Vì vậy, đề tài: ”Quản lý Nhà nước bằng Pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân” là một công trình nghiên cứu tiếp theo gắn với địa bàn quận Thanh Xuân trong thời gian hiện nay. Qua đó, hy vọng có thể bổ sung, hoàn thiện 3
hơn những kết luận nghiên cứu trước đây nhằm góp phần hoàn thiện việc QLNN bằng Pháp luật về ATTP ở các địa phương trong cả nước. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu thực trạng quản lý nhà nước bằng pháp luât về công tác đảm bảo ATTP. Từ tình hình ATTP và thực trạng quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội đưa ra đánh giá kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn làm chưa tốt từ đó đưa ra phương hướng, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân trong giai đoạn hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ lý luận chung về ATTP. Phân tích và đánh giá thực trạng QLNN bằng pháp luật về ATTP trong giai đoạn hiện nay trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội . Đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường QLNN bằng Pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu QLNN bằng Pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân, trong đó tập trung vào hoạt động QLNN đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm bao gồm cơ sở sản xuất, sơ chế, chế biến ngành nông lâm thủy hải sản (60 cơ sở) và cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm ngành Công Thương (20 cơ sở). 4
4.2. Phạm vi nghiên cứu Để phù hợp với yêu cầu của luận văn cũng như điều kiện cho phép về thời gian, kinh phí và năng lực của bản thân, phạm vi nghiên cứu được giới hạn như sau: Về nội dung nghiên cứu Luận văn nghiên cứu, đánh giá nội dung quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân. Trong đó, chú trọng vào 4 nội dung chủ yếu là: Hoạch định, ban hành chính sách về ATTP trên địa bàn; tổ chức thực hiện chiến lược, chính sách, quy hoạch, kế hoạch an toàn thực phẩm; thanh tra, kiểm tra về ATTP; xử lý, khắc phục các vi phạm về an toàn thực phẩm. Trên cơ sở đó đề xuất giải pháp hoàn thiện QLNN bằng pháp luật đối với ATTP trên địa bàn quận. Về không gian nghiên cứu Luận văn thu thập số liệu thứ cấp về thực trạng QLNN bằng pháp luật về ATTP trên phạm vi toàn quận. Về thời gian nghiên cứu Luận văn xem xét, đánh giá chính sách quản lý nhà nước bằng Pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân trong giai đoạn từ năm 2014 đến 2017. Đề xuất giải pháp kế hoạch giai đoạn 2018-2022. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Để thấy rõ được thực trạng Quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP trên địa bàn quận diễn ra như thế nào và đưa ra các giải pháp tăng cường quản lý nhà nước trên địa bàn quận Thanh Xuân, luận văn đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: Phƣơng pháp thu thập dữ liệu: gồm phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp và phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp 5
Phƣơng pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Luận văn thu thập, phân loại tài liệu đã được công bố về thực trạng và chính sách nhà nước nhằm quản lý ATTP như: các đề tài, sách tham khảo, các bài báo khoa học chuyên ngành, các luận văn tiến sỹ, đồng thời thu thập, phân loại các văn bản nhà nước về ATTP nói chung và những văn bản nhà nước được quận Thanh Xuân áp dụng nói riêng đã ban hành như: Luật, Nghị định, Quyết định, Chỉ thị, Nghị quyết, Thông tư, liên quan đến ATTP và quản lý nhà nước về ATTP. Luận văn còn khai thác và sử dụng các số liệu trực tuyến trên Internet của Tổng cục thống kê, các tổ chức Chính phủ, Bộ Y tế, đồng thời sử dụng các quan điểm, đánh giá, nhận định của các chuyên gia về chính sách quản lý nhà nước về ATTP đã công bố. Sau khi có các dữ liệu thứ cấp, tiến hành đánh giá, lựa chọn, sử dụng dữ liệu phù hợp, kết hợp với phỏng vấn, hình thành nên khung lý thuyết nghiên cứu đồng thời đánh giá thực trạng và tác động của chính sách nhà nước nhằm quản lý ATTP giai đoạn từ năm 2014 đến 2017. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Gồm phương pháp phỏng vấn, phương pháp điều tra và phương pháp quan sát Phƣơng pháp phỏng vấn: Luận văn sử dụng phương pháp phỏng vấn nhằm thu thập thông tin dựa trên cơ sở quá trình giao tiếp bằng lời nói có tính đến mục đích đặt ra. Có 2 loại phỏng vấn bao gồm: Phỏng vấn cá nhân và phỏng vấn nhóm. Mỗi một loại đều có những ưu nhược điểm riêng. Tuy nhiên, luận văn chỉ giới hạn sử dụng phương pháp phỏng vấn cá nhân như sau: Đối tượng: lãnh đạo, cán bộ quản lý, nhân viên phụ trách công tác quản lý nhà nước về VSATTP trên địa bàn quận Số lượng dự kiến phỏng vấn là từ 5 đến 10 người Cách thức phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp 6
Để kết quả thu được cao nhất, người nghiên cứu chuẩn bị trước những câu hỏi sẽ phỏng vấn đối tượng phỏng vấn, bảng hướng dẫn phỏng vấn sâu đối với cán bộ phụ trách ATTP của Trung tâm Y tế, Phòng Y tế, Phòng Kinh Tế, Trạm Thú Y và Phiếu phỏng vấn cán bộ thuộc Ban chỉ đạo ATTP của quận Thanh Xuân Phương pháp điều tra: Đây là phương pháp thông dụng nhằm thu thập dữ liệu phục vụ cho mục đích nghiên cứu bằng việc xây dựng bảng hỏi. Luận văn tập trung vào 2 đối tượng chủ yếu đó là: Thứ nhất: người chủ cơ sở sản xuất kinh, doanh thực phẩm. Số lượng dự kiến 70 người. Thứ hai: cán bộ phụ trách ATTP của Trung tâm Y tế, Phòng Y tế, Kinh tế, Trạm Thú Y quận; cán bộ quản lý trong Ban chỉ đạo ATTP. Chọn mẫu là toàn bộ cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm và kinh doanh thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân: Đối tượng trực tiếp tham gia sản xuất chế biến: 70 người Cỡ mẫu về cửa hàng kinh doanh thực phẩm: 30 cơ sở. Trên cơ sở điều tra, người nghiên cứu phân tích kết quả thu được để đưa ra những kết luận, nhận định chính xác nhất về vấn đề nghiên cứu. Phương pháp quan sát: Là phương pháp thu thập thông tin trong đó nhà nghiên cứu tiến hành quan sát đối tượng nghiên cứu. Đây là một phương pháp thu thập dữ liệu đơn giản, dễ thực hiện nhưng rất hữu ích, đầy đủ. Người quan sát có thể sử dụng trực tiếp tai, mắt, để nghe, nhìn bằng phương tiện cơ giới. Luận văn sẽ tập trung quan sát trực tiếp điều kiện, dụng cụ sản xuất, chế biến thực phẩm, địa điểm kinh doanh thực phẩm và cách thức quản lý của các cơ quan chức năng trong địa bàn quận về ATTP. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu Phương pháp xử lý dự liệu sơ cấp: Để phân tích dữ liệu thu thập trên luận văn tập trung vào phương pháp phân tích thống kê truyền thống, bảng 7
excel. Khi sử dụng phương pháp này, các dữ liệu xử lý bằng phần mềm excel, phần mềm SPSS và tổng hợp phân tích dựa trên các phương pháp thống kê truyền thống, sử dụng bảng tính để so sánh, khái quát hóa số liệu từ đó đưa ra kết luận chung nhất về vấn đề cần nghiên cứu. Kết quả điều tra có tổng số 100 phiếu phát ra và có 85 phiếu thu về hợp lệ, đạt tỷ lệ chung là 85%. Tỷ lệ phiếu phát ra và thu về, mẫu phiếu điều tra và kết quả cụ thể được trình bày phần phụ lục. Phương pháp xử lý dữ liệu thứ cấp: Sau khi tổng hợp các dữ liệu thứ cấp, luận văn sẽ sử dụng các phương pháp nghiên cứu chung trong khoa học kinh tế như: phương pháp phân tích định lượng, so sánh, tổng hợp, phương pháp thống kê mô tả... từ đó đưa ra kết luận chung nhất. Phƣơng pháp khác Ngoài ra, trong quá trình hoàn thành luận văn còn sử dụng các phương pháp khác như phương pháp đồ thị, biểu đồ, hình vẽ hoặc mô hình. Từ các bảng số liệu, lập ra biểu đồ để thông qua đó quan sát và rút ra những đánh giá tổng quát QLNN bằng Pháp luật về ATTP trên địa bàn quận Thanh Xuân. 6. Lý luận và thực tiễn của luận văn Quản lý nhà nước bằng pháp luật về ATTP có một ý nghĩa hết sức quan trọng. Nghiên cứu đề tài này để thấy được thực tiễn vấn đề ATTP đang diễn ra hết sức phức tạp tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, các chợ trên địa bàn toàn quận. Ngoài ra, nghiên cứu cũng nói lên thực trạng công tác QLNN bằng pháp luật về ATTP, những kết quả đạt được và những hạn chế của chúng. Đối tượng được chọn để nghiên cứu trong đề tài là các cơ sở chế biến, sản xuất, kinh doanh thực phẩm, giúp cải thiện chất lượng sản phẩm bán ra, giảm thiểu số vụ ngộ độc thực phẩm, nâng cao nhận thức, hiểu biết giúp các cơ sở này kinh doanh lành mạnh hơn. 8
Trên cơ sở đó, đề tài đề xuất một số giải pháp để tiếp tục hoàn thiện QLNN bằng Pháp luật về ATTP phù hợp với tình hình hiện nay và góp phần trong việc định hướng nâng cao hiệu lực, hiệu quả QLNN bằng pháp luật về ATTP Những kết luận của đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong việc nghiên cứu và thực hiện QLNN bằng pháp luật về ATTP ở nướcc ta trong thời gian tới cũng như làm tài liệu tham khảo cho học viên, sinh viên tại Học viện Hành Chính quốc gia. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, lời cảm ơn, mục lục và các danh mục tham khảo, đề tài còn bao gồm 3 chương cơ bản sau: Chương 1: Cơ sở lý lý luận của quản lý nhà nư ớc bằng pháp luật về an toàn thực phẩm Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước bằng Pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội Chương 3: Phương hướng và giải pháp bảo đảm quản lý Nhà nước bằng Pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. 9
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM 1.1. An toàn thực phẩm 1.1.1. Khái niệm thực phẩm Đã có nhiều cách hiểu khác nhau về thực phẩm, theo tiêu chuẩn thực phẩm Quốc tế (Codex): "Thực phẩm là tất cả các chất đã hoặc chưa chế biến nhằm sử dụng cho con người bao gồm đồ ăn, uống, nhai, ngậm, hút và các chất được sử dụng để sản xuất, chế biến hoặc xử lý thực phẩm, nhưng không bao gồm mỹ phẩm và những chất chỉ được dùng như dược phẩm”. Ở một quan niệm khác lại mô tả khá đầy đủ về thực phẩm, các yếu tố cấu thành nên thực phẩm, và được hiểu: “ Thực phẩm hay còn được gọi là thức ăn, là bất kỳ vật phẩm nào, bao gồm chủ yếu các chất: chất bột (cacbohydrat), chất béo (lipit), chất đạm (protein), hoặc nước, mà con người hay động vật có thể ăn hay uống được, với mục đích cơ bản là thu nạp các chất dinh dưỡng nhằm nuôi dưỡng cơ thể hay vì sở thích. Các thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật, động vật, vi sinh vật hay các sản phẩm chế biến từ phương pháp lên men như rượu, bia. Mặc dù trong lịch sử thì nhiều nền văn minh đã tìm kiếm thực phẩm thông qua việc săn bắn và hái lượm, nhưng ngày nay chủ yếu là thông qua trồng trọt, chăn nuôi, đánh bắt và các phương pháp khác”. Trong Luật ATTP năm 2010, thực phẩm lại được định nghĩa một cách rút gọn, theo đó, “Thực phẩm là sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản. Thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất sử dụng như dược phẩm” (Khoản 20, Điều 2, Luật ATTP năm 2010). 10
Như vậy, theo Luật ATTP, thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất sử dụng như dược phẩm. Theo Luật ATTP năm 2010 của Việt Nam, thì có các loại thực phẩm sau: Thực phẩm tươi sống là thực phẩm chưa qua chế biến bao gồm thịt, trứng, cá, thuỷ hải sản, rau, củ, quả tươi và các thực phẩm khác chưa qua chế biến. Thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng là thực phẩm được bổ sung vitamin, chất khoáng, chất vi lượng nhằm phòng ngừa, khắc phục sự thiếu hụt các chất đó đối với sức khỏe cộng đồng hay nhóm đối tượng cụ thể trong cộng đồng. Thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh, bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, thực phẩm dinh dưỡng y học. Thực phẩm biến đổi gen là thực phẩm có một hoặc nhiều thành phần nguyên liệu có gen bị biến đổi bằng công nghệ gen. Thực phẩm đã qua chiếu xạ là thực phẩm đã được chiếu xạ bằng nguồn phóng xạ để xử lý, ngăn ngừa sự biến chất của thực phẩm. Thức ăn đường phố là thực phẩm được chế biến dùng để ăn, uống ngay, trong thực tế được thực hiện thông qua hình thức bán rong, bày bán trên đường phố, nơi công cộng hoặc những nơi tương tự. Thực phẩm bao gói sẵn là thực phẩm được bao gói và ghi nhãn hoàn chỉnh, sẵn sàng để bán trực tiếp cho mục đích chế biến tiếp hoặc sử dụng để ăn ngay. Tóm lại, có thể quan niệm thực phẩm là những sản phẩm do con người làm ra hoặc sản vật tự nhiên được con người sử dụng bằng những hình thức phổ biến như ăn, uống, nhằm cung cấp năng lượng, dinh dưỡng để cho con người duy trì sự sống, phát triển, lao động, tham gia các hoạt động xã hội. 11